Του Στέλιου Φαζάκη
Σχεδόν έναν αιώνα μετά το αποτυχημένο «Πραξικόπημα της Μπυραρίας» του Χίτλερ και του Εθνικοσοσιαλιστικού Κόμματός του (Μόναχο, 8 Νοεμβρίου 1923), ξαφνιαστήκαμε μαθαίνοντας ότι στις 7 Ιανουαρίου 2023 το γερμανικό κράτος αποσόβησε την προετοιμασία ενός πραξικοπήματος στη χώρα, από την οργάνωση «Πολίτες του Ράιχ». Από μία πλευρά, ισχύει σίγουρα ο γνωστός αφορισμός «η Ιστορία επαναλαμβάνεται ως φάρσα», αφού οι συνθήκες που επικρατούν σήμερα στη Γερμανία καμία σχέση δεν έχουν με εκείνην την περίοδο. Aπό μια άλλη πλευρά όμως, μήπως η Ιστορία έχει να μας διδάξει ότι κάτι που σήμερα μοιάζει με φάρσα, αύριο μπορεί να εξελιχτεί σε κάτι σοβαρό; Μήπως οι οικονομικοί-πολιτικοί «γίγαντες», όπως η Γερμανία, έχουν ευάλωτα σημεία; Μήπως τελικά ο -εμφανιζόμενος σαν πανίσχυρος- καπιταλισμός φοβάται την ανατροπή; Και από ποιους;
Τι έγινε το μακρινό 1923
Η Γερμανία τότε ήταν ο μεγάλος χαμένος του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου. Ο λαός λιμοκτονούσε κυριολεκτικά κάτω από το βάρος των πολεμικών απωλειών, ανθρώπινων και οικονομικών, αλλά κυρίως, λόγω των τρομερών αποζημιώσεων που επέβαλαν οι νικητές. Η εξέγερση των Σπαρτακιστών είχε κατασταλεί το 1919 και η κομμουνιστική προοπτική είχε χαθεί. Τέσσερα χρόνια μετά τη συνθηκολόγηση, η κατάσταση χειροτέρευε, με τη «Δημοκρατία της Βαϊμάρης» να μην έχει λύσεις για οικονομική βελτίωση, με τα εθνικιστικά μορφώματα, όπως των ναζί, να βρίσκουν γόνιμο έδαφος ανάπτυξης στις εργατικές μάζες. Το πραξικόπημα του 1923 μπήκε σε εφαρμογή από τον Χίτλερ και τους συνοδοιπόρους του, με ομηρίες, καταλήψεις κυβερνητικών κτηρίων κ.λπ. και οδήγησε σε ένοπλες οδομαχίες της αστυνομίας με τους ναζί, που πρόσκαιρα ηττήθηκαν. Οι πραξικοπηματίες, αν και καταδικάστηκαν, βγήκαν «ηθικά νικητές». Απέκτησαν ακόμα μεγαλύτερη δημοσιότητα και δημοφιλία μέσα από τη δικαστική αίθουσα. Οι ποινές τους ήταν ελάχιστες, παρότι αντιμετώπιζαν την κατηγορία της εσχάτης προδοσίας. Ο Χίτλερ καταδικάστηκε σε πενταετή φυλάκιση, όμως έμεινε στη φυλακή μόλις οκτώ μήνες, διάστημα που του έδωσε την ευκαιρία να γράψει το ιδεολογικό μανιφέστο του ναζισμού «Ο αγών μου». Ακολούθησε η δεκαετής άνοδος των ναζί, μέχρι το 1933, που ο Χίτλερ ορίστηκε καγκελάριος από τον Γερμανό πρόεδρο Χίντενμπουργκ, ο οποίος με το αναγκαστικό «διάταγμα του εμπρησμού του Ράιχσταγκ» τον όπλισε με το δικαίωμα να καταργήσει, «προσωρινά», το πλαίσιο των πολιτικών δικαιωμάτων και να εγκαθιδρύσει τη φασιστική δικτατορία.
Οι «Πολίτες του Ράιχ»
Οι σημερινοί επίδοξοι πραξικοπηματίες συνελήφθησαν στο στάδιο της προετοιμασίας, αναίμακτα. Σύμφωνα με ανακοινώσεις των γερμανικών αρχών, οι «Πολίτες του Ράιχ» βρίσκονταν εδώ και καιρό υπό παρακολούθηση, μέχρι να μαζευτούν αρκετά στοιχεία, από την Αντιτρομοκρατική Υπηρεσία και την Υπηρεσία Προστασίας του Συντάγματος. Ένα μέλος της οργάνωσης είχε σκοτώσει αστυνομικό πριν από δύο χρόνια, γεγονός που σήμανε συναγερμό. Η ανάπτυξη της οργάνωσης και η προετοιμασία για «κάτι μεγάλο» θεωρήθηκε σοβαρή απειλή. Τελικά πραγματοποιήθηκαν έφοδοι σε 150 σημεία, σε 50 από αυτά βρέθηκε οπλισμός και συνελήφθησαν 25 άτομα την πρώτη μέρα της επιχείρησης.
Ηγέτες της οργάνωσης ήταν ένας «πρίγκιπας» και ένας πρώην στρατιωτικός των ειδικών δυνάμεων. Επίσης ψηλά στην ιεραρχία ήταν μια πρώην ακροδεξιά βουλευτής και εισαγγελέας. Πολλοί ακόμα απόστρατοι και εν ενεργεία στρατιωτικοί πιστεύεται ότι είναι μέλη. Θα ακολουθήσουν κι άλλες συλλήψεις και αναμένεται να βρεθεί ακόμα περισσότερος οπλισμός, που έκλεβαν από τις γερμανικές ένοπλες δυνάμεις. Υπήρχε και η υπόνοια συνεργασίας της οργάνωσης με ρωσικές υπηρεσίες, αλλά δεν αποδείχτηκε κάτι τέτοιο.
Η οργάνωση υπάρχει από τη δεκαετία του ’80. Τα «πιστεύω» τους ήταν ένα συνονθύλευμα ακροδεξιών, ναζιστικών και συνωμοσιολογικών ιδεών. Δεν αναγνώριζαν το σημερινό γερμανικό κράτος και το σύνταγμα και είχαν φτιάξει δικές τους «κρατικές δομές». Σε κάποιες περιπτώσεις στο παρελθόν είχαν προσπαθήσει να εκδώσουν δικά τους «κρατικά» έντυπα, ταυτότητες κ.λπ. Συνολικά τα μέλη τους υπολογίζεται να ήταν μέχρι πέρυσι 21.000, ενώ περίπου 2.100 αποτελούσαν τον εν δυνάμει ένοπλο βραχίονα, στον «ανένδοτο αγώνα» για την κατάληψη της εξουσίας.
Η υγειονομική κρίση και οι καραντίνες των δύο τελευταίων ετών έφεραν νέους οπαδούς στην οργάνωση: συνωμοσιολόγους αντιεμβολιαστές που μέσα από το διαδίκτυο έρχονταν σε επαφή με κάθε πιθανό και απίθανο σενάριο. Παλιές και νέες «high tech» συνωμοσίες ήρθαν στην επιφάνεια και διασταυρώθηκαν με φασιστικές ιδέες και θρησκευτικές μισαλλοδοξίες, βομβαρδίζοντας με «αποκαλυπτικές» πληροφορίες όσους ήταν πρόθυμοι (και ευάλωτοι) να τις πιστέψουν.
Μια συνωμοσιολογική «Διεθνής» αναπτύχθηκε τα τελευταία χρόνια και έχει αποκτήσει πολλούς οπαδούς, στρατολογώντας από τα πιο φτωχά λαϊκά στρώματα, αλλά όχι μόνο. Μετά την οικονομική κρίση του 2008 στις ΗΠΑ αναπτύχθηκαν διάφορες εκδοχές αυτής της στρεβλής ριζοσπαστικοποίησης σε πολλές χώρες. Στη χώρα μας, που ζει από το 2010 μέχρι σήμερα μια μεγάλη οικονομική κρίση η οποία πήρε τη μορφή ακραίας νεοφιλελεύθερης επίθεσης στις εργαζόμενες τάξεις, η ακροδεξιά ριζοσπαστικοποίηση εκφράστηκε κυρίως με την ενίσχυση της ναζιστικής Χρυσής Αυγής. Ευτυχώς, η σκληρή αυτή φασιστική απειλή ηττήθηκε – για την ώρα. Η ιστορία της «μπυραρίας» όμως, δείχνει ότι δεν πρέπει να επαναπαυόμαστε. Η δίκη της Χ.Α. σε δεύτερο βαθμό συνεχίζεται, και η ριζοσπαστική Αριστερά πρέπει να παρακολουθεί και να πιέζει για την καταδίκη των φασιστών και να έχει τα μάτια ανοιχτά για τους επιγόνους της ναζιστικής οργάνωσης. Ξέρουμε ότι το σύστημα μπορεί και τους στηρίξει ξανά όταν τους χρειάζεται. Άλλες ομάδες ακροδεξιών και συνωμοσιολόγων στη χώρα μας, που θυμίζουν περισσότερο το «μοντέλο» των «Πολιτών του Ράιχ», είναι η «Ελλήνων Συνέλευσις» του Σώρρα, οι αντιεμβολιαστές «Ελεύθεροι ξανά» που ετοιμάζονται να πάρουν μέρος στις επόμενες εθνικές εκλογές και οι «Θεματοφύλακες του Συντάγματος». Αυτοί οι τελευταίοι αναφέρονται γιατί, όπως και οι Γερμανοί «Πολίτες του Ράιχ», είχαν προχωρήσει σε «αντιποίηση αρχής» με ψευτο-αστυνομικούς και άλλα ευτράπελα (κι επικίνδυνα μερικές φορές). Μπορούμε να πούμε ότι όλοι οι παραπάνω έχουν δεχτεί επιρροές από τα ρεύματα που αποκαλούνται alt–right (alt–ernative), εναλλακτική δεξιά.
ΗΠΑ και Βραζιλία
Μέλη αυτής της alt–right ακροδεξιάς -και οι πιο ριζοσπαστικοί συνωμοσιολόγοι- είναι οι QAnon, που το 2020 εισέβαλαν στο Καπιτώλιο των ΗΠΑ, αρνούμενοι την εκλογική ήττα του Τραμπ. Δεν είναι και λίγο: Μασκαρεμένοι αλλά πάνοπλοι, κατέλαβαν το κυβερνητικό κέντρο της πιο ισχυρής χώρας του πλανήτη, δρώντας σαν ένοπλος βραχίονας του «τραμπισμού». Οι Δημοκρατικοί αντίπαλοι του Τραμπ, αλλά και οι εσωκομματικοί του αντίπαλοι, δεν φαίνονται πολύ ικανοί να τα βάλουν με τον ισοπεδωτικό λαϊκισμό του. Η πιθανότητα να ξαναβρεθεί στον Λευκό Οίκο ο Τραμπ ή κάποιος σαν κι αυτόν, αποτελεί πηγή έμπνευσης για τους ομοϊδεάτες τους όπου Γης. Στην περίπτωση της Γερμανίας έχει γίνει γνωστή η επικοινωνία των «Πολιτών του Ράιχ» με Αμερικανούς ακροδεξιούς. Γι’ αυτό εκπρόσωπος της αμερικανικής κυβέρνησης έσπευσε να συγχαρεί τη γερμανική κυβέρνηση για την εξουδετέρωσή τους.
Πριν από λίγες μέρες, γεγονότα ανάλογα μ αυτά στο Καπιτώλιο έγιναν και στη Βραζιλία, όπου οπαδοί του Μπολσονάρου κατέλαβαν κυβερνητικά κτήρια. Είναι ξεκάθαρο ότι προσπάθησαν να μιμηθούν τους Αμερικανούς, προσπαθώντας να επιβάλουν το εκλογικό αποτέλεσμα που θεωρούν ότι τους έκλεψαν. Στη Βραζιλία η διαφορά ανάμεσα στον νικητή Λούλα και τον Μπολσονάρου ήταν μισή ποσοστιαία μονάδα, οπότε είχαν την αυτοπεποίθηση για να προχωρήσουν. Θα ήθελαν να εξαναγκάσουν τον Λούλα σε παραίτηση, πράγμα που δε συνέβη, κατάφεραν όμως να διατρανώσουν διεθνώς ότι θα έχει μια αδύναμη θητεία και θα τους βρίσκει μπροστά του σε κάθε του βήμα.
Κινδυνεύουν οι μεγάλες χώρες από μερικούς «γραφικούς»;
Σε ένα διεθνές τοπίο που «μυρίζει μπαρούτι», με τον νέο Ψυχρό Πόλεμο Ανατολής – Δύσης να είναι γεγονός και τον ουκρανικό πόλεμο μέσα στην Ευρώπη να διαρκεί, οι εσωτερικοί τριγμοί δεν είναι αποδεκτοί. Η Ε.Ε. έχει αναπτύξει μηχανισμούς που δεν αφήνουν περιθώρια για παρεκκλίσεις πολιτικής, ούτε καν σε εκλεγμένες κυβερνήσεις, όπως συνέβη σε όλο τον Νότο και ιδιαίτερα στην Ελλάδα. Αυτός είναι ο λόγος που η Γερμανία δε μπορούσε να αφήνει τους «Πολίτες του Ράιχ» να ετοιμάζονται απρόσκοπτα.
Στις ΗΠΑ και τη Βραζιλία οι «γραφικοί» είναι για την ώρα πολύ χρήσιμοι για Τραμπ και Μπολσονάρου αντίστοιχα. Είναι ολιγάρχες, όπως και ο Πούτιν στη Ρωσία. Όπως και πολλοί άλλοι «ομόλογοί» τους, αποτελούν τερατογενέσεις του καπιταλιστικού συστήματος. Άλλοτε χρησιμοποιώντας εργαλειακά τέτοια «τέρατα» και άλλοτε αποτυγχάνοντας να τα αντιμετωπίσει, ο καπιταλισμός είναι ικανός να φέρει στην εξουσία ΚΑΙ τον φασισμό, όπως στην περίπτωση των ναζί στον Μεσοπόλεμο. Οι ΗΠΑ, «η χώρα της δημοκρατίας» θα μπορούσαν στις επόμενες εκλογές να βρεθούν κάτω από ένα είδος ολοκληρωτισμού από έναν ρεβανσιστικό Τραμπ. Το ίδιο και η Βραζιλία.
«Το μη μυθώδες ατερπνέστερον φανείται»
Ποιος λοιπόν θα μιλήσει στους λαούς για τα δίκαιά τους; Ποιος θα βοηθήσει τους ανθρώπους να απαλλαγούν από το παραμύθι της συνωμοσιολογίας, του εθνικιστικού «μεγαλείου» και της πολεμοκαπηλίας, της «εθνικής ανάγκης για ομοψυχία» με τους μικρούς και μεγάλους Τραμπ αυτού του κόσμου;
Το βάρος πέφτει στην Αριστερά, που έχει την ευθύνη να μιλήσει για την εκμετάλλευση στην «ειρήνη» και τα σφαγεία των πολέμων προς όφελος των ισχυρών. Τώρα, μπροστά στον κίνδυνο ενός τρίτου μεγάλου πολέμου, οι εξουσίες δείχνουν τον φόβο τους. Όμως μόνο από την πάλη του εργατικού κινήματος, των κινημάτων αντίστασης και της Αριστεράς θα κινδυνεύσει πραγματικά το σημερινό σύστημα με τις τερατογενέσεις του.
Υποβολή απάντησης