Ίμια 1996: Ο παραλίγο ελληνο-τουρκικός πόλεμος «για δύο βραχονησίδες»

Του Βαγγέλη Λιγάση

Κάθε χρόνο τέτοιες μέρες σύσσωμη η ακροδεξιά (τα «ορφανά» της Χρυσής Αυγής κ.λπ.) στήνει φιέστες αντιτουρκισμού στην πλατεία Ρηγίλλης, όπου βρίσκεται το μνημείο των Ιμίων. Πρόκειται για φασιστοσυνάξεις, οι οποίες λειτουργούν σαν εκκολαπτήρια «μακεδονομάχων», «τουρκοφάγων» κ.λπ. Το πέρασμα των χρόνων, καθώς και το γεγονός ότι η ακροδεξιά έχει αναγάγει τα Ίμια σε σημείο αναφοράς, δεν αναιρούν την βαρύτητα που είχε η εν λόγω κρίση το 1996. Οι δυο χώρες-μέλη του ΝΑΤΟ στην Ανατολική Μεσόγειο παραλίγο να βρεθούν σε πόλεμο, με αφορμή το ανεβοκατέβασμα σημαιών της Ελλάδας και της Τουρκίας από δημοσιογράφους και πρακτορίσκους σε αυτές τις βραχονησίδες.

Η κρίση των Ιμίων υπήρξε στην πραγματικότητα η προσπάθεια ενσάρκωσης των μιλιταριστικών φαντασιώσεων της στρατιωτικής ηγεσίας της Ελλάδας. Τελικά, οι μόνοι που πλήρωσαν με την ζωή τους αυτές τις φαντασιώσεις ήταν οι τρεις στρατιωτικοί, μέλη του πληρώματος ενός ελικοπτέρου που κατέπεσε στην θάλασσα μετά από κάτοψη των Ιμίων κατά τη διάρκεια της κρίσης. Η άκρα δεξιά ηρωοποίησε τα επόμενα χρόνια τους νεκρούς σαν σύμβολα εθνικής υπερηφάνειας και έχτισε διάφορους ανεξακρίβωτους μύθους γύρω από τα αίτια της πτώσης του ελικοπτέρου. Ωστόσο, οι τρεις νεκροί των Ιμίων δεν αποτελούν τίποτε άλλο από θύματα της ανθρωποφάγας πολεμικής μηχανής.

Η κρίση εκτονώθηκε τότε μετά από παρέμβαση των ΗΠΑ, στις οποίες οι αστικές τάξεις τόσο της Ελλάδας όσο και της Τουρκίας δήλωσαν πιστοί σύμμαχοι. Ο «πατριωτισμός» των πολιτικών – στρατιωτικών ηγεσιών τελειώνει εκεί που αρχίζει ο συσχετισμός δυνάμεων στην ιμπεριαλιστική αλυσίδα.

Επειδή οι σημερινές νέες-νέοι 25-45 εκπαιδεύτηκαν σε αποσπασματική – πρόχειρη πληροφόρηση και δεν έχουν καθαρή εικόνα ακόμη και για σχετικά πρόσφατα γεγονότα και επειδή η ευρύτερη περιοχή μας (τουλάχιστον) από την Βοσνία έως την Ερυθρά θάλασσα ήδη «βράζει», θεωρήσαμε επίκαιρη μια αναδρομή στο χρονικό και τα συμπεράσματα της «κρίσης των Ιμίων».

Πηγές μας οι (απολογητικές) μαρτυρίες των πρωταγωνιστών μέσα από μεταγενέστερες συνεντεύξεις και βιβλία (ναύαρχος Λυμπέρης, πρωθυπουργός Σημίτης, υπουργός Εξωτερικών Πάγκαλος), αποχαρακτηρισμένα στρατιωτικά έγγραφα σχετικά με την κρίση, τεχνικο-στρατιωτικές αναλύσεις σε σχετικές ιστοσελίδες (defencepoint κ.λπ.) και οι σχετικές δημόσιες τοποθετήσεις των πολιτικών δυνάμεων.

Το χρονικό των γεγονότων

Τα Ίμια (Καρντάκ στα τουρκικά) είναι δύο μικρές ακατοίκητες βραχονησίδες μεταξύ του νησιωτικού συμπλέγματος των Δωδεκανήσων και των νοτιοδυτικών ακτών της Τουρκίας. Απέχουν 3,8 ναυτικά μίλια από το Μποντρούμ (Αλικαρνασσός) της Τουρκίας και 5,5 ν.μ. από την Κάλυμνο. Η συνολική τους έκταση δεν ξεπερνά τα 40 στρέμματα και τον χειμώνα κατά διαστήματα σκεπάζονται από το «χειμέριο κύμα», με αποτέλεσμα να είναι κυριολεκτικά 2 «κωλόβραχοι» (σύμφωνα με τον αστικό μύθο που θέλει τον Κλίντον να αναφωνεί «war for a fucking rock whith a goat?»).

Στις 25 Δεκεμβρίου 1995 το τουρκικό φορτηγό πλοίο προσάραξε σε αβαθή ύδατα κοντά στην Μικρή Ίμια (Ανατολική) και εξέπεμψε σήμα κινδύνου. Το Λιμεναρχείο Καλύμνου διέθεσε ρυμουλκό για να αποκολλήσει το τουρκικό πλοίο, αλλά ο πλοίαρχος αρνήθηκε, υποστηρίζοντας ότι βρισκόταν σε τουρκική περιοχή και άρα οι τουρκικές αρχές είχαν την αρμοδιότητα να του προσφέρουν βοήθεια. Τελικά, στις 28 Δεκεμβρίου δύο ελληνικά ρυμουλκά αποκόλλησαν το τουρκικό φορτηγό και το οδήγησαν στο λιμάνι Κιουλούκ της Τουρκίας.

Το πρωί της ίδιας μέρας ένα τουρκικό μαχητικό αεροσκάφος συντρίβεται στα ελληνικά χωρικά ύδατα, στην περιοχή της Λέσβου, ύστερα από εμπλοκή με ελληνικά μαχητικά.

Στις 29 Δεκεμβρίου το τουρκικό υπουργείο Εξωτερικών επέδωσε διακοίνωση στο αντίστοιχο ελληνικό, στην οποία αναφέρεται ότι οι βραχονησίδες Ίμια είναι καταχωρισμένες στο κτηματολόγιο του νομού Μπόντρουμ (Αλικαρνασσού) και ανήκουν στην Τουρκία.

Η ελληνική πολιτική ηγεσία θεωρούσε ότι οι νησίδες είχαν παραχωρηθεί από την Ιταλία το 1947, ακολουθώντας την ενσωμάτωση των Δωδεκανήσων μετά το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, ενώ η Τουρκία προσπάθησε (για πρώτη φορά) να εφαρμόσει για την περίσταση δική της ερμηνεία στη Συνθήκη της Λωζάννης (1923), με την οποία είχαν παραχωρηθεί τα Δωδεκάνησα στην Ιταλία στο σύνολό τους και όχι ονομαστικά.

H Ελλάδα απάντησε με αντίστοιχη ρηματική διακοίνωση στις 8 Ιανουαρίου του 1996, ξεκαθαρίζοντας ότι δεν τίθεται κανένα θέμα αμφισβήτησης της ελληνικής κυριαρχίας στην περιοχή. Συμφωνείται, ωστόσο, μεταξύ του ελληνικού και του τουρκικού υπουργείου Εξωτερικών να μην υπάρξει διαρροή των ανωτέρω στον Τύπο.

Εδώ πρέπει να σημειώσουμε το momentum της εποχής. Μετά την επικύρωση από την Ελλάδα τον Νοέμβριο του 1994 της νέας σύμβασης για το δίκαιο της θαλάσσης, η Ελλάδα νομιμοποιήθηκε τυπικά να επεκτείνει τα χωρικά της ύδατα στα 12 ναυτικά μίλια. Τα διπλωματικά επεισόδια κορυφώθηκαν στις 8 Ιουνίου 1995. Τότε, η τουρκική Βουλή εξουσιοδότησε την κυβέρνηση να λάβει οποιαδήποτε πρωτοβουλία, συμπεριλαμβανόμενης και της κήρυξης πολέμου, αν η Ελλάδα επεξέτεινε τα χωρικά της ύδατα (casus belli). Το θολό και ασταθές πολιτικό τοπίο σε Ελλάδα (ενδοκυβερνητική κρίση στην Ελλάδα λόγω της ασθένειας του Ανδρέα Παπανδρέου) και Τουρκία (αδυναμία της πρωθυπουργού Tansu Çiller να σχηματίσει βιώσιμη κυβέρνηση) θα διευκολύνουν την κρίση.

Στις 15 Ιανουαρίου του 1996 παραιτείται επίσημα από πρωθυπουργός ο βαριά άρρωστος στο Ωνάσειο Ανδρέας Παπανδρέου.

Στις 22 Ιανουαρίου η Κοινοβουλευτική Ομάδα του ΠΑΣΟΚ εκλέγει τον Κώστα Σημίτη πρωθυπουργό, που ακολούθως σχηματίζει νέα κυβέρνηση με τον Γερ. Αρσένη υπουργό Άμυνας και τον Θεόδ. Πάγκαλο Εξωτερικών.

Ο «εκσυγχρονιστικός», φιλοευρωπαϊκός προσανατολισμός της νέας κυβέρνησης είναι ολοφάνερος, σε αντίθεση με την «ανδρεϊκή» ρεβανσιστική ηγεσία Στρατού και ΕΥΠ (ναύαρχος Χρ. Λυμπέρης Α/ΓΓΕΘΑ, πτέραρχος Κουρής υφυπουργός Άμυνας και οι 2 εκ των εμπνευστών της αγοράς του «αιώνα», της στρατιωτικοποίησης του ανατολικού Αιγαίου και του ενιαίου αμυντικού δόγματος Ελλάδας – Κύπρου, Βασιλικόπουλος ΕΥΠ).

Στις 24 Ιανουαρίου ο ANT1 και ο δημοσιογράφος Αντ. Φουρλής θα δημοσιοποιήσουν την ανταλλαγή ρηματικών διακοινώσεων και θα παρουσιάσουν στην ελληνική κοινή γνώμη ότι η Τουρκία αξιώνει ελληνική γη. Εκ των πρωταγωνιστών του «πατριωτικού παροξυσμού» θα αναδειχθεί ο Αργ. Ντινόπουλος, μετέπειτα βουλευτής της ΝΔ. Μία ημέρα αργότερα, ο δήμαρχος Καλύμνου Δημ. Διακομιχάλης (ΠΑΣΟΚ), συνοδευόμενος από τον αστυνομικό διοικητή του νησιού, έναν παπά και τον ψαρά που τους μετέφερε, αποβιβάζονται στην ανατολική Ίμια και τοποθετούν μέσα σε μία στοίβα από πέτρες την ελληνική σημαία σε ένα σκουπόξυλο.

Την σκυτάλη παίρνουν στις 27 Ιανουαρίου δύο δημοσιογράφοι της φιλοκυβερνητικής Hurryet, που προσεγγίζουν την ανατολική Ίμια με ελικόπτερο και τοποθετούν στη θέση της ελληνικής την τουρκική σημαία. Η τηλεοπτική μετάδοση των παραπάνω έχει μόλις κατασκευάσει την κρίση των Ιμίων…

Την ίδια μέρα, ο Α/ΓΕΕΘΑ παίρνει την πρωτοβουλία να θέσει υπό τον άμεσο έλεγχό του την ΑΣΔΕΝ, την Α΄ Στρατιά, τις εφεδρείες ΓΕΣ (Ειδικές Δυνάμεις) κ.λπ. μονάδες «εμπροσθοφυλακής», θέτοντάς τες σε κατάσταση προετοιμασίας «εμπλοκής» (αναστολή αδειών, προετοιμασία για μεταφορά σε χώρους διασποράς κ.λπ.). Ταυτόχρονα, κυκλοφορούν «πληροφορίες» από την ΕΥΠ για επικείμενη καταδρομική επιχείρηση των Τούρκων στη Μυτιλήνη, όπου υποτίθεται ότι η Άγκυρα θεωρούσε ότι κρυβόταν ο αρχηγός του PKK Αμπντουλά Οτσαλάν …

Την Κυριακή το πρωί στις 28 Ιανουαρίου 1996 το περιπολικό του Π.Ν. «Αντωνίου» κατέβασε την τουρκική σημαία και ύψωσε την ελληνική, παραβαίνοντας την πολιτική εντολή, η οποία ήταν μόνο να υποσταλεί η τουρκική σημαία. Το βράδυ Έλληνες βατραχάνθρωποι αποβιβάστηκαν στη Μικρή Ίμια προκειμένου να φυλάξουν τη σημαία.

Τη Δευτέρα το απόγευμα στις 29 Ιανουαρίου, ο νέος πρωθυπουργός Κώστας Σημίτης, στις προγραμματικές του δηλώσεις στη Βουλή, έστειλε μήνυμα προς την Τουρκία ότι σε οποιαδήποτε πρόκληση η Ελλάδα θα αντιδράσει άμεσα και δυναμικά. Την Τρίτη στις 30 Ιανουαρίου, η πρωθυπουργός της Τουρκίας Tansu Çiller δήλωσε κατηγορηματικά μέσα στην Τουρκική Εθνοσυνέλευση ότι την επόμενη μέρα η ελληνική σημαία και ο ελληνικός στρατός θα απομακρυνθούν από τα Kardak…

Το ίδιο κιόλας απόγευμα τα ελληνικά κανάλια μεταδίδουν απευθείας την έξοδο του στόλου μας από τον δίαυλο του ναυστάθμου της Σαλαμίνας. Αποπλέουν πάνοπλα τα 4/5 των μεγάλων πλοίων μας και κατευθύνονται ταχέως στο νοτιοανατολικό Αιγαίο για να αντιμετωπίσουν τα τουρκικά που την ίδια ώρα αποπλέουν από την Σμύρνη. Στον Έβρο και στα νησιά του ανατολικού Αιγαίου κηρύσσεται επιστράτευση τοπικών εφεδρειών.

Το ίδιο βράδυ ο Λυμπέρης διατάσσει στις 23.20’ την διασπορά μονάδων Έβρου και Νήσων Αν. Αιγαίου σε νέες θέσεις για την ανάληψη στρατιωτικών αποστολών, στις 23.41’ τον απόπλου του συνόλου του ελληνικού στόλου, στις 23.48’ τις Ειδικές Δυνάμεις για την εφαρμογή άκρως απόρρητων σχεδίων («Ερινύς» και «Κίρκη») και στις 23.57’ διατάζει την Πολεμική Αεροπορία να τεθεί σε διάταξη μάχης.

Τα μεσάνυχτα και αφού έχει λήξει η κοινοβουλευτική συζήτηση για την παροχή ψήφου εμπιστοσύνης στη νέα κυβέρνηση Σημίτη, συγκαλείται στο γραφείο του πρωθυπουργού στη Βουλή σύσκεψη της κυβερνητικής επιτροπής στην οποία συμμετείχαν οι: Τσοχατζόπουλος, Πάγκαλος, Αρσένης, Παπαντωνίου, Ρέππας και ο ναύαρχος Χρήστος Λυμπέρης.

Ο Σημίτης ζητάει ενημέρωση. Ο Λυμπέρης έχει απλώσει τους χάρτες του Αιγαίου πάνω στο τραπέζι των συσκέψεων και προσκομίζει δακτυλογραφημένο κείμενο με το οποίο ζητείται η άδεια αποδέσμευσης κανόνων εμπλοκής. «Αν πάμε σε σύγκρουση, θα νικήσουμε;» ρωτά ο πρωθυπουργός. «Σε αυτή τη φάση, του απαντά ο ναύαρχος, έχουμε τακτικό πλεονέκτημα. Θα τους καταφέρουμε γερό χτύπημα. Ο στόλος μας έχει λάβει καλύτερες θέσεις. Δώστε μου την άδεια να χτυπήσουμε πρώτοι». Στην επιμονή Λυμπέρη να του δοθούν κανόνες εμπλοκής, ο υπουργός Εθνικής Αμύνης Γεράσιμος Αρσένης παρατηρεί: «Αρχηγέ, άφησε τώρα αυτά, εδώ έχουμε διαπραγματεύσεις», εξηγώντας ότι είχε συνομιλήσει νωρίτερα με τον Αμερικανό αρχηγό των Ενόπλων Δυνάμεων John Shalikashvili, ο οποίος φέρεται να του είχε εξηγήσει ότι γι’ αυτόν δεν υπήρχε πρόβλημα εάν ένα άγημα αποχωρώντας έπαιρνε μαζί του και τη σημαία.

Ο Λυμπέρης, όπως έχει αναφέρει μεταγενέστερα στο βιβλίο του (1999), υποστήριζε τη «στρατηγική του πρώτου πλήγματος». Εξηγούσε ότι η Ελλάδα μπορούσε να επιφέρει αποφασιστικό πλήγμα στην Τουρκία, που θα ακύρωνε τον σχεδιασμό της για το Αιγαίο, έστω κι αν η αναμενόμενη τουρκική απάντηση θα οδηγούσε επίσης σε κάποιες ελληνικές απώλειες. Ο Σημίτης εξηγεί ότι ανάμεσα στο δίλημμα «διμερή διαπραγμάτευση για τα θέματα του Αιγαίου ή πόλεμο, η Ελλάδα μπορεί, εάν θέλει, να επιλέξει το δεύτερο, αλλά θα καταλήξει στο πρώτο»…

Ο πόλεμος ante portas

Ξημερώματα Τετάρτης 31 Ιανουαρίου 1996. Ο Σημίτης έχει τηλεφωνηθεί με τον Αμερικανό πρόεδρο Κλίντον δηλώνοντας έτοιμος να αποσύρει το άγημα, όχι όμως και την ελληνική σημαία. Ο Υπ.Εξ. Πάγκαλος εντέλλεται να συνεννοηθεί με τον Ρ. Χόλμπρουκ (αν. Υπ.Εξ. για την Ευρώπη) για τη διαδικασία απεμπλοκής. Την στιγμή που ελληνική και τουρκική πολιτική ηγεσία έχουν συμφωνήσει για αποκλιμάκωση, οι καραβανάδες παίζουν με τη φωτιά…

Στη 1.00 π.μ. η ΕΥΠ ενημερώνει ότι επίκειται εχθρική επίθεση. Λίγο πριν από τη 1 π.μ. της 31ης Ιανουαρίου, οι Τούρκοι έβαλαν σε εφαρμογή το σχέδιο απόβασης των κομάντος τους στα Δυτικά Ιμια. Την ίδια ώρα που η φρεγάτα «Γιαβούζ» πλησίαζε πολύ κοντά στην επίμαχη βραχονησίδα, οπότε και πιστεύεται ότι άφησε τη λαστιχένια βάρκα με τους κομάντος, δύο τουρκικά ελικόπτερα «Μπλακ Χοκ» πετούσαν από πάνω. Οι επιτελείς του ΓΕΝ πίστευαν ότι τα δύο ελικόπτερα θα αποβίβαζαν εκείνα κομάντος, ενώ στην πραγματικότητα επιχείρησαν να παραπλανήσουν τις ελληνικές δυνάμεις.

00.55’ ΓΕΝ προς Ναυαρίνο: Δεν θα πατήσει Τούρκος στα νησιά. Να βληθούν προειδοποιητικές βολές και αν συνεχίσουν, να καταρριφθούν. Να προστατευθούν τα Ίμια και το Φαρμακονήσι (σ.σ. το νησί στο οποίο το Ελληνικό Λιμενικό έπνιξε μαζικά πρόσφυγες τον Δεκέμβρη του 2014).

01.25’ ΓΕΝ προς Ναυ: Εξασφαλίσατε την ετοιμότητα ημετέρων μονάδων. Στοχοποιήσατε κάθε τουρκική μονάδα. Να ευρίσκεσθε σε ετοιμότητα για παν ενδεχόμενο.

01:40’ στο ΓΕΕΘΑ καταφθάνουν πληροφορίες ότι μέλη των τουρκικών ειδικών δυνάμεων αποβιβάζονται στη μικρή Ίμια, που περιέργως (…) έχει μείνει αφύλακτη.

2.04’ Αρχηγός ΓΕΝ (Αντιν/ρχος Ι. Στάγκας) προς όλες τις μονάδες του Στόλου: «Είμαι απόλυτα βέβαιος ότι όλοι σας θα φανείτε αντάξιοι της ενδόξου ιστορίας του ΠΝ. Καλή τύχη και ο Θεός μαζί σας».

03.00’ Μεταδίδεται από την Τουρκική τηλεόραση (!) πως οι Τούρκοι έχουν καταλάβει τα Δυτικά Ιμια.

03.30’ ΓΕΝ προς Ναυ.: Υπάρχει πληροφορία ότι έχουν ανέβει άτομα στο δυτικό νησί Ιμια. Να πάει ο «Πολεμιστής» να ελέγξει με προβολέα και στη συνέχεια να αποβιβάσει MYK (βατραχανθρώπους).

Η εκτέλεση της εντολής καθυστερεί, επειδή πέρασαν πρώτα από τα Ανατολικά Ιμια για να πάρουν φορτισμένες μπαταρίες ασυρμάτων. Για 45 λεπτά της ώρας Ελλάδα και Τουρκία βρέθηκαν πολύ κοντά στο να έχουν κομάντος τους πρόσωπο με πρόσωπο στα Δυτικά Ιμια.

04.10’ ο Σημίτης συγκαλεί το ΚΥΣΕΑ.

04.25’ Η πληροφορία για κατάληψη των δυτικών Ιμίων επιβεβαιώθηκε από την ΑΣΔΕΝ και από το ΓΕΝ.

04.40’ Μετά την απώλεια επαφής με το ελικόπτερο που επιβεβαίωσε την κατάληψη της βραχονησίδας, ο υφυπουργός Εθνικής Άμυνας Ν. Κουρής από το Κέντρο Επιχειρήσεων στο Πεντάγωνο δίνει εντολή για την προετοιμασία επιχείρησης ανακατάληψης της δυτικής νήσου των Ιμίων από Ειδικές Δυνάμεις.

05.02’ Ακυρώνεται από το ΚΥΣΕΑ η εντολή ανακατάληψης της νησίδας. Δεν εισακούεται πρόταση του Λυμπέρη για βομβαρδισμό της…

06:10’ Οι Αμερικανοί διά του Υφ. Εξωτερικών Ρίτσαρντ Χόλμπρουκ επιβάλλουν και στις δύο πλευρές τη θέλησή τους. «No ships, no troops, no table-flags» διαμηνύουν. Ή, σε πιο κομψή διπλωματική γλώσσα, να ισχύσει το status quo ante. Μέχρι το μεσημέρι της 31ης Ιανουαρίου 1996 τα πλοία, οι κομάντος και οι σημαίες είχαν αποσυρθεί από τα Ίμια, υπό την επίβλεψη αεροσκαφών του 6ου Αμερικανικού Στόλου.

Συμπέρασμα 1

Από τα γεγονότα γίνεται φανερό ότι η κρίση των Ιμίων δημιουργήθηκε και κλιμακώθηκε από την ελληνική στρατιωτική ηγεσία εν αγνοία της πολιτικής. Οι δημόσιες τοποθετήσεις του Χρ. Λυμπέρη για «ευκαιρία που χάθηκε» δεν αφήνουν περιθώρια παρεξήγησης. Τα τεχνικο-στρατιωτικά επιχειρήματα για ναυτική υπεροχή στο πεδίο επιβεβαιώνονται εκ των υστέρων και από άλλους απόστρατους (αντιναύαρχος Ι. Λιούλης, τακτικός διοικητής της περιοχής και κυβερνήτης της φρεγάτας «Ναυαρίνον») αλλά αμφισβητούνται από άλλους «διακλαδικούς» αναλυτές των συσχετισμών (π.χ. η τουρκική αεροπορία είχε ξεκάθαρο προβάδισμα έναντι της ελληνικής). Σε κάθε περίπτωση, «παρά τρίχα» αποφύγαμε ένα πολεμικό επεισόδιο με οδυνηρές συνέπειες και για τους δύο λαούς.

Ο Χρήστος Λυμπέρης δεν ήταν κάποιος «τρελός» καραβανάς. Προσωπικός φίλος (και υπάλληλος) του Βαρδή Βαρδινογιάννη, ναυτικός ακόλουθος επί Ράλλη στην πρεσβεία μας στην Ουάσιγκτον, φίλος του εφοπλιστή Γιώργου Λιβανού και του Ανδρέα Παπανδρέου, ήταν/είναι η «πατριωτική» όψη εξυπηρέτησης των εθνικών, δηλαδή των μεγαλοαστικών συμφερόντων. Η άλλη όψη ήταν/είναι οι «φιλειρηνικές… ενδοτικές φωνές» τύπου Σημίτη – Πάγκαλου κ.λπ.

Οι δύο αυτές γραμμές (που κατά περίπτωση αξιοποιούν προς όφελός τους τα ευρωπαϊκά και αμερικανικά συμφέροντα και στη βάση του ανταγωνισμού τους) ούτε ασυμβίβαστες ούτε απόλυτα εχθρικές μεταξύ τους είναι. Κοινός παρονομαστής είναι η εξυπηρέτηση των συμφερόντων του ελληνικού καπιταλισμού για τη διείσδυσή του στην περιοχή και η μεταφορά των συνεπειών των όποιων τυχοδιωκτισμών του στις πλάτες του λαού, με το κλίμα του μιλιταρισμού και εθνικοφροσύνης που καλλιεργείται και εξαπλώνεται.

Οι εξοπλισμοί δεν περιορίζονται στην απόκτηση κάποιων «σκληρών» προϊόντων (των όπλων), καθώς ο μιλιταρισμός επεκτείνεται αποφασιστικά στη «σοφτ πάουερ», δημιουργεί δίκτυα και σχέσεις που μπορούν να επεμβαίνουν (εν δυνάμει και καθοριστικά) στις πολιτικές εξελίξεις.

Για να μείνουμε μόνο στην εγχώρια ιστορία, δεν ήταν η πρώτη ούτε η τελευταία φορά που οργανωμένα από τα πάνω δίκτυα αποκτούν την δική τους δυναμική και επιχειρούν να πάρουν «εξωθεσμικές» πρωτοβουλίες. Από τον ΙΔΕΑ και τη χούντα του ’67, στον ναύαρχο Λυμπέρη έως τον Αρχηγό ΓΕΣ στρατηγό Φράγκο Φραγκούλη (ο κεντρικός ομιλητής της συγκέντρωσης των «μακεδονομάχων») που καρατομήθηκε την 1/11/2011, μαζί με όλο του το επιτελείο από την καταρρέουσα τότε κυβέρνηση του Γ. Παπανδρέου. Είχε προηγηθεί η απόφαση του στρατηγού, να οργανώσει εκτεταμένες ασκήσεις («σχέδιο Καλλίμαχος») καταδρομέων και άλλων ειδικών δυνάμεων του στρατού, με σενάριο δράσης την καταστολή ταραχών στις πόλεις, που περιλάμβανε την «είσοδο» στην Αθήνα (με στόχο, λέει, να αντιμετωπιστούν «οι συμμορίες με τα καλάσνικοφ»…). Οι ασκήσεις αυτές, όπως και μεταθέσεις «έμπιστων» αξιωματικών προς την Αθήνα, είχαν κρατηθεί μυστικές από την κυβέρνηση! Όταν η ΝΔ του Σαμαρά ξεσήκωσε θόρυβο για τις μαζικές αποστρατεύσεις, ο υπουργός Εθνικής Άμυνας Παναγιώτης Μπεγλίτης είχε δηλώσει ότι η υπόθεση ήταν «σοβαρή» και όποιος επιθυμούσε ας έφερνε το θέμα στη Βουλή. Όλα τα κόμματα προτίμησαν τελικά μια «σεμνή» τακτική σιωπής.

Ακόμη και ο «μετά βαΐων και κλάδων» πρόσφατα αποστρατευθείς Α/ΓΕΕΘΑ στρατηγός Κ. Φλώρος κατηγορήθηκε (από το in gr. ιδιοκτησίας Μαρινάκη, εν μέσω σκανδάλου υποκλοπών και πιθανώς για αιτιολόγησή του), ως οργανωτής μυστικών ασκήσεων προσομοίωσης κατάληψης αμφισβητούμενων βραχονησίδων εν αγνοία της κυβέρνησης Μητσοτάκη. Υποτίθεται πως ο καθ’ ύλη τότε αρμόδιος υπουργός (Δένδιας) το έμαθε από τον Τούρκο ομόλογό του!..

Όσοι θεωρούν ότι «η ανάμιξη του στρατού στις πολιτικές εξελίξεις» ανήκει στο παρελθόν, ας αλλάξουν πλευρό… Κι όχι μόνο στην Ελλάδα. Πρόσφατα, στη Γερμανία έγιναν συλλήψεις ακροδεξιών στελεχών, με την κατηγορία προετοιμασίας πραξικοπήματος. Στη Γαλλία, μετά την «επιχείρηση Σεντινέλ» (την αντιμετώπιση, τάχα, μιας εκτεταμένης «επίθεσης τρομοκρατών» με βάση στους ισλαμιστές μετανάστες), ο στρατός έχει θεσμικά κατοχυρώσει τη δυνατότητα δράσης στο εσωτερικό της χώρας, κατά του «ισλαμο-αριστερισμού», κατά των απειλών «διάσπασης» του γαλλικού κράτους (σεπαρατισμός) και, τελικά, κατά διευρυμένων «ταραχών» στις πόλεις και ειδικά στα εργατικά-λαϊκά προάστια.

Συμπέρασμα 2

Τα Ίμια έδωσαν το πάτημα μαζικότερης απεύθυνσης από την ακροδεξιά στα πατριωτικά ακροατήρια, αφήνοντας πίσω τους μια πολιτική κληρονομιά ιδιαίτερα επικίνδυνη. Πέραν των νεοναζί, ο λεγόμενος «πατριωτικός χώρος» κατάφερε να ανασυνταχθεί γύρω από τα γεγονότα του 1996, χτίζοντας ανεξάρτητα πολιτικά μορφώματα ή δημιουργώντας εθνικιστικά ρήγματα στα μεγάλα συστημικά κόμματα της εποχής. Αποτελούν πολιτικό κεφάλαιο για τον «πατριωτικό χώρο», είτε μιλάμε για τους φασίστες της Χρυσής Αυγής είτε για τους Κρανιδιώτηδες που υπήρξαν σύμβουλοι πρωθυπουργού, είτε για τους Καμμένους που αποτέλεσαν κυβερνητικούς εταίρους σε κυβέρνηση «Αριστεράς».

Τα τελευταία χρόνια υπάρχει μια συντονισμένη προσπάθεια του αντιφασιστικού κινήματος να απαντηθούν οι φασιστοσυνάξεις για τα Ίμια σε επίπεδο δρόμου.

Παρ’ όλα αυτά, πρέπει να τονιστεί ότι πρόκειται για απάντηση που δεν είναι αρκετή. Το τσάκισμα τόσο της φιλοπόλεμης θεσμικής πολιτικής όσο και των εθνικιστικών ιαχών του πεζοδρομίου, απαιτεί ένα μαζικό αντιπολεμικό κίνημα που θα βρίσκεται διαρκώς σε κίνηση, θέτοντας δικά του επίδικα και στόχους και δεν θα απαντά απλώς στην ατζέντα των εθνικιστών.

Ένα κίνημα που θα δίνει έκφραση στη μεγάλη κοινωνική πλειοψηφία που αντιλαμβάνεται τις συνέπειες και τους κινδύνους της φιλοπόλεμης ρητορικής και της όξυνσης των ανταγωνισμών.

Είναι ανήκουστο η Ελλάδα να είναι η δεύτερη χώρα μετά τις ΗΠΑ εντός του ΝΑΤΟ με τις μεγαλύτερες δαπάνες επί του ΑΕΠ της για στρατιωτικούς εξοπλισμούς λόγω των ανταγωνισμών με την Τουρκία.

Συμπέρασμα 3

Όλα τα παραπάνω αποκτούν πρόσθετη βαρύτητα σήμερα, που οξύνονται οι πολεμικοί ανταγωνισμοί στα Βαλκάνια και στη νοτιοανατολική Μεσόγειο.

Την περίοδο της κρίσης των Ιμίων η τότε γενική γραμματέας Αλέκα Παπαρήγα δήλωνε εκ μέρους του ΚΚΕ πως «οι ευχαριστίες της κυβέρνησης του Κ. Σημίτη προς τις ΗΠΑ, η παρέμβαση των οποίων, ουσιαστικά, έθεσε σε διαδικασία αμφισβήτησης τα κυριαρχικά δικαιώματα της χώρας μας στο Αιγαίο, δείχνει το μέγεθος της πρωτοφανούς υποτέλειας της ηγεσίας του ΠΑΣΟΚ, που, όχι μόνο δε βγάζει τα κατάλληλα συμπεράσματα από την κρίση των τελευταίων ημερών, αλλά προσπαθεί με κάθε τρόπο να δίνει τα διαπιστευτήριά της προς τους ιμπεριαλιστικούς κύκλους».

Η υπόκλιση στα υποτιθέμενα «εθνικά δίκαια», η στοίχιση πίσω από τον διαγκωνισμό και τους πολέμους των «εθνικών», «εξαρτημένων» ή «διεθνοποιημένων» αστικών τάξεων για επέκταση, αγορές, κοιτάσματα, αγωγούς κ.λπ. είναι μόνιμο χαρακτηριστικό της «επίσημης» Αριστεράς, σταλινικής ρεφορμιστικής ή «μεταπολιτικής» κοπής (για να θυμίσουμε και τις πατριωτικές κορώνες του Κασσελάκη) από την εποχή του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου.

Ο ελληνο-τουρκικός ανταγωνισμός έρχεται από μακριά, έχει συγκεκριμένο υλικό (και όχι φυλετικό) υπόβαθρο και θα «παιχτεί» και σε επόμενες σεζόν…

Ωστόσο, τα συμφέροντα της τάξης μας, αυτής των μισθωτών σκλάβων, είναι διαμετρικά αντίθετα με τα κατασκευασμένα συμφέροντα μιας υποτίθεται ουδέτερης «πατρίδας».

Απέναντι στον δεξιό και αριστερό «πατριωτισμό», εμείς προτάσσουμε την ταξική αλληλεγγύη και τον διεθνισμό. Και δεν είμαστε μόνοι.