Ελένη Μήτσου,
Μαχητικές και Ελεύθερες
Τον Ιούνιο το ανώτατο συνταγματικό δικαστήριο των ΗΠΑ, εξετάζοντας την υπόθεση Dobbs, πήρε την απόφαση ότι η άμβλωση δεν είναι ένα δικαίωμα που προστατεύεται από το Σύνταγμα των ΗΠΑ. Ανέτρεψε έτσι την απόφαση που το ίδιο δικαστήριο (με άλλη σύνθεση) είχε πάρει το 1973 (γνωστή ως Roe εναντίον Wade) και κατά συνέπεια την προστασία που είχε το δικαίωμα στην άμβλωση σε ομοσπονδιακό επίπεδο.
Με το νέο νομικό καθεστώς κάθε Πολιτεία των ΗΠΑ μπορεί να περιορίσει δραστικά ή να απαγορεύσει τις αμβλώσεις. Μέσα σε λίγους μήνες από την ανατροπή της Roe εναντίον Wade, η άμβλωση έχει ουσιαστικά απαγορευτεί σε 20 από τις 50 πολιτείες.
Το Ανώτατο Δικαστήριο και ο ρόλος του Τραμπ
Η απόφαση του Ανώτατου Ομοσπονδιακού Δικαστηρίου σόκαρε και εξόργισε εκατομμύρια γυναίκες στις ΗΠΑ και το φεμινιστικό κίνημα διεθνώς. Δεν ήταν όμως μια απόφαση που «έπεσε από τον ουρανό».
Η δεξιά και η ακροδεξιά στις ΗΠΑ περνούσαν εδώ και χρόνια νόμους απαγόρευσης ή περιορισμού των αμβλώσεων σε πολιτειακό επίπεδο, στις πολιτείες που είχαν την τοπική κυβέρνηση. Οι νόμοι αυτοί δεν μπορούσαν να τεθούν σε ισχύ όσο το δικαίωμα στην άμβλωση προστατευόταν σε ομοσπονδιακό επίπεδο από την απόφαση που είχε πάρει το ανώτατο ομοσπονδιακό δικαστήριο το 1973. Ψήφιζαν ωστόσο νόμους σε πολιτειακό επίπεδο για να υπάρχουν – και παράλληλα έκαναν αλλεπάλληλες προσφυγές στο Ανώτατο Ομοσπονδιακό Δικαστήριο με στόχο η απόφαση Roe εναντίον Wade να ανατραπεί, ώστε να μπορούν στη συνέχεια να ενεργοποιηθούν οι πολιτειακοί νόμοι που είχαν ψηφίσει.
Οι προσφυγές αυτές δεν είχαν τύχη, μέχρι που άλλαξε η σύνθεση του Ανώτατου Ομοσπονδιακού Δικαστηρίου. Ο Τραμπ κατά τη διάρκεια της θητείας του είχε τη δυνατότητα να διορίσει 3 συντηρητικούς δικαστές στο Ανώτατο Ομοσπονδιακό Δικαστήριο.* Άλλαξε έτσι τα ισοζύγια και την μέχρι τότε πολιτική του δικαστηρίου σε μια σειρά ζητήματα.
Με τη νέα σύνθεση το ανώτατο δικαστήριο των ΗΠΑ ανέτρεψε την απόφαση Roe εναντίον Wade – και όχι μόνο.
Μέσα σε πολύ μικρό χρονικό διάστημα το ανώτατο δικαστήριο των ΗΠΑ πήρε αποφάσεις που όριζαν ως αντισυνταγματικούς
- νόμους που περιορίζουν και ρυθμίζουν την κατοχή όπλων
- νόμους που απαγορεύουν στην Περιβαλλοντική Υπηρεσία των ΗΠΑ να επιβάλλει σε υπάρχουσες βιομηχανίες περιορισμό του CO2 και άλλων αερίων του θερμοκηπίου
- νόμους που αφορούν τον διαχωρισμό Εκκλησίας και κράτους
Εκατομμύρια γυναίκες μένουν πλέον χωρίς πρόσβαση στην άμβλωση, χωρίς το δικαίωμα στην επιλογή. Είναι κατά κύριο λόγο οι γυναίκες των φτωχών στρωμάτων, των λαϊκών στρωμάτων, που δεν έχουν τα χρήματα να ταξιδέψουν σε μια γειτονική πολιτεία για να κάνουν άμβλωση νόμιμα και με ασφάλεια. Είναι επίσης οι γυναίκες που βρίσκονται σε βίαιες, κακοποιητικές σχέσεις και δεν μπορούν να ξεφύγουν από την επιτήρηση του κακοποιητή τους για το χρονικό διάστημα που απαιτεί ένα ταξίδι σε άλλη πολιτεία.
Μπάιντεν και Δημοκρατικοί
Ο νυν πρόεδρος των ΗΠΑ, Τζο Μπάιντεν, όπως και όλα τα στελέχη του Δημοκρατικού Κόμματος δήλωσαν σοκαρισμένοι και εξοργισμένοι από την απόφαση του ομοσπονδιακού δικαστηρίου. Ωστόσο, τα τελευταία 50 χρόνια (από το 1973) οι Δημοκρατικοί δεν έκαναν στοιχειώδη πράγματα για να υπερασπιστούν το δικαίωμα στην άμβλωση, όπως για παράδειγμα να ψηφίσουν ένα νόμο με ομοσπονδιακή ισχύ, ώστε το δικαίωμα στην άμβλωση σε ομοσπονδιακό επίπεδο να μην εξαρτάται αποκλειστικά από 9 δικαστές (τους δικαστές του ανώτατου ομοσπονδιακού δικαστηρίου).
Η κυβέρνηση Μπάιντεν έφερε έναν τέτοιο νόμο προς ψήφιση στις αρχές του 2022, όταν διέρρευσε το προσχέδιο της απόφασης του ανώτατου ομοσπονδιακού δικαστηρίου για τις αμβλώσεις. Ήταν μια κίνηση προσχηματική. Η κυβέρνηση Μπάιντεν γνώριζε ότι δεν έχει την πλειοψηφία στη Γερουσία για να περάσει αυτόν το νόμο, ενώ ενάντια σε αυτόν ψήφισαν ακόμα και γερουσιαστές των Δημοκρατικών.
Οι κυβερνήσεις των Δημοκρατικών θα μπορούσαν επίσης να κάνουν εκστρατείες ενημέρωσης για τις αμβλώσεις, όπως και να χρηματοδοτούν και να στηρίζουν τις κλινικές που πραγματοποιούν αμβλώσεις. Κατά τη διάρκεια των κυβερνήσεών τους έκαναν όμως ελάχιστα, την ίδια στιγμή που η δεξιά, η ακροδεξιά και οι φονταμενταλιστές χριστιανοί των ΗΠΑ έκαναν τις αμβλώσεις κεντρικό θέμα των εκστρατειών τους.
Οι πολέμιοι των αμβλώσεων στις ΗΠΑ χρησιμοποιούσαν τα τελευταία 50 χρόνια κάθε μέσο. Θεωρίες συνομωσίας, παραπληροφόρηση για τους κινδύνους των αμβλώσεων, επιθέσεις σε κλινικές αμβλώσεων αλλά και δημιουργία κλινικών με δωρεάν υπερήχους και γυναικολογικές εξετάσεις, με στόχο να ξεδιαλέγουν τις γυναίκες που σκέφτονται ή σχεδιάζουν να κάνουν άμβλωση και με αντιεπιστημονικά επιχειρήματα, συναισθηματικούς εκβιασμούς ή και εκφοβισμό να τις αποτρέπουν.
Το τελευταίο διάστημα, στις πολιτείες που έχουν την εξουσία οι πολέμιοι των αμβλώσεων φτιάχνουν νόμους που απαγορεύουν τη διακίνηση χαπιών άμβλωσης με το ταχυδρομείο, ενώ δημόσια δηλωμένος στόχος πολλών από αυτούς είναι να φτιάξουν νόμους που να απαγορεύουν στις γυναίκες που θέλουν να κάνουν έκτρωση να πηγαίνουν σε άλλη πολιτεία γι’ αυτόν το σκοπό!
Από την άλλη, το Δημοκρατικό Κόμμα το μόνο που κάνει είναι να χρησιμοποιεί το ζήτημα των αμβλώσεων σαν ψηφοθηρικό εργαλείο. Την επομένη της ακύρωσης της Roe εναντίον Wade το Δημοκρατικό Κόμμα έστειλε μαζικά sms με τα οποία ζητούσε από τον κόσμο οικονομική ενίσχυση για την προεκλογική του εκστρατεία και τόνιζε τη σημασία τού να ψηφιστούν οι υποψήφιοί του για να προστατευτεί το δικαίωμα στην άμβλωση – αυτό το δικαίωμα που οι κυβερνήσεις των Δημοκρατικών όχι μόνο άφησαν ανοχύρωτο, αλλά στο οποίο επιτέθηκαν τα προηγούμενα χρόνια και δεκαετίες, με τρόπους που λόγω χώρου δεν μπορούν να αναπτυχθούν σε αυτό το άρθρο.
Αν οι Δημοκρατικοί ήθελαν πραγματικά να υπερασπιστούν το δικαίωμα στην άμβλωση, υπήρχαν τρόποι να το κάνουν άμεσα. Μεταξύ άλλων, θα μπορούσαν να βγάλουν διάταγμα με το οποίο στις πολιτείες που σήμερα απαγορεύονται οι αμβλώσεις, να πραγματοποιούνται σε κλινικές που θα στηθούν σε ομοσπονδιακή γη, σε γη δηλαδή που βρίσκεται μέσα στα σύνορα της πολιτείας αλλά ανήκει στην κεντρική κυβέρνηση. Δεν κάνουν ωστόσο τίποτα. Η υπόσχεση για προστασία των αμβλώσεων έχει, εξάλλου, αποδειχθεί τους τελευταίους μήνες ένα σημαντικό μέσο για να ανακόψουν τη μείωση της εκλογικής τους δύναμης.
Διεθνείς οι συνέπειες
Όταν το δικαίωμα στην άμβλωση βάλλεται στις ΗΠΑ, την πιο ισχυρή καπιταλιστική οικονομία παγκόσμια, οι συνέπειες δεν σταματούν στα σύνορα της χώρας. Η Δεξιά και Ακροδεξιά στην Ευρώπη και σε όλο τον πλανήτη παραδειγματίζεται και ενθαρρύνεται να εντείνει τις επιθέσεις της ενάντια στα δικαιώματα των γυναικών.
Στην Ελλάδα έχουμε δει τα τελευταία χρόνια μια σειρά προσπάθειες που έχουν στόχο να αλλάξουν τη συνείδηση της κοινωνίας πάνω στο θέμα και να βάλουν την αμφισβήτηση της άμβλωσης στην ατζέντα. Οι εξελίξεις στις ΗΠΑ δυναμώνουν αυτούς τους κύκλους, και το μόνο που μπορεί να σταματήσει τα σχέδιά τους είναι η διαρκής δράση και παρέμβαση του φεμινιστικού κινήματος και της Αριστεράς. Το ζήτημα της υπεράσπισης του δικαιώματος των αμβλώσεων δεν πρέπει υποτιμηθεί. Δεν υπάρχει κανένα δικαίωμα και καμία ελευθερία που να είναι «εγγυημένα» στο πλαίσιο του συστήματος. Και αξίζει για μια στιγμή να σκεφτούμε πόσο αδιανόητη φαινόταν πριν 10-15 χρόνια η περίπτωση να καταργηθεί το άσυλο ή/και να μπει η αστυνομία στα πανεπιστήμια, να χτυπηθεί ο συνδικαλιστικός νόμος 1264/82, το 8ωρο κ.ο.κ.
Ένα σύστημα που βασίζεται στην πατριαρχία θα προσπαθεί πάντα να παίρνει πίσω τα δικαιώματα και τις κατακτήσεις των γυναικών. Όπως προσπαθεί να παίρνει πίσω κάθε κατάκτηση των εργαζομένων. Γιατί καπιταλισμός δεν μπορεί να υπάρχει χωρίς τους τεχνητούς διαχωρισμούς των ανθρώπων, την καταπίεση και την εκμετάλλευση των «αδυνάτων». Γι’ αυτό και οι αγώνες για την απελευθέρωση των γυναικών πρέπει να στοχεύουν παράλληλα στην ανατροπή του καπιταλισμού – του συστήματος που γεννά τους διαχωρισμούς, την καταπίεση και την εκμετάλλευση.
*Τα μέλη του δικαστηρίου διορίζονται από τον πρόεδρο των ΗΠΑ, με τη Γερουσία να επικυρώνει την απόφαση, και είναι ισόβια. Δύο μέλη του ανώτατου δικαστηρίου πέθαναν κατά τη διάρκεια της προεδρίας του Τραμπ και ένα κατά τη διάρκεια της θητείας του Ομπάμα, χωρίς όμως να αντικατασταθεί από τον Ομπάμα.
Υποβολή απάντησης