Του Βασίλη Μορέλλα
Στις 25 Νοέµβρη η FSB, οι ρωσικές µυστικές υπηρεσίες που έχουν και καθήκοντα συνοροφυλάκων, εµβόλισαν, άνοιξαν πυρ και τελικά κατέλαβαν τρία ουκρανικά πολεµικά που κατευθύνονταν από την Οδησσό προς τη Μαριούπολη, στην Αζοφική Θάλασσα, µέσω των Στενών του Κερτς. Είκοσι τέσσερις Ουκρανοί στρατιώτες αιχµαλωτίστηκαν και µεταφέρθηκαν στη Μόσχα, όπου θα δικαστούν για «παραβίαση των ρωσικών συνόρων». Στην πραγµατικότητα, µε αυτό το θερµό επεισόδιο η Ρωσία υπενθυµίζει ποιος κάνει κουµάντο στην περιοχή τα τελευταία τέσσερα χρόνια.
Η Ρωσία
Για τις θαλάσσιες µεταφορές, µέχρι πρότινος εφαρµοζόταν µια συνθήκη που είχαν υπογράψει οι δυο εµπόλεµες χώρες το 2003. Η συνθήκη επέτρεπε την ελεύθερη διέλευση ρωσικών και ουκρανικών πλοίων από τα Στενά. Όµως µετά την κατάκτηση της Κριµαίας το 2014, η Ρωσία προσπαθεί να αποκόψει από τη Μαύρη Θάλασσα τα ουκρανικά λιµάνια που βρίσκονται στην Αζοφική θάλασσα, όπως η Μαριούπολη και το Μπερντιάνσκ. Αυτό γινόταν µε πολυήµερες καθυστερήσεις «για έλεγχο» στα ουκρανικά εµπορικά φορτία που διέρχονταν από τα Στενά του Κερτς µε µεγάλες επιπτώσεις στην ουκρανική οικονοµία, αφού π.χ. από τη Μαριούπολη εξάγεται το 25% των ουκρανικών µεταλλευµάτων. Τώρα φαίνεται ότι η θηλιά σφίγγει κι άλλο. Εννιά µέρες µετά την επίθεση στα τρία πολεµικά, η Ρωσία διατεινόταν ότι ξανάνοιξε τα Στενά, αλλά οι «έλεγχοι» που επιβάλλει είναι τέτοιοι, ώστε στις 7 ∆εκέµβρη το ουκρανικό υπουργείο Άµυνας κατήγγειλε ότι έχει δηµιουργηθεί ουρά 140 πλοίων, που περιµένουν να περάσουν για µέρες από και προς την Αζοφική θάλασσα.
Όλα αυτά τα χρόνια, ο πόλεµος εξακολουθεί στην περιοχή του Ντονµπάς, στην ανατολική Ουκρανία, αν και µε µειωµένη ένταση. Κάθε τόσο οι δύο πλευρές αναλαµβάνουν στρατιωτικές επιχειρήσεις η µια εναντίον της άλλης, µε βοµβαρδισµούς, µυστικές επιχειρήσεις, µικρές εισβολές κ.λπ. Πρόκειται για µια περιοχή µε πληθυσµό γύρω στα έξι εκατοµµύρια και σηµαντικές βιοµηχανίες, που ελέγχεται από τα ρωσικά στρατεύµατα και τις αποσχιστικές πολιτοφυλακές που αυτά εξοπλίζουν. Ο πόλεµος έχει επιφέρει ως τώρα περίπου 10.000 νεκρούς, περισσότερους τραυµατίες και δύο εκατοµµύρια πρόσφυγες. Η στάση της Ρωσίας δείχνει ότι δεν µπορεί να αρκεστεί στην προσάρτηση της Κριµαίας. Είτε επιδιώκει το οικονοµικό σαµποτάζ της Ουκρανίας είτε απαντά «απλώς» στη δυτική στήριξη προς την Ουκρανία είτε σχεδιάζει την οριστική νίκη στο Ντονµπάς και νέα εδαφική επέκταση, όλες οι εκδοχές παραπέµπουν σε νέα κλιµάκωση της σύγκρουσης τα επόµενα χρόνια – παρόλο που το τρέχον επεισόδιο φαίνεται µεµονωµένο και όχι κρίσιµο.
Η Ουκρανία
Από τη µεριά της, η Ουκρανία δεν µπορεί να κάνει πολλά πράγµατα µόνη της απέναντι στη πυρηνοκίνητη «αρκούδα». Οι απειλές του υπουργού Άµυνας για στρατιωτική ναυτική αποστολή στα Στενά αν δεν αρθεί ο άτυπος ρωσικός αποκλεισµός, πιθανά θα µείνουν απειλές. Αλλά αν, µία στις δέκα, υλοποιηθούν έστω για εσωτερική κατανάλωση, η κατάσταση θα ξεφύγει από τον έλεγχο. Πέραν τούτου, το σίγουρο είναι ότι η ρωσική επιθετικότητα προσφέρει συνεχώς την πρωτοβουλία κινήσεων στους ακροδεξιούς κυβερνήτες της Ουκρανίας. Ο δίκαιος φόβος του κόσµου για έναν νέο πόλεµο βρίσκει εύκολο καταφύγιο στον εθνικισµό. Είναι η βασική αιτία που η κυβέρνηση συνεργάζεται µε νεοναζί, στηρίζει ακροδεξιές παραστρατιωτικές πολιτοφυλακές για να πολεµούν στο Ντονµπάς και βέβαια εµπεδώνει τον αυταρχισµό και την καταστολή κατά του «εσωτερικού εχθρού».
Έτσι και κατά το πρόσφατο θερµό επεισόδιο, ο Ουκρανός «ολιγάρχης» και πρόεδρος Ποροσένκο προσπάθησε να το εκµεταλλευτεί πολιτικά, προτείνοντας να κηρυχθεί στρατιωτικός νόµος σε όλη τη χώρα για 60 µέρες, ενώ επίκεινται προεδρικές εκλογές τον ερχόµενο Μάρτη. Η απαγόρευση των πολιτικών συγκεντρώσεων θα τον βόλευε σε µια περίοδο που τα γκάλοπ τον βγάζουν δεύτερο µετά την -επίσης φιλοδυτική- Τιµοσένκο… Ωστόσο, η Βουλή δεν ενέκρινε τον ελιγµό και κήρυξε στρατιωτικό νόµο µόνο στους συνοριακούς νοµούς της χώρας (10 από τους συνολικά 27) για 30 µέρες, ώστε να µην επηρεαστεί ιδιαίτερα η προεκλογική περίοδος. Πάντως, ο Ποροσένκο χρησιµοποίησε τον πολεµικό συναγερµό για να αφαιρέσει υποδοµές από τις φιλορωσικές εκκλησίες της χώρας. Με στόχο να ανακηρυχθεί σύντοµα το αυτοκέφαλο της ουκρανικής Εκκλησίας, κάτι στο οποίο έχει δώσει «πράσινο φως» και ο πατριάρχης Κωνσταντινούπολης Βαρθολοµαίος…
Οι ∆υτικοί ιµπεριαλιστές
Από τη µεριά τους, οι ∆υτικοί ιµπεριαλιστές και σύµµαχοι της Ουκρανίας δεν σχεδιάζουν να ξεκινήσουν πόλεµο µε τη Ρωσία για τα µάτια της Ουκρανίας. Η Γερµανία, παρά την καταδίκη της ρωσικής ενέργειας, ξεκαθάρισε ότι δεν ακυρώνεται επ’ ουδενί η «µπίζνα» του αγωγού Nord Stream 2, που θα µεταφέρει ρωσικό φυσικό αέριο στην Ευρώπη παρακάµπτοντας Πολωνία και Ουκρανία. Οι ΗΠΑ, για την ώρα περιορίζονται σε συµβολικές απαντήσεις. Στον απόηχο των γεγονότων, πραγµατοποίησαν κατασκοπευτική πτήση πάνω από την Ουκρανία και δήλωσαν ότι ίσως στείλουν στη Μαύρη Θάλασσα ένα δικό τους πολεµικό ως βοήθεια. Ωστόσο, µεσοπρόθεσµα, είναι σαφής στόχος η αναβάθµιση της νατοϊκής παρουσίας στα ρωσικά σύνορα. Τους προηγούµενους µήνες, µε αφορµή διάφορες υποθέσεις, οι οικονοµικές κυρώσεις κατά της Ρωσίας, το κλείσιµο των ρωσικών προξενείων σε Σιάτλ και Σαν Φρανσίσκο, η δικογραφία για 12 Ρώσους πράκτορες που ενεπλάκησαν στις αµερικανικές εκλογές του 2016, η τοποθέτηση αµυντικών βαλλιστικών πυραύλων στη Ρουµανία, τα νατοϊκά αεροπλάνα που αναχαιτίζουν ρωσικά πάνω από τη Μαύρη Θάλασσα, η υπόσχεση Τραµπ και Κογκρέσου για παροχή πρόσθετου «φονικού» εξοπλισµού στην Ουκρανία από το νέο έτος, συνιστούσαν τα βήµατα της µιας πλευράς προς την κλιµάκωση.
Ρωσικός ιµπεριαλισµός
Από την πλευρά της Ρωσίας, οι 1.500 στρατιώτες στη βάση της στη Μολδαβία, στα δυτικά σύνορα µε την Ουκρανία, ο ακαθόριστος αριθµός στρατιωτών στο Ντονµπάς (ίσως 2.000) στα ανατολικά σύνορα, η κατασκευή της γέφυρας που ένωσε την Κριµαία µε τη ρωσική ενδοχώρα και το µπλοκάρισµα της ουκρανικής ναυσιπλοΐας, δίνουν αντίστοιχο τόνο. Ο ρωσικός καπιταλισµός, τόσο στην περίπτωση της Ουκρανίας όσο και της Γεωργίας [1], έχει δείξει «ικανός» για παρακινδυνευµένες ενέργειες (περιφερειακούς πολέµους και προσαρτήσεις), όταν το ΝΑΤΟ επεκτείνεται σε αυτό που θεωρεί εκείνος δική του «γειτονιά».
Αυτή η πολιτική ανήκει στην ίδια κατηγορία µε την πολιτική της παλιάς αποικιοκρατίας ή του δόγµατος Μονρόε που µετέτρεψε τη Λατινική Αµερική σε «πίσω αυλή» των ΗΠΑ ή του γερµανικού «ζωτικού χώρου» ή της «εξαγωγής δηµοκρατίας» του ΝΑΤΟ στη Μέση Ανατολή: πολύ απλά είναι ιµπεριαλισµός, επέκταση και µε στρατιωτικά µέσα σε τρίτες χώρες που κάθε ιµπεριαλιστής κατατάσσει στη δική του «σφαίρα». Το ότι πολλοί στη λεγόµενη «πατριωτική αριστερά» δεν µπορούν να αναγνωρίσουν το στοιχειώδες, ανταλλάσσοντας την ταξική ανάλυση µε την αστική γεωπολιτική και τη ρωσοφιλία, είναι αποκαλυπτικό για το είδος του «µαρξισµού» που πρεσβεύουν…
Στη συνολική εικόνα, η Ρωσία έχει κερδίσει, µε παράτολµα µέσα, δύο µάχες στη «γειτονιά» της απέναντι στο ΝΑΤΟ, τόσο στην Ουκρανία όσο και στη Γεωργία (όπως εν πολλοίς και στη Συρία). Ποια πλευρά, όµως, έχει περισσότερο δίκιο; Μα φυσικά καµία! Η συντήρηση της έντασης σε αυτές τις περιοχές, οι εκατέρωθεν ορέξεις για νέες επεκτάσεις ή για ρεβάνς, δηµιουργούν το πολιτικό και στρατιωτικό υπόβαθρο για το ξέσπασµα µεγαλύτερων πολεµικών κρίσεων στο κοντινό µέλλον. Ειδικά αν η θερµοκρασία του ανταγωνισµού ανέβει µε µια νέα κρισιακή υποτροπή διεθνώς. Από τη µεριά τους, όσοι αγωνίζονται ειλικρινά για ειρήνη και κοινωνική δικαιοσύνη, άρα και για την ανατροπή του συστήµατος που παράγει τον πόλεµο και την εξαθλίωση, πρέπει να ξεκαθαρίζουν στους εργαζόµενους και το λαό πως όλοι οι ιµπεριαλιστικοί πόλοι ανεξαιρέτως είναι το ίδιο ένοχοι και επικίνδυνοι. Ότι δεν διστάζουν να προκαλέσουν ατέλειωτες συµφορές για τα συµφέροντα των «ολιγαρχών» τους. Και ότι στην Ελλάδα οφείλουµε να καταδικάζουµε και να αφοπλίζουµε τη δική µας άρχουσα τάξη, όταν συνεργάζεται είτε µε το ΝΑΤΟ είτε µε τη Ρωσία, όταν οργανώνει τις δικές της επεκτατικές εξορµήσεις για τις ΑΟΖ και τα «12 ναυτικά µίλια».
Σηµειώσεις:
[1] Στην Γεωργία, µετά τον πόλεµο των δέκα ηµερών και των 850 νεκρών το 2008, ο ρωσικός στρατός κατέκτησε το 20% της χώρας. Από τότε η Γεωργία τον καταγγέλλει ότι µετακινεί αυθαίρετα και σιγά-σιγά, κατά λίγες εκατοντάδες µέτρα τη φορά, τα συνοριακά συρµατοπλέγµατα των «αυτονοµηµένων» κρατών-δορυφόρων (Ν. Οσετία, Αµπχαζία) εις βάρος της Γεωργίας…
Υποβολή απάντησης