To κεντρικό άρθρο της εφημερίδας “Κόκκινο Νήμα” που κυκλοφορεί
Οι μεγα-πλημμύρες και μεγα-πυρκαγιές είναι συνέπεια της κλιματικής κρίσης, αλλά η κυβέρνηση τη χρησιμοποιεί σαν άλλοθι. Διαλύει το κοινωνικό κράτος και τις δημόσιες υποδομές για να ενισχύει-χρηματοδοτεί εξοπλιστικά προγράμματα και τις δυνάμεις καταστολής
Το 2018 ήταν η μεγα-πυρκαγιά στο Μάτι· το 2020 η μεγα-πλημμύρα «Ιανός»· το 2022 η καταστροφή της Βόρειας Εύβοιας· το 2023 η καταστροφή του δάσους της Δαδιάς και του 30% της δασικής έκτασης του νομού Έβρου, αλλά, πολύ πέρα από οτιδήποτε είχαμε έως τώρα φανταστεί, η καταστροφή της Θεσσαλίας από την μεγα-πλημμύρα «Ντάνιελ». Αποτιμώντας μόνο την ελληνική πραγματικότητα, σε μία πενταετία αποδείχθηκε περίτρανα ότι τα ακραία καιρικά φαινόμενα εκδηλώνονται συνδυαστικά (πυρκαγιές-ξηρασία και πλημμύρες) και με μεγάλη συχνότητα, τέτοια, που καθιστά πολιτικό έγκλημα το να αγνοείται και να μη λαμβάνονται τα απαραίτητα μέτρα πριν συμβούν: για την πρόληψη, την αντιμετώπιση και τον περιορισμό των ζημιών και εν τέλει τη συνδρομή προς όσους/ες πλήττονται.
Οι προειδοποιήσεις της ίδιας της ζωής είναι οι πιο σημαντικές, δεν επιδέχονται αμφισβήτησης και δεν αφορούν μόνο την Ελλάδα. Από τα πλέον αρμόδια χείλη, όπως για παράδειγμα, επιστήμονες ειδικοί στα θέματα κλιματικής κρίσης, προειδοποιούν εδώ και αρκετά χρόνια ότι τα ακραία καιρικά φαινόμενα θα γίνονται συχνότερα και βιαιότερα. Λένε ότι το βόρειο ημισφαίριο, μέσα σε αυτό εντονότερα η Μεσόγειος, επομένως και η Ελλάδα, θα αντιμετωπίσουν τις μεγαλύτερες συνέπειες. Πράγματι: Ο «Ντάνιελ» δεν κατέστρεψε μόνο τη Θεσσαλία, αλλά και τη Λιβύη. Πάνω από 10.000 οι νεκροί και τουλάχιστον διπλάσιος ο αριθμός των αγνοούμενων – και είναι λογικό να σκεφτούμε ότι σε μια χώρα με ήδη ανύπαρκτες υποδομές και με εντελώς αναξιόπιστο μηχανισμό καταγραφής, οι απώλειες θα είναι ακόμη μεγαλύτερες, στις δε ισχνές υποδομές θα είναι καταστροφικές.
Θεσσαλία: η έκταση της καταστροφής…
Επιστρέφοντας στη Θεσσαλία, το κόστος σε ανθρώπινες ζωές είναι ήδη βαρύ και θα γίνει βαρύτερο μέχρι το σημείο της τελικής αποτίμησης. Μεταξύ άλλων, δεκάδες μετανάστες-εργάτες γης δεν θα καταγραφούν ποτέ… Όσον αφορά το οικιστικό κεφάλαιο και τις δημόσιες
\υποδομές, το ζωικό κεφάλαιο, τις επιχειρηματικές υποδομές, η καταστροφή είναι τεράστιας έκτασης:
- Χιλιάδες σπίτια έχουν καταστραφεί και πιθανότατα είναι ακατάλληλα και για ανακατασκευή.
- Ολόκληρα χωριά πιθανότατα έχουν αφανιστεί οριστικά και τίθεται ζήτημα «επανίδρυσής» τους σε πιο ασφαλείς τοποθεσίες.
- Τα περισσότερα γεφύρια, ιδιαίτερα στα ριζά των βουνών όπου κατέβαιναν χείμαρροι και ποτάμια, έχουν καταστραφεί, μεγάλα τμήματα των δρόμων (κυρίως των επαρχιακών) έχουν πολύ σοβαρές ζημιές, ενώ μένει να αποκαλυφθεί ύστερα από την απόσυρση των υδάτων αν και τα τμήματα της Εθνικής οδού Αθήνας – Θεσσαλονίκης θα έχουν ήδη ή θα εμφανίσουν στο επόμενο διάστημα ζημιές εξαιτίας της διάβρωσης.
- Το δίκτυο ύδρευσης, ηλεκτροδότησης και αποχέτευσης έχει εκτεταμένες ζημίες και η αποκατάστασή του θα απαιτήσει χρόνο.
- Το ζωικό κεφάλαιο έχει υποστεί βαρύ πλήγμα, καθώς δεκάδες χιλιάδες ζώα έχουν πνιγεί.
- Οι εποχικές σοδειές και τα καλλιεργήσιμα εδάφη έχουν υποστεί το μεγαλύτερο πλήγμα: Τα φρούτα και οπωροκηπευτικά που βρίσκονταν στο στάδιο της συγκομιδής ή λίγο πριν απ’ αυτό, έχουν καταστραφεί. Το έδαφος θα αργήσει να γίνει καλλιεργήσιμο και θα απαιτηθούν μερικά χρόνια για να απαλλαγεί από το παχύ στρώμα λάσπης και τα φερτά υλικά της καταιγίδας.
- Πολλές βιομηχανίες και βιοτεχνίες έχουν καταστραφεί μαζί με αποθήκες και άρα τμήμα ενδιάμεσων προϊόντων ή αποθηκευμένων τελικών προϊόντων. Ιδιαίτερο είναι το πλήγμα στις γαλακτοκομικές επιχειρήσεις, για τον ιδιαίτερο επίσης λόγο ότι είχαν την κακή συνήθεια να εγκαθίστανται σε παραποτάμιες τοποθεσίες για να χύνουν τα δύσοσμα απόβλητά τους σε ποτάμια. Όμως και πολλές μεταποιητικές βιοτεχνίες και βιομηχανίες υπέστησαν μεγάλα πλήγματα.
- Σε όλα αυτά προστίθεται τώρα και στο άμεσο μέλλον η υγειονομική απειλή. Το νερό είναι μολυσμένο από το τοξικό μίγμα λάσπης, φερτών υλικών και δεκάδων χιλιάδων πτωμάτων ζώων που λιμνάζουν σε απέραντα λασπόνερα. Οι συνθήκες δημιουργούν τους όρους για επιδημίες λοιμωδών ασθενειών, που θα είναι η απειλή του επόμενου μήνα και των επόμενων μηνών. Σε αυτές πρέπει να υπολογίσουμε και την «επιδημία» κατάθλιψης που θα πλήξει τους ποιο αδύναμους και τους πιο κατεστραμμένους.
…οι συνέπειες
Η Περιφέρεια Θεσσαλίας εισφέρει στο συνολικό ΑΕΠ της χώρας το 5%. Είναι επίσης σημαντική παραγωγική δύναμη γεωργοκτηνοτροφικών προϊόντων. Ήδη η έλλειψη αυτών των προϊόντων γίνεται αισθητή με άδειους πάγκους στις λαϊκές και με αύξηση των τιμών. Πέρα από τη μείωση της προσφοράς (παραγωγής), το σταμάτημα της κυκλοφορίας στην Εθνική οδό αυξάνει το κόστος μεταφοράς και προσθέτει ένα ακόμη «καπέλο» στις τιμές. Η αισχροκέρδεια και ο μαυραγοριτισμός στην ανήμπορη Θεσσαλία οργιάζουν και επιτείνουν τη γενική τάση της ακρίβειας συνολικότερα. Στο τέλος, επειδή «η οικονομία είναι ψυχολογία» και ο νεοφιλελευθερισμός αφήνει ανεξέλεγκτα τα αγελαία στοιχεία της, οι «πληθωριστικές προσδοκίες» γίνονται μηχανάκι για ανεξέλεγκτη ακρίβεια. Πόσο και για πόσο θα διαχυθεί ευρύτερα, θα το μάθουμε τους επόμενους μήνες.
Όλα αυτά όμως είναι τίποτα μπροστά στις κατεστραμμένες ζωές δεκάδων χιλιάδων ανθρώπων και τα βάσανα άγνωστης διάρκειας εκατοντάδων χιλιάδων! Που χωρίς σπίτια, οικοσκευές και ρούχα, χωρίς αυτοκίνητα, χωρίς δουλειά και εισόδημα, θα πρέπει να ξαναστήσουν «απ’ το τίποτα» μια νέα ζωή, ίσως σε ένα νέο σπίτι ή και σε ένα νέο χωριό, να βρουν σχολείο για τα παιδιά τους αν πρέπει να μετεγκατασταθούν!
Μόνο ένας πόλεμος σωρεύει τέτοιες συνέπειες! Και είναι πόλεμος: ταξικός! Διότι η κατανομή των συνεπειών δεν γίνεται μόνο τυχαία (ποιοι είχαν την ατυχία να βρεθούν στο «μάτι» της μεγα-πλημμύρας) αλλά και… με εισοδηματικά κριτήρια. Οι φτωχοί, οι άνεργοι, οι χαμηλόμισθοι, όσοι/ες έχουν μικροκαταθέσεις για τις τρέχουσες ανάγκες θα σηκώσουν το μεγάλο βάρος και θα βασανιστούν πολύ και για πολύ για να ξαναστήσουν τη ζωή τους.
Δεν είναι οι δείκτες που μοιάζουν ουδέτεροι (όπως το ΑΕΠ ή ο «επίσημος» Δείκτης Τιμών Καταναλωτή), αλλά οι πραγματικοί «δείκτες» με κριτήριο την ακρίβεια και τις συνθήκες ζωής των άμεσα πληγέντων και πληγεισών αλλά και συνολικότερα αυτών που ζουν από τη δική τους εργασία και όχι από την εργασία των άλλων. Γι’ αυτούς/ές, το ενδιαφέρον, η ευαισθησία και η αλληλεγγύη μας.
…και η γενικότερη σημασία της
Ποια είναι η γενικότερη σημασία αυτής της καταστροφής, όπως και της καταστροφής του δάσους της Δαδιάς και του 30% της δασικής έκτασης του Έβρου; Μεταξύ των δύο πρέπει να διακρίνουμε δύο μεγάλες διαφορές:
Πρώτο, οι πυρκαγιές, όσο καταστροφικές κι αν είναι, δεν καταστρέφουν τόσο μαζικά και τόσο άμεσα τις ζωές των ανθρώπων όσο οι πλημμύρες – μιλάμε πάντα για μεγα-πυρκαγιές και μεγα-πλημμύρες. Δεύτερο, στην περίπτωση των πυρκαγιών το φυτικό κεφάλαιο μπορεί να αναγεννηθεί από μόνο του, ενώ στην περίπτωση των μεγα-πλημμυρών το κατεστραμμένο οικιστικό, γεωργικό κ.λπ. κεφάλαιο απαιτεί πολύ περισσότερους πόρους και ανθρώπινη προσπάθεια.
Ας κάμουμε όμως μια παύση εδώ για να αναλογιστούμε αυτό που καθόλου απίθανο δεν είναι: Τι θα συμβεί, ποια θα είναι τα κόστη και οι συνέπειες αν η συχνότητα των ακραίων καιρικών φαινομένων αυξηθεί και τα καταστροφικά τους αποτελέσματα ενταθούν πολύ περισσότερο; Αν κάθε χρόνο καταστρέφεται η δασική έκταση ενός ή δύο νομών από πυρκαγιές; Αν μια μεγα-πλημμύρα όπως ο «Ντάνιελ» χτυπάει κάποια περιοχή (ή και το Λεκανοπέδιο) κάθε δύο χρόνια; Αν ξαναχτυπήσει σύντομα την ίδια τη Θεσσαλία; και τι θα πει, σε αυτή την περίπτωση, «να μάθουμε να ζούμε με τα ακραία καιρικά φαινόμενα»;
Δυστυχώς, τα ερωτήματα είναι ρητορικά – καταρχήν τουλάχιστον. Δεν πρόκειται για δική μας παρακινδυνευμένη και αστήρικτη εκτίμηση, αλλά για τις εκτιμήσεις των πλέον ειδικών, των επιστημόνων που ασχολούνται με τα ζητήματα της κλιματικής κρίσης, με επικεφαλής την IPCC, την επιστημονική επιτροπή της Διακυβερνητικής Διάσκεψης του ΟΗΕ για το κλίμα, αλλά και άλλων. Υπάρχει ένας κοινός παρονομαστής στα συμπεράσματα και τις προειδοποιήσεις τους: Τα ακραία καιρικά φαινόμενα έρχονται με πολύ μεγαλύτερη συχνότητα και βιαιότητα σε σχέση με τις προβλέψεις. Τα παγόβουνα στον αρκτικό κύκλο λιώνουν πολύ πιο γρήγορα απ’ ό,τι είχε εκτιμηθεί. Η θερμοκρασία των επιφανειακών υδάτων των θαλασσών αυξάνεται πολύ γρηγορότερα απ’ ό,τι είχε εκτιμηθεί – άλλωστε, οι μεγα-πλημμύρες οφείλονται κυρίως σε αυτό. Όλες οι συνέπειες της κλιματικής κρίσης έρχονται πιο γρήγορα και πιο βίαια. Ο ακαδημαϊκός Χρήστος Ζερεφός εκτίμησε πρόσφατα ότι μέχρι το 2050 η ανατολική Ελλάδα θα έχει ημιερημοποιηθεί! Ένα παιδί που γεννιέται σήμερα σε κάποια περιοχή της ανατολικής Ελλάδας, στα 27 του θα πρέπει να ζήσει σε μια ημι-έρημο! Ή να γίνει μετανάστης εξαιτίας της κλιματικής κρίσης…
Είναι τόσο άμεσο, τόσο κοντινό, τόσο συγκλονιστικό…
Η απάντηση της κυβέρνησης, της ΕΕ, του καπιταλισμού
Η απάντηση της κυβέρνησης στην καταστροφή του Έβρου και ιδιαίτερα της Θεσσαλίας είναι εξίσου συγκλονιστική – ως προς τον κυνισμό της και τις ζοφερές προοπτικές που προδιαγράφει. Πριν σχολιάσουμε αυτό όμως, πρέπει να αναδείξουμε κάτι άλλο: πόσο πανικόβλητοι, μικροί, ανίκανοι αλλά και ανήμποροι αποδεικνύονται όλοι αυτοί οι παντοδύναμοι διαχειριστές της εξουσίας σε όλους της τους κρίκους όταν βρίσκονται μπροστά σε κάτι που τους ξεπερνά και είναι έξω από την καθημερινή ρουτίνα των ασχολιών τους. Πραγματικά «ανθρώπινα τίποτα»…
Στην αρχή, με την πυρκαγιά στον Έβρο, απέδωσαν το «φταίξιμο» στην κλιματική κρίση. Ύστερα στους μετανάστες (που… αυτοπυρπολήθηκαν στο δάσος της Δαδιάς…). Με τη Θεσσαλία, ξανά η κλιματική αλλαγή, αλλά πλέον όχι οι… μετανάστες – που είναι ικανοί για τα πάντα αλλά όχι για να εξαπολύσουν μια μεγα-πλημμύρα… Ύστερα άρχισαν να καταρρέουν οι γέφυρες – μερικές από τις οποίες είχαν εγκαινιαστεί με πάσα επισημότητα πριν λίγους μήνες. Και ύστερα χάθηκε η μπάλα και δεν ήξεραν ούτε τι έλεγαν ούτε τι να κάνουν ούτε καν τι να προτείνουν – στον εαυτό τους για να τα ακούν οι πολίτες.
Τι απέμεινε; Οι αποζημιώσεις και η ανακατασκευή των υποδομών. Αυτά όμως χρειάζονται εκτιμήσεις για την έκταση των ζημιών και των νέων αναγκών και φυσικά πόρους. Ναι, αλλά οι πόροι επιβαρύνουν το ισοζύγιο του προϋπολογισμού, κι αυτό έχει «κλειδώσει» σε πρωτογενές πλεόνασμα 0,7% του ΑΕΠ για το 2023 – αλλιώς, θα χαλάσει η καλή διαγωγή της χώρας στον έλεγχο των οίκων αξιολόγησης και θα τεθεί σε κίνδυνο η επενδυτική βαθμίδα για τα ελληνικά κρατικά ομόλογα. Ποια καταστροφή είναι προτιμότερη; Όχι βέβαια η «καταστροφή» της απώλειας της καλής διαγωγής και της επενδυτικής βαθμίδας, αλλά η (πραγματική) καταστροφή των κατοίκων της Θεσσαλίας. Οπότε, η κυβέρνηση έκανε το ανάποδο: μέτρησε τις άμεσες δαπάνες, του 2023, έτσι ώστε να μην κινδυνεύει το πρωτογενές πλεόνασμα 0,7%, πρόσθεσε και τα «δώρα» της ευρωπαϊκής βοήθειας την οποία ευαρεστήθηκε η κ. Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν (από την οποία σίγουρα «λεφτά στο χέρι» είναι μόλις 250 εκατ. το 2023 και ίσως άλλα 400 εκατ. το 2024 και τα υπόλοιπα ανακύκλωση απολεσθέντων χρηματοδοτήσεων του ΕΣΠΑ και της ΚΑΠ) και έβγαλε λογαριασμό: το κόστος των αποζημιώσεων και της αναστήλωσης των υποδομών είναι κοντά στα 3 δισ. ευρώ! Στα ίδια τα κυβερνητικά γραφεία βέβαια ψιθυρίζεται ότι το κόστος θα ξεπεράσει τα 10 δισ. ευρώ, αλλά αφού δεν μπορούν/θέλουν να διαθέσουν τόσα χρήματα, μειώνουν το κόστος… Επέβαλαν επίσης πλαφόν στο εμφιαλωμένο νερό, όπου οι μαυραγορίτες οργιάζουν, αλλά με τιμή εξάδας 2,5 ευρώ όταν η εξάδα στο σούπερ μάρκετ τιμάται από 1,50 μέχρι 1,80 ευρώ!
Εν τέλει, θα ισχύσει η μέθοδος της προκαταβολής, όπως και με τις ενισχύσεις για τον «Ιανό»: 20% προκαταβολή και τα υπόλοιπα σε δόσεις στη διάρκεια όλης της τετραετίας…
Έχουν όμως έστω αποφασίσει να κάνουν σοβαρή δουλειά με τις υποδομές; Η σωστή απάντηση είναι όχι. Και δεν είναι μόνο γραμμή της ελληνικής κυβέρνησης αλλά πανευρωπαϊκή. Η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν σε «βαρυσήμαντη» ομιλία της για τις μεγάλες εκκρεμότητες της ευρωπαϊκής πολιτικής ενόψει των ευρωεκλογών, μία μόλις ημέρα αφότου υποσχέθηκε ευρωπαϊκή συνδρομή για τη Θεσσαλία στον Μητσοτάκη, δεν είπε λέξη ούτε για υποδομές αντιμετώπισης της κλιματικής κρίσης ούτε καν για αύξηση των κονδυλίων του Ταμείου Αλληλεγγύης – η οποία είναι προϋπόθεση για να πάρει η Ελλάδα τα 400 εκατ. ευρώ το 2024… Μόνο πολλές πράσινες μπίζνες είχε η ομιλία της.
Η κλιματική κρίση σαν ταξικός πόλεμος
Η κλιματική κρίση είναι ένα τεράστιο ζήτημα για τον καπιταλισμό, για τις κοινωνίες, για την Αριστερά. Ο καπιταλισμός έχει επιλέξει πώς θα το αντιμετωπίσει και είναι αμετακίνητος σε αυτό: Γνωρίζει ότι έχει χαθεί -εξαιτίας του- η δυνατότητα για περιορισμό της μέσης θερμοκρασίας της ατμόσφαιρας μέχρι και τον 1,5 βαθμό Κελσίου και έχει αποφασίσει ότι «θα ζήσουμε με τις συνέπειες». Και έχει αποφασίσει την ενεργειακή μετάβαση με πράσινες μπίζνες. Το ζήτημα λοιπόν είναι η κατανομή των συνεπειών – και είναι ζήτημα ταξικού πολέμου που θα οξύνεται διαρκώς, τα επόμενα κιόλας χρόνια. Οι συνέπειες της κλιματικής κρίσης θα αρχίσουν να προσλαμβάνουν χαρακτηριστικά «γενοκτονικά»: μαζικές απώλειες ζωών, εισοδημάτων και περιουσιών που αποκτήθηκαν με εργασία, μαζικές αναγκαστικές μεταναστεύσεις, εξαφάνιση περιοχών κάτω από το νερό, καταστροφές υποδομών και οικοσυστημάτων. Οι φτωχοί, οι άνεργοι, οι χαμηλόμισθοι, αυτοί/ές που δεν έχουν υψηλές καταθέσεις, οι άτυχοι που θα βρεθούν στο «μάτι του κυκλώνα» των ακραίων καιρικών φαινομένων, η εργατική τάξη και οι αγρότες, ιδιαίτερα των φτωχών χωρών του παγκόσμιου Νότου, τα θύματα της επισιτιστικής κρίσης που ωριμάζει – αυτοί κι αυτές θα πληρώσουν την κλιματική κρίση καθώς οι καπιταλιστές θα θησαυρίζουν με τις πράσινες μπίζνες. Ταυτόχρονα θα συνεχίσουν να αδιαφορούν για τις δημόσιες υποδομές και να σπαταλούν τους δημόσιους πόρους για την ενίσχυση των δυνάμεων καταστολής, για εξοπλιστικά προγράμματα και για επιδοτήσεις των καπιταλιστών.
Γνωρίζουμε λοιπόν τι να περιμένουμε, γνωρίζουμε ποιον έχουμε απέναντι και πρέπει να «μάθουμε» σύντομα πώς θα τα αντιμετωπίσουμε. Πρόκειται για το μεγαλύτερο ίσως στοίχημα της επόμενης εικοσαετίας για το κίνημα και την Αριστερά.
Υποβολή απάντησης