Δεν υπάρχουν πιο χαρακτηριστικά λόγια για να περιγράψουν την κατάσταση που διαμορφώνεται το τελευταίο διάστημα, από αυτά του Πολωνού πρωθυπουργού Ντόναλντ Τουσκ: «Ο πόλεμος δεν είναι πλέον έννοια από το παρελθόν. Είναι αληθινός και ξεκίνησε πριν από δύο χρόνια. Το πιο ανησυχητικό αυτή τη στιγμή είναι ότι κυριολεκτικά κάθε σενάριο είναι δυνατό. Δεν έχουμε δει τέτοια κατάσταση από το 1945» (Die Welt 29/3/2024).
Λίγους μήνες πιο πριν, σε άρθρο του προέδρου του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Σαρλ Μισέλ με τίτλο «Αν θέλουμε ειρήνη πρέπει να προετοιμαζόμαστε για πόλεμο» (Καθημερινή 20/3/2024), διαβάσαμε: «Πρέπει να είμαστε σε αμυντική ετοιμότητα και να περάσουμεσε μια “πολεμική οικονομία”. Ήρθε η ώρα να αναλάβουμε την ευθύνη της ασφάλειάς μας» και «Πρέπει να μπορούμε να μιλήσουμε όχι μόνο τη γλώσσα της διπλωματίας αλλά και τη γλώσσα της ισχύος». Μερικές εβδομάδες αργότερα ο επικεφαλής της ευρωπαϊκής διπλωματίας Ζοζέπ Μπορέλ δήλωνε ότι «ένας ευρύτερης κλίμακας πόλεμος στην Ευρώπη δεν είναι πλέον φαντασία …» (Financial Times 9/4/2024).
Μπορεί – μέχρι στιγμής – να μην βρήκε ανταπόκριση η πρόταση για αποστολή ευρωπαίων στρατιωτών στην Ουκρανία, που διατυπώθηκε από τον Μακρόν στη διάσκεψη του Παρισιού τον Φεβρουάριο. Όμως μόλις στις 15/3 στην έκτακτη σύνοδο του λεγόμενου «Τριγώνου της Βαϊμάρης», ο Γερμανός καγκελάριος Όλαφ Σολτς, ο Γάλλος πρόεδρος Εμμανουέλ Μακρόν και ο Πολωνός πρωθυπουργός, ανακοίνωσαν την επέκταση της παραγωγής στρατιωτικού εξοπλισμού, στο πλαίσιο στήριξης της Ουκρανίας, καθώς και την δημιουργία ενός νέου «συνασπισμού για πυραυλικά συστήματα μεγάλου βεληνεκούς».
Η κατάσταση με την επικράτηση στην Ευρώπη της ενισχυμένης πολεμικής ρητορικής είναι τρελή. Αποκαλυπτική σε αυτό είναι η αναστάτωση από την εκλογή στην Σλοβακία ως προέδρου του Πέτερ Πελεγκρίνι που αντιτίθεται – όπως και ο πρωθυπουργός Ρόμπερτ Φίτς – στον περαιτέρω επανεξοπλισμό της Ουκρανίας και υποστηρίζουν την ειρήνη. Αξίζει να αναφερθεί, σχετικά, ότι είδαμε μέχρι και βουλευτή των Πρασίνων (A. Hofreiter) να ζητά να σταλεί «κατάλληλο μήνυμα» στην Σλοβακία με διακοπή της ροής των ευρωπαϊκών κονδυλίων!
Η ανατροπή της γεωπολιτικής τάξης οξύνει τις ιμπεριαλιστικές αντιθέσεις
Η γενίκευση της ανάφλεξης στη Μέση Ανατολή σε συνδυασμό με τον κίνδυνο εξάπλωσης του πολέμου στην Ουκρανία, έχουν σημάνει μια νέα εποχή πολεμικής προπαρασκευής στην Ευρώπη.
Ήδη από την έναρξη του πολέμου στην Ουκρανία, τα κράτη – μέλη της Ε.Ε. έχουν διαθέσει πάνω από 143 δισ. ευρώ για στήριξη στο καθεστώς Ζελένσκι, εκ των οποίων 33 δισ. σε στρατιωτική υποστήριξη, ενώ τον Φλεβάρη δέσμευσαν άλλα 50 δισ. ευρώ για στήριξη την περίοδο από το 2024 έως το 2027, και παράλληλα σχεδιάζουν παροχή εγγυήσεων από τον προϋπολογισμό της Ε.Ε. για άλλα 100 δις. ευρώ σε δάνεια. Οι κινήσεις αυτές, που συμπίπτουν χρονικά με αποκαλύψεις για ενεργή εμπλοκή Βρετανών και σχέδια Γερμανών σε πολεμικές επιχειρήσεις στην Ουκρανία, όπως είναι φυσικό προκαλούν αύξηση της έντασης με τη Μόσχα (η οποία απειλεί ανοικτά για χρήση πυρηνικού οπλοστασίου).
Η πολεμική προετοιμασία της Ε.Ε. αποτυπώνεται και στους προϋπολογισμούς των κρατών, στους νόμους, στους στρατιωτικούς σχεδιασμούς. Το 2014 τα ευρωπαϊκά κράτη – μέλη του ΝΑΤΟ δαπάνησαν 235 δις δολάρια (1,47% του ΑΕΠ) για την άμυνα, ενώ το 2024 το ποσό θα ανέλθει σε 380 δις (σε τιμές του 2015). Παράλληλα, όπως τόνισε ο Σαρλ Μισέλ, η πολεμική βιομηχανία στην Ευρώπη έχει αυξήσει την παραγωγική της ικανότητα κατά 50% από την έναρξη του πολέμου στην Ουκρανία, και η παραγωγή πυρομαχικών θα διπλασιαστεί μέχρι το τέλος του 2025.
Η Γερμανία «έπιασε» για πρώτη φορά τον στόχο του 2% του ΑΕΠ για στρατιωτικές δαπάνες (δημιουργώντας ειδικό ταμείο 100 δις ευρώ) και επιπλέον αναπτύσσει μονάδα μάχης στη Λιθουανία, παραβιάζοντας την ιστορική δέσμευση της να μην διατηρεί μόνιμη στρατιωτική παρουσία εκτός συνόρων. Στη Γαλλία, ο νόμος για τον στρατιωτικό προγραμματισμό (LPM) 2024 – 2030 παρουσιάστηκε, μετά από 2 χρόνια προετοιμασίας, στις 4 Απρίλη και περιλαμβάνει επενδύσεις ύψους 400 δισ. ευρώ, καλύπτοντας την ανάγκη για πρόσθετα πυρομαχικά και οπλισμό, εξαιτίας της «επιστροφής σε εποχές συγκρούσεων “υψηλής έντασης” στην ευρωπαϊκή ήπειρο». Στο ίδιο μοτίβο, η Πολωνία δαπάνησε 31,6 δισ. δολάρια το 2023, το μεγαλύτερο ποσοστό ΑΕΠ (3,9%) στο ΝΑΤΟ, ενώ έφτιαξε νέα νομοθεσία για την ενίσχυση της ικανότητας αυτοάμυνας της χώρας, η οποία έχει μετατραπεί σε πεδίο ασκήσεων για τους στρατούς του ΝΑΤΟ που διεξάγουν πρόβες πολέμου. Η πολεμική προετοιμασία εντείνεται και στις γειτονικές Βαλτικές χώρες με αύξηση πολεμικών δαπανών, αγορά νέων όπλων και επαναφορά της επιστράτευσης.
Το ΝΑΤΟ διευρύνεται με την Φινλανδία και την Σουηδία (η οποία έβαλε τέλος στην πολιτική της ουδετερότητας, που ακολουθούσε εδώ και 75 χρόνια), περικυκλώνοντας τη Ρωσία και αυξάνοντας τον κίνδυνο εμπλοκής για τους ευρωπαίους, ενώ διοργανώθηκε η μεγαλύτερη στρατιωτική άσκηση (Steadfast Defender 2024) από το τέλος του ψυχρού πολέμου με 90.000 στρατιώτες και συμμετοχή όλων των ευρωπαίων εταίρων του. Το εξομολογημένο όραμα της Μέρκελ για την «διαμόρφωση ενός αληθινού ευρωπαϊκού στρατού» (ομιλία 13/11/2023 στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο) ετοιμάζεται με γοργούς ρυθμούς, καθώς η ενίσχυση της συνεργασία Ε.Ε.-ΝΑΤΟ, οι κοινές ασκήσεις και το σχέδιο για τη «διευκόλυνση της στρατιωτικής κινητικότητας» εντός και εκτός της Ε.Ε. συντείνουν σε αυτό.
Πλήρως ευθυγραμμισμένη στο μοτίβο αυτό είναι και η ελληνική κυβέρνηση με στήριξη της Ουκρανίας, με συμμετοχή σε αποστολές, στρατιωτικές διευκολύνσεις αλλά και με αύξηση εξοπλισμών και νέα όπλα, βυθίζοντας ακόμα παραπέρα τα εισοδήματα μας προκειμένου να πληρωθούν οι πολεμικές προετοιμασίες. Παράλληλα, δεν παραλείπει να συμμετέχει στο κρεσέντο πολεμοκαπηλίας, με χαρακτηριστική την δήλωση Ε. Μεϊμαράκη (ευρωβουλευτή Ν.Δ. και πρώην υπουργού Άμυνας) «Να είμαστε έτοιμοι “να αφήσουμε τον καναπέ μας” αν μας ζητηθεί» (η υπογράμμιση δική μας, προς επίρρωση της απόδειξης υποταγής τους στα κελεύσματα των ιμπεριαλιστών). Ο δε Μητσοτάκης έφτασε στο σημείο να προτείνει την έκδοση ευρωομολόγου για τις ευρωπαϊκές εξοπλιστικές δαπάνες (ενώ ανάλογη κίνηση δεν έκανε για την στήριξη της Ελλάδας στην περίοδο της κρίσης).
Εποχή νέας πολεμικής προπαρασκευής στην Ευρώπη
Ο μύθος της «Ευρώπης της ειρήνης» έχει καταπέσει προ πολλού (ακόμα και για όσους ξέχασαν την εμπλοκή στο αιματοκύλισμα και την διάλυση της Γιουγκοσλαβίας το 1999), όπως αποδεικνύεται και από τις ιμπεριαλιστικές επεμβάσεις της Ε.Ε. ανά τον κόσμο, με 24 αποστολές και επιχειρήσεις σε τρεις ηπείρους να είναι σε εξέλιξη αυτή τη στιγμή, εκ των οποίων οι 11 είναι απροκάλυπτα στρατιωτικές.
Τα γεράκια της Ε.Ε. δεν πρωταγωνιστούν μόνο σε εξοπλιστικές δαπάνες και πρόβες πολέμου, αλλά και στην προπαγάνδα για τη συστράτευση των λαών επιβεβαιώνοντας τον πολεμοκάπηλο χαρακτήρα τους και προμηνύοντας τα χειρότερα για τους ευρωπαίους εργαζόμενους. Είναι ιδιαίτερα ανησυχητικές δηλώσεις όπως αυτές του Γερμανού υπουργού Υγείας, που ανέφερε ότι «τα νοσοκομεία πρέπει να προετοιμαστούν για μεγάλες καταστροφές και πιθανές στρατιωτικές συγκρούσεις» ή της υπουργού Παιδείας, που δήλωσε ότι «τα σχολεία έχουν την ευθύνη να προετοιμάσουν τους μαθητές και για το ενδεχόμενο πολέμου» και τα κάλεσε να αναπτύξουν «χαλαρή σχέση με τις ένοπλες δυνάμεις …».
Το γεγονός ότι οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις ενισχύουν την πολεμική ατμόσφαιρα αυτήν την περίοδο έχει άμεση σχέση με τις εξελίξεις στο ουκρανικό μέτωπο και την επικράτηση της Ρωσίας, που αυξάνει την πίεση για ακόμη μεγαλύτερη πολεμική εμπλοκή της Ε.Ε. από μεριάς τους. Η φάση του «πολεμικού» καπιταλισμού της κρίσης, συνοδεύεται από παρακμή στρατηγικής σκέψης που γίνεται φανερή, καθώς το plan B των γερακιών της Ε.Ε. για την Ουκρανία δεν είναι παρά η όξυνση της αναμέτρησης (αν και χωρίς τη συμμετοχή των Αμερικανών, η πιθανότητα άμεσης στρατιωτικής σύγκρουσης με τους Ρώσους είναι μικρή).
Ιδιαίτερα αποφασιστικό ρόλο στην ένταση του μιλιταρισμού παίζει η αναμονή των τεράστιων νέων πολεμικών παραγγελιών που θα φτάσουν στις ευρωπαϊκές βιομηχανίες του πολέμου και ιδιαίτερα της γαλλικής, στην οποία έγιναν ιδιαίτερες επενδύσεις την τελευταία δεκαετία, αλλά και της πολύπειρης γερμανικής βιομηχανίας πολέμου που εισέρχεται σε νέα φάση ανάπτυξης με γοργούς ρυθμούς. Τα σχέδια της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την αναβίωση της πολεμικής βιομηχανίας περιγράφηκαν από την ίδια την πρόεδρο της Επιτροπής και πρώην υπουργό Άμυνας της Γερμανίας, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν. Να θυμίσουμε, επιπλέον, ότι οι δαπάνες σε πολεμικούς εξοπλισμούς οδηγούν σε πολέμους, αλλά για τον καπιταλισμό είναι και μια μεγάλη ευκαιρία καταστροφής παραγωγικών δυνάμεων – ένα λίαν αποτελεσματικό μέσο για να ξεπεραστεί η κρίση…
Δεν θα πρέπει, ακόμη, να υποτιμούμε τους ευρωπαϊκούς σχεδιασμούς, στο πλαίσιο των ανταγωνισμών με τους συμμάχους στην άλλη άκρη του Ατλαντικού, που θέλουν να εκμεταλλευτούν την καθυστέρηση ανταπόκρισης στη βοήθεια που ζητά ο Ζελένσκι και να πλασαριστούν καλύτερα για την μεταπολεμική ανοικοδόμησης της Ουκρανίας – εκεί όπου αποσκοπούν μια σειρά επιχειρηματικά συμφέροντα κύρια στην ενέργεια, τις κατασκευές την ναυτιλία κ.ά., με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να έχει εκπονήσει ήδη πολυετές σχέδιο που την κοστολογεί ήδη σε 411 δις.
Τέλος, πρέπει να επισημάνουμε και την στόχευση, μέσω της δημιουργίας κλίματος προσμονής πολέμου στους λαούς της Ευρώπης, σε στρατιωτικοποίηση της οικονομικής, αλλά και της πολιτικής ζωής. Οι πολεμικές προετοιμασίες συνοδεύονται με μείωση κοινωνικών δαπανών, νέα αντεργατικά μέτρα αλλά και περιορισμούς δημοκρατικών δικαιωμάτων, καθώς και τρομοκράτηση – καταστολή των εργατικών και λαϊκών αντιδράσεων.
Η Αριστερά πρέπει να οργανώσει την αντίσταση
Οι εξελίξεις στα δυο θερμά μέτωπα (Ουκρανία – Μέση Ανατολή) λειτουργούν ως τροχιοδεικτικά ενός «ακήρυχτου» παγκόσμιου πολέμου (και ας μην είναι απολύτως στοιχισμένα τα αντιπαρατιθέμενα μπλοκ), ότι πιο φρικτού έχει ζήσει η ανθρωπότητα. Η ιδεολογική, οικονομική και στρατιωτική προετοιμασία για μια τέτοια κλιμάκωση, από την πλευρά του κεφαλαίου και των ιμπεριαλιστών της Ε.Ε., απαιτεί πανστρατιά των δυνάμεων της ειρήνης, της αντίστασης στους πολεμικούς σχεδιασμούς, της μάχης για την ανατροπή του συστήματος της στρατιωτικής οικονομίας, που υποβαθμίζει τις ζωές μας και ετοιμάζεται να μας οδηγήσει στο σφαγείο του πολέμου. Και είναι ζωτικής σημασίας η Αριστερά να λάβει άμεσα πρωτοβουλίες οργάνωσης της αντίστασης.
K.M.
Υποβολή απάντησης