Πακτωλός κερδών και επιδοτήσεων για το κεφάλαιο, «μνημόνιο» για την εργασία * RedTopia

Πάνος Κοσμάς

Άμεση επαναφορά των συλλογικών διαπραγματεύσεων και του κατώτατου μισθού στα 751 ευρώ!

Ο Κυριάκος Μητσοτάκης εξήγγειλε «δεύτερη αύξηση» του κατώτατου μισθού το 2022, από τις αρχές Μαΐου. Η πρώτη ισχύει ήδη από 1ης Ιανουαρίου και ανέρχεται στο ιλιγγιώδες ύψος των… 7 ευρώ (2%)! Η δεύτερη προεξοφλείται ότι θα είναι πιο… πλουσιοπάροχη, καθώς σύμφωνα με κατευθυνόμενες από την κυβέρνηση πληροφορίες θα ανέρχεται σε 5-5,5% στον μικτό μισθό. Εάν αυτές οι πληροφορίες επαληθευτούν, ο μικτός κατώτατος μισθός θα αυξηθεί κατά 33 έως 36,5 ευρώ και θα ανέλθει στα 696 έως 699,5 ευρώ. Εάν ισχύσει αυτό το σενάριο (που δεν πρέπει να θεωρείται εντελώς βέβαιο, καθώς μπορεί να ανατραπεί από μια οικονομική συγκυρία που δεν εμπνέει ασφάλεια για τις οικονομικές εξελίξεις), ο κατώτατος μισθός θα διαμορφωθεί σε επίπεδα που θα εξακολουθούν να είναι πολύ κάτω από τα προ του Φεβρουαρίου του 2012 επίπεδα των 751 ευρώ.

Ταυτόχρονα, η κατάργηση των συλλογικών διαπραγματεύσεων μακροημερεύει και η όλη διαδικασία καθορισμού του κατώτατου μισθού από το υπουργικό συμβούλιο «κανονικοποιείται», κατ’ απομίμηση μιας διαδικασίας «κοινωνικής διαβούλευσης» όπου διαβουλεύονται οι εκπρόσωποι του κεφαλαίου (ΣΕΒ και επιμελητήρια εργοδοτών, ΚΕΠΕ, ΙΟΒΕ) με τη διακοσμητική συμμετοχή της ΓΣΕΕ, για να διαμορφώσουν -μη δεσμευτική καν- πρόταση που θα υποβληθεί στο υπουργείο Εργασίας, το οποίο με τη σειρά του θα εισηγηθεί στο υπουργικό συμβούλιο για να αποφασίσει!¹ Ήδη η κυβέρνηση ανακοίνωσε το χρονοδιάγραμμα αυτής της διαδικασίας προκειμένου να καταλήξει σε απόφαση για τη νέα αύξηση του κατώτατου μισθού από τον Μάιο του 2022.²

Το εργατικό κίνημα και η Αριστερά έχουν λοιπόν να τοποθετηθούν σε δύο θεμελιώδη δεδομένα: Πρώτο, ότι η Ελλάδα είναι η μοναδική ευρωπαϊκή χώρα που ο κατώτατος μισθός εξακολουθεί να είναι όχι μόνο κάτω αλλά και πολύ μακριά από τα επίπεδα του 2012, και δεύτερο, ότι έχει καταργηθεί η συλλογική διαπραγμάτευση μεταξύ των οργανώσεων των εργαζομένων και των εργοδοτών και πιθανότατα εξετάζεται η μονιμοποίηση της κατάργησής της.

Το εργατικό κίνημα και η Αριστερά έχουν λοιπόν να τοποθετηθούν σε δύο θεμελιώδη δεδομένα: Πρώτο, ότι η Ελλάδα είναι η μοναδική ευρωπαϊκή χώρα που ο κατώτατος μισθός εξακολουθεί να είναι όχι μόνο κάτω αλλά και πολύ μακριά από τα επίπεδα του 2012, και δεύτερο, ότι έχει καταργηθεί η συλλογική διαπραγμάτευση μεταξύ των οργανώσεων των εργαζομένων και των εργοδοτών και πιθανότατα εξετάζεται η μονιμοποίηση της κατάργησής της. Είναι τα δύο θεμελιώδη βάθρα του μνημονιακού καθεστώτος ακραίας εκμετάλλευσης της εργασίας, και παραμένουν άθικτα.

Ο «ελέφαντας στο δωμάτιο»

Η πολιτική οικονομία είναι (επιμελημένα) στρυφνή, η κριτική της πολιτικής οικονομίας δυσεύρετη – κι ακόμη πιο δυσεύρετη η μαρξιστική της εκδοχή. Το αποτέλεσμα είναι η ιδεολογία (με τον μαρξιστικό της ορισμό ως ψευδής συνείδηση) να κατακλύζει τα μυαλά των ανθρώπων και να αποκρύβει ταχυδακτυλουργικά τις αλήθειες που διαμορφώνονται μπρος στα μάτια τους, ακόμη και τις πιο προφανείς. Μια ιδιάζουσα τέτοια περίπτωση είναι η οξεία και έκδηλη αντίθεση ανάμεσα στην ευημερία των κερδών και στον πακτωλό επιδοτήσεων στο κεφάλαιο, από τη μια, και τη μακροχρόνια καθήλωση του εργατικού εισοδήματος απ’ την άλλη, που έχει αναπόφευκτο αποτέλεσμα την διευρυμένη αναπαραγωγή ποικίλων εκδοχών κοινωνικής δυστυχίας.

Ωστόσο, πλέον δεν πρόκειται καν μόνο γι’ αυτό: το κύμα ακρίβειας που έχει ξεσπάσει απαξιώνει ακόμη περισσότερο τον εργατικό μισθό, καθώς θεμελιώδη προϊόντα (αγαθά και υπηρεσίες) που είναι απαραίτητα για την αναπαραγωγή των εργαζόμενων τάξεων έχουν ακριβύνει πάρα πολύ. Η εξαγγελθείσα από την κυβέρνηση… δεύτερη αύξηση του κατώτατου μισθού μέσα στο 2022 δεν επαρκεί καν για να καλύψει τις απώλειες από την ακρίβεια.³

Με αυτά δεδομένα, είναι δυνατόν να μη βλέπουμε τον «ελέφαντα στο δωμάτιο» και να μην κάνουμε τίποτε γι’ αυτό; Όταν μάλιστα η ελληνική περίπτωση όχι μόνο δεν αποτελεί εξαίρεση στον κανόνα, αλλά μία από τις πιο εμφατικές, σε ευρωπαϊκό επίπεδο, επιβεβαιώσεις του;

Τα κέρδη ανακάμπτουν γρήγορα και θεαματικά

Αυτό ισχύει γενικά και διεθνώς, αλλά και συγκεκριμένα όσον αφορά τον ελληνικό καπιταλισμό. Στον πίνακα 1 βλέπουμε την πορεία του δείκτη των κερδών για το σύνολο του επιχειρηματικού τομέα την τελευταία ενδεκαετία (από το 2012 έως το 2022). Τι βλέπουμε εκεί;

Ότι ενώ από την κρίση του 2008 τα κέρδη ανέκαμψαν σταδιακά, από την κρίση του 2020 τα κέρδη ανέκαμψαν «ακαριαία», τόσο στην Ευρωζώνη όσο και στην Ελλάδα. Αυτό οφείλεται τόσο στις ιδιαιτερότητες της κρίσης του 2020 καθαυτής (η πτώση της κατανάλωσης, των επενδύσεων και της κερδοφορίας σε μεγάλο βαθμό ανεστάλη με τα λοκντάουν αλλά δεν ματαιώθηκε) όσο και στην ιδιαιτερότητα των απαντήσεων στην κρίση του 2020 σε σχέση με αυτή του 2008 (στην κρίση του 2020 οι κυβερνήσεις δεν επιστράτευσαν μόνο νομισματικά μέσα, όπως μετά το 2008, αλλά και τις δημοσιονομικές δαπάνες, δημιουργώντας ελλείμματα και επιδοτώντας τόσο τις επενδύσεις όσο και την εξυπηρέτηση των δανείων των επιχειρήσεων).
Στην ελληνική περίπτωση, τα κέρδη ανέκαμψαν πολύ πιο θεαματικά μεταξύ 2020 και 2021 και μάλιστα αναμένεται ότι το 2022 θα ξεπεράσουν τα επίπεδα του 2019 (κάτι που δεν προβλέπεται να ισχύσει για την Ευρωζώνη των 19). Το γεγονός αυτό οφείλεται -μεταξύ άλλων- στην καθήλωση του εργατικού κόστους και στην εμπέδωση-μακροημέρευση του μνημονιακού καθεστώτος συσσώρευσης που στηρίζεται στην ακραία εκμετάλλευση της εργασίας. Η κυβέρνηση του Κυριάκου Μητσοτάκη θωράκισε περαιτέρω αυτό το καθεστώς (νόμος Χατζηδάκη), διαλύοντας κάθε θεσμική πρόνοια που θα μπορούσε να αποτελέσει εμπόδιο στην εργοδοτική αυθαιρεσία και το εργοδοτικό «διευθυντικό δικαίωμα» (νόμος Χατζηδάκη, διάλυση των ελεγκτικών μηχανισμών του εργατικού δικαίου).

Πίνακας 1. Δείκτης κερδών¹ Ελλάδα – Ευρωζώνη των 19

Έτος	Ελλάδα	Ευρωζώνη
2012	82,6	93,7
2013	88,3	93,7
2014	91,1	95,9
2015	100,0	100,0
2016	101,5	101,9
2017	106,2	104,0
2018	111,5	103,0
2019	117,9	101,7
2020	90,6	84,3
2021	107,6²	93,8²
2022	120,6³	101,3³

Δεν είναι το ποσοστό κέρδους, αλλά δείκτης που αποδίδει την αυξομείωση των κερδών από έτος σε έτος, με έτος αναφοράς (δείκτης=100) το 2015. Τα κέρδη, στο σύνολο του επιχειρηματικού τομέα και σε τρέχουσες τιμές.
Για το 2021, εκτιμήσεις
Για το 2022, προβλέψεις

Ακόμη πιο θεαματική είναι η ανάκαμψη των κερδών για τις ισχυρές καπιταλιστικές επιχειρήσεις, τις εισηγμένες στο Χρηματιστήριο Αξιών Αθηνών, για τις οποίες έχουμε τα πιο πρόσφατα στοιχεία. Τα κέρδη των εισηγμένων εταιρειών ανέκαμψαν ήδη στο εξάμηνο του 2021 και μάλιστα σε επίπεδα πάνω από το αντίστοιχο εξάμηνο του 2019! Η τάση αυτή επιβεβαιώθηκε -και μάλιστα ακόμη εμφατικότερα- με τα αποτελέσματα του 9μήνου. Η αύξηση των κερδών το 9μηνο του 2021 σε σχέση με το εξάμηνο του 2021 ήταν επίσης εντυπωσιακή.

Ακόμη πιο θεαματική είναι η ανάκαμψη των κερδών για τις ισχυρές καπιταλιστικές επιχειρήσεις, τις εισηγμένες στο Χρηματιστήριο Αξιών Αθηνών, για τις οποίες έχουμε τα πιο πρόσφατα στοιχεία. Τα κέρδη των εισηγμένων εταιρειών ανέκαμψαν ήδη στο εξάμηνο του 2021 και μάλιστα σε επίπεδα πάνω από το αντίστοιχο εξάμηνο του 2019! Η τάση αυτή επιβεβαιώθηκε -και μάλιστα ακόμη εμφατικότερα- με τα αποτελέσματα του 9μήνου. Η αύξηση των κερδών το 9μηνο του 2021 σε σχέση με το εξάμηνο του 2021 ήταν επίσης εντυπωσιακή. Η τάση είναι γενική, οι δε εξαιρέσεις (κυρίως στον χώρο των κατασκευών και των ναυτιλιακών) απλώς επιβεβαιώνουν τον κανόνα.⁴

Πακτωλός επιδοτήσεων στο κεφάλαιο

Το ελληνικό κεφάλαιο αναμένεται να επωφεληθεί πακτωλού ευρωπαϊκών επιδοτήσεων την επόμενη εξαετία-επταετία, συνολικού ύψους πάνω από 70 δισ. ευρώ, τόσο από το ευρωπαϊκό Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (RRF) μέχρι και το 2026 όσο και στο πλαίσιο της νέας προγραμματικής περιόδου του ΕΣΠΑ 2021-2027. Το καινούργιο στοιχείο είναι ότι οι επενδύσεις αυτές θα αφορούν σε σημαντικό βαθμό τη λεγόμενη «πράσινη» και φηφιακή «μετάβαση» (περισσότερο αυστηρά οι επιδοτήσεις του Ταμείου Ανάκαμψης, λιγότερο αυστηρά του ΕΣΠΑ), αλλά και τη γενική στρατηγική της «εξωστρέφειας», δηλαδή του προσανατολισμού στη διεθνή ανταγωνιστικότητα (δηλαδή στις εξαγωγές, δηλαδή στη διεθνή ζήτηση). Είναι ο «μεγάλος μετασχηματισμός» στον οποίο ομνύουν η κυβέρνηση και ο ΣΕΒ˙ ο μετασχηματισμός σε εξαγωγικής μιας οικονομίας που μέχρι τώρα στηρίζεται κυρίως στην εσωτερική αγορά. Ανεξάρτητα από τον βαθμό επιτυχίας, είναι βέβαιο ότι ο στόχος αυτός, σε κάποιον βαθμό που δεν μπορούμε να προσδιορίσουμε, θα επιτευχθεί. Ανεξάρτητα επίσης από την έκταση της επιτυχίας και τις όποιες άλλες συνέπειές της, αυτό θα σημάνει μεγαλύτερη απεξάρτηση του ελληνικού κεφαλαίου από την εσωτερική ζήτηση, άρα και περαιτέρω μείωση του ενδιαφέροντος για τα προβλήματα αναπαραγωγής των εργαζόμενων τάξεων (φτώχεια και ποικίλες μορφές κοινωνικής δυστυχίας). Εξάλλου, το καθηλωμένο εργατικό εισόδημα και η υψηλή ανεργία είναι τα βάθρα του μοντέλου συσσώρευσης που στηρίζεται στην ακραία εκμετάλλευση της εργασίας. Επίσης -κάτι που δεν είναι ο χώρος για να το αναπτύξουμε εδώ- ο νέος κύκλος λιτότητας (στις κρατικές δαπάνες και όχι μόνο), που άρχισε ήδη αλλά θα κλιμακωθεί και θα αποκτήσει θεσμικό μανδύα με το αναθεωρημένο Σύμφωνο Σταθερότητας από το 2023, απαιτεί περικοπές δαπανών, και όπως έδειξε ήδη ο κρατικός προϋπολογισμός του 2022, αυτές οι περικοπές θα εστιαστούν στις παντός είδους κοινωνικές μεταβιβάσεις (χρηματικές ή σε είδος).

Το ελληνικό κεφάλαιο αναμένεται να επωφεληθεί πακτωλού ευρωπαϊκών επιδοτήσεων την επόμενη εξαετία-επταετία, συνολικού ύψους πάνω από 70 δισ. ευρώ, τόσο από το ευρωπαϊκό Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (RRF) μέχρι και το 2026 όσο και στο πλαίσιο της νέας προγραμματικής περιόδου του ΕΣΠΑ 2021-2027.

Αναλυτές στα συστημικά οικονομικά σάιτ, αλλά και στελέχη του ΣΕΒ και των επιμελητηρίων των εργοδοτών, μας προϊδεάζουν με δηλώσεις τους για τις προοπτικές: το στάτους και το μοντέλο της ελληνικής οικονομίας αλλάζουν (θρίαμβος!), οι προοπτικές για την «ανάπτυξη» (και για τα κέρδη βεβαίως-βεβαίως) είναι λαμπρές, αλλά απαιτείται περίσσια προσοχή και «υπευθυνότητα»: επιστροφή στη δημοσιονομική ορθοδοξία (νέος κύκλος λιτότητας), εμβάθυνση των «διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων (να γίνει το μοντέλο συσσώρευσης ακόμη πιο ληστρικό απέναντι στη φύση και τον άνθρωπο), συνέχιση της στήριξης στο κεφάλαιο τώρα που ανοίγει τα φτερά του στον διεθνή ανταγωνισμό…

Καθήλωση μισθών, επέκταση της φτώχειας

Ενώ λοιπόν ο ελληνικός καπιταλισμός (εξ)ωθείται βαθιά στο νέο προσανατολισμό της «εξωστρέφειας», ενώ τα κέρδη ανακάμπτουν θεαματικά, ενώ έρχεται πακτωλός ευρωπαϊκών επιδοτήσεων, όλα αυτά όχι μόνο δεν συνοδεύονται με κάποιο «μέρισμα» της εργατικής τάξης στην «ανάπτυξη», αλλά αντίθετα στηρίζονται και προϋποθέτουν την καθήλωσή της. Το γεγονός μαρτυρούν ξανά τα επίσημα στατιστικά στοιχεία και δεδομένα, που αποκαλύπτουν ότι:

Ο κατώτατος μισθός εξακολουθεί να είναι, 10 χρόνια ύστερα από την μείωσή του κατά 22% την 1η Μαρτίου 2012 επί πρωθυπουργίας Λουκά Παπαδήμου, κάτω από τα επίπεδα του Φεβρουαρίου 2012. Η πρώτη θλιβερή ευρωπαϊκή πρωτιά της Ελλάδας είναι αυτή: είναι η μοναδική ευρωπαϊκή χώρα που ο κατώτατος μισθός παραμένει κάτω από τα επίπεδα των αρχών του 2012!
Η δεύτερη θλιβερή πρωτιά είναι απόρροια της πρώτης: η Ελλάδα είναι η μοναδική ευρωπαϊκή χώρα στην οποία το όριο της φτώχειας είναι πολύ κάτω από τα επίπεδα του 2009 (αφού αντιστοιχεί στο 60% του ισοδύναμου διάμεσου μισθού). Το γεγονός αυτό έχει δύο συνέπειες:

Πρώτο, ότι… καλλωπίζει τους δείκτες της φτώχειας. Το ποσοστό φτώχειας, υπολογιζόμενο σε βάση πολύ μειωμένη σε σχέση με τον χρόνο έναρξης της κρίσης (2008-2009), καταγράφεται πολύ χαμηλότερο του πραγματικού. Με βάση τα στοιχεία της Eurostat, το ποσοστό φτώχειας υπολογισμένο με βάση το 60% του διάμεσου μισθού του 2008, ήταν το 2015 48% και το 2019 42%!!! Μπορεί να εικάσει κανείς την ανάλογη εκτίναξη των αριθμών σε άλλους δείκτες της φτώχειας αν πάρουμε ως βάση τα προ της κρίσης επίπεδα…

Στα προηγούμενα θα πρέπει να προσθέσουμε τη μεγάλη έκταση των παραβιάσεων της εργατικής νομοθεσίας, που τα κυβερνητικά νομοθετήματα διευκολύνουν ή και να νομιμοποιούν (όπως οι προβλέψεις του «νόμου Χατζηδάκη»), που επιδεινώνουν την κατάσταση και πιέζουν συνολικά την κλίμακα των μισθών προς τα κάτω, με αποτέλεσμα υψηλό ποσοστό εργαζομένων να αμείβεται με μισθό στο φάσμα από -10% έως +10% του κατώτατου.

Πίνακας 3. Ελλάδα: κατώτατος μισθός*

29η Φεβρουαρίου	1η Μαρτίου	1η Φεβρουαρίου 2019³	1η Ιανουαρίου
20121	20122		20224
876,62 (751,39)	683,76 (586,1)	758,33 (650)	773,5 (663)

* Για 12 μηνιαίες πληρωμές τον χρόνο. Σε παρένθεση, για 14 πληρωμές τον χρόνο. Σε ευρώ. Όπως είχε διαμορφωθεί από τις συλλογικές διαπραγματεύσεις του 2011

Με απόφαση της υπό τον Λουκά Παπαδήμο κυβέρνησης
Με απόφαση της κυβέρνησης του ΣΥΡΙΖΑ
Η αύξηση κατά 2% από την κυβέρνηση Μητσοτάκη

Πίνακας 4. Ελλάδα: όριο κινδύνου φτώχειας*

2009	2014	2019
7.521 (626,75)	5.204 (433,66)	5.859 (488,25)

* Ετήσιο εισόδημα σε ευρώ. Σε παρένθεση το μέσο μηνιαίο εισόδημα

Πίνακας 5. Ελλάδα – Δείκτες φτώχειας

2009

2014

2015

2016

2017

2018

2019

Κίνδυνος φτώχειας ή

κοινωνικού αποκλεισμού¹

27,6

36,0

35,7

35,6

34,8

31,8

30,0

Ποσοστό

φτώχειας α²

19,7

22,1

21,4

21,2

20,2

18,5

17,9

Ποσοστό φτώχειας β³

–

48,0

–

46,3

–

42,0

Άτομα κάτω ή

πολύ κοντά

στο όριο

της φτώχειας⁴

25,4

28,9

27,9

28,1

26,5

26,4

25,3

Πηγή: Eurostat

Το ποσοστό των ατόμων που είναι κάτω από το όριο της φτώχειας ή σε σοβαρή υλική στέρηση ή ζουν σε νοικοκυριά με πολύ χαμηλή ένταση εργασίας. Τα άτομα μετρώνται μία φορά ακόμη και αν είναι παρόντα σε περισσότερους από έναν εξ αυτών των τριών υποδεικτών.
Ποσοστό των ατόμων στο σύνολο του πληθυσμού που έχουν εισόδημα κάτω από το 60% του εθνικού διάμεσου εισοδήματος του τρέχοντος έτους μετά από τις κοινωνικές μεταβιβάσεις
Ποσοστό των ατόμων στο σύνολο του πληθυσμού που έχουν εισόδημα κάτω από το 60% του εθνικού διάμεσου εισοδήματος με έτος αναφοράς το 2008 (δηλαδή με βάση το εθνικό διάμεσο ισοδύναμο εισόδημα του 2008) μετά από τις κοινωνικές μεταβιβάσεις
Άτομα με εισόδημα έως και 10% πάνω από το όριο της φτώχειας

[…] για να παραφράσουμε τον Τραμπ, «ο ΣΕΒ δεν φτιάχτηκε για να επιδεικνύει ευαισθησία για το εισόδημα των εργαζόμενων τάξεων». Η Αριστερά όμως και το εργατικό κίνημα «φτιάχτηκαν» γι’ αυτό -μεταξύ άλλων- και είναι αδιανόητο να μην το θέτουν στο επίκεντρο.

Τι να κάνουμε;

Μια καλή και πάντα χρήσιμη «άσκηση» είναι να παραδειγματιζόμαστε από την ταξική προσήλωση και ιδιοτέλεια που επιδεικνύουν οι οργανώσεις των εργοδοτών και γενικά οι εκπρόσωποι του κεφαλαίου. Όπως ο ΣΕΒ, για παράδειγμα, το «συνδικάτο των εισηγμένων», που δεν αρκείται σε αυτά, αλλά διατυπώνει διαρκώς προς την κυβέρνηση παραινέσεις, προτάσεις αλλά και απαιτήσεις. Η πλέον πρόσφατη απαίτησή του, διατυπωμένη διά χειλέων του προέδρου του Δημήτρη Παπαλεξόπουλου, είναι να στηρίξει η κυβέρνηση και τις επιχειρήσεις για να αντισταθμίσουν το αυξημένο ενεργειακό κόστος, για να παραμείνουν ανταγωνιστικές διεθνώς! Ωστόσο, το αυξημένο ενεργειακό κόστος αφενός είναι γενικευμένη κατάσταση διεθνώς και αφετέρου μετακυλίεται από τις επιχειρήσεις στις τιμές των προϊόντων. Ιδιαίτερα οι εισηγμένες, έχουν τη δυνατότητα να απορροφήσουν μεγάλο μέρος του χωρίς να ανεβάσουν τις τιμές αν συμβιβαστούν με ένα μικρότερο ποσοστό κέρδους. Πέραν τούτου όμως, οι επιχειρήσεις έχουν πολλαπλώς και γενναία επιδοτηθεί τα τελευταία χρόνια, οπότε οι διαρκείς εκκλήσεις τους προς το κράτος για βοήθεια αποτελούν πρόκληση. Ιδιαίτερα μάλιστα αν αξιολογήσουμε την απλόχερη στήριξη που τους έχει παράσχει το κράτος σε πλήρη αντίστιξη με την απουσία στήριξης στην εργασία. Αλλά, για να παραφράσουμε τον Τραμπ, «ο ΣΕΒ δεν φτιάχτηκε για να επιδεικνύει ευαισθησία για το εισόδημα των εργαζόμενων τάξεων». Η Αριστερά όμως και το εργατικό κίνημα «φτιάχτηκαν» γι’ αυτό -μεταξύ άλλων- και είναι αδιανόητο να μην το θέτουν στο επίκεντρο. Μια κοινή καμπάνια του ταξικού συνδικαλιστικού κινήματος για την άμεση επαναφορά των συλλογικών διαπραγματεύσεων και την άμεση αύξηση του κατώτατου μισθού στα προ της… προηγούμενης κρίσης επίπεδα (στα 751 ευρώ), την οποία θα στηρίξουν τα κόμματα και οι οργανώσεις της Αριστεράς, είναι υπερεπείγουσα και έχει κεντρική πολιτική σημασία.

Σημειώσεις και παραπομπές:

Υπενθυμίζεται ότι η διαπραγμάτευση του ύψους του κατώτατου μισθού μεταξύ των τριτοβάθμιων συνδικάτων (ΓΣΕΕ, ΑΔΕΔΥ) και των οργανώσεων των εργοδοτών έχει καταργηθεί στα μνημονιακά χρόνια, η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ δεν την αποκατάστησε και η κυβέρνηση Μητσοτάκη κάνει έκδηλη την πρόθεσή της να μονιμοποιήσει την κατάργησή της.