Του Θανάση Κούρκουλα
Τον περασμένο Οκτώβρη χιλιάδες Ρομά βγήκαν οργισμένοι στους δρόμους σε πολλές πόλεις της Ελλάδας απαιτώντας δικαιοσύνη για τον άδικο χαμό του 18χρονου Ρομά Χρήστου Καραχάλιου. Από τον Ασπρόπυργο και το Μενίδι ως την Καλαμάτα και την Πάτρα και από την Κόρινθο μέχρι τη Λαμία και τη Θεσσαλία, απέκλεισαν κεντρικούς και επαρχιακούς δρόμους, έκαψαν λάστιχα και συγκρούστηκαν με δυνάμεις των ΜΑΤ. Το όνομα του δολοφονημένου «18/ρονου Ρομά» δεν θεωρήθηκε ποτέ άξιο αναφοράς από τα ΜΜΕ, όπως αντίστοιχα εκείνα του Παύλου Φύσσα ή του Ζακ Κωστόπουλου. Όμως έκριναν σκόπιμο να μας πληροφορήσουν πως ο νεαρός Ρομά που έπεσε νεκρός από την καραμπίνα του 64χρονου ιδιοκτήτη είχε μπει στο σπίτι του για να κλέψει κοσμήματα και όχι φρούτα όπως ισχυρίζονταν οι φίλοι του. Δεν αξιολόγησαν επίσης ως σημαντικό το γεγονός πως πυροβολήθηκε τρεις φορές από απόσταση 11 μέτρων καθώς έφευγε από τον αυλόγυρο του 64χρονου δράστη. Πως ο δολοφόνος δεν τελούσε σε άμυνα αλλά τον σκότωσε εν ψυχρώ. Απέδωσαν την εξέγερση των Ρομά στη διαδικτυακή παραπληροφόρηση από το Tik Tok που έλεγε πως ο 64χρονος δράστης αφέθηκε ελεύθερος μετά την ομολογία του ενώ στην πραγματικότητα συνελήφθη και κρατείται.
Ομως το ζήτημα είναι γιατί ήταν έτοιμοι οι Ρομά να πιστέψουν την ψευδή είδηση; Μήπως επειδή ο κανόνας είναι η εξοργιστική συγκάλυψη αμέτρητων ρατσιστικών δολοφονιών Ρομά στο παρελθόν; Επειδή υπάρχουν πολιτικοί όπως ο Βελόπουλος που προτρέπουν τους Έλληνες να γίνουν πολιτοφύλακες και να περνούν τον «όποιο ρομά πάει να τους κλέψει από κόσκινο και πριονοκορδέλα»; Επειδή φασίστες με τις πλάτες της αστυνομίας κάνουν ρατσιστικά πογκρόμ σε βάρος τους, όπως πριν από τρία χρόνια στο Μενίδι; Ή μήπως γιατί στην πλειονότητά τους ζουν στα όρια της επιβίωσης σε άθλιες συνθήκες; Επειδή τα δελτία ειδήσεων, η αστυνομία και ένα σημαντικό τμήμα της κοινωνίας τούς θεωρούν συλλογικά και εκ των προτέρων ένοχους για κάθε παραβατική συμπεριφορά; Η πρόσφατη ιστορία καταπίεσής τους μάλλον δικαιώνει τους φόβους των Ρομά.
Ρατσιστικές δολοφονίες
Δεν πάει πολύς καιρός από τον Ιούνιο του 2018 όταν 34χρονος κρεοπώλης της Άμφισσας («τοπικός επιχειρηματίας» κατά τα ΜΜΕ) άνοιξε πυρ με καραμπίνα ενάντια σε τσιγγανάκια που έπαιζαν στον καταυλισμό Ρομά της περιοχής σκοτώνοντας εν ψυχρώ την 13χρονη Γιαννούλα Καραχάλιου, που ξεψύχησε σε λίγα λεπτά στην αγκαλιά της μητέρας της. Τότε ο «λόγος» δεν ήταν κάποια «απόπειρα ληστείας», αλλά ο φασίστας δολοφόνος που ενοχλήθηκε όταν κάποιοι Ρομά του είπαν να μην τρέχει σαν τρελός με το αυτοκίνητό του στους δρόμους του καταυλισμού. Επέστρεψε λοιπόν οπλισμένος μετά από δύο ώρες και σκόρπισε τον θάνατο. Στο δικαστήριο γνωστοί και φίλοι του δολοφόνου τον υποδέχθηκαν με χειροκροτήματα σαν ήρωα πολέμου. Τα ΜΜΕ τότε φοβήθηκαν για τα «αντίποινα των Ρομά της περιοχής». Αυτά τα στερεότυπα περί «εκδικητικών Ρομά» επαναλαμβάνονται συχνά πυκνά, ακόμα και όταν οι αφορμές είναι μικρότερης σημασίας από τις εν ψυχρώ δολοφονίες.
Δεν είναι επίσης λίγες οι φορές που οι Ρομά αντιμετωπίζουν υπέρμετρη αστυνομική βία. Σε κάποιες περιπτώσεις έχουν δολοφονηθεί από αστυνομικούς για ασήμαντες αφορμές, ενώ τα δικαστήρια δεν φημίζονται για την απονομή δικαιοσύνης. Το 2001 21χρονος Ρομά, μανάβης και πατέρας τριών παιδιών, ο Μαρίνος Χριστόπουλος, δολοφονείται από αστυνομικό, με την εκδοχή της Αστυνομίας να είναι ότι δεν σταμάτησε για έλεγχο. Ο αστυνομικός υποστήριξε ότι πυροβόλησε ενστικτωδώς, ο ιατροδικαστικός έλεγχος έδειξε όμως πως η σφαίρα βρέθηκε στο πίσω μέρος του κεφαλιού, άρα ο αστυφύλακας Γεώργιος Τυλιανάκης πυροβόλησε τον Χριστόπουλο από πίσω. Στην αρχή ο Τυλιανάκης δεν τέθηκε καν σε διαθεσιμότητα, παρά την παρέμβαση του Συνηγόρου του Πολίτη, αλλά η κοινωνική κατακραυγή είχε αποτέλεσμα την επέμβαση του τότε αρχηγού της Αστυνομίας. Τελικά, αποτάχθηκε και καταδικάστηκε σε 13 χρόνια κάθειρξη.
Άλλο ένα εξοργιστικό περιστατικό ήταν αυτό της δολοφονίας του Τάσου Μουράτη το 1996 στη Λιβαδειά. Στις 20 Νοεμβρίου 1996, σε μπλόκο της Αστυνομίας έξω από τη Λιβαδειά, ο αστυνόμος της τροχαίας Δημήτρης Τρίμης πυροβόλησε σχεδόν εξ επαφής με αυτόματο Μ5 και σκότωσε τον 45χρονο τσιγγάνο μικροπωλητή Τάσο Μουράτη που βρισκόταν ακινητοποιημένος στο έδαφος, μπροστά στα μάτια ενός από τα τρία παιδιά του. Ο Τρίμης, μολονότι του αποδόθηκε κατηγορία για ανθρωποκτονία από πρόθεση, αφέθηκε ελεύθερος καθότι «έχασε την ισορροπία του και τον έλεγχο του όπλου, με αποτέλεσμα αυτό να εκπυρσοκροτήσει»…
Κοινωνικός αποκλεισμός
Είναι δεδομένο πως κάποιοι από τους Ρομά συμμετέχουν σε εγκληματικές δραστηριότητες, κάποιοι λίγοι μπορεί να παίζουν και σημαντικό ρόλο σε αυτές. Όμως το γεγονός πως οι Ρομά αντιμετωπίζονται συλλήβδην σαν εγκληματίες, απόβλητοι από τον εθνικό κορμό και ασύμβατοι με τον υπόλοιπο πληθυσμό είναι ταξική και ρατσιστική αντιμετώπιση. Περίπου όπως και για τους πρόσφυγες, θεωρείται φυσιολογικός ο κοινωνικός τους αποκλεισμός και δικαιολογημένη η λήψη προληπτικών μέτρων αποτροπής της πιθανής τους παραβατικότητας. Στην πραγματικότητα, πρόκειται για ανθρώπους που η ίδια η πολιτεία έχει ξεγράψει προ πολλού, που δεν τους έχει δώσει την δυνατότητα ισότιμης κοινωνικής ένταξης. Σύμφωνα με επίσημα στοιχεία, το 96% των περίπου 300.000 Ρομά στην Ελλάδα ζει κάτω από το όριο της φτώχειας. Τo 47% ανέφερε ότι ένα μέλος της οικογένειάς του πήγε για ύπνο πεινασμένο τουλάχιστον μία φορά τον προηγούμενο μήνα. Οι γυναίκες Ρομά πλήττονται ιδιαίτερα. Το 81% δεν εργάζεται ούτε και καταρτίζεται, το ίδιο και το 40% των ανδρών, ενώ η ανεργία στη νεολαία φτάνει το 60%. Το 50% μένει σε παραπήγματα διαφόρων ειδών, πολλά από αυτά επικίνδυνα.
Οι περισσότεροι είναι αναλφάβητοι, καθώς οι μαθητές αναγκάζονται να εγκαταλείψουν το σχολείο για να εργαστούν. Σύμφωνα με διάφορα στοιχεία, φαίνεται ότι είναι περισσότερο τα περιστατικά ρατσιστικής αντιμετώπισης που οδηγούν τους Ρομά μαθητές εκτός της ελληνικής εκπαίδευσης, παρά η κουλτούρα τους. Εκτιμάται ότι το 90% των παρανομιών που στέλνουν τους τσιγγάνους στη φυλακή ή στο δικαστήριο έχουν να κάνουν με την επιβίωσή τους, δηλαδή τη φτώχεια τους. Άλλωστε, ήταν μόλις τη δεκαετία του 1970 που οι τσιγγάνοι της Ελλάδας έλαβαν την ελληνική υπηκοότητα, παρότι κατοικούν στη χώρα εδώ και αιώνες. Ένα 10-15% δεν την είχε πάρει ακόμη μέχρι και το 2000.
Ένταξη
Για να ξεκινήσει να αντιμετωπίζεται με θετικό τρόπο η κοινωνία των Ρομά, χρειάζονται πόροι και πολιτική εξάλειψης των συνθηκών που διαιωνίζουν τον κοινωνικό τους αποκλεισμό, όσο και τη δικαιολογημένη απόσταση των ίδιων των Ρομά από μια κοινωνία που δεν τους «χωράει». Να διαμορφωθούν ειδικά προγράμματα για τους Ρομά που να αφορούν την πλήρη και σταθερή εργασία, ώστε οι άνθρωποι να πάνε για δουλειά. Να γίνει απλοποίηση των διαδικασιών, ώστε να νομιμοποιηθούν όσοι ασκούν εμπορικές δραστηριότητες και να μην εξακολουθούν να είναι παράνομοι, να τρώνε πρόστιμα χιλιάδων ευρώ στις λαϊκές αγορές, να κατάσχονται τα εμπορεύματά τους και να κυνηγιούνται νυχθημερόν από τις διωκτικές αρχές. Να διαμορφωθούν προγράμματα στέγης και αξιοπρεπούς κατοικίας, ώστε να υπάρξει τέλος στην αθλιότητα των καταυλισμών.
Πρόσφατα διατέθηκε σε 98 Δήμους με πληθυσμούς Ρομά κονδύλι ύψους 2.255.000 ευρώ για απολύμανση, παροχή πόσιμου νερού και ενημέρωση του πληθυσμού για τον κορονοϊό. Όπως καταγγέλλει όμως ο πρόεδρος της Πανελλαδικής Συνομοσπονδίας Ελλήνων Ρομά «ΕΛΑΝ ΠΑΣΕ» κ. Πάντζος, ο κάθε δήμος μπορεί να χρησιμοποιήσει αυτό το κονδύλι όπως θέλει. Κάποιοι δήμοι το διαθέτουν για τους Ρομά, αλλά αυτό δεν ισχύει για όλους.
Με τέτοιες πολιτικές «ένταξης» οι εξεγέρσεις των Ρομά μετά από ρατσιστικές δολοφονίες μοιάζουν με αυτοεκπληρούμενη προφητεία. Γι’ αυτό είμαστε μαζί τους όταν εξεγείρονται. Είναι χρέος όλων των αγωνιζόμενων κομματιών της κοινωνίας μας να αντισταθούμε στο διευρυμένο ρατσισμό κατά των Ρομά και μαζί τους να διεκδικήσουμε την άρση των συνθηκών κοινωνικού αποκλεισμού, συστημικού και κοινωνικού ρατσισμού που βιώνουν. Άλλωστε, απέναντί μας έχουμε κοινό εχθρό: τις ίδιες καταστροφικές πολιτικές που αμφισβητούν τη ζωή και την αξιοπρέπεια όλων μαζί και καθενός μας ξεχωριστά.
Υποβολή απάντησης