Του Χάρη Παπαδόπουλου

500+1 χρόνια από την έναρξη της Μεταρρύθµισης του Λούθηρου

«Τίποτα δεν είναι ισχυρότερο από µια ιδέα που έχει έρθει η ώρα της»

(Βίκτωρ Ουγκώ)

ΜΕΡΟΣ Α.
ΤΟ ΟΠΛΟ ΤΗΣ ΚΡΙΤΙΚΗΣ…

Στις 31 Οκτώβρη 1517, στην πόρτα του καθεδρικού ναού της Βιτεµβέργης στη νοτιοδυτική Γερµανία, ένας ευτραφής µοναχός θυροκόλλησε σε πλήρη θέα ένα µεγάλο κείµενο, γραµµένο στα λατινικά, που µόνο ελάχιστοι µορφωµένοι µπορούσαν να διαβάσουν. Επρόκειτο για τον Μαρτίνο Λούθηρο, που δίδασκε Θεολογία στο τοπικό πανεπιστήµιο, και το κείµενο ήταν οι περίφηµες 95 θέσεις του. Με αυτές στηλίτευε τον Πάπα της Ρώµης για τα συγχωροχάρτια που πουλούσε η Εκκλησία. Έµοιαζε πως ένας τρελός αµφισβητεί ανοιχτά τη θρησκεία, τον αυτοκράτορα, το νόµο και την τάξη, όλη την υπάρχουσα κατάσταση πραγµάτων. Καµιά ανταρσία δεν ξεκίνησε σε όλη την ιστορία µε τόσο προκλητική αψηφησιά των συσχετισµών.

Μήνες µετά την απίστευτη αυτή σκηνή, ο Λούθηρος συνέχισε να παραδίδει θεολογικές διαλέξεις στη Βιτεµβέργη, µε πλήθη να συνωστίζονται για να ακούσουν τα λόγια του. Σε ολόκληρη τη Γερµανία, την Ελβετία, τη Βοηµία και την Ολλανδία, ο Λούθηρος ήταν ήδη µυθική προσωπικότητα και οι πάντες συζητούσαν τις απόψεις του στη λαϊκή γλώσσα. Στις οµιλίες του αποδοµούσε τα δόγµατα της πίστης, το µοναχισµό και την αγαµία των κληρικών. Πρακτικά έβγαζε άχρηστη, άθεη και εντελώς βλαβερή όλη τη ρωµαιοκαθολική εκκλησία.

Ο λαός, που είχε ισοπεδωθεί από τους φόρους και τα δοσίµατα και προς την κοσµική αλλά και προς την εκκλησιαστική εξουσία, απορροφούσε το κήρυγµα του Λούθηρου όπως το ξερό χωράφι τη βροχή. Αλλά ακόµα και µεταξύ των πριγκίπων και των µεγάλων φεουδαρχών, υπήρχαν ορισµένα πρόθυµα αυτιά στις νέες ιδέες. Λίγα χρόνια πριν ο θρασύς αποστάτης θα είχε εξαφανιστεί σε κάποιο µπουντρούµι, χωρίς να «διασαλευτεί η τάξη» στο ελάχιστο. Αλλά, λίγα χρόνια πριν, η γερµανική αυτοκρατορία ήταν ένας άλλος κόσµος.

Τι άλλαξε

Χωρίς να αποτελεί το οικονοµικά πλέον ανεπτυγµένο τµήµα της Ευρώπης, η Γερµανία είχε ωστόσο σηµαντική παρουσία. Ο Βορράς µε τη χανσεατική οµοσπονδία των ναυτικών πόλεων έδινε τον τόνο µε το εµπόριο, που αφορούσε περισσότερο είδη πολυτελείας για τις αριστοκρατικές αυλές. Αλλά η βάση του εποικοδοµήµατος ήταν οι νότιες και νοτιοδυτικές περιοχές, όπου όλη η κοινωνική ιεραρχία διαβιούσε πάνω στην πλάτη των αγροτών, της µόνης τάξης που παρήγαγε.

Εκείνα τα χρόνια, µέχρι και το τέλος του 15ου αιώνα, τα προϊόντα παράγονταν κυρίως για την αξία χρήσης τους, είτε τα χρησιµοποιούσαν οι ίδιοι οι χωρικοί είτε τα ιδιοποιούνταν οι εκµεταλλευτές τους. Και το επίπεδο της εκµετάλλευσης των χωρικών περιοριζόταν «από το µέγεθος του στοµαχιού του φεουδάρχη», όπως το διατύπωνε ο Μαρξ. Οι άρχοντες που επιχειρούσαν να αυξήσουν τον πλούτο τους, προσπαθούσαν να αρπάξουν όσο γινόταν περισσότερη γη παρά να αποθησαυρίσουν χρυσάφι.

Η ζωή ήταν πάντοτε εξαιρετικά σκληρή για τους αγρότες της νότιας Γερµανίας. Αλλά έγινε αβίωτη λίγο µετά την ανακάλυψη της Αµερικής το 1492 και την παρακµή του βορειογερµανικού εµπορίου.

Το άφθονο χρυσάφι που ερχόταν από το Νέο Κόσµο ανέδειξε σε υπερδύναµη την ισπανική Αυλή, υποβάθµισε όµως τη σηµαντικότερη από τις χώρες που υπάγονταν στο θρόνο της: οι γερµανικές πόλεις και φέουδα, ιδιαίτερα του νότου, έµπαιναν σε βαθιά κρίση. Ο Ένγκελς γράφει πως ποτέ στη Γερµανία δεν κυκλοφορούσαν στους δρόµους των πόλεων τόσο πολλοί αλήτες, άνεργοι και άνθρωποι χωρίς σαφές επάγγελµα, από ό,τι στις αρχές του 16ου αιώνα.

Τώρα πια, στην Ευρώπη όλο και περισσότερο άρχισαν να αποκτούν αξία τα πράγµατα που παράγονταν για πώληση. Όσα διέθεταν ανταλλακτική αξία. Οι άρχοντες και οι φεουδάρχες απαιτούσαν χρήµατα σε µαζική κλίµακα. Στην Ευρώπη των αρχών του 16ου αιώνα, το χρήµα άρχισε να µεταµορφώνεται σε αυτό που είναι σήµερα, το µέτρο όλων των αναγκών και όλων των πραγµάτων. Και ήδη στη νότια Γερµανία, στη Βοηµία και την Τρανσυλβανία τα µεγάλα κεφάλαια της εποχής, όπως η οικογένεια Φούγκερ, εκµεταλλεύονταν ορυχεία όπου δούλευαν µισθωτοί εργάτες. Με αυτά χρηµατοδοτούσαν τους πολέµους της γερµανικής αυτοκρατορίας. Έτσι, η αστική τάξη άρχιζε την άνοδό της στον κόσµο των µαταιόδοξων παράσιτων. Και αν στην Ευρώπη δεν έχουµε ακόµη καπιταλισµό, το τοπίο ήδη αλλάζει. Ο συγγραφέας Κρις Χάρµαν αποκαλεί αυτό το σύστηµα «φεουδαρχία της αγοράς».

«Οι κάτω δεν θέλουν, οι πάνω δεν µπορούν»

Ο κλήρος, ο εκπρόσωπος της ιδεολογίας της µεσαιωνικής φεουδαρχίας, ένιωθε την επίδραση της ιστορικής στροφής µε την ίδια οξύτητα. Η τυπογραφία και οι νέες ανάγκες της οικονοµίας τού αφαιρούσαν το µονοπώλιο της µόρφωσης. Η νέα κλειστή τάξη των νοµοµαθών εκτόπιζε τους παπάδες  από µια σειρά επαγγέλµατα. Ο κλήρος όλο και περισσότερο γινόταν περιττός, και αυτό το έδειχνε και ο ίδιος µε την αυξηµένη οκνηρία και αµάθειά του. Όσο όµως πιο ανώφελος καταντούσε, τόσο πολλαπλασιαζόταν σε αριθµό χάρη στα τεράστια πλούτη του, που αυξάνονταν µέρα µε τη µέρα.

Σε πολλές περιοχές της Γερµανίας οι ξεζουµισµένοι αγρότες οργανώνονταν από δεκαετίες σε µυστικές επαναστατικές οργανώσεις, όπως το «Παπούτσι της Ένωσης» και τον «Φτωχό Κόνραντ», µε κυριότερο σύνθηµα «Τίποτε άλλο από τη δικαιοσύνη του Θεού». Μ’ αυτό εννοούσαν να σταµατήσουν να καταβάλλουν φόρους ή να υποχρεώνονται σε αγγαρείες και απαιτούσαν κοινοκτηµοσύνη σε ορισµένα αγαθά όπως δάση, ποτάµια, κυνήγι και ψάρια. Οι επαναστατικές αυτές προσπάθειες καταστέλλονταν µε τη µεγαλύτερη αγριότητα κάθε φορά.

Αλλά και στις πόλεις, µεταξύ των ανερχόµενων αστών, υπήρχε ήδη, παράνοµη αλλά σηµαντική, µια παράδοση «επαναστατικού µυστικισµού». Όµως, τι το επαναστατικό µπορεί να έχει ο µυστικισµός;

Αν κάποιοι άνθρωποι είναι σε θέση -µε την προσευχή, τη νηστεία, το αυτοµαστίγωµα ή όποια άλλη µέθοδο- να έρθουν σε απευθείας επικοινωνία µε τον Θεό τους, τότε η Εκκλησία είναι περιττή ως διαµεσολαβητής. Πόσο µάλλον η συγκεκριµένη διεφθαρµένη ρωµαιοκαθολική Εκκλησία, που οι ανάγκες της σε χρήµα και πολυτέλειες ήταν άπατο πηγάδι.

Η ανταρσία του Λούθηρου κατάφερε να συγκεντρώσει προσωρινά σε ένα στρατόπεδο την αγανάκτηση των χωρικών, σηµαντικό κοµµάτι των αστών, αλλά και µερίδα των πριγκίπων και των δουκών, που δυσανασχετούσαν όλοι µαζί ενάντια στην Εκκλησία της Ρώµης. Οι πρίγκιπες, σε µια εποχή που δεν θα κατέρρεε ο κόσµος τους, θα στήριζαν µε πάθος την Εκκλησία. Αλλά όχι τώρα, που έδειχνε εντελώς αρτηριοσκληρωτική και ανώφελη. Όχι τώρα, που οι ίδιοι χρειάζονταν άµεσα χρήµα για να σταθούν. Και το χρήµα το κρατούσε η Εκκλησία όλο για τον εαυτό της.

Ακριβώς τέσσερις αιώνες µετά, ο Λένιν θα γράψει πως για να πραγµατοποιηθεί µια επανάσταση «δεν αρκεί οι κάτω να µη θέλουν να κυβερνηθούν. Πρέπει και οι επάνω να µην µπορούν να κυβερνήσουν όπως πριν». Αυτό ακριβώς συνέβαινε στη Γερµανία τα χρόνια του κηρύγµατος του Λούθηρου, γι’ αυτό και για χρόνια καµιά αρχή δεν τολµούσε να αγγίξει το στασιαστή.

Μπροστά στη ∆ίαιτα της Βορµς

Όµως, η κωλυσιεργία των αρχόντων φίλων του Λούθηρου δεν ήταν δυνατόν να κρατήσει για πάντα. Το 1521 στις 18 Απρίλη ο Λούθηρος αναγκάστηκε να εµφανιστεί στη ∆ίαιτα της Βορµς, µπροστά στους Γερµανούς φεουδάρχες και τον ίδιο τον αυτοκράτορα Κάρολο Ε’, µε το αίτηµα να αποκηρύξει όλα τα γραπτά του προκειµένου να σωθεί ο ίδιος, αλλά και να βρει την ειρήνη η Γερµανία. Ο Λούθηρος εµφανίστηκε στο κοινό των αρχόντων όχι ως ικέτης, αλλά ως προφήτης, κριτικάροντάς τους αυστηρά για το πώς κυβερνούν:

«Όπως λέει ο Χριστός ‘‘∆εν ήρθα να βάλω ειρήνη αλλά µάχαιρα, ήρθα να φέρω διχασµό ανάµεσα στα παιδιά και τους πατεράδες τους’’. Πόσο θαυµάσιος και τροµερός είναι ο Θεός µας στις ανεξερεύνητες βουλές Του! Όταν προσπαθούµε να αναχαιτίσουµε την ανησυχία, καταδικάζοντας τον Λόγο του Θεού, συντελούµε σε έναν κατακλυσµό ανυπόφορων βασάνων. Ο Φαραώ, οι βασιλιάδες της Βαβυλώνας και του Ισραήλ, τότε ακριβώς τρέχανε πιο γρήγορα προς την καταστροφή τους, όταν επιχειρούσαν να αποκαταστήσουν την ειρήνη και την τάξη στα βασίλειά τους µε τα πανέξυπνά τους σχέδια. Επειδή ο Θεός τους πανούργους τους συλλαµβάνει επ’ αυτοφώρω  πάνω στην πανουργία τους, και αναποδογυρίζει βουνά πριν καν το πάρουνε µυρωδιά.

Γι’ αυτό ήρθα εδώ, για να θυµίσω πως χρειαζόµαστε το φόβο του Θεού».

Ύστερα από αυτή την αναιδή εµφάνιση που εξόργισε τον αυτοκράτορα ο Λούθηρος προγράφηκε, χωρίς όµως να πάθει το παραµικρό. Είχε προλάβει να βρει καταφύγιο στην αυλή του δούκα της Σαξονίας. Εκεί, τα επόµενα δεκατέσσερα χρόνια θα αναλάβει ένα ρηξικέλευθο έργο: τη µετάφραση της Βίβλου σε απλά γερµανικά. Η εµπνευσµένη µετάφραση του Λούθηρου θα γίνει το πιο εκπληκτικό έργο της γερµανικής γλώσσας, σύµφωνα µε τον Μπρεχτ, και στην ουσία η αφετηρία της γερµανικής λογοτεχνίας. Και ενώ το έργο του είναι επαναστατικό, ο Λούθηρος θα στραφεί µε το µεγαλύτερο µένος ενάντια στην επανάσταση που ο ίδιος εξαπέλυσε. Θα δούµε στη συνέχεια το πώς και γιατί.

ΜΕΡΟΣ Β.
ΚΑΙ Η ΚΡΙΤΙΚΗ ΤΩΝ ΟΠΛΩΝ 

Το κήρυγµα του Λούθηρου κατάφερε, για πρώτη φορά στην ιστορία των αιρέσεων και των θρησκευτικών κινηµάτων, να φέρει πραγµατικά διάσπαση της ρωµαιοκαθολικής εκκλησίας. Ταυτόχρονα, προκάλεσε µεγάλες κοινωνικές ταραχές στις χώρες που επηρέασε. Ο Λούθηρος απέδιδε την απήχηση του κηρύγµατός του στη Θεία Θέληση:

«Ο Λόγος τα πραγµατοποίησε όλα αυτά. Εγώ καθόµουν και έπινα µπίρα µε τον Φίλιπ (σ.σ. τον Μελάγχθωνα, βασικό στοχαστή της εποχής και φίλο του Λούθηρου) και τον Άµσντορφ  (σ.σ. στενό του συνεργάτη) και ο Θεός έδινε ισχυρό χαστούκι στην παποσύνη».

Και ενώ οι αγρότες ξεσηκώνονταν στα φέουδα που ανήκαν σε καθολικούς άρχοντες και πρίγκιπες, έκαιγαν τα µοναστήρια και επέβαλαν σκληρές τιµωρίες στους κατέχοντες, ο Λούθηρος κόµπαζε και έγραφε προκηρύξεις όπου καλούσε µε πάθος στην εξέγερση:

«Αν η λυσσασµένη τρέλα τους πρόκειται να συνεχιστεί  (σ.σ. των παπάδων της Ρώµης), µου φαίνεται πως δεν υπάρχει καλύτερη συµβουλή για να αναχαιτιστούν από αυτή: Βασιλιάδες και πρίγκιπες να χρησιµοποιήσουν τη βία, να εξοπλιστούν και να επιτεθούν σε αυτά τα επιζήµια άτοµα, που δηλητηριάζουν όλο τον κόσµο. ΜΕ ΤΑ ΟΠΛΑ ΚΑΙ ΟΧΙ ΜΕ ΤΑ ΛΟΓΙΑ. Αφού τιµωρούµε τους κλέφτες µε το σπαθί, τους δολοφόνους µε το σκοινί, τους αιρετικούς µε τη φωτιά, γιατί δεν ριχνόµαστε πολύ περισσότερο σ’ αυτούς τους βλαβερούς δασκάλους της διαφθοράς, τους πάπες, τους καρδινάλιους και όλο το πλήθος των ρωµαϊκών Σοδόµων, µε κάθε είδους όπλα, πλένοντας τα χέρια µας στο αίµα τους;».

Αλλαγή πορείας

Όµως αυτός ο ζήλος δεν κράτησε πολύ. Γράφει ο Ένγκελς:

«Ο κεραυνός που έριξε ο Λούθηρος χτύπησε. Ολόκληρος ο γερµανικός λαός µπήκε σε κίνηση. Από τη µια µεριά αγρότες και πληβείοι… από την άλλη µετριοπαθείς αστοί και µέρος της αριστοκρατίας συσπειρώθηκαν γύρω του. Το ρεύµα παρέσυρε ακόµη και πρίγκιπες…

Οι µεν πίστεψαν πως ήρθε η ώρα να ξεκαθαρίσουν τους λογαριασµούς τους µε όλους τους καταπιεστές τους, οι δε ήθελαν µόνο την κατάργηση της εξουσίας των παπάδων και της εξάρτησης από τη Ρώµη και να πλουτίσουν από την κατάσχεση της εκκλησιαστικής περιουσίας.

Τα κόµµατα ξεχώρισαν και βρήκαν τους εκπροσώπους τους. Ο Λούθηρος έπρεπε να διαλέξει ανάµεσά τους: ∆εν δίστασε στιγµή. Παράτησε τα λαϊκά στοιχεία του κινήµατος και προσχώρησε στην αστική, αριστοκρατική και πριγκιπική πλευρά».

Έτσι, σε µια έκκληση του αριστοκράτη Χούτεν προς τον ίδιο να ενισχύσει µε την παρουσία του την εξέγερση στο φρούριο του Έµπερν ενάντια στους παπικούς, ο Λούθηρος θα αλλάξει ρότα:

«∆εν θα επιθυµούσα την υπεράσπιση του Ευαγγελίου µε τη βία και την αιµατοχυσία. Ο κόσµος κατακτήθηκε µε το Λόγο, ο Λόγος διατήρησε την Εκκλησία, ο Λόγος θα την ξαναφέρει στη θέση της και ο Αντίχριστος, όπως απέκτησε όσα έχει χωρίς βία, θα πέσει χωρίς βία».

Όταν ξέσπασε ο άγριος «πόλεµος των χωρικών», το 1525, στην αρχή εναντίον κυρίως των καθολικών φεουδαρχών, ο Λούθηρος τον καταδίκασε ως ανταρσία απέναντι στον Θεό και το Ευαγγέλιο. Όµως, ταυτόχρονα καταδίκασε και τους καθολικούς άρχοντες, γράφοντας πως δεν είναι οι αγρότες που εξεγέρθηκαν εναντίον τους, αλλά ο ίδιος ο Θεός.

Αλλά η εξέγερση έφτασε και στα εδάφη των λουθηρανών πριγκίπων. Στη Θουριγγία, δίπλα από τον Λούθηρο, εγκαταστάθηκε το επιτελείο του κόµµατος της επαναστατικής αριστεράς της εποχής µε ηγέτη τον Τόµας Μύντσερ. Ο Λούθηρος µεταλλάχτηκε ολοκληρωτικά.

Μπροστά στην πληβειακή επανάσταση που προέλαυνε, αστοί και πρίγκιπες, αριστοκρατία και παπάδες, Πάπας και Λούθηρος συµµάχησαν «ενάντια στα δολοφονικά και ληστρικά στίφη των αγροτών». Και ο ίδιος ο Λούθηρος έγινε αυτοπροσώπως η φωνή της αντεπανάστασης:

«Πρέπει να τσακιστούν, να στραγγαλιστούν, να σφαχτούν φανερά και κρυφά, από όποιον µπορεί να το κάνει, όπως θα σκότωνε κανείς ένα λυσσασµένο σκυλί. Γι’ αυτό, αγαπητοί µου κύριοι, ελευθερώστε εδώ, σώστε εκεί, σφάξτε, τσακίστε, στραγγαλίστε τους όποιος µπορεί, και αν πεθάνετε πάνω σ’ αυτό, θα είστε ευλογηµένοι. Καλύτερο θάνατο δεν θα µπορούσατε να βρείτε».

Προπάντων, επέµενε ο Λούθηρος, δεν έπρεπε να υπάρξει η παραµικρή επιείκεια στους εξεγερµένους αγρότες. Όποιος λυπάται εκείνους που δεν λυπάται ο Θεός, συµπεριλαµβάνεται ο ίδιος στους στασιαστές.

«Οι σοφοί λένε: “Cibus onus et virga asino” (σ.σ. «Άχυρα, ράβδος και φορτία στο γαϊδούρι». Πρόκειται για στίχο από το «Σοφία Σειράχ» της Παλαιάς ∆ιαθήκης). Ο αγρότης χρειάζεται µόνο άχυρο. ∆εν εισακούουν το Λόγο, είναι άµυαλοι γι’ αυτό και πρέπει να ακούσουν τη virgam, τα τουφέκια, και καλά να πάθουν. Πρέπει να παρακαλάµε γι’ αυτούς που είναι υπάκουοι. Γι’ αυτούς που δεν είναι, δεν χρειάζεται πολλή ευσπλαχνία. ΑΣ ΑΚΟΥΣΟΥΝ ΤΩΡΑ ΤΗ ΒΡΟΝΤΗ ΤΩΝ ΤΟΥΦΕΚΙΩΝ, γιατί αλλιώς θα κάνουν χίλιες φορές χειρότερα πράγµατα».

Ο λαϊκός δηµεγέρτης

Αν η θρησκευτική Μεταρρύθµιση έδειξε στον κόσµο, σε µια πολύ πρώιµη µορφή, κάτι από τις αστραπές της επερχόµενης Γαλλικής Επανάστασης αλλά και την κτηνωδία της αντιπληβειακής αντεπανάστασης, δεν τέλειωσε εδώ τις προσφορές της. Μέσα στη γερµανική Μεταρρύθµιση εµφανίστηκε, σε µια ανεπεξέργαστη αλλά χαρισµατική απεικόνιση, και το µελλοντικό κοµµουνιστικό κίνηµα. Μάλιστα, στο πρόσωπο του ηγέτη της πληβειακής άκρας αριστεράς της εποχής, του Τόµας Μύντσερ, πήρε µορφή το µεγαλείο και η τραγωδία των ηγετών της Επανάστασης του 20ού αιώνα, του Λένιν, του Τρότσκι, της Ρόζας Λούξεµπουργκ.

Σήµερα, ακόµη και στη Γερµανία, το πρόσωπο του Μύντσερ είναι γνωστό σε λίγο κόσµο. Όσοι και όσες τον ξέρουν, συνήθως τον ταυτίζουν µε ό,τι πιο παρανοϊκό, καταστροφικό και φανατισµένο γέννησε µια ακραία εποχή, ένα είδος γερµανού Ηρόστρατου. Έτσι τον παρουσιάζουν τα περισσότερα βιβλία της mainstream ιστοριογραφίας. Ελάχιστα βιβλία στέκονται θετικά στον Μύντσερ, όπως το «Ο πόλεµος των χωρικών στη Γερµανία» του Φρίντριχ Ένγκελς.

Ο Τόµας Μύντσερ ήταν το αντίθετο του Λουθήρου. Αν και µελετούσε ασταµάτητα και κάτω από οποιεσδήποτε συνθήκες, σιχαινόταν τους κόλακες και τους παρατρεχάµενους, την τρυφηλή ακαδηµαϊκή ζωή. Αυτός και ο Μελάγχθωνας υπήρξαν τα παιδιά-θαύµατα της εποχής, οι πιο νέοι και πολλά υποσχόµενοι ακαδηµαϊκοί. Αλλά ο Μύντσερ έβρισκε απόλαυση να συναναστρέφεται µόνο τους ταπεινούς, και ήταν αφοσιωµένος ολότελα στην επανάσταση των υποζυγίων της Ιστορίας. Υπήρξε ο πρώτος επαγγελµατίας επαναστάτης που ξέρουµε, και ήταν υποδειγµατικός. Ο Μύντσερ ήταν ανελέητος, αλλά µονάχα µε τους πλούσιους και ισχυρούς. Έγραφε σε µια προκήρυξή του ενάντια στα αρχικά κηρύγµατα συµβιβασµού του Λούθηρου και του ∆ούκα της Σαξονίας:

«Ο Χριστός διέταξε πολύ σοβαρά: “Πάρτε τους εχθρούς µου και σφάξτε τους µπροστά µου”. Μη µας φέρνετε ανόητες προφάσεις πως αυτό πρέπει να το κάνει η δύναµη του Θεού χωρίς τη συµβολή του σπαθιού σας. Αυτούς που αντιστέκονται στην Αποκάλυψη του Θεού πρέπει να τους εξοντώνουµε ανελέητα».

Η ρίζα της τοκογλυφίας και της αρπαγής, επιχειρηµατολογούσε ο Μύντσερ, ήταν οι πρίγκιπες και οι αφέντες. Αρπάζουν για τον εαυτό τους όλα τα γεννήµατα, τα ψάρια στο νερό, τα πουλιά στα δάση. Αν όµως ένας φτωχός τολµήσει και πάρει το παραµικρό, τον κρεµούν. Μετά έρχεται δίπλα τους ο δόκτωρ Ψεύτης και λέει Αµήν.

«Οι αφέντες κάνουν µόνοι τους εχθρό τους φτωχούς. Αφού δεν θέλουν να καταργήσουν την αιτία της αναταραχής, τι καλό θα βγει στο τέλος; Αχ, αγαπητοί µου κύριοι, τι ωραία που θα τσακίσει ο Θεός όλα τα παλιοτετζερικά µε έναν σιδερένιο λοστό. Με λένε ταραχοποιό; Λοιπόν, ας είµαι!»

Ο Μύντσερ, διασχίζοντας όλη τη Γερµανία εξέδιδε επαναστατικές προκηρύξεις µε σκοπό:

«Να µεγαλώσει την τρύπα από όπου όλος ο λαός να µπορεί να δει και να καταλάβει ποιοι είναι οι µεγαλόσχηµοι που µετέτρεψαν βλάσφηµα το Θεό σε ζωγραφιστό ανθρωπάκι».

Η πιο πάνω προκήρυξη κατέληγε µε τα λόγια:

«Όλος ο κόσµος πρέπει να δεχτεί ένα γερό χτύπηµα… Οι άθεοι θα πέσουν από τον θρόνο και οι ταπεινοί θα ανυψωθούν».

Και στο κείµενό του «Ο Τόµας Μύντσερ µε το σφυρί» παραφράζει στίχους από το ευαγγέλιο του Λουκά, τον Ιερεµία και τον Εκκλησιαστή για να πει:

«Κοίταξε! Έβαλα τα λόγια µου στο στόµα σου. Σε έθεσα σήµερα επικεφαλής των ανθρώπων για να πατήσεις τους πλούσιους, να ξεριζώσεις, να συντρίψεις, να διασκορπίσεις και να ανατρέψεις, να χτίσεις και να φυτέψεις. Κοίταξε! Έχει υψωθεί ατσάλινο τείχος ενάντια στους βασιλιάδες, τους πρίγκιπες, στους παπάδες. Πήγαινε και πες στο λαό πως αν πολεµήσουν, η νίκη θα είναι θαυµαστή µε την πτώση των δυνατών και άθεων τυράννων».

Ο Τόµας Μύντσερ έκανε κάτι παραπάνω από το να γράφει φλογερές προκηρύξεις: Ήταν ο εµπνευστής µιας παράνοµης επαναστατικής οργάνωσης, της «Ένωσης» (Bund) στην οποία συνενώθηκαν η µαχητική οµάδα των αναβαπτιστών και τα αποµεινάρια των παλιών επαναστατικών οργανώσεων των αγροτών. Ο ίδιος διέσχιζε δαιµονισµένα τη χώρα για να φτιάξει τοπικούς πυρήνες. Για χρόνια ολόκληρα δεν κοιµόταν δυο φορές στο ίδιο κρεβάτι.

Σε κάθε πόλη και κεφαλοχώρι, επικεφαλής της Ένωσης έµπαινε ένας σίγουρος και αφοσιωµένος επαναστάτης, συνήθως εγγράµµατος και τις περισσότερες φορές ιερωµένος, που αναλάµβανε όχι µόνο το πώς θα διεξαχθεί ο αγώνας αλλά, κυρίως, το πώς θα αντιµετωπιστούν µε επιχειρήµατα οι λανθασµένες και προβληµατικές απόψεις µέσα στο κίνηµα των αγροτών. Η «Ένωση» προσπαθούσε να επεκταθεί όχι µόνο στη Γερµανία, αλλά και σε ολόκληρη τη χριστιανοσύνη.

Κι εδώ τελειώνει το κεφάλαιο στην Ιστορία που ξεκίνησαν οι 95 θέσεις του Λούθηρου και αρχίζει η συγκλονιστική ιστορία του «Πολέµου των Χωρικών» το 1525 στη Γερµανία.