του Βασίλη Μορέλλα

1. Μην έχετε αυταπάτη ότι ο δάσκαλος ή ο καθηγητής θα κρινεται για να βελτιώσει την μόρφωση των παιδιών σας. Από τη μία τα παιδιά θα κρίνονται όλο και πιο αυστηρά με Τράπεζες Θεμάτων, ΕΒΕ κλπ, ώστε να εκδιωχθούν από τα Δημόσια Σχολεία και να αποκτήσουν πελατεία τα ιδιωτικά. Ή να μείνουν αμόρφωτα, αφού η… «αγορά» δεν έχει ανάγκη από τόσους μορφωμένους. Η Ελλάδα είναι ευρωπαϊκή πρωταθλήτρια, σύμφωνα με τη Eurostat, στους απόφοιτους Λυκείου. Σχεδόν όλοι οι μαθητές πηγαίνουν στο Λύκειο μετά το Γυμνάσιο. Αυτό θέλουν να το αλλάξουν! Να μην τελειώνουν τόσα παιδιά τα ΓΕΛ και τα ΕΠΑΛ. Γι’αυτό η Κεραμέως ψήφισε από πέρσι την «μεταγυμνασιακή κατάρτιση». Αντί για Λύκειο, ένα χρόνο μαθητεία σε μια ιδιωτική επιχείρηση αμέσως μετά το γυμνάσιο και… τέλειωσες. Είσαι έτοιμος/η για σερβιτόρος ή εργάτης χωρίς πολλές προσδοκίες.

2. Κάθε χρόνο τα παιδιά της Γ’ γυμνασίου και ΣΤ’ δημοτικού θα δινουν πανελλαδικές εξετάσεις που θα εποπτευουν εξωτερικοι του σχολειου δάσκαλοι. Η απόδοση των παιδιών, η αυτοαξιολογηση του σχολείου και η εξωτερική αξιολόγηση θα βγάζουν μια βαθμολογία για το κάθε σχολείο, Η ΟΠΟΙΑ ΘΑ ΕΙΝΑΙ ΑΝΑΡΤΗΜΕΝΗ ΣΤΗΝ ΙΣΤΟΣΕΛΙΔΑ ΤΟΥ ΣΧΟΛΕΙΟΥ ΠΡΟΣΒΑΣΙΜΗ ΣΕ ΟΛΟΥΣ.

3. Μέχρι τώρα, όλα τα δημόσια σχολεία ήταν πάνω κάτω ίδια, είτε ήταν στην Βούλα, στο Μπραχάμι, είτε στην Σχοινούσα. Αν εφαρμοστεί ο νόμος, ως δια μαγειας τα σχολεια θα μπουν σε κατάταξη με βαθμολογική κλίμακα. Θα υπάρξουν «καλά» και «κακά» σχολεία.

Αυτό θα έχει συνέπεια όσοι γονείς μπορούν, να παίρνουν τα παιδιά τους από τα δήθεν «κακά» σχολεία, αυτά να αδειάζουν, να απολύονται καθηγητές και να κλείνουν τελικά τα σχολεία.

4. Στο νόμο δεν υπάρχει καμία πρόβλεψη πως τα «κακά” σχολεία θα βελτιωθούν, με κοινωνικες υπηρεσίες (ψυχολόγους, νοσηλευτές, ενισχυτικές διδασκαλίες κλπ), με στήριξη στις αδύναμες οικογένειες, με αίθουσες (πολλά κάνουν μαθήματα σε υπόγεια και διαδρόμους), έστω με εξοπλισμό, και αύξηση των κονδυλίων, ώστε να βοηθηθούν…

Μεσοπρόθεσμα, ο στόχος είναι να κλείνουν σχολεία με την γελοία δικαιολογία ότι δεν είναι καλά. Όπως γίνεται στις ΗΠΑ, όπου το 70% των δημόσιων σχολείων αποτυγχάνουν στις στημένες αξιολογήσεις του υπουργείου –και ως τιμωρία υποχρηματοδοτούνται ή κλείνουν. Τα σχολεία που απομένουν φτάνουν να έχουν 50 μαθητές στην τάξη.

Αυτό δεν θα ισχύει βέβαια στις πλούσιες γειτονιές. Εκεί τα παιδιά βοηθούμενα από τα πορτοφόλια των γονιών τους θα έχουν καλύτερη επίδοση σε εξετάσεις, άρα τα σχολεία καλύτερη επίδοση και περισσότερους ΧΟΡΗΓΟΥΣ, και δεν θα κλείνουν.

5.Ναι, ΧΟΡΗΓΟΥΣ. Το πέρασμα της χρηματοδότησης από το κράτος σε ΧΟΡΗΓΟΥΣ προβλέπεται ΡΗΤΑ από τον νόμο Κεραμέως που ψηφίστηκε, στα πλαίσια της… «αυτονόμησης» της σχολικής μονάδας. Κοινώς, «ψάξτε βρείτε λεφτά μόνοι κι αν δεν βρείτε θα… αξιολογηθείτε ως ακατάλληλοι –και θα απολυθείτε».

6. Σε αυτές τις συνθήκες, ο εκπ/κος θα πιέζεται με την προσωπική του «αξιολόγηση» να διώχνει μαθητές από το σχολείο, να τους κόβει, για να βελτιώνονται τα… ποσοστά επιτυχίας στις εξετάσεις. Επίσης, τυπικά θα κρίνεται από το αν πληρώνει αρκετά λεφτά από την τσέπη του για να κάνει σεμινάρια, αν χρησιμοποιεί δήθεν καινοτομες δράσεις, νεες τεχνολογιες και παιδαγωγικες μεθοδους, αν κανει εξατομικευμενη διδασκαλία, εχει ευχαριστο κλιμα ασχέτως αποτελεσματικότητας όλα αυτά, κλπ.

Κυρίως όμως θα αξιολογείται με κριτήρια κομματικά και τυφλής υπακοής στη διοίκηση, όπως αξιολογούνται ΗΔΗ “αναξιοκρατικά” οι δ/ντες και οι σύμβουλοι , δηλαδή με ΠΡΟΣΩΠΙΚΗ ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ. Θα απολύουν ικανούς αν αγωνίζονται για καλύτερο σχολείο και είναι δυσάρεστοι στη διοίκηση, ενώ θα επιβιώνουν φιλοκυβερνητικοί ασχέτως ικανότητας. Βέβαια, ο στόχος δεν είναι καν αυτός. Μεσοπρόθεσμα, σε 2-3 χρόνια, ή και λιγότερο αν δεν υπάρχουν αντιστάσεις, στόχος είναι να αρχίσουν να απολύονται καθηγητές αδιακρίτως, να μετατραπούν όλοι σε ωρομίσθιους ή αναπληρωτές και να μείνουν μόνιμοι μόνο οι δ/ντες, όπως στην Αγγλία. Όπως και να κλείσουν πολλά σχολεία.

7.. Μέχρι τώρα, τα σχολεία διοικούνται δημοκρατικά. Ο σύλλογος διδασκοντων αποφασιζει.Ο διεθυντης απλά αναλαμβανει την γραφειοκρατια και ειναι το προσωπο του σχολειου στην κοινωνια. Τώρα ΟΛΗ την εξουσία την έχει ο διευθυντης-μανατζερ. Και όλος ο υπόλοιπος στρατός στελεχών που δημιουργείται από πάνω.

8. Οι εκπαιδευτικοί, είμαστε ένας κλάδος πολυπληθής, σε νευραλγικό σημειο του κράτους, που μέχρι τώρα κανείς δεν μας είχε στο χέρι, γιατι διοριστήκαμε είτε με επετηρίδα, είτε με διαγωνισμό, είτε με προυπηρεσία και προσόντα. Υπηρετούμε το δημόσια σύστημα εκπαίδευσης που μας έδωσε τη δυνατότητα να καλυτερευσουμε κάπως την ζωή μας σε σχέση με τις κατά κανόνα εργατικές ή αγροτικές οικογένειες από τις οποίες προερχόμαστε. Και το ίδιο θέλουμε για τα παιδιά σας.

9. Η αξιολόγηση της Κεραμέως θα κάνει τον εκπαιδευτικό να κυνηγάει την καριέρα του και να τα έχει καλά με διευθυνταδες, συμβούλους κλπ κλπ. Δεν θα τον κάνει καλύτερο δάσκαλο. Τα αδύναμα παιδιά, θα είναι βαρίδια για τους εκπαιδευτικούς και τα σχολεία με φιλοδοξίες, σαν ιδιωτικές κερδοσκοπικές επιχειρήσεις…

10. Στο κάτω-κάτω, τι περιμένει κανείς όταν την «αξιολόγηση» την κάνει η υπουργός του σκανδάλου της Cisco, της «τηλεκπαίδευσης» (ακούω-δεν-ακούω, βλέπω-δεν-βλέπω) διά πάσαν νόσο, της ΕΒΕ, του πετάγματος των φτωχών φοιτητών και μαθητών έξω από τα πανεπιστήμια… Μια υπουργός και μια κυβέρνηση που αρνούνται να πάρουν οποιοδήποτε ουσιαστικό μέτρο προστασίας της υγείας των μαθητών (τεστ σε όλους από κλιμάκια του ΕΟΔΥ, 15ρια τμήματα κ.α.) μόνο και μόνο για να μην προσλάβουν γιατρούς και δασκάλους, αντί να αγοράζουν φρεγάτες, Ραφάλ και περιπολικά. Μια υπουργός που έχει αξιολογηθεί με το χειρότερο βαθμό από όλους: γονείς, μαθητές, εκπαιδευτικούς, κοινωνία. Είναι δυνατό τέτοιοι λύκοι να «αξιολογούν» τα πρόβατα;

Μαθητές, γονείς και εκπαιδευτικοί δεν είμαστε πρόβατα, ούτε για τα δόντια της ιδιωτικής παραπαιδείας και της Κεραμέως!

Δεν θα περάσουν ΕΒΕ, Τράπεζα Θεμάτων, ψευτοαξιολόγηση-σφαγείο σχολείων και εκπ/κων, ψευτοαυτονόμηση και κλείσιμο σχολείων!

του Βασίλη Μορέλλα

Με αφορμή το θάνατο του Βλαντίμιρ Ιλίτς Ουλιάνοβ, το επονομαζόμενου «Λένιν» στις 21 Ιανουαρίου του 1924.

Το 1917 ήταν κυρίως μια εργατική επανάσταση. Στα δυόμισι εκατομμύρια κατοίκων της Πετρούπολης το μισό ήταν βιομηχανικοί εργάτες στην πιο συγκεντροποιημένη βιομηχανία του κόσμου. Ήταν επίσης φορείς μιας πλούσιας ιστορικής πείρας, από τις πρώτες μαζικές απεργίες και τους σοσιαλιστικούς κύκλους του 1880, μέχρι τα πρώτα Σοβιέτ του 1905, την πέτρινη περίοδο 1907-1911 και τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο.

Χωρίς την εργατική δράση, το ‘17 δεν θα είχε καν ξεκινήσει. Το απεργιακό κίνημα μεγεθυνόταν ήδη απ’τα τέλη του ‘15, λόγω των εντεινόμενων ελλείψεων σε βασικά αγαθά. Ο Φλεβάρης του ‘17 ήταν επί της ουσίας η κορύφωση αυτού του κινήματος σε γενική απεργία, η οποία ξεκίνησε από εργάτριες της υφαντουργίας στην πρωτεύουσα και αγκάλιασε γρήγορα όλη τη χώρα. Ακολούθησε η συναδέλφωση με τους φαντάρους και η εκθρόνιση του Τσάρου. Αντίθετα από τους εργάτες, οι στρατιώτες, αν και μισούσαν θανάσιμα τον πόλεμο, δεν είχαν καταφέρει να υπερβούν τις απομονωμένες στάσεις και τις αθρόες λιποταξίες. Η ίδια η εξέγερση του Οκτώβρη υλοποιήθηκε από είκοσι χιλιάδες ερυθροφρουρούς των εργοστασίων και λιγότερο απ’τους φιλικούς αλλά πιο δυσκίνητους στρατιώτες. Εξάλλου, το κράτος που περιέγραφε ο Λένιν στην γνωστή μπροσούρα του ήταν ένα εργατικό κράτος, “η κρατική εξουσία των ένοπλων εργατών”, όπου όλοι οι ειδικοί και αξιωματούχοι, αναγκαίοι στα πρώτα βήματα της νέας κοινωνίας, δεν παίρνουν πάνω από τον “μισθό του εργάτη” και είναι ανακλητοί, υπό τον “έλεγχο και την καθοδήγηση του ένοπλου προλεταριάτου“. Μετά την πτώση του Τσάρου η εργατική δραστηριότητα εξεράγη σε ένα διαρκώς επεκτεινόμενο πλέγμα δομών αυτοκυβέρνησης, από τις εργοστασιακές επιτροπές μέχρι τα Σοβιέτ.

Εργοστασιακές Επιτροπές

Η Εργοστασιακή Επιτροπή αποτελούσε συντονιστικό του χώρου δουλειάς. Στην επαναστατημένη Πετρούπολη, Επιτροπές υπήρχαν σε κάθε εργοστάσιο, ιδίως στη μεταλλουργία που συσπείρωνε το 60% του βιομηχανικού δυναμικού. Τα αρχικά κίνητρα των Επιτροπών ήταν συνδικαλιστικά: η πάλη για το ωράριο, το μισθό, τις απολύσεις, τις αναρρωτικές ή τα διαλείμματα. Ήδη η επιβολή αυτών των εργατικών αιτημάτων σήμαινε έναν βαθμό ελέγχου στις επιχειρήσεις. Καταρχάς, λοιπόν, ο εργατικός έλεγχος συνίστατο στην εργατική εποπτεία, το βέτο σε αντεργατικές αποφάσεις των εργοδοτών, όχι στην ανάληψη της διοίκησης. Όμως, οι εργοδότες δεν μπορούσαν να ανεχτούν ούτε αυτά. Παρατηρώντας, επιπρόσθετα, την επαναστατική αναταραχή να συνεχίζεται και μετά την εκθρόνιση του Τσάρου, το λαό να επιμένει στο “γη-ειρήνη-ψωμί” και να μην υπακούει ούτε στην αστική Προσωρινή Κυβέρνηση, οι καπιταλιστές οργάνωναν την απάντηση. Καθυστερούσαν και μείωναν την παραγωγή ή εγκατέλειπαν τελείως τα εργοστάσια, αφαιρώντας τις πρώτες ύλες και παίρνοντας μαζί το ταμείο. Απόρροια αυτού του εργοδοτικού σαμποτάζ, που συνεχίστηκε μέχρι τα μέσα του 1918, ήταν η απόλυση του 20% των μεταλλεργατών στην Πετρούπολη, μεταξύ Γενάρη ‘17 και Γενάρη ‘18. Οι Εργοστασιακές Επιτροπές αναγκάζονταν να αναβαθμίσουν τη δράση τους. Από τον Ιούνη ως τον Οκτώβρη του ‘17, έγιναν τέσσερις Συνδιασκέψεις των Επιτροπών Πετρούπολης και τον τελευταίο μήνα συγκλήθηκε η πρώτη Πανρωσική Συνδιάσκεψή τους.

Από τη μια Συνδιάσκεψη στην άλλη, οι Επιτροπές ανακάλυπταν ότι έπρεπε να περάσουν από την εποπτεία στο δύσκολο έργο της διοίκησης, αν δεν ήθελαν να χαθούν οριστικά οι δουλειές. Σιγά-σιγά έπαιρναν πάνω τους την παραγωγή, την αναζήτηση πρώτων υλών και την πώληση των προϊόντων. Στα ντοκουμέντα των περίπου 200 Επιτροπών της πρωτεύουσας έχουν διασωθεί οι συζητήσεις και οι αποφάσεις τους: σχεδόν ισομερώς αφιερωμένες στο διοικητικό έργο, τις εργασιακές συνθήκες, την γενική πολιτική και οικονομική κατάσταση, τη συγκρότηση Κόκκινης Φρουράς, αλλά και τη διασύνδεση των Επιτροπών και των Σοβιέτ. Έως τον Οκτώβρη, το 70% όλων των εργοστασίων στις βασικές περιοχές είχαν φτιάξει Επιτροπές. Είχαν γίνει 108 Συνδιασκέψεις Εργοστασιακών Επιτροπών και είχαν σχηματιστεί 94 κεντρικά συμβούλια. Όσο πιο πολύ αναβαθμίζονταν τόσο γινόταν επιτακτικό το ζήτημα της κρατικής εξουσίας. Δεν θα μπορούσαν να επιβιώσουν με μια εχθρική κυβέρνηση απέναντί τους.

Σοβιέτ

Τα Σοβιέτ (συμβούλια) είχαν πρωτοεμφανιστεί κατά την επανάσταση του 1905. Τότε, είχαν ξεκινήσει σαν διακλαδικές απεργιακές επιτροπές. Υπό την πίεση της αντίδρασης σε συνθήκες γενικού ξεσηκωμού, είχαν αποδείξει την δυνατότητά τους να συντονίζουν όχι μόνο την απεργία, αλλά και την τελική σύγκρουση με το κράτος. Ελέγχοντας την παραγωγή, την παροχή ηλεκτρικού και τα τυπογραφεία, οργανώνοντας την Κόκκινη Φρουρά σε αντιπαράθεση με την αστυνομία, αποφασίζοντας τις εφόδους αλλά και τις τακτικές υποχωρήσεις του κινήματος.

Αποτελώντας οργανωτικό συμπέρασμα της Επανάστασης, τα Σοβιέτ είχαν καταξιωθεί στα μάτια των εργαζόμενων μαζών και των αντιπάλων τους ως έμβρυα “εργατικής κυβέρνησης”. Το 1905 είχαν γεννηθεί περίπου 50 Σοβιέτ σ’όλη τη χώρα. Τον Φλεβάρη του ‘17, με έκκληση μενσεβίκων και εσέρων πολιτικών, το Σοβιέτ της Πετρούπολης αναβίωνε, με αρχικά 1200 αντιπροσώπους. Είχαν περάσει μόνο τέσσερις μέρες από την έναρξη της επανάστασης. Σε δυο βδομάδες συγκροτήθηκαν έντεκα διαμερισματικά Σοβιέτ της πρωτεύουσας. Σε λιγότερο από έναν μήνα υπήρχαν πάνω από 80 Σοβιέτ εργατών-αγροτών-στρατιωτών σ’όλη τη χώρα. Τον Μάη έγιναν 400, τον Αύγουστο 600 και 900 τον Οκτώβρη. Ανώτερο όργανό τους ήταν το Πανρωσικό Συνέδριο των Σοβιέτ που συγκλήθηκε πρώτη φορά τον Ιούνη του 1917, με 1095 αντιπροσώπους και τις ψήφους 20 εκατομμυρίων πολιτών. Ο σοβιετικός μηχανισμός ήταν ανεξάρτητος από την Κυβέρνηση. Ακόμη και την περίοδο των αυταπατών για τους δεξιούς σοσιαλιστές (Φλεβάρης-Ιούλης), τα Σοβιέτ είχαν παραδόσει την εξουσία στην Κυβέρνηση μόνο υπό τον όρο ότι εκείνη δεν θα παραβίαζε της αποφάσεις τους. Αυτός ο μηχανισμός μπορούσε να πάρει την εξουσία εκφράζοντας και συντονίζοντας τα ευρύτερα λαϊκά στρώματα. Λειτουργούσε συμπληρωματικά με εκείνον των Επιτροπών, σαν διαφορετικές πτυχές της εργατικής αυτενέργειας.

Γνωστό διαμερισματικό Σοβιέτ είναι αυτό του Βίμποργκ, της πιο κόκκινης πετρουπολίτικης εργατογειτονιάς. Εργάτες, φαντάροι και μικροαστοί, επισκέπτονταν νυχθημερόν την Εκτελεστική Επιτροπή του, για να πάρουν απαντήσεις στα αμείλικτα προβλήματα που αντιμετώπιζαν. Όσο οξύνονταν η επισιτιστική κρίση και η καταστολή, τόσο το Σοβιέτ του Βίμποργκ αναλάμβανε μέτρα που ταίριαζαν σε κρατική εξουσία παρά σε όργανο αντίστασης. Καταλαμβάνοντας τους φούρνους των φυλακών, ψάχνοντας τρόφιμα στην ύπαιθρο και οργανώνοντας τη διανομή ψωμιού στους κατοίκους, στέλνοντας αγκιτάτορες αντιπροσώπους στους φαντάρους του μετώπου και τους ναύτες της Κροστάνδης για να το βοηθήσουν ενάντια στην αντίδραση που ήθελε να αφοπλίσει τους ερυθροφρουρούς και αργότερα να εγκαταστήσει τον στρατηγό Κορνίλοφ ως δικτάτορα.

Σε κάποιες περιοχές της Ρωσίας, η εργατική οργάνωση είχε μετατραπεί σε εξουσία μήνες πριν τον Οκτώβρη. Διάφορα Σοβιέτ (Σαράτοφ, Κρασνογιάρσκ κ.α.) αυτοανακηρύσσονταν αρμόδια για όλα τα ζητήματα. Από τον Ιούλη συνελάμβαναν τους μεγάλους καπιταλιστές και τους προβοκάτορες, έκλειναν τις αντεπαναστατικές εφημερίδες, απαλλοτρίωναν επιχειρήσεις, εξέδιδαν δελτία τροφίμων και περιφρουρούσαν αυτές τις κατακτήσεις με το μονοπώλιο της Κόκκινης Φρουράς και των στρατιωτικών επιτροπών στην ένοπλη βία. Ήδη απ’τον Σεπτέμβρη η Κυβέρνηση δεν έλεγχε σοβαρά τμήματα του στρατού και της χώρας, όπως η Φιλανδία και ο στόλος της Βαλτικής. Αυτές οι πρόωρες σοβιετικές εξουσίες δεν θα επιβίωναν χωρίς την επέκτασή τους παντού.

Μετά τον Οκτώβρη

Κατά τη διάρκεια του ‘17, η επαναστατική δραστηριότητα μοιραζόταν ανάμεσα στο πιο αυθόρμητο στρατιωτικό στοιχείο και το πιο έμπειρο εργατικό. Για παράδειγμα, κόντρα στις φιλοπόλεμες διακηρύξεις της Προσωρινής Κυβέρνησης, ήταν οι φαντάροι που διαδήλωσαν πρώτοι στα μέσα Απρίλη και οι εργάτες τους διαδέχτηκαν με ακόμη μεγαλύτερη κινητοποίηση. Αλλά μετά το ‘17, με την πρακτική διάλυση του στρατού, η εργατική εξουσία βρέθηκε σχεδόν αποκλειστικός φορέας της επανάστασης. Η νεαρή σοβιετική κυβέρνηση έδειξε από την αρχή την πρόθεση να εδραιώσει ένα προλεταριακό κράτος. Με τα διατάγματα για την ειρήνη, τη γη, την απελευθέρωση των εθνοτήτων, των γυναικών, των ομοφυλόφιλων. Αλλά και τη θέσπιση της εργατικής δημοκρατίας, με ανακλητούς αντιπροσώπους χωρίς μισθολογικά προνόμια και τον νόμο για τον εργατικό έλεγχο σε όλες τις επιχειρήσεις με πάνω από τέσσερα άτομα προσωπικό. Η κυβέρνηση σε βασικά ζητήματα ακολουθούσε παρά προωθούσε την πείρα και τις κατακτήσεις των από κάτω. Καθυστερώντας, για παράδειγμα, να μετατρέψει τον εργατικό έλεγχο σε απαλλοτρίωση.

Ωστόσο, με την μαζική φυγή των δημοσίων υπαλλήλων από τις υπηρεσίες τους, η κυβέρνηση δεν διέθετε άλλο κρατικό μηχανισμό απ’τον εργατικό για να υλοποιήσει την πολιτική της. Το ότι οι μπολσεβίκοι δεν διαλύθηκαν σε μια βδομάδα (όπως έλπιζαν οι αντίπαλοι των Σοβιέτ), οφειλόταν στο ότι αυτός ο μηχανισμός, με τεράστιες δυσκολίες, τελικά δούλευε. Στο πρώτο πανρωσικό Συνέδριο των Συνδικάτων, το 1918, ο μενσεβίκος Μαϊσκι θρηνούσε που μεταξύ των εργατών “η ιδέα του εργατικού ελέγχου ταυτίζεται με το σοσιαλισμό”, ενω διαπιστωνόταν ότι οι εργοστασιακές επιτροπές είχαν αποκτήσει την κυριότητα πολλών επιχειρήσεων.

Ο ρόλος των εργατικών μαζών ουσιαστικά ταυτίζεται με την επανάσταση και τη μοίρα της. Αυτό εξηγεί γιατί η σοσιαλιστική ανατροπή καθυστέρησε ως τον Οκτώβρη: έπρεπε οι μάζες να δοκιμάσουν και να ξεπεράσουν την “εύκολη” αστικοδημοκρατική “λύση”. Αυτό εξηγεί και τον μαρασμό της επανάστασης μέσα στον άγριο εμφύλιο πόλεμο. Πριν την οριστική συντριβή της τη δεκαετία του ‘30, ήδη το 1922 μόνο το ένα όγδοο (50.000) των βιομηχανικών εργατών της επανάστασης είχαν απομείνει στην Πετρούπολη. Οι υπόλοιποι είχαν σκοτωθεί ή λιμοκτονήσει ή μεταναστεύσει. Είναι εντυπωσιακές σημερινές αναλύσεις που αποσυνδέουν το σοσιαλισμό από την πραγματική εργατική εξουσία στην παραγωγή και το κράτος και τον ταυτίζουν με την… παραγωγικότητα. Κάποιες καταλήγουν να υπερασπίζονται ως προχώρημα τη ΝΕΠ, που ο Λένιν έβλεπε ως αναγκαστική “στρατηγική υποχώρηση” μιας κατεστραμμένης από τον πόλεμο οικονομίας. Ενώ τελικά η ΝΕΠ αύξησε την ανεργία στις πόλεις, προκάλεσε πολλές απεργίες και τελικά αποδυνάμωσε τις εργατικές οργανώσεις. Άλλοι βλέπουν τη σοσιαλιστική δικαίωση στην εκπλήρωση των πεντάχρονων πλάνων. Ενώ αυτά σήμαναν την απαγόρευση των απεργιών, την κατάργηση των συλλογικών συμβάσεων και την απόλυτη δικτατορία του διευθυντή, το σύστημα γκούλαγκ και την εκτίναξη των προνομίων της γραφειοκρατίας. Η επιστροφή στην ιστορία του εργατικού κινήματος τον πρώτο καιρό της επανάστασης μπορεί να διαλύσει αυτές τις παρανοήσεις, που καθοδηγούν και σημερινά πολιτικά σχέδια.

colorised by Klimbim

του Paul Le Blanc, μετάφραση: Βασίλης Μορέλλας

​Εκατό χρόνια πριν, τι ήταν αυτό που διέρρηξε τη συμμαχία μεταξύ του Στρατηγού Λαβρ Κορνίλοφ και του Αλεξάντρ Κερένσκι;

Μια φορά κι έναν καιρό, ο Στρατηγός Λαβρ Κορνίλοφ και ο Αλεξάντρ Κερένσκι μετρούσαν για ήρωες της Ρωσίας. Συντηρητικοί ιστορικοί περιγράφουν τον Κορνίλοφ σαν έντιμο πατριώτη και επαγγελματία στρατιώτη, ενώ φιλελεύθεροι ιστορικοί μάς μιλούν για τον ευφραδή, ιδεαλιστή δικηγόρο Κερένσκι, που ήθελε να μεταμορφώσει τη Ρωσία σε μια παλλόμενη από ζωή αβασίλευτη δημοκρατία. Μετά την παραίτηση του Τσάρου Νικόλαου Β’ από το θρόνο, οι δυο τους ένωσαν τις δυνάμεις τους -ο Κερένσκι ως επικεφαλής της Προσωρινής Κυβέρνησης, ο Κορνίλοφ ως αρχιστράτηγος. Αμφότεροι ήθελαν να καθοδηγήσουν το έθνος τους σε ένα καλύτερο μέλλον.

Όπως έχουν καταγράψει ιστορικοί όλων των αποχρώσεων, η σχέση των δυο ηρώων διερράγη τον Αύγουστο του 1917, στήνοντας το σκηνικό για την Μπολσεβίκικη Επανάσταση. Ωστόσο, οι ιστορικοί διαφωνούν για το τι ακριβώς επέφερε αυτή τη διάσπαση.

Σύμφωνα με κάποιες αναφορές, ο Κορνίλοφ σχεδίαζε πραξικόπημα, που ο Κερένσκι ματαίωσε κινητοποιώντας σοσιαλιστικές και εργατικές ομάδες. Οι ασυνείδητοι Μπολσεβίκοι, ισχυρίζονται, εκμεταλλεύτηκαν τη σύγχυση και κατέλαβαν την εξουσία. Άλλοι λένε ότι ο Κερένσκι επινόησε το πραξικόπημα ώστε να απομακρύνει τον Κορνίλοφ, στρώνοντας απερίσκεπτα το δρόμο για την πραγματική κατάληψη [της εξουσίας] από τους Μπολσεβίκους. Αυτή η ερμηνεία επιβάλλει το ερώτημα: γιατί ο Κερένσκι να στραφεί κατά του δικού του επικεφαλής στρατιωτικού διοικητή και να υπονομεύσει την ίδια του την εξουσία;

Η απάντηση έγκειται στο ότι ο Κορνίλοφ σχεδίαζε δύο πραξικοπήματα το 1917: ένα μαζί με τον Κερένσκι κατά των Μπολσεβίκων κι άλλο ένα κατά της ίδιας της Προσωρινής Κυβέρνησης. Η τελική του αποτυχία μας υπενθυμίζει ότι η ιστορία, στην κλίμακα της Ρώσικης Επανάστασης, δεν φτιάχνεται από ήρωες αλλά από κοινωνικές δυνάμεις, που δημιουργούν το πλαίσιο εντός του οποίου δρουν τα άτομα.

​Από τον Ξεσηκωμό στην Καταστολή

Οι περισσότεροι αναγνώστες μπορούν ήδη να αναλογιστούν τις συνθήκες που παρήγαγαν τη Ρώσικη Επανάσταση. Από τα τέλη του δέκατου ένατου αιώνα, η άκαμπτη ημιφεουδαρχική μοναρχία της χώρας αναμιγνυόταν με τον σύγχρονο, βιομηχανικό καπιταλισμό. Αυτοί οι παράξενοι ομόκλινοι δημιουργούσαν απίστευτες εντάσεις μεταξύ της εργαζόμενης πλειοψηφίας -κυρίως αγρότες, αλλά με μια δυναμική και αυξανόμενη μειοψηφία βιομηχανικών εργατών- και της ελίτ -των κληρονομικών αριστοκρατών και των βιομηχάνων καπιταλιστών. Ο Πρώτος Παγκόσμιος Πόλεμος εκτίναξε αυτήν την αστάθεια σε εκρηκτικό βαθμό.

Τον Φλεβάρη, οι εργάτες, απαντώντας στις επαναστατικές εκκλήσεις ποικίλων σοσιαλιστικών ομάδων, ανέβασαν στη σκηνή μια μαζική εξέγερση απαιτώντας ειρήνη και ψωμί. Ακόμη βαθύτερα, καλούσαν για πλήρη αναδιανομή της γης, τέλος στην αυταρχική διακυβέρνηση, ίσα δικαιώματα και καλύτερες βιοτικές συνθήκες.

Τα δημοκρατικά συμβούλια εργατών και στρατιωτών που οργανώθηκαν μετά τον ξεσηκωμό, αντικαθρέφτιζαν αυτές τις αξίες. Αυτά τα σοβιέτ δεν συντόνισαν μόνο την επανάσταση, μα παρέμειναν στη θέση τους για να επιβλέπουν την πολιτική και κοινωνική μετάβαση που είχε απαιτήσει ο ξεσηκωμός.

Εν τω μεταξύ, πιο “πραγματιστές” παράγοντες -φιλελεύθεροι, συντηρητικοί και μετριοπαθείς σοσιαλιστές πολιτικοί- είχαν σχηματίσει μια Προσωρινή Κυβέρνηση. Οι ηγέτες της εγκωμίαζαν τους εργάτες, τους αγρότες και τους φαντάρους, επαινούσαν τα σοβιέτ και ανέπτυσσαν κάθε είδος δημοκρατικής και λαϊκίστικης ρητορικής που υποσχόταν ειρήνη, ψωμί και γη. Μόνο που η ειρήνη μπορούσε να έρθει μόνο εν τιμή, το ψωμί θα έπρεπε να περιμένει μέχρι να τέλειωνε η κρίση και η αναδιανομή της γης θα έπρεπε να σεβαστεί, ωστόσο, τα δικαιώματα των γαιοκτημόνων.

Τα σοβιέτ αρχικά έτειναν να συμπορεύονται με αυτήν την φαινομενικά καλοπροαίρετη κυβέρνηση, μολατάυτα έβαζαν περιορισμούς, σχεδιασμένους να την καθοδηγούν προς τους αυθεντικούς επαναστατικούς στόχους. Ο Κερένσκι, με τα σοσιαλιστικά του διαπιστευτήρια, προώθησε τον εαυτό του σαν γέφυρα ανάμεσα στα σοβιέτ και την Προσωρινή Κυβέρνηση, αναλαμβάνοντας τελικά την προεδρία.

Αν και πολλοί πίστευαν ότι ο Κερένσκι προοριζόταν να χτίσει μια δημοκρατική Ρωσία, όσοι τον ήξεραν καλά είχαν αμφιβολίες. “Στον Κερένσκι όλα είναι παράλογα, αντιφατικά, μεταβλητά, συχνά ιδιότροπα, φαντασιακά ή προσποιητά”, έγραφε ο Σοσιαλιστής Επαναστάτης ηγέτης Βίκτορ Τσερνόφ, που υπηρετούσε ως υπουργός γεωργίας. “Ο Κερένσκι”, συνέχιζε, “κατατρυχόταν από την ανάγκη να πιστεύει στον εαυτό του και αυτήν την πίστη κέρδιζε ή έχανε διαρκώς.”

Ο Κερένσκι, ενώ ισχυριζόταν ακόμη ότι εκπροσωπούσε τα σοβιετικά συμφέροντα εντός της Προσωρινής Κυβέρνησης, άρχιζε να τάσσεται με τους άλλους καθεστωτικούς πολιτικούς εναντίον των συμβουλίων, τα οποία η κυβέρνησή του υπονόμευε.

Μετριοπαθείς σοσιαλιστές, περιλαμβάνοντας πολλούς Μενσεβίκους και Εσέρους, επέμεναν ότι τα σοβιέτ θα έπρεπε να στηρίζουν την Προσωρινή Κυβέρνηση ώστε να βοηθούν να εγκαθιδρυθεί μια καπιταλιστική δημοκρατία. Αυτήν την έβλεπαν ως μακροχρόνιο αλλά αναγκαίο πρελούδιο μέχρι την τελική σοσιαλιστική μετάβαση. Σε αντίθεση, οι πιο ριζοσπαστικοί Μπολσεβίκοι, με ηγεσία τον Λένιν, επέμεναν ότι τα αιτήματα των εξεγερμένων μαζών θα μπορούσαν να διασφαλιστούν μέσα από μια δεύτερη επανάσταση που θα παραγκώνιζε την Προσωρινή Κυβέρνηση και θα έδινε “όλη την εξουσία στα σοβιέτ”. Αυτή, παράλληλα με την εξάπλωση της επανάστασης σε άλλες χώρες, θα ξεκινούσε τον σοσιαλιστικό μετασχηματισμό.

Όλο και πιο πολλοί απογοητευμένοι και εκνευρισμένοι εργάτες εντάσσονταν στους Μπολσεβίκους -ακόμη και οι αριστερές πτέρυγες των Εσέρων και των Μενσεβίκων έβρισκαν πειστικά τα Μπολσεβίκικα επιχειρήματα. Ο Λέον Τρότσκι, ένας λαμπρός ηγέτης της επαναστατικής έξαρσης του 1905, αποτέλεσε την πιο διάσημη στρατολογία των Μπολσεβίκων.

Τον Ιούλη, ένα κρεσέντο εργατικής οργής κλιμακώθηκε σε επαναστατική διαδήλωση. Αγωνιστές του Πέτρογκραντ ξεκίνησαν μια εξέγερση, χωρίς να βρίσκονται υπό την καθοδήγηση κάποιου κόμματος αλλά στηρίζοντας τους Μπολσεβίκους. Η βία που ακολούθησε έδωσε στην κυβέρνηση πρόσχημα για καταστολή. Όπως θυμόταν ο Αριστερός Εσέρος Ισαάκ Στάινμπεργκ, “σμήνη αξιωματικών, φοιτητών, Κοζάκων έβγαιναν στους δρόμους, έψαχναν τους διαβάτες για όπλα και για πειστήρια ‘Μπολσεβικισμού’ και διέπρατταν φρικαλεότητες.” Η Προσωρινή Κυβέρνηση έβγαλε το Μπολσεβίκικο κόμμα εκτός νόμου, επέδραμε και κατέστρεψε τα κεντρικά γραφεία του και συνέλαβε ή εκδίωξε τους ηγέτες και τους πιο γνωστούς μαχητές του.

​Κορνίλοφ και Κερένσκι

Μετά τις ημέρες του Ιούλη, ο Κερένσκι είχε διορίσει τον Κορνίλοφ αρχιστράτηγο του ρωσικού στρατού. Κι οι δυο τους έλπιζαν να αποκρούσουν την πίεση από τους “παράλογους” εργάτες, που έστηναν εργοστασιακές επιτροπές για να πάρουν τον έλεγχο των εργατικών χώρων και οργάνωναν δικές τους “ερυθροφρουρίτικες” παραστρατιωτικές ομάδες για να διατηρήσουν τη δημόσια τάξη και να προστατεύσουν την επανάσταση από την αντιδραστική βία. Ο Κερένσκι έβρισκε τον τέτοιο ριζοσπαστισμό ενοχλητικό, αλλά δεξιοί σαν τον Στρατηγό Κορνίλοφ δυσαρεστούνταν το ίδιο από μετριοπαθείς σαν τον Κερένσκι. Οι παραδοσιακοί πολιτικοί -φιλελεύθεροι και συντηρητικοί ομοίως- άρχισαν να βλέπουν την στρατιωτική δικτατορία σαν τον μόνο τρόπο να σταθεροποιηθεί το έθνος.

Στα απομνημονεύματά του, ο Κερένσκι αναφέρει την εξής επιστολή από τον Κορνίλοφ, η οποία παρουσιάζει την περιφρόνηση του Κορνίλοφ για όλους τους σοσιαλιστές, ακόμη και τους μετριοπαθείς:

“Αισθάνομαι βέβαιος… ότι τα ασπόνδυλα ανθρωπάκια που απαρτίζουν την Προσωρινή Κυβέρνηση θα σαρωθούν. Αν μείνουν στην εξουσία από κάποιο θαύμα, οι ηγέτες των Μπολσεβίκων και των Σοβιέτ θα μείνουν ατιμώρητοι με τη συνενοχή ανδρών όπως ο Τσερνόφ. Είναι καιρός να βάλουμε τέλος σε όλα αυτά. Είναι καιρός να κρεμάσουμε τους Γερμανούς κατασκόπους των οποίων ηγείται ο Λένιν, να διαλύσουμε το Σοβιέτ και να το διαλύσουμε έτσι που να μην ξαναμαζευτεί ποτέ και πουθενά!”

Ο Κερένσκι αποκαλύπτει ότι “συμφώνησε σε αυτά αλλά δεν πήρε μέρος στην επεξεργασία των λεπτομερειών.” Πίστευε ότι ο Κορνίλοφ θα του επέτρεπε να παραμείνει επικεφαλής της κυβέρνησης, αλλά ένας απεσταλμένος του στρατηγού αποκάλυψε στους συντηρητικούς και φιλελεύθερους ηγέτες της Δούμας ότι “όλα ήταν έτοιμα στο Επιτελείο και το μέτωπο για την απομάκρυνση του Κερένσκι”.

Ή έτσι ισχυρίστηκε ο Κερένσκι. Οι ιστορικοί διαφωνούν για το αν ο Κορνίλοφ συνωμοτούσε για να αντικαταστήσει τον Κερένσκι με μια στρατιωτική δικτατορία ή όχι. Οι αποδείξεις φανερώνουν μια κωμωδία σφαλμάτων, κακών επικοινωνιών και παρεξηγήσεων. Μολαταύτα, οι περισσότεροι συμφωνούν ότι και οι δυο άνδρες σχεδίαζαν να εξαλείψουν τους Μπολσεβίκους και να συντρίψουν τα σοβιέτ.

​Τα πραξικοπήματα ηττώνται

Σχεδόν την τελευταία στιγμή, ο Κερένσκι συμπέρανε ότι κινδύνευε κι ο ίδιος. Άλλωστε, με τα σοβιέτ εκτοπισμένα, γιατί ο στρατηγός να έμπαινε στον κόπο να κάνει διακρίσεις υπέρ του μετριοπαθούς αριστερού προέδρου; Καθώς ο Κορνίλοφ άρχιζε να κινεί τα στρατεύματά του προς το Πέτρογκραντ για να “σωσει τη Ρωσία”, ο πρόεδρος προσπάθησε να απολύσει τον στρατηγό και έκανε έκκληση στις εργατικές οργανώσεις -περιλαμβάνοντας τους Μπολσεβίκους, στους οποίους έδωσε πλήρη νομική διαπίστευση- να συσπειρωθούν για την άμυνα της επανάστασης. Ο Κερένσκι έγραψε αργότερα:

“Τα πρώτα νέα για την προσέγγιση των στρατευμάτων του στρατηγού Κορνίλοφ είχαν για το λαό του Πέτρογκραντ την ίδια επίδραση που έχει ένα αναμμένο σπίρτο σε ένα βαρέλι πυρίτιδα. Στρατιώτες, ναύτες και εργάτες καταλήφθηκαν έξαφνα από έναν παροξυσμό παρανοϊκής καχυποψίας. Αρέσκονταν να βλέπουν παντού την αντεπανάσταση. Πανικόβλητοι ότι μπορούσαν να χάσουν τα δικαιώματα που μόλις είχαν κατακτήσει, εκτόνωναν την οργή τους εναντίον όλων των στρατηγών, των γαιοκτημόνων, των τραπεζιτών και άλλων ‘αστικών’ ομάδων.”

Η “παρανοϊκή καχυποψία” που ο Κερένσκι αποδίδει στις εξεγερμένες μάζες ήταν, στην πράξη, η αναγνώριση εκ μέρους τους της δυσοίωνης πραγματικότητας που αντιμετώπιζαν. “Η είδηση της ανταρσίας Κορνίλοφ ηλέκτρισε το έθνος και ιδιαίτερα την αριστερά”, θυμόταν ο επιφανής Μενσεβίκος Ραφαήλ Αμπράμοβιτς. “Τα Σοβιέτ και οι διασυνδεμένες τους οργανώσεις, οι σιδηροδρομικοί και κάποια τμήματα του στρατού, ανακήρυξαν την ετοιμότητά τους να αντισταθούν στον Κορνίλοφ, ακόμη και με βία αν χρειαζόταν.”

Οι εργοστασιακές επιτροπές διακήρυξαν, “οι στρατιωτικοί συνωμότες, με επικεφαλής τον προδότη Στρατηγό Κορνίλοφ, στηριγμένοι στην τυφλότητα και την έλλειψη πολιτικής συνείδησης μερικών ταξιαρχιών, κινούνται προς την καρδιά της επανάστασης – το Πέτρογκραντ.” Μια άλλη έκκληση τόνιζε ότι “έχει σημάνει μια τρομερή ώρα” και παρακινούσε τους εργάτες “να προσέλθουν στην υπεράσπιση της επανάστασης και της ελευθερίας με σφιχτές τις γραμμές τους”, καθώς “η επανάσταση και η χώρα χρειάζονται την δύναμη, τις θυσίες και ίσως τις ζωές σας”. Ο ιστορικός Αλεξάντερ Ραμπίνοβιτς γράφει:

“Κεντρισμένες από τα νέα για την επίθεση Κορνίλοφ, όλες οι πολιτικές οργανώσεις στα αριστερά των Καντέτων [του κόμματος των φιλελεύθερων οπαδών του καπιταλισμού], όλες οι εργατικές οργανώσεις κάθε είδους και οι επιτροπές των στρατιωτών και των ναυτών σε όλα τα επίπεδα, εγέρθηκαν αμέσως για να αντιπαλέψουν τον Κορνίλοφ. Θα ήταν δύσκολο να βρεθεί, στην πρόσφατη ιστορία, πιο ισχυρή, αποτελεσματική επίδειξη εν πολλοίς αυθόρμητης και ενοποιημένης πολιτικής δράσης.”

Όμως, η απάντηση δεν ήταν τελείως αυθόρμητη. Ο Μενσεβίκος αυτόπτης Ν.Ν. Σουχάνοφ σημείωνε ότι οι Μπολσεβίκοι διέθεταν “τη μοναδική οργάνωση που ήταν μεγάλη, με τη συνοχή μιας στοιχειώδους πειθαρχίας και συνδεμένη με τα δημοκρατικά κατώτατα στρώματα της πρωτεύουσας.” “Οι μάζες”, εξηγούσε, “στο βαθμό που ήταν οργανωμένες, ήταν οργανωμένες από τους Μπολσεβίκους”.

Αν και το κόμμα του Λένιν είχε σίγουρα κερδίσει οπαδούς από τον Φλεβάρη, οι εξεγερμένοι ταυτίζονταν ακόμη με μια πλειάδα σοσιαλιστικών ρευμάτων. Όπως εξηγούσε ο Αμπράμοβιτς, “η απειλή μιας αντεπαναστατικής ανταρσίας ξεσήκωσε και ένωσε ολόκληρη την αριστερά, περιλαμβάνοντας τους Μπολσεβίκους, που ασκούσαν ακόμη αξιόλογη επιρροή στα Σοβιέτ. Έμοιαζε αδύνατο να απορρίψεις τις προσφορές τους για συνεργασία σε μια τέτοια επικίνδυνη στιγμή.” Αργότερα ο Τρότσκι θα ανακαλούσε ότι “οι Μπολσεβίκοι πρότειναν στους Μενσεβίκους και τους Σοσιαλεπαναστάτες την πάλη του ενιαίου μετώπου και δημιούργησαν μαζί τους κοινές οργανώσεις πάλης.”

Ο Κερένσκι προσφέρει την δική του οπτική:

“Οι πιο πολλοί Σοσιαλιστές ηγέτες που βρίσκονταν στον συνασπισμό, φοβούμενοι την πιθανότητα μιας αντεπαναστατικής νίκης και των επακόλουθων αντεκδικήσεων, στράφηκαν στους Μπολσεβίκους. Κατά τις πρώτες λίγες ώρες της υστερίας, στις 27 Αυγούστου, τους καλωσόρισαν πίσω με βροντερές επεφημίες και κίνησαν για να ‘σώσουν την επανάσταση’ στο πλάι τους.”

Φυσικά, ο άστατος Κερένσκι πολλές φορές κατηγορήθηκε κι ο ίδιος για υστερία. Ο πρέσβης των ΗΠΑ στη Ρωσία, ο Ντέιβιντ Φράνσις, έριχνε την ευθύνη για το φιάσκο στον Ρώσο πρόεδρο, από τη στιγμή που ο Κερένσκι είχε αποφασίσει “να μην εκτελέσει τους Λένιν και Τρότσκι ως προδότες” τον Ιούλη και “είχε αποτύχει να συμβιβαστεί με τον Στρατηγό Κορνίλοφ και αντίθετα στράφηκε στα Συμβούλια Εργατών και Στρατιωτών Αντιπροσώπων και μοίρασε όπλα και πυρομαχικά στους εργαζόμενους του Πέτρογκραντ” τον Αύγουστο.

Πολλά χρόνια αργότερα ο Κερένσκι προβληματιζόταν: “Πώς θα μπορούσε ο Λένιν να μην το εκμεταλλευτεί αυτό;”

Πράγματι. “Ακόμη και τώρα δεν πρέπει να στηρίζουμε την κυβέρνηση Κερένσκι. Αυτό θα ήταν άνευ αρχών”, τόνιζε ο Λένιν. “Θα πολεμήσουμε, ήδη πολεμάμε κατά του Κορνίλοφ, όπως ακριβώς κάνουν τα στρατεύματα του Κερένσκι, αλλά δεν στηρίζουμε τον Κερένσκι. Αντίθετα, εκθέτουμε την αδυναμία του.” Ο Μπολσεβίκος ηγέτης εξηγούσε: “Τώρα είναι ώρα για δράση· ο πόλεμος κατά του Κορνίλοφ πρέπει να διεξαχθεί με επαναστατικό τρόπο, τραβώντας τις μάζες σε αυτόν, ξεσηκώνοντάς τες, πυρπολώντας τες (ο Κερένσκι φοβάται τις μάζες, φοβάται το λαό).” Κινητοποιούμενοι τολμηρά κατά των αντεπαναστατών, οι Μπολσεβίκοι κέρδισαν περισσότερο κύρος στα σοβιέτ και μεγαλύτερη στήριξη στους εργάτες.

Ο Τρότσκι, που βοήθησε στην διεύθυνση της πρακτικής προσπάθειας, θυμόταν αργότερα:

“Οι Μπολσεβίκοι ήταν στις πρώτες γραμμές· κατεδάφισαν τους φραγμούς που τους χώριζαν από τους Μενσεβίκους εργάτες και ειδικά από τους Σοσιαλεπαναστάτες στρατιώτες και τους συνόδεψαν στην αφύπνισή τους.”

Μπροστά σε μια αποφασιστική εργατική κινητοποίηση και χάρη σε επαναστάτες αγκιτάτορες που έπιαναν επαφές με τους στρατιώτες υπό τις διαταγές του Κορνίλοφ, η δεξιά στρατιωτική επίθεση αποσυντέθηκε προτού μπορέσει να φτάσει στο Πέτρογκραντ. “Οι εκατοντάδες αγκιτάτορες -εργάτες, στρατιώτες, μέλη των Σοβιέτ- που διείσδυαν στο στρατόπεδο του Κορνίλοφ… λίγη αντίσταση συναντούσαν” γράφει ο Αμπράμοβιτς. Τα στρατεύματα του Κορνίλοφ, ένστολοι εργάτες και αγρότες, ανταποκρίθηκαν στους Μπολσεβίκους, Εσέρους και αριστερούς Μενσεβίκους αγκιτάτορες, στρεφόμενα εναντίον των αξιωματικών τους και συσπειρώθηκαν γύρω από τα Σοβιέτ. Το πραξικόπημα κατέρρευσε, αφήνοντας στον Κορνίλοφ μόνη επιλογή την παράδοση στην Προσωρινή Κυβέρνηση.

Σαν απόρροια του αποτυχημένου πραξικοπήματος Κορνίλοφ, οι Μπολσεβίκοι κέρδισαν αποφασιστικές πλειοψηφίες στα σοβιέτ και εξασφάλισαν συντριπτική υπεροχή μέσα στην συνολική εργατική τάξη. Μια πλεινότητα μέσα στο κόμμα των Εσέρων διασπάστηκε προς τα αριστερά, όπως έκανε και μια σημαντική τάση Μενσεβίκων, ευθυγραμμιζόμενες με τους Λένιν και Τρότσκι. Αυτό το ενιαίο μέτωπο έστησε το σκηνικό του επαναστατικού θριάμβου του Οκτώβρη.