Από τον Φλεβάρη στον Οκτώβρη του 1917

Του Αλέξη Λιοσάτου

Η στάση των Μπολσεβίκων σε κρίσιµες καµπές της επαναστατικής κρίσης και η «τέχνη της επανάστασης»

 

Στα τέλη Φλεβάρη του 1917 ξεσπούσαν οι πρώτες απεργίες και διαδηλώσεις στην Πετρούπολη ενάντια στην τσαρική κυβέρνηση της Ρωσίας, την πείνα και τον πόλεµο. Ο τσάρος τις αντιµετώπισε µε διαταγές για αιµατηρή καταστολή. Μέχρι τις αρχές Μάρτη το σύνολο των ένοπλων δυνάµεων είχε συναδελφωθεί µε το επαναστατηµένο πλήθος. Ο τσάρος ανατράπηκε και τη θέση του πήρε η «Προσωρινή κυβέρνηση», αλλά την πραγµατική κι ένοπλη εξουσία έλεγχε ένα άλλο όργανο, το Σοβιέτ, το Συµβούλιο δηλαδή Εργατών και Στρατιωτών που είχε προκύψει µέσα από τη διαδικασία της επανάστασης στις 27/2/1917. Η Προσωρινή Κυβέρνηση δεν ικανοποίησε κανένα από τα αιτήµατα για τα οποία ξέσπασε η εξέγερση που οδήγησε στην ανατροπή του τσάρου: δεν ικανοποίησε τα εργατικά αιτήµατα, δεν έδωσε τη γη στους αγρότες, δεν σταµάτησε τον πόλεµο. Το Σοβιέτ, υπό την πλειοψηφία-ηγεσία των Μενσεβίκων και Εσέρων, στήριζε την Προσωρινή Κυβέρνηση και επιδίωκε τη συνεργασία µε τους αστούς, η εργατική βάση όµως -στην οποία λογοδοτούσε- είχε αποκτήσει αυτοπεποίθηση από την ανατροπή του τσάρου, οπότε έφτιαξε εργοστασιακές επιτροπές και ανέλαβε να επιβάλει το δίκιο της στα εργοστάσια στην πράξη (εκδίωξη αφεντικών, εφαρµογή 8ώρου, διεκδίκηση/εφαρµογή  εργατικού ελέγχου κ.λπ.). Παράλληλα, βρισκόταν σε εξέλιξη ένα µεγάλο κίνηµα καταλήψεων γης των τσιφλικάδων από φτωχούς ακτήµονες και ένα µεγάλο κίνηµα λιποταξίας-άρνησης των φαντάρων να πολεµήσουν για τα συµφέροντα της «πατρίδας» τους στον Α’ ΠΠ.

Ήταν η συγκλονιστική αρχή µιας οκτάµηνης, επίσης συγκλονιστικής «διαδικασίας» που οδήγησε στη νικηφόρα Οκτωβριανή επανάσταση. Στη διάρκεια των 8 αυτών µηνών, υπήρξαν µικρότερα και µεγαλύτερα, λιγότερο ή περισσότερο αποφασιστικά, σηµεία καµπής.

Τον Μάρτιο η ηγεσία των Μπολσεβίκων έτεινε προς πολιτική ουράς απέναντι στους Μενσεβίκους και τους Εσέρους, καλύπτοντας την Προσωρινή Κυβέρνηση. Με την επιστροφή του Λένιν από την εξορία και την αποφασιστική του παρέµβαση στις εσωκοµµατικές διεργασίες («Θέσεις του Απρίλη») η συµφιλιωτική γραµµή της ηγεσίας ανατρέπεται και οι Μπολσεβίκοι παίρνουν θέση υπέρ της συναδέλφωσης µε τα εχθρικά στρατεύµατα στο µέτωπο του πολέµου και υπέρ του περάσµατος της εξουσίας στα Σοβιέτ.¹

Τον Μάιο στην Πετρούπολη ξεσπούν ένοπλες αντιπολεµικές διαδηλώσεις φαντάρων και εργατών. Τα συνθήµατα των Μπολσεβίκων κερδίζουν πολλούς υποστηρικτές: δηµοσίευση µυστικής διπλωµατίας, ρήξη µε τους Συµµάχους, ανοιχτή πρόταση για ειρήνη σε όλες τις χώρες. Στο µέτωπο οι λιποταξίες είναι 1.000 την ηµέρα. Ο στρατιωτικός διοικητής της Πετρούπολης, στρατηγός Κορνίλοφ, ετοιµάζει την κατάπνιξη των διαδηλώσεων, που ακυρώνεται µόνο από την άρνηση των επιτροπών βάσης. Στη βάση αυτών των εξελίξεων πιέζουν και βάζουν Μενσεβίκους και Εσέρους στην κυβέρνηση – µετά τον ανασχηµατισµό, 6 από τα 15 υπουργεία ανήκαν σε «αριστερούς».²

Βλέπετε, η τέχνη της αστικής τάξης, όταν ζορίζεται να επιστρατεύει «(πιο) αριστερές κυβερνήσεις» για να εξαπατήσει τους φτωχούς, δεν είναι σύγχρονο φαινόµενο.

Όµως ο αναβρασµός στη βάση των εργατών και των φαντάρων εντεινόταν. Ήδη από τις 9 Ιουνίου οι Μπολσεβίκοι βρέθηκαν αναγκασµένοι να ακυρώσουν µιαν ειρηνική διαδήλωση στο Πέτρογκραντ, όπου οι υποστηρικτές τους επρόκειτο να απαιτήσουν την παραίτηση της κυβέρνησης. Η πλειοψηφία στα Σοβιέτ είχε απαγορεύσει τη διαδήλωση, επισείοντας τον κίνδυνο της αναρχίας. Το κόµµα διαµαρτυρήθηκε, αλλά υποτάχτηκε.³

Στις 18/6 µια τεράστια διαδήλωση οργανώθηκε από την Εκτελεστική Επιτροπή των Σοβιέτ. Στη διαδήλωση πάνω από 400.000 εργάτες και στρατιώτες υιοθέτησαν τα «ακραία» αντιπολεµικά και αντικαπιταλιστικά συνθήµατα των Μπολσεβίκων. Ωστόσο, οι Μπολσεβίκοι χαρακτήριζαν λάθος µια εξέγερση εκείνη τη στιγµή και προσπαθούσαν να κερδίσουν την πλειοψηφία των Σοβιέτ ώστε να πάρουν τα ίδια τα Σοβιέτ την εξουσία.^4,7

Στην ανασχηµατισµένη Προσωρινή Κυβέρνηση, ο «σοσιαλιστής» Κερένσκι αναλαµβάνει το υπουργείο Πολέµου και στις 17-18 Ιούνη εξαπολύει «πατριωτική» επίθεση (µε τη συναίνεση Μενσεβίκων-Εσέρων) κατά της Γερµανίας, που κατέληξε σε 60.000 απώλειες και στην άτακτη υποχώρηση των ρωσικών στρατευµάτων τον Ιούλιο. Πλέον αρκετά ρωσικά συντάγµατα ανακοίνωναν πως σταµατούν µονοµερώς την επίθεση, απειλώντας την Προσωρινή Κυβέρνηση µε ανατροπή. Παράλληλα, στα τέλη Ιούνη επανέκαµπτε ο απεργιακός αναβρασµός για τους µισθούς, τον πληθωρισµό και το εργοδοτικό σαµποτάζ στις επιχειρήσεις.

Οι Μπολσεβίκοι εκτιµούσαν ότι η ανατροπή της Κυβέρνησης δεν αποτελούσε άµεση διεκδίκηση: η Προσωρινή Κυβέρνηση είχε απαξιωθεί στα µάτια της πλειοψηφίας του πληθυσµού της Πετρούπολης, όχι όµως και της υπόλοιπης Ρωσίας. Όµως τα µέλη των Μπολσεβίκων στους εργασιακούς χώρους και τους στρατώνες πρωταγωνιστούν στην εξέγερση, κόντρα στην ηγεσία τους. Στις 3 Ιουλίου οι στρατιώτες της Πετρούπολης αποφασίζουν ένοπλη διαδήλωση, περνάνε από τα γραφεία των Μπολσεβίκων και τους γιουχάρουν. Τελικά η ηγεσία των Μπολσεβίκων παίρνει µέρος στην διαδήλωση, προσπαθώντας να την εκτονώσει ειρηνικά µε την κατάθεση αιτηµάτων προς την ηγεσία του Σοβιέτ. Άλλωστε, τα συνθήµατα που φέρουν τα συντάγµατα και τα εργοστάσια είναι τα συνθήµατα που προωθούσε το κόµµα τον προηγούµενο µήνα: «Όλη η εξουσία στα σοβιέτ», «Κάτω οι καπιταλιστές υπουργοί», «Έλεγχος στην παραγωγή», «Κάτω ο πόλεµος».²

«∆εν υπάρχει αµφιβολία ότι αν το Μπολσεβίκικο Κόµµα είχε ζητήσει τότε την ανατροπή της κυβέρνησης, θα είχε πετύχει τον στόχο του. Όµως, ο Λένιν και άλλοι είχαν ξεκαθαρίσει ότι η υπόλοιπη Ρωσία δεν ήταν ακόµα έτοιµη για την ανατροπή της Προσωρινής Κυβέρνησης».³

Ωστόσο «(…) αν το κόµµα µας αρνιόταν να υποστηρίξει το κίνηµα των µαζών της 3-4 Ιούλη, που ξέσπασε αυθόρµητα παρά τις προσπάθειές µας να το συγκρατήσουµε, η άρνηση αυτή θα ήταν µια άµεση και πλήρης προδοσία απέναντι στο προλεταριάτο, επειδή οι µάζες είχαν µπει σε κίνηση, αγανακτισµένες µε το δίκιο τους από την παράταση του ιµπεριαλιστικού πολέµου (…)»

Οι διαδηλωτές συγκρούονται µε µικροαστικά στρώµατα που τους κατηγορούν για «εθνική προδοσία» και δέχονται τα πυρά φιλοκυβερνητικών ένοπλων φρουρών – αρκετοί από τους εξεγερµένους πέφτουν νεκροί. Το ίδιο βράδυ οι κινητοποιήσεις κλιµακώνονται και στις 4/7 γίνεται γενική απεργία, ουσιαστικά υπό τον έλεγχο των Μπολσεβίκων: της Στρατιωτικής Οργάνωσης, της Επιτροπής Πόλης, της Κεντρικής Επιτροπής. Στην πόλη συρρέουν επαναστατικά στρατεύµατα απ’ τα προάστια, µε το όπλο στο χέρι. Τα πλήθη είναι εκατοντάδες χιλιάδες. Και δεν οπισθοχωρούν ούτε όταν οµάδες αξιωµατικών σκοτώνουν αρκετούς, πυροβολώντας από τις στέγες.

Οι µάζες είναι εξοργισµένες κι έτοιµες να λιντσάρουν την αντεπαναστατική µενσεβίκικη-εσέρικη ηγεσία των Σοβιέτ. Τελικά οι Μπολσεβίκοι, η µόνη δύναµη πλέον µε κύρος στην Πετρούπολη, προστατεύουν την ηγεσία των Σοβιέτ και την Κυβέρνηση και πείθουν τις µάζες να σταµατήσουν τις διαδηλώσεις στις 5 Ιουλίου.²

Η ιουλιανή αντίδραση

Οι αρχές παρουσίασαν στα πιο καθυστερηµένα συντάγµατα πλαστά ντοκουµέντα που υποτίθεται αποδείκνυαν ότι ο Λένιν ήταν πληρωµένος κατάσκοπος των Γερµανών. Η κυβέρνηση έφερε στρατό στην Πετρούπολη… Προβοκάτορες άρχισαν να πυροβολούν κόσµο για να φορτώσουν τις δολοφονίες στους Μπολσεβίκους.

Στις 8 Ιούλη η ΚΕΕ του Σοβιέτ (πλειοψηφία Εσέροι και Μενσεβίκοι) αποδεικνύεται προδοτική απέναντι στην επανάσταση, καλώντας την Κυβέρνηση «να συντρίψει τα αναρχικά ξεσπάσµατα». Τις επόµενες µέρες οργανώνονται παντού συλλήψεις και λεηλασίες των µπολσεβίκικων γραφείων, των τυπογραφείων, της Πράβδα. Τα χτυπήµατα των παρακρατικών συνεχίζονται στα γραφεία των συνδικάτων, των συνοικιακών σοβιέτ, ως και των Μενσεβίκων. Στις 21 Ιουλίου εκδίδονται εντάλµατα σύλληψης για ηγετικά στελέχη του κόµµατος µε την κατηγορία της εσχάτης προδοσίας. Στις 23 συλλαµβάνονται ο Τρότσκι και ο Λουνατσάρσκι. Παρά την καταστολή, οι Μπολσεβίκοι επιµένουν στη γραµµή αποφυγής µιας εξέγερσης. Η αντεπανάσταση δεν νικά οριστικά, οι νεκροί εκείνων των ηµερών είναι δεκάδες και όχι χιλιάδες.²

Τον Ιούλη -γράφει ο Λ. Τρότσκι στην «Ιστορία της Ρωσικής Επανάστασης»- µόνο η επέµβαση του κόµµατος των µπολσεβίκων απάλειψε τις δύο παραλλαγές ενός µοιραίου κινδύνου: είτε στο είδος των Ιουλιανών του 1848 είτε στο είδος της Παρισινής Κοµµούνας του1871. Μπαίνοντας θαρραλέα επικεφαλής του κινήµατος, το κόµµα πέτυχε τη δυνατότητα να σταµατήσει τις µάζες τη στιγµή που η διαδήλωση άρχιζε να µετατρέπεται σε γενική αναµέτρηση ενόπλων δυνάµεων… Η εργατική τάξη δεν βγήκε από τη δοκιµασία αποκεφαλισµένη και εξουθενωµένη. ∆ιατήρησε στο ακέραιο τα µάχιµα στελέχη της κι αυτά τα στελέχη είχαν µάθει πολλά».⁴

Ήττα και απογοήτευση,
αλλά µόνο προσωρινή

Η ήττα των εξεγερµένων και η στάση των Μπολσεβίκων απογοητεύουν προσωρινά τις µάζες. Από την άλλη πλευρά καταρρέουν µαζικά οι αυταπάτες για οποιαδήποτε «αριστερή» κυβέρνηση και κερδίζει όλο και περισσότερο έδαφος το σύνθηµα «Όλη η εξουσία στα Σοβιέτ».

«Σε µια πε-ρί-ο-δο που η οι άλλοι µε-γά-λοι πο-λι-τι-κοί σχη-µα-τι-σµοί ζη-τού-σαν υπο-µο-νή και θυ-σί-ες στο βωµό της πο-λε-µι-κής προ-σπά-θειας, τα κεντρικά αιτήµατα των Μπολσεβίκων ‘‘Όλη η Εξου-σία στα Σο-βιέτ!’’, ‘‘Άµεση ει-ρή-νη’’ αγκάλιαζαν όλο και περισσότερο τους εργάτες και τους φαντάρους».⁵

Στις 24 Ιουλίου στον υπουργό Στρατιωτικών Κερένσκι ανατίθεται και η πρωθυπουργία, και οι «αριστεροί/σοσιαλιστές» πλέον αποτελούν την πλειοψηφία των υπουργών.  Η κυβέρνηση Κερένσκι συνεχίζει το αντεπαναστατικό έργο των προκατόχων της: διαβεβαίωνε τον Αµερικανό πρέσβη ότι το Σοβιέτ θα απονεκρωνόταν από κόπωση και απογοήτευση, επιστράτευε την καταστολή, τις συλλήψεις κατά των Μπολσεβίκων αλλά και δικών τους µελών και απελευθέρωνε από τις φυλακές τσαρικούς πογκροµιστές (τους χρυσαυγίτες της εποχής δηλαδή). Οι αξιωµατικοί συλλάµβαναν και απαγχόνιζαν τους πρωτοστάτες των εξεγερµένων. Οι εµποροβιοµήχανοι απειλούσαν µε γενικό λοκ-άουτ  ώστε «το σκελετωµένο χέρι της πείνας να έπιανε από τον λαιµό τους φίλους του λαού». Σε αυτό το πνεύµα, τον Αύγουστο η αστική τάξη διά του Τύπου προωθεί προκλητικά τον ακροδεξιό τσαρικό αρχιστράτηγο Κορνίλοφ σαν ήρωα και σωτήρα της Ρωσίας.²

Έτσι «αφενός η εχθρό-τη-τα των απλών πο-λι-τών προς τους Μπολ-σε-βί-κους εξα-νε-µί-στη-κε µέσα σε λίγες βδο-µά-δες µετά τα Ιου-λια-νά, µπρο-στά στην προ-φα-νή απει-λή της αντε-πα-νά-στα-σης, αφετέ-ρου, το δεύ-τε-ρο δε-κα-πεν-θή-µε-ρο του Αυ-γού-στου -πριν από το απο-τυ-χη-µέ-νο δεξιό πρα-ξι-κό-πη-µα του στρα-τη-γού Κορ-νί-λοφ- υπήρ-χε ήδη πλη-θώ-ρα εν-δεί-ξε-ων ότι το κόµµα, έχο-ντας ου-σια-στι-κά άθι-κτο το µη-χα-νι-σµό του, είχε µπει σε µια και-νούρ-για πε-ρί-ο-δο γορ-γής, εντυ-πω-σια-κής ανά-πτυ-ξης».⁵

Αστική τάξη: από τον Κερένσκι στον Κορνίλοφ

Η συµµετοχή των Μπολσεβίκων στην εξέγερση, η συνέπεια λόγων και έργων και η εκστρατεία της κυβέρνησης εναντίον τους τους προσδίδει τεράστιο κύρος. Το ποσοστό οργανωµένων Μπολσεβίκων ανάµεσα στους εργοστασιακούς εργάτες στις πόλεις τον Αύγουστο του 1917  έφτανε κατά µέσο όρο το 5,4%. Σε τέτοιες συνθήκες, µόνη λύση για την αστική τάξη της Ρωσίας έµενε το πραξικόπηµα. Ο αρχηγός του στρατού, ο στρατηγός Κορνίλοφ, ήδη από τα µέσα του Αυγούστου δήλωνε πως «η αναρχία θα συντριβεί».^{1, 5}

Στις 21 Αυγούστου οι Γερµανοί καταλαµβάνουν τη Ρίγα. Με αυτήν την πρόφαση, ο Κορνίλοφ επιχειρεί εκτελέσεις φαντάρων στο µέτωπο και αρχίζει τις κατηγορίες σε βάρος των «προδοτών» Μπολσεβίκων αξιωµατικών. Ο Λένιν τόνιζε εκείνες τις ώρες, ενάντια στον κίνδυνο του εθνικισµού: «Εµείς θα γίνουµε οπαδοί της εθνικής άµυνας µόνο όταν περάσει η εξουσία στο προλεταριάτο (…) Ούτε η κατάληψη της Ρίγα ούτε της Πετρούπολης θα µας κάνουν οπαδούς της εθνικής άµυνας». Στην πραγµατικότητα, οι στρατηγοί εστίαζαν στην κατάπνιξη του «εσωτερικού εχθρού», των εξεγερµένων της Πετρούπολης, θυσιάζοντας ευχαρίστως τη Ρίγα, που άλλωστε αποτελούσε βασικό επαναστατικό κέντρο, στη γερµανική κατοχή. Οι Ρώσοι αστοί δηλώνουν σε δεξιώσεις την προτίµησή τους: «καλύτερα οι Γερµανοί παρά οι Μπολσεβίκοι». Οι ξένες δυνάµεις προµηθεύουν τον στρατηγό µε όπλα και δυνάµεις.

Ο Κερένσκι µέχρι τις 26 Αυγούστου στήριζε τον Κορνίλοφ απέναντι στην επανάσταση. Στράφηκε εναντίον του µόνο όταν κατάλαβε ότι κινδύνευε και το ίδιο του το κεφάλι. Η αστική τάξη κατέληξε στον Κορνίλοφ αφού είδε ότι ο Κερένσκι ήταν πλήρως απαξιωµένος στα µάτια των µαζών, που φαίνονταν έτοιµες να τον ανατρέψουν από τα αριστερά και να απειλήσουν το αστικό καθεστώς. Το δροµολογηµένο πραξικόπηµα αναπτέρωσε τις καπιταλιστικές ελπίδες, µε το Χρηµατιστήριο να σηµειώνει µεγάλη άνοδο.²

Στις 28 Αυγούστου, ο στρατηγός Κορνίλοφ, έµπιστος του Κερένσκι, ξεκινούσε να συντρίψει την Πετρούπολη της επανάστασης και να «σώσει την πατρίδα».⁴

Μία µέρα πριν, το Σοβιέτ της Πετρούπολης, προς υπεράσπιση της πόλης και υπό την πίεση της βάσης, είχε συγκροτήσει µε πρωτοβουλία των Μπολσεβίκων τη Στρατιωτική Επαναστατική Επιτροπή (ΣΕΕ), µε τη συνεργασία Μπολσεβίκων, Εσέρων και Μενσεβίκων (η βάση των δυο τελευταίων κοµµάτων πίεζε αφόρητα προς τα αριστερά).^2,5

Η οργάνωση της αντίστασης στο πραξικόπηµα

Οι πραξικοπηµατίες υπολόγιζαν σαν αυτονόητη την υπακοή στρατιωτών, σιδηροδροµικών, γραφιάδων, µαγείρων… Όµως, όλοι αυτοί δέχονταν διαταγές µόνο από την Επανάσταση, τα Σοβιέτ. Η ΣΕΕ είχε στείλει απ’ το πρωί της 28ης τηλεγραφικές οδηγίες σε τρένα, τηλεγράφους, ταχυδροµεία και στρατώνες, ενώ διενεργούσε έρευνες και συλλήψεις αξιωµατικών στις οργανώσεις και τις σχολές τους. Οι σιδηροδροµικοί ξεχαρβάλωναν τις ράγες που χρησιµοποιούσαν οι κορνιλοφικοί. Οι τηλεγραφητές εξέτρεπαν προς την ΣΕΕ όλα τα µηνύµατα των πραξικοπηµατιών. Τα διάφορα συνδικάτα έθεταν χρήµατα, οχήµατα, πόρους και εργασία στην υπηρεσία της επανάστασης. Χιλιάδες εθελοντές εργάτες ολοκλήρωσαν σε λίγες ώρες διωρυκτικά έργα που κανονικά θα έπαιρναν µέρες, ενώ το εργοστάσιο Πουτίλοφ κατασκεύαζε νυχθηµερόν κανόνια για το προλεταριακό πυροβολικό. Τα τοπικά σοβιέτ δηµιούργησαν εργατικές πολιτοφυλακές. Η ΣΕΕ επικυρώνει την ανάγκη εξοπλισµού των εργατών και σχηµατίζονται µονοµιάς ουρές από εργάτες που ζητούν εκπαίδευση στα τουφέκια. Η Πετρούπολη, σαν εγκέφαλος σε υπερδιέγερση, έστελνε µέσα από όλα τα νεύρα της χώρας το µήνυµα: «Υπερασπιστείτε την Επανάσταση, σταµατήστε τον Κορνίλοφ». Σε τρεις µέρες φτιάχτηκαν πάνω 240 τοπικές επιτροπές άµυνας σε όλη τη χώρα. Τελικά το πραξικόπηµα κατέρρευσε χωρίς να πέσει τουφεκιά. Στις 30 Αυγούστου η ΕΕ της Πετρούπολης ενηµέρωνε όλα τα Σοβιέτ: «τα κορνιλοφικά στρατεύµατα είναι σε πλήρη αποσύνθεση».²

Η µετωπική τακτική

Οι Καντέτοι (∆εξιά) στήριξαν τον Κορνίλοφ. Αλλά όλες οι πολιτικές δυνάµεις αριστερά των Καντέτων συµπαρατάχθηκαν απέναντι στο πραξικόπηµα, που θα σήµαινε τη συντριβή των εργατικών οργανώσεων.1

Η κατάπνιξη του πραξικοπήµατος θα ήταν πολύ πιο δύσκολη ή αδύνατη, αν η µπολσεβίκικη ηγεσία δεν υιοθετούσε µια µετωπική τακτική. Αρκετοί από τους εξεγερµένους ναύτες της Κροστάνδης ρωτούσαν τον Τρότσκι: «∆εν πρέπει να συλλάβουµε και τον Κερένσκι µαζί;» (αρκετοί σύντροφοί τους βρίσκονταν στις φυλακές µε ευθύνη του Κερένσκι). «Στηρίξτε το τουφέκι τώρα στον ώµο του Κερένσκι και ρίξτε στον Κορνίλοφ. Μετά θα κανονίσουµε και τον Κερένσκι», απαντούσε ο Τρότσκι. Στην ΚΕΕ του Σοβιέτ, η µπολσεβίκικη µειοψηφία δήλωσε προθυµία να συντονιστούν στη δράση όλοι µαζί και να φτιαχτεί η Επιτροπή. Έβαλε όµως όρους. Ο εξοπλισµός των εργατών ήταν βασικός. Οι δεξιοί σοσιαλιστές αναγκάστηκαν να δεχτούν.

Η µπολσεβίκικη φράξια ανακοίνωνε παράλληλα δηµόσια την εχθρότητά της µε την κυβέρνηση Κερένσκι και προωθούσε τα δικά της αιτήµατα, παρ’ όλα αυτά δήλωνε έτοιµη να συµµαχήσει µαζί της στρατιωτικά απέναντι σε έναν άλλο, σοβαρότερο κι αµεσότερο εχθρό.²

Έλεγε ο Λένιν: «Αλλάζουµε τη µορφή του αγώνα µας ενάντια στον Κερένσκι. Χωρίς να µετριαστεί στο παραµικρό η εχθρότητά µας απέναντί του, χωρίς να πάρουµε πίσω ούτε λέξη απ’ όσα έχουµε πει εναντίον του, χωρίς να παραµελήσουµε το καθήκον µας να τον ανατρέψουµε».³

Εσωκοµµατική δηµοκρατία

Από την κο-ρυ-φή προς τη βάση, από τον Μάρ-τιο του 1917 και µετά, η ορ-γά-νω-ση των Μπολ-σε-βί-κων πε-ρι-λάµ-βα-νε στους κόλ-πους της δε-ξιές, κε-ντρώ-ες και αρι-στε-ρές συ-γκρο-τη-µέ-νες τά-σεις, κα-θε-µιά από τις οποί-ες συ-νέ-βαλ-λε στη δια-µόρ-φω-ση της πο-λι-τι-κής του κόµ-µα-τος. Χι-λιά-δες (ή και δεκάδες χιλιάδες) και-νούρ-για µέλη περνούσαν στις γραµµές του κάθε µήνα, ενώ οι ιε-ραρ-χι-κά κα-τώ-τε-ρες ορ-γα-νώ-σεις ήταν σχε-τι-κά ελεύ-θε-ρες να δια-µορ-φώ-νουν τον πο-λι-τι-κό τους λόγο και την τα-κτι-κή τους σύµ-φω-να µε τη δική τους αντί-λη-ψη για την εξέ-λι-ξη της κα-τά-στα-σης στον δικό τους χώρο. Σε αντίθεση µε τους µετέπειτα σταλινικούς µύθους, η δυνατότητα πρω-το-βου-λί-ας των κοµµατικών οργανώσεων, η απο-κε-ντρω-τι-κή του δοµή και η προ-σαρ-µο-στι-κό-τη-τά του στις κυ-ρί-αρ-χες λαϊ-κές δια-θέ-σεις, η ταύτιση του κόµµατος µε την τάξη όταν αυτή κινείται ακόµα και «ανυπόµονα», η αναγνώριση ότι πάνω από τα «µεγάλα κεφάλια» βρίσκεται η ταξική πάλη και µπορεί να διορθώνει τους κοµµατικούς «ινστρούκτορες», αποτέλεσαν απαραίτητα συστατικά για να µπορέσουν οι Μπολσεβίκοι να είναι το µοναδικό κόµµα µέχρι σήµερα στην Ιστορία που ανήλθε, µαζί µε τα Σοβιέτ και τον λαό, στην εξουσία.

«Σε αρ-κε-τές πε-ρι-πτώ-σεις, τον Ιού-λιο, τον Αύ-γου-στο και τον Σε-πτέµ-βριο, ο Λένιν έβγα-λε ντι-ρε-κτί-βες που, αν εφαρ-µό-ζο-νταν κατά γράµ-µα, θα απέ-βαι-ναν πι-θα-νό-τα-τα ολέ-θριες. Σε όλες αυτές τις πε-ρι-πτώ-σεις, κοµ-µα-τι-κά όρ-γα-να και µπολ-σε-βί-κοι ηγέ-τες, από-λυ-τα συ-ντο-νι-σµέ-νοι στην τα-χύ-τα-τα µε-τα-βαλ-λό-µε-νη πο-λι-τι-κή πραγ-µα-τι-κό-τη-τα και στις λαϊ-κές δια-θέ-σεις, είτε απέρ-ρι-ψαν τις εντο-λές του Λένιν είτε τις προ-σάρ-µο-σαν ώστε να ται-ριά-ζουν στην επι-κρα-τού-σα κα-τά-στα-ση», γράφει ο ιστορικός Αλ. Ραµπίνοβιτς.⁵

Ένα εντυπωσιακό παράδειγµα της υπερτίµησης του ρόλου της «φωτισµένης ηγεσίας» είναι η απάντηση εργατών και αγροτών στην απόπειρα πραξικοπήµατος από τον Κορνίλοφ (26-29 Αυγούστου). Το πραξικόπηµα κατέρρευσε χωρίς να πέσει πυροβολισµός. Ο Λένιν κρυβόταν στην Φινλανδία. Η επιστολή του προς την ΚΕ για την αλλαγή τακτικής των Μπολσεβίκων (που καλούσε ουσιαστικά σε συνεργασία µε Μενσεβίκους-Εσέρους, στο να ασκηθεί πίεση στην Προσωρινή Κυβέρνηση µε επιµέρους αιτήµατα όπως να εξοπλίσει τους εργάτες, να νοµοθετήσει το πέρασµα της γης στους αγρότες και τον εργατικό έλεγχο στα εργοστάσια, αποσύροντας από την πρώτη γραµµή το αίτηµα ανατροπής της) γράφτηκε στις 30/8, αλλά έφτασε αρχές Σεπτέµβρη στο κόµµα. Κι όµως, οι σύντροφοί του την είχαν ήδη υλοποιήσει τσακίζοντας το πραξικόπηµα. Αυτό έδειχνε ταυτόχρονα πόσο ριζωµένο, εκπαιδευµένο και προσηλωµένο στα συµφέροντα της τάξης ήταν το κόµµα των Μπολσεβίκων – η ταύτιση µε την κίνηση της τάξης οδηγούσε στην «οµοιογενοποίηση της ηγεσίας» προς τη σωστή κατεύθυνση και αυτό της προσέδιδε κύρος.⁶

Μετά τα «Ιουλιανά» και την ήττα του Κορνίλοφ

Αµέσως µετά την ήττα του πραξικοπήµατος, οι περισσότερες από τις εργατικές οργανώσεις της Πετρούπολης που είχαν πάρει µέρος στην αντι-Κορνιλοφική κινητοποίηση, µε αυξηµένη πείρα και αυτοπεποίθηση, άρχισαν να βγάζουν αποφάσεις και διακηρύξεις απόρριψης κάθε είδους παραπέρα πολιτικής συνεργασίας µε την άρχουσα τάξη.^1,2

Σε µια πε-ρί-ο-δο που η Προ-σω-ρι-νή Κυ-βέρ-νη-ση χρε-ώ-θη-κε την ευ-θύ-νη για τη ρα-γδαία επι-δεί-νω-ση της οι-κο-νο-µι-κής κα-τά-στα-σης, τη συ-νέ-χι-ση της συµ-µε-το-χής στον πό-λε-µο και την ανοχή -αν όχι υπο-στή-ρι-ξη- απέ-να-ντι στην αντε-πα-νά-στα-ση, ενώ τα άλλα τρία µε-γά-λα ρω-σι-κά κόµ-µα-τα (οι Κα-ντέ-τοι, οι Μεν-σε-βί-κοι και οι Εσέ-ροι) έχα-ναν τη φε-ρεγ-γυό-τη-τά τους, οι Μπολσεβίκοι συνέχιζαν να αναπτύσσονται ραγδαία. Τον Γενάρη του 1917 τα µέλη του Μπολσεβίκικου κόµµατος ανέρχονταν σε 23.600.⁷  Τον Αύγουστο ήταν 240.000. Τον Οκτώβρη πια, το κόµµα αριθµούσε 350.000 µέλη. Τον Σεπτέµβριο τα Σοβιέτ αρκετών πόλεων ψήφιζαν υπέρ του περάσµατος της Εξουσίας στα Σοβιέτ, ως µόνη εγγύηση ενάντια στη φτώχεια και τον πόλεµο. Στο εσωτερικό των Μενσεβίκων και των Εσέρων, οι ηγεσίες των οποίων διαφωνούσαν µε το σύνθηµα «Όλη η Εξουσία στα Σοβιέτ», ανα-πτύσ-σο-νταν τα-χύ-τα-τα αρι-στε-ρές πτέ-ρυ-γες που πλησίαζαν τις θέσεις των Μπολσεβίκων.

Στο µε-τα-ξύ, οι ελ-λεί-ψεις τρο-φί-µων και καυ-σί-µων γίνονταν σοβαρότερες.^4,5 Στα τέλη Οκτωβρίου οι Μπολσεβίκοι ήταν πλέον ξεκάθαρα πλειοψηφία στα Σοβιέτ, που προ πολλού αποτελούσαν την πραγµατική εξουσία στη Ρωσία. Τότε µόνο οι Μπολσεβίκοι τάχθηκαν υπέρ της εξέγερσης, της τελικής πράξης του δράµατος, µιας διαδικασίας που επίσης εξελίχθηκε αστραπιαία και σχεδόν αναίµακτα. Οι ελάχιστοι φοβισµένοι στρατιώτες που είχαν απο-µεί-νει να υπε-ρα-σπί-ζο-νται τον Κε-ρέν-σκι και τα Χει-µε-ρι-νά Ανά-κτο-ρα αφοπλίστηκαν εύκολα, την ώρα που οι Μενσεβίκοι και οι Εσέροι, άλλη µια φορά προδοτικά απέναντι στην τάξη που τους στήριζε, αρνούνταν να συµµετάσχουν σε ένα Συνέδριο που θα επικύρωνε το πέρασµα της εξουσίας στην εργατική τάξη. Η δράση της νύχτας της 24/25 Οκτώβρη απλώς εξάλειψε την Προσωρινή Κυβέρνηση, αφήνοντας τα σοβιέτ ως τη µοναδική εξουσία.

 

 

Παραποµπές:

1-διαβάστε περισσότερα: https://www.redtopia.gr/%ce%b7-%ce%bf%ce%ba%cf%84%cf%89%ce%b2%cf%81%ce%b9%ce%b1%ce%bd%ce%ae-%ce%b5%cf%80%ce%b1%ce%bd%ce%ac%cf%83%cf%84%ce%b1%cf%83%ce%b7-%cf%84%ce%bf%cf%85-1917/

2-«Ιουλιανά και Κορνιλοφικά: Οι απόκρηµνες γέφυρες προς τον Οκτώβρη» του Βασίλη Μορέλλα, π. «Κόκκινο», τ.7

3- Η Ρώσικη Επανάσταση, Άχµεντ Σόκι, π. ∆ιεθνιστική Αριστερά, τ. 13

4- Από το Φλεβάρη στον Οκτώβρη: Οι εννέα µήνες που συγκλόνισαν τη Ρωσία και τον κόσµο, Τάκης Μαστρογιαννόπουλος, π. ∆.Α., τ. 13

5-https://rproject.gr/article/pos-nikisan-oi-mpolsevikoi

6-https://www.redtopia.gr/%ce%bf%ce%ba%cf%84%cf%89%ce%b2%cf%81%ce%b9%ce%b1%ce%bd%ce%ae-%ce%b5%cf%80%ce%b1%ce%bd%ce%ac%cf%83%cf%84%ce%b1%cf%83%ce%b7-1917-%cf%84%ce%b9-%ce%ba%cf%8c%ce%bc%ce%bc%ce%b1-%ce%ae%cf%84%ce%b1%ce%bd/

7-https://www.redtopia.gr/%ce%bf-%ce%bc%ce%b1%cf%81%ce%be%ce%b9%cf%83%ce%bc%cf%8c%cf%82-%ce%ba%ce%b1%ce%b9-%cf%84%ce%bf-%ce%ba%cf%8c%ce%bc%ce%bc%ce%b1-3%ce%bf-%ce%ba%ce%b5%cf%86%ce%ac%ce%bb%ce%b1%ce%b9%ce%bf/