του Ηλία Ιωακείμογλου

αναδημοσίευση από commune.org.gr

Το ΚΚΕ δέχθηκε πολλά πυρά από την εξωκοινοβουλευτική Αριστερά για την στάση του στο θέμα του γάμου. Υπογράμμισαν πολλοί την αντίφαση των στελεχών και των μελών του ΚΚΕ που προβάλλουν, προκειμένου να δικαιολογήσουν την αρνητική τους στάση στο θέμα του γάμου των ομοφύλων ζευγαριών, το επιχείρημα ότι ο θεσμός του γάμου είναι αστικός θεσμός ενώ μάλιστα οι ίδιοι είναι έγγαμοι. Είναι κάτι σαν να είμασταν κατά της δημιουργίας χώρων θρησκευτικής λατρείας των εν Ελλάδι μουσουλμάνων επειδή η θρησκεία είναι το LSD του λαού (και όντως είναι), ενώ οι Έλληνες μπορούν με την άνεσή τους να είναι το χριστιανικό Ιράν της Ευρώπης. 

Πώς εξηγείται, όμως, η τοποθέτηση αυτή του ΚΚΕ; Το σημείο εκκίνησης του συλλογισμού τους είναι η παραδοχή ότι ο γάμος δεν μπορεί να παρακμάσει και να συρρικνωθεί, εντός του καπιταλισμού, αλλά θα πρέπει να περιμένουμε, την ώρα που θα σημάνουν οι καμπάνες της κομμουνιστικής Δευτέρας Παρουσίας, τότε που θα ωριμάσουν οι συνθήκες και θα εισέλθουμε στον σοσιαλισμό. Άρα, μπορούμε να είμαστε έγγαμοι ρεαλιστές τώρα, ή και συντηρητικοί οικογενειάρχες ακόμα, και να επικρίνουμε τον θεσμό του γάμου ως κατάλοιπο που η ιστορία κάποτε θα απονεκρώσει. Μοιραία, στο τέλος της ημέρας, η κριτική του θεσμού του γάμου μετατρέπεται σε φιλολογικό ενδιαφέρον ή απλώς συσκευάζεται και αποθηκεύεται στο πατάρι. 

Ρουά ματ από την πραγματικότητα

Η παραδοχή ότι ο θεσμός του γάμου, δεν μπορεί να παρακμάσει και να απονεκρωθεί εντός του καπιταλισμού, οδηγεί στο συμπέρασμα ότι θα πρέπει να περιμένουμε τον σοσιαλισμό να δούμε τι θα κάνουμε με αυτόν τον θεσμό. Αυτός ο ισχυρισμός αρνείται να δει ότι μεσούντος του καπιταλισμού αναπτύσσονται ιστορικές τάσεις, υπαρκτές διαδικασίες που τείνουν να άρουν την παρούσα κατάσταση των πραγμάτων, όχι οποιαδήποτε κατάσταση αλλά την παρούσα κατάσταση —αυτό θα έπρεπε να το γνωρίζει όποιος έχει διαβάσει το Κομμουνιστικό Μανιφέστο. Η μαρξιστική θεωρητική παράδοση είναι σαφής: υπάρχουν πολιτικές διαδικασίες που πρέπει να θέτουμε σε κίνηση εδώ και τώρα για να επιταχύνουμε τις αυθόρμητες υπαρκτές διαδικασίες που τείνουν να άρουν την παρούσα κατάσταση των πραγμάτων. Τέτοια διαδικασία, λοιπόν, υπάρχει και σε σχέση με τον γάμο, και εκδηλώνεται ως υπαρκτή κίνηση που τείνει στην υπέρβαση της παρούσας οργάνωσης της καθημερινής ζωής, δηλαδή της κοινωνικής αναπαραγωγής όπως την γνωρίζουμε σήμερα, ένα από  τα θεμέλια της οποίας είναι ο θεσμός του γάμου. Πόσο εκτός τόπου και χρόνου είναι αυτός ο ισχυρισμός; Την απάντηση μας την δίνουν τα στατιστικά στοιχεία. 

Η υπαρκτή κίνηση που τείνει στην υπέρβαση του θεσμού του γάμου είναι ορατή δια γυμνού οφθαλμού στα στατιστικά στοιχεία, και ας διεξάγεται η κίνηση αυτή ερήμην των επαναστατών. Κατά το 2020, το ποσοστό των γεννήσεων εκτός γάμου επί του συνόλου των γεννήσεων στις χώρες του αναπτυγμένου καπιταλισμού της Ευρώπης και της Αμερικής έχει υπερβεί το 50% σε 14 χώρες, βρίσκεται μεταξύ 40% και 50% σε 11 χώρες, και μεταξύ 20% και 40% σε 12 χώρες (στοιχεία ΟΟΣΑ). Αν συγκρίνουμε τα στοιχεία αυτά με τα αντίστοιχα του 1970 και του 1995, θα διαπιστώσουμε ότι με εξαίρεση την Σουηδία και την Ισλανδία, τα ποσοστά γεννήσεων εκτός γάμου κατά το 1970 ήταν πολύ μικρά. Εικοσιπέντε χρόνια μετά, το 1995, τα ποσοστά αυτά είχαν αυξηθεί εντυπωσιακά, και μέχρι το 2020 αυξάνονταν ακόμα περισσότερο, με επιτάχυνση. Η διαδικασία απόκτησης παιδιών εκτός γάμου είναι αναπτυσσόμενη και προφανώς ο θεσμός του γάμου χάνει έτσι το κυριότερο θεμέλιό του. 

Η υπαρκτή κίνηση που τείνει στην υπέρβαση του θεσμού του γάμου είναι ορατή δια γυμνού οφθαλμού και στις μεταβολές του αριθμού των γάμων ανά χίλιους κατοίκους που πραγματοποιήθηκαν στις 27 χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης από το 1960 έως σήμερα. Όπως φαίνεται στα συνημμένα διαγράμματα, η διαδικασία απονέκρωσης του θεσμού του γάμου προχωράει με παραπλήσιους ρυθμούς σε όλες τις χώρες (με εξαίρεση την Ουγγαρία του Ορμπάν, και τις χώρες της Βαλτικής και την Ρουμανία, μετά το 2000). 

Η παρακμή του γάμου είναι υπαρκτή κίνηση που τείνει στην άρση της παρούσας κατάστασης

Η διαδικασία απονέκρωσης του θεσμού του γάμου έχει εκκινήσει, εκτυλίσσεται κάτω από την μύτη της Αριστεράς χωρίς να περιμένει τον σοσιαλισμό, και το βέλος της φοράς αυτής της κίνησης δείχνει προς το μέλλον, προς τον κομμουνισμό. Είναι υπαρκτή κίνηση που τείνει στην υπέρβαση της παρούσας οργάνωσης της καθημερινής ζωής στον καπιταλισμό, ένα από  τα θεμέλια της οποίας είναι ο θεσμός του γάμου. Ας αφήσουμε το ΚΚΕ και τους συνοδοιπόρους του να πορεύονται προς το σοσιαλιστικό υπερπέραν, και ας κινήσουμε εμείς, στην εξωκοινοβουλευτική Αριστερά, μια πολιτική διαδικασία για την επιτάχυνση της πορείας προς την απονέκρωση του θεσμού του γάμου και όλων των μορφών δουλείας που αυτός συνεπάγεται. 

Της Ελένης Αναστασιάδου

 

Ως τα μέσα Φεβρουαρίου η κυβέρνηση Μητσοτάκη θα καταθέσει στη Βουλή το νομοσχέδιο που θα επιτρέπει τον γάμο των ομόφυλων ζευγαριών. Το νομοσχέδιο θα περιλαμβάνει επίσης ρύθμιση και για το ζήτημα της τεκνοθεσίας. Συγκεκριμένα, δεν θα αναγνωρίζεται ως δικαίωμα η ιατρικώς υποβοηθούμενη αναπαραγωγή στα ομόφυλα ζευγάρια ανδρών μέσω παρένθετης  κύησης, αλλά θα αναγνωρίζονται τα παιδιά που γεννήθηκαν στο εξωτερικό και όσα θα γεννηθούν και με παρένθετη κύηση. Οι γονείς θα δηλώνονται ως «πατέρας» ή «μητέρα» και όχι με τους προσδιορισμούς «γονέας 1» και «γονέας 2». Τέλος, στο νομοσχέδιο θα εξαιρούνται τα διεμφυλικά άτομα ή όσα δηλώνουν «τρίτο φύλο», ενώ θα αναγνωρίζεται αυτόματα ο γάμος των ομόφυλων ζευγαριών που παντρεύτηκαν στο εξωτερικό, αν και θα κληθούν να επιλέξουν αν θα κρατήσουν το γάμο τους ή το σύμφωνο συμβίωσης που θα κάνουν στην Ελλάδα. 

Η κυβερνητική προπαγάνδα καθημερινώς επισημαίνει πως δεν τίθεται θέμα «διάλυσης» της παραδοσιακής οικογένειας και πως στόχος είναι να αναγνωριστεί η γονεϊκότητα του μη βιολογικού γονέα. 

Σκοταδιστικές αντιδράσεις

Ο Ιερώνυμος και η Ιερά Σύνοδος επιβεβαίωσαν τη συντηρητική άποψη που επικρατεί στους κόλπους της Εκκλησίας σχετικά με τα ζητήματα που αφορούν τη ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητα αλλά και σε άλλα ζητήματα όπως ο πολιτικός γάμος (ακόμα και σε ετερόφυλα ζευγάρια) και έσπευσε να ξεκαθαρίσει ότι είναι κατά της τεκνοθεσίας, υπογραμμίζοντας και επαναφέροντας τα βασικά σκοταδιστικά επιχειρήματα που χρησιμοποιούν πολλοί από εκείνους που αντιτίθενται, ανάμεσά τους και κεντρικά κυβερνητικά στελέχη. 

«Η εκκλησία πάντοτε πιστεύει στην ελευθερία του ανθρώπου, δεν θα επιτρέψουμε όμως να αλλάξει η σύνθεση της κοινωνίας. Πώς θα γίνει ένα παιδί που θα κάνει την κοινωνία μου αύριο; Εκεί είναι η διαφωνία. Ποια ανθρώπινα δικαιώματα θα έχει ένα παιδί (ενός ομόφυλου ζευγαριού); Ποια είναι η μαμά του, ποιος ο μπαμπάς του; Θα έχει δύο μαμάδες ή δύο μπαμπάδες. Την ελευθερία τη σεβόμαστε για τον κάθε άνθρωπο, το να μου αλλάξει όμως τον τρόπο ζωής δεν το επιτρέπω. Στο θέμα της τεκνοθεσίας διαφωνώ προσωπικά.». Επιπλέον, η Ιερά Σύνοδος εκφράζει την αντίθεσή της και με τον ομόφυλο γάμο, με το επιχείρημα ότι οδηγεί σε ομόφυλη γονεϊκότητα και πως «τα παιδιά δεν είναι ούτε κατοικίδια ζώα συντροφιάς για όποιον θέλει να νιώσει κηδεμόνας ούτε αξεσουάρ, που θα επισημοποιήσουν ή θα καταστήσουν κοινωνικά αποδεκτή μια ομόφυλη συμβίωση». 

Πρόκειται για επιχείρημα που δεν έχει καμία σύνδεση με τα ομόφυλα ζευγάρια και για μια άποψη που υποστηρίζει πως όσα παιδιά δεν μεγαλώνουν σε μια οικογένεια δύο γονέων δομημένη ετεροκανονικά στη συνήθη στερεοτυπική μορφή της πυρηνικής στρέιτ οικογένειας, αντιμετωπίζουν εμπόδια στην ψυχοσυναισθηματική τους ανάπτυξη, εξαιτίας της δομής της οικογένειάς τους. Σε αυτό το σημείο, δεν πρέπει να παραλειφθεί το γεγονός πως τα επιστημονικά δεδομένα γύρω από την ψυχοσυναισθηματική ανάπτυξη των παιδιών είναι ξεκάθαρα τις τελευταίες δεκαετίες ότι ο σεξουαλικός προσανατολισμός και η ταυτότητα φύλου των γονέων δεν παίζουν κανέναν απολύτως ρόλο στην ψυχοσυναισθηματική ανάπτυξη των παιδιών, δεν επηρεάζουν αρνητικά στην κατάκτηση του μέγιστου των δυνατοτήτων τους και δεν επιβαρύνουν την ικανότητα προσαρμογής τους σε κανένα επίπεδο. 

«Υπάρχει και η αποχή: Αναδοχή και τεκνοθεσία»

Οι αντιδράσεις, ωστόσο, δεν περιορίζονται στην Εκκλησία. Καθημερινά, φανερώνεται πως το νομοσχέδιο αυτό έχει προκαλέσει αντιδράσεις σε βουλευτές και ιδιαίτερα σε εκείνους που έχουν ισχυρά ερείσματα στην Εκκλησία και σε ακροδεξιούς βουλευτές και στηρίζονται στις ψήφους του εκκλησιαστικού ακροατηρίου. Ωστόσο, ο Κ. Μητσοτάκης δεν παρέλειψε να τονίσει στους βουλευτές της ΝΔ πως «υπάρχει και η αποχή», υποτιμώντας την ιστορικότητα ενός νομοσχεδίου που αφορά βασικά ανθρώπινα δικαιώματα. Μάλιστα, δεν παρέλειψε να περάσει το μήνυμα ότι «ακούει» την Εκκλησία, λέγοντας ουσιαστικά πως σε όλες τις συνεργασίες υπάρχουν πού και πού διαφωνίες. Συγκεκριμένα, η δήλωση του Κ. Μητσοτάκη: 

«Σέβομαι απόλυτα και τους συμπολίτες μας που έχουν διαφορετική άποψη, όπως σέβομαι και την άποψη της Εκκλησίας. Εξάλλου, θέλω να σας θυμίσω ότι η Εκκλησία ήταν απέναντι στον πολιτικό γάμο, η Εκκλησία ήταν απέναντι στην καύση των νεκρών και η Πολιτεία προχώρησε και νομοθέτησε σεβόμενη τον ρόλο της Εκκλησίας και μην υπαγορεύοντας στην Εκκλησία να κάνει κάτι το οποίο αντίκειται στον πυρήνα της θεολογικής προσέγγισής της στα ζητήματα αυτά. Άρα, προφανώς και θα ακούσουμε τις απόψεις της Εκκλησίας, δεν ξέρω αν θα μπορέσουμε να συμφωνήσουμε, θα σεβαστούμε τη διαφορετική άποψη, αλλά νομοθετεί η Πολιτεία, δεν συνομοθετεί με την Εκκλησία, όπως έχει συμβεί και πολλές φορές στο παρελθόν.». 

Ο Κ. Μητσοτάκης υπογράμμισε, επίσης, ότι οι περισσότεροι πολίτες δεν έχουν επί της ουσίας αντίρρηση στον γάμο των ομόφυλων ζευγαριών και εκεί που υπάρχει πάντα μια επιφύλαξη είναι για το τι θα γίνει με τα παιδιά και το ζήτημα της τεκνοθεσίας. Παρ’ όλα αυτά, είναι γεγονός πως για την υγιή ανάπτυξη ενός παιδιού το παιδί χρειάζεται να μεγαλώνει με γονείς που το αγαπάνε και σέβονται τις ανάγκες του, που του παρέχουν τα απαραίτητα συναισθηματικά και υλικά εφόδια. Το φύλο δεν παίζει κανέναν απολύτως ρόλο. Γι’ αυτό, η αναδοχή παιδιών από ομόφυλα ζευγάρια είναι ένα σημαντικό βήμα μπροστά, τόσο για τα ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα όσο και για τα παιδιά εκείνα που μεγαλώνουν χωρίς οικογένειες. Επιπλέον, το δικαίωμα στην αναδοχή παιδιών δεν αποτελεί κατοχύρωση ίσων δικαιωμάτων στην τεκνοθεσία. Η αναδοχή είναι μια μορφή παιδικής προστασίας, κάποιες φορές προσωρινή, όπου το παιδί νομικά δεν ανήκει στους ανάδοχους γονείς. Στην τεκνοθεσία ο θετός γονιός αντικαθιστά τον βιολογικό γονέα πλήρως ως προς τις υποχρεώσεις και τα δικαιώματα. Γιατί λοιπόν η κυβέρνηση θεωρεί τα ομόφυλα ζευγάρια ικανά να γίνουν ανάδοχοι γονείς αλλά όχι ικανά για τεκνοθεσία; Γιατί ενώ μιλάμε για ίσα δικαιώματα, τα στερούμε από ένα τμήμα του πληθυσμού; 

 

Υποβοηθούμενη αναπαραγωγή

Το νομοσχέδιο θα αναγνωρίζει το δικαίωμα της υποβοηθούμενης αναπαραγωγής μόνο σε ομόφυλα ζευγάρια γυναικών και θα το απαγορεύσει στους άνδρες με το επιχείρημα ότι «οι γυναίκες μετατρέπονται σε μηχανές παραγωγής παιδιών κατά παραγγελία» όπως υποστηρίζει και τμήμα της αντιπολίτευσης (ΚΚΕ, ΠΑΣΟΚ), με το ΚΚΕ μάλιστα να φέρει ως επιχείρημα ότι το θέμα της παρένθετης κύησης είναι ταξικό και πως μόνο οι πλούσιοι έχουν τη δυνατότητα να κάνουν παιδιά μέσω παρένθετης κύησης. Αν η κυβέρνηση και η αντιπολίτευση απαγορεύσει μόνο στους άνδρες να έχουν πρόσβαση στην εν λόγω ρύθμιση, με στόχο να προστατευθούν οι γυναίκες, μπορούμε να κάνουμε λόγο για ένα επιχείρημα αντιεπιστημονικό, αβάσιμο και αντισυνταγματικό. Η απόφαση της κυβέρνησης να περάσει ο γάμος για όλους και το δικαίωμα στην τεκνοθεσία, χωρίς όμως να δοθεί στα ομόφυλα ζευγάρια ανδρών το δικαίωμα της ιατρικώς υποβοηθούμενης αναπαραγωγής μέσω παρένθετης κύησης αποτελεί ξεκάθαρη διάκριση, καθώς έρχεται σε πλήρη αντίθεση με το Άρθρο 4 του Συντάγματος, το οποίο ορίζει μεταξύ άλλων ότι «οι Έλληνες και οι Ελληνίδες είναι ίσοι ενώπιον του νόμου και έχουν ίσα δικαιώματα και υποχρεώσεις». 

Παράλληλα, η μορφή που επιτρέπεται στην Ελλάδα είναι αυτή της αλτρουιστικής παρένθετης μητρότητας. Δηλαδή, δεν υπάρχει αμοιβή. Ο νόμος προβλέπει ένα ποσό της τάξεως των 15.000 ευρώ που αντιστοιχεί σε αποζημίωση, τα ιατρικά έξοδα και όποια άλλα εύλογα έξοδα προκύπτουν, κατά την εγκυμοσύνη και τη γέννηση του παιδιού. Επιπλέον, η «παραγωγή» αυτή έχει επιτραπεί από το 2002. Μήπως η έγνοια του πρωθυπουργού δεν είναι να προστατευθούν οι γυναίκες αλλά να μην μπορεί να πει κάποιος πως ο Κ. Μητσοτάκης είναι αυτός που επέτρεψε στα γκέι ζευγάρια ανδρών «να κάνουν παιδιά»; Πρόκειται, λοιπόν, για δηλώσεις που θέλουν να  «καθησυχάσουν» και να «αγκαλιάσουν» τους απογοητευμένους ψηφοφόρους του, τους ακροδεξιούς βουλευτές και το συντηρητικό ακροατήριό του, λέγοντας στην ουσία ότι εμείς δεν είμαστε ΣΥΡΙΖΑ, δεν είμαστε Κασσελάκης…

Επίσης, δεν πρέπει να παραλειφθεί το γεγονός πως δεν γίνεται καμία αναφορά στα τρανς άτομα και στους τρανς γονείς, για τα οποία υπάρχουν επίσης πολλά νομικά κενά που τους ταλαιπωρούν στα δικαστήρια μετά από ψυχοφθόρες και δαπανηρές διαδικασίες προκειμένου να διεκδικήσουν το δικαίωμά τους στην οικογένεια. 

«Δεν είμαι εγώ ρατσιστής, η κοινωνία είναι»

Η προπαγάνδα ενάντια στα ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα έχει ιστορία πολλών δεκαετιών και έχει καταφέρει να ριζώσει στη συνείδηση της κοινωνίας. Η προπαγάνδα αυτή θέλει τα ομόφυλα ζευγάρια ακατάλληλα να μεγαλώσουν παιδιά. Ένα από τα επιχειρήματα είναι ότι ένα παιδί που μεγαλώνει με δύο ομόφυλους γονείς δεν παίρνει τα πρότυπα και των δύο φύλων, αφήνοντας στην άκρη ότι γενικά οι ρόλοι που έχουν επιβληθεί από το κοινωνικοπολιτικό σύστημα στα δύο φύλα κάθε άλλο παρά υγιείς είναι (άντρες κυρίαρχοι, οι δουλειές του σπιτιού είναι καθήκον της γυναίκας κ.ά.). Μήπως λοιπόν να απαγορεύσουμε και στις μονογονεϊκές οικογένειες να έχουν παιδιά γιατί δεν είναι φυσιολογικό να μην έχουν και τα δύο πρότυπα; 

Παράλληλα, είναι σημαντικό να αναφερθεί πως τα παιδιά δεν έχουν μόνο την οικογένεια ως μοναδική τους επαφή, αλλά παίρνουν παραδείγματα από το γενικότερο περιβάλλον τους όπως οι υπόλοιποι συγγενείς, το σχολείο, η γειτονιά, η κοινωνία. Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν θα υπάρχουν ομοφυλόφιλοι γονείς που μπορεί να μην είναι θετικά πρότυπα για παιδιά τους, αλλά αυτό ισχύει και για τους ετεροφυλόφιλους γονείς. Αν τα παιδιά των ομόφιλων ζευγαριών θα γίνουν ομοφυλόφιλα, αντίστοιχα θα έπρεπε τα παιδιά των ετεροφυλόφιλων να είναι όλα ετεροφυλόφιλα. Αλλά τότε, οι ομοφυλόφιλοι πώς μεγάλωσαν; Όλα τα παιδιά θα πρέπει να είναι ελεύθερα να εξερευνούν τη σεξουαλικότητά τους όταν είναι έτοιμα, όχι να τους επιβάλλεται από τον γονέα. 

Άλλο ένα προβληματικό επιχείρημα που πατάει πάνω σε ανησυχίες ακόμα και προοδευτικών ανθρώπων είναι ο ενδεχόμενος ρατσισμός που μπορεί να βιώσουν τα παιδιά ομόφυλων ζευγαριών επειδή «η κοινωνία δεν είναι έτοιμη». Πότε ακριβώς θα είναι «έτοιμη» η κοινωνία;  Πώς και πότε ακριβώς θα «ετοιμαστεί» η κοινωνία αν εξακολουθήσουμε να αντιμετωπίζουμε τα ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα σαν πολίτες δεύτερης κατηγορίας με περιορισμένα δικαιώματα και ανίκανους/ες να μεγαλώσουν παιδιά; 

Το να προεξοφλείς ότι μια οικογένεια λόγω της σεξουαλικότητας των γονέων δεν μπορεί να μεγαλώσει ένα παιδί ή «επειδή η κοινωνία δεν είναι έτοιμη», είναι προβληματικό. Η πρόοδος της κοινωνίας άλλωστε πάντα προέκυπτε από ριζοσπαστικές αλλαγές, από επαναστάσεις και από την επιστήμη, που δημιουργούσαν νέα δεδομένα και ανάγκαζαν τα πιο συντηρητικά στρώματα να προχωρήσουν. 

Παλιότερα η κοινωνία δεν ήταν έτοιμη να αντιμετωπίσει τα ίσα δικαιώματα των μαύρων στις ΗΠΑ, το δικαίωμα να ψηφίζουν οι γυναίκες, το δικαίωμα οι εργαζόμενοι να αντιδρούν στις διαταγές των εργοδοτών. Τελικά όμως η κοινωνία, μέσα από αγώνες, προχώρησε και φάνηκε πως αυτή που τελικά δεν ήταν έτοιμη να αποδεχτεί αυτές τις αλλαγές ήταν η εξουσία, γιατί η ανισότητα, οι διακρίσεις και ο ρατσισμός αποτελούν ένα από τα πιο ισχυρά χαρτιά του συστήματος. 

Ο αγώνας για ίσα δικαιώματα συνεχίζεται

Σε κάθε περίπτωση δεν υφίσταται κανένα ζήτημα πλειοψηφίας ή μειοψηφίας όταν μιλάμε για ανθρώπινα δικαιώματα. Ωστόσο, το πιθανότερο είναι ότι η κυβέρνηση με τη βοήθεια μέρους της αντιπολίτευσης θα καταφέρει να περάσει ένα νομοσχέδιο που, παρ’ όλα τα σημαντικά προβλήματα, θα αποτελέσει τομή για την ελληνική κοινωνία. Η εξέλιξη αυτή οφείλεται στους αγώνες των ΛΟΑΤΚΙ+ κινημάτων στην Ελλάδα και διεθνώς και αυτοί οι αγώνες έχουν αποτελέσματα. Η Πολιτεία είναι απαραίτητο να λάβει όλα τα απαραίτητα νομοθετικά και θεσμικά μέτρα για την καταπολέμηση της άνισης μεταχείρισης και των διακρίσεων για λόγους σεξουαλικού προσανατολισμού, έκφρασης, ταυτότητας και χαρακτηριστικών φύλου. 

Σε ανταπόκριση τόσο στις σύγχρονες εξελίξεις όσο και στην ανάγκη για πλήρη ισότητα, το κίνημα και η Αριστερά πρέπει να πιέσουν ώστε να προχωρήσει άμεσα η νομοθέτηση της επέκτασης του γάμου καθώς και η επέκταση της δυνατότητας από κοινού γονικής μέριμνας, τεκνοθεσίας και υποβοηθούμενης αναπαραγωγής ανεξαρτήτως φύλου, σεξουαλικού προσανατολισμού και ταυτότητας φύλου. Κάθε πολίτης του ελληνικού κράτους θα πρέπει να έχει ίσες ευκαιρίες πρόσβασης στις διαδικασίες τεκνοθεσίας και αναδοχής, ανεξαρτήτως φύλου και χαρακτηριστικών φύλου. Το αντίθετο συνιστά παραβίαση ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Πρέπει να συνεχίσουμε για μια κοινωνία απαλλαγμένη από ομοφοβία και οποιουδήποτε άλλου είδους ρατσισμό.