Του Πέτρου Σταύρου

Αναδημοσίευση από το Commune

Την προηγούμενη βδομάδα ολόκληρη η χώρα και ειδικότερα η νότια και ανατολική Ελλάδα «σφυροκοπούνται» από πρωτόγνωρα καιρικά φαινόμενα. Η κακοκαιρία με το όνομα «Ελπίδα» αποδείχθηκε εντονότερη της περσινής κακοκαιρίας με το όνομα «Μήδεια». Ας θυμηθούμε ότι η «Μήδεια» είχε χαρακτηριστεί ως «ο χιονιάς της εικοσαετίας». Η «Ελπίδα» όμως ξεπέρασε, τουλάχιστον στην νότια Ελλάδα, σε σφοδρότητα τα περσινά καιρικά φαινόμενα.

Ακόμα πιο τραγική, όμως, αποδείχθηκε η αντιμετώπιση της φετινής κακοκαιρίας από την περσινή αντιμετώπιση των αντίστοιχων φαινομένων. Το κεντρικό κράτος, η τοπική αυτοδιοίκηση, οι μεγάλες επιχειρήσεις ιδιωτικές ή ημι-δημόσιες ή τα ΣΔΙΤ σχήματα που διαχειρίζονται τις  βασικές υποδομές και τα δίκτυα (οδικών αξόνων, ρεύματος – μέσων σταθερής τροχιάς κ.λπ.) κοινωνικού και οικονομικού εξοπλισμού του μητροπολιτικού κέντρου της Αττικής απέτυχαν πλήρως. Οι πολίτες-καταναλωτές (γιατί έτσι μας θέλουν να είμαστε) αυτών των μερικώς ή πλήρως ιδιωτικοποιημένων υπηρεσιών υπέστησαν αφάνταστη ταλαιπωρία. Σε πολλές περιπτώσεις κινδύνευσε και η υγεία τους αλλά και η ίδια η προσφορά των πρώτων βοηθειών. Τα αυτοκίνητα του ΕΚΑΒ δεν μπόρεσαν να εξυπηρετήσουν αρκετές επείγουσες κλήσεις ενώ βασικά νοσοκομεία έμειναν απροσπέλαστα, παρότι βρίσκονται σε βασικές οδικές αρτηρίες, με αποτέλεσμα να αντιμετωπίσουν πολλά προβλήματα τροφοδοσίας.

Δεν φταίει όμως μόνο η ιδιωτική εταιρεία που διαχειρίζεται την Αττική Οδό. Η αλήθεια είναι πως τα αυτοκίνητα που εγκλωβίστηκαν στην πιο σύγχρονη οδική αρτηρία της Αττικής θα πάθαιναν το ίδιο αν κατάφερναν να απεγκλωβιστούν από αυτήν. Η Κατεχάκη, η Μαραθώνος, η Λαυρίου, η Μεσογείων, δρόμοι αρμοδιότητας της Περιφέρειας Αττικής, ήταν και αυτές φρακαρισμένες, ενώ όλες οι διαδημοτικές αρτηρίες γέμισαν από όπως όπως παρκαρισμένα και ακινητοποιημένα αυτοκίνητα.

Και σαν να μην έφταναν όλα αυτά, οι αυξημένες κοινωνικές ανάγκες σε κατανάλωση ενέργειας, που φυσιολογικά υπάρχουν σε τέτοιες αντίξοες συνθήκες, έλαβαν την κατάλληλη «ευαίσθητη» υποδοχή από την εγχώρια αγορά ενέργειας. Την Τρίτη 25 Ιανουαρίου 2022 η τιμή της Mwh ενισχύθηκε κατά 15,36% και εκτινάχθηκε στα 280,81 ευρώ ανά Mwh από 243 ευρώ που ήταν τη Δευτέρα 24 Ιανουαρίου. Την Τετάρτη 26 Ιανουαρίου η τιμή στην αγορά διαμορφώνεται στα 293,79 ευρώ ανά Μεγαβατώρα, αυξημένη κατά 4,62% έναντι της Τρίτης.

Σήμερα, δηλαδή, η ελληνική αγορά είναι η τέταρτη ακριβότερη πανευρωπαϊκά με ελάχιστη διαφορά από τις τρεις πρώτες θέσεις που καταλαμβάνουν η Βουλγαρία, η Ρουμανία και η Ουγγαρία. Τι και ποιος φταίει γι’ αυτό το χάλι;

«Το επιτελικό κράτος κατέρρευσε»;

«Το επιτελικό κράτος κατέρρευσε», λένε σχεδόν όλα τα μέσα ενημέρωσης, ακόμα και τα ακραία φιλοκυβερνητικά. Όμως, τα πράγματα δεν είναι έτσι απλά και σύμφωνα με την συνηθισμένη αφήγηση των ΜΜΕ περί κράτους -επιτελικού ή ευρύτερου- που καταρρέει. Έχουμε άσχημα νέα! Κανένα κράτος και δη επιτελικό δεν καταρρέει. Τα «λάθη» και το «φταίξιμο» θα συνεχίζονται και θα ανακυκλώνονται σε συναινετικό υλικό στήριξης και συνέχισης της όποιας επιτελικότητας. Το επιτελικό κράτος δεν καταρρέει, αλλά αποτυγχάνει.

Το επιτελικό κράτος αποτυγχάνει γιατί υπερσυγκεντρώνει εξουσίες στον πρωθυπουργό. Οι υπουργοί αποτελούν τους secretaries του πρωθυπουργού – προέδρου. Το επιτελικό κέντρο μοιάζει με προεδρικά πολιτικά συστήματα. Το σύστημα διακυβέρνησης είναι αυτοαναφορικό, και μονομερώς δίνει έμφαση σε ενδοκυβερνητικές διαδικασίες. Μοιάζει σαν να κοιτιέται συνεχώς στον καθρέφτη της εξουσίας για να αυτοεπιβεβαιώνει την κυριαρχία του. Η δημόσια διοίκηση έχει ατονήσει και εν μέρει αντικατασταθεί από δίκτυα εταιρικής σχέσης (μετακλητοί του ιδιωτικού τομέα, ιδιωτικές εταιρίες – παραχωρησιούχοι, υπεργολάβοι δημοσίων έργων, leasing) ή από αγοραίες διαδικασίες. Πώς μπορεί να μεταδοθεί μια πολιτική στρατηγική, από το προγραμματικό επίπεδο στους εκτελεστικούς βραχίονες, όταν οι συντονιστικές ανάγκες ενός τόσο ετερόκλητου εκτελεστικού περιβάλλοντος είναι τεράστιες και ανικανοποίητες; Πώς μπορεί να διορθωθεί ένα συστημικό λάθος όταν η βάση αλληλεπίδρασης των επιπέδων διακυβέρνησης έχει μεταφερθεί από τις  έννοιες της αρμοδιότητας και των στόχων στις έννοιες της ανταλλαγής και της αυθόρμητης παραγωγής αποτελεσμάτων (εισαγωγή «οιονεί» αγορών στο εσωτερικό της παραγωγής δημοσίων αγαθών). Πώς μπορεί ο ΔΕΔΔΗΕ να εξασφαλίσει την απρόσκοπτη παροχή ρεύματος όταν έχει να συντονίσει ένα χαοτικό δίκτυο από ιδιωτικά συνεργεία υπεργολάβων; Πώς μπορεί να μεταδοθεί μια διοικητική εντολή μέσω των άπειρων συμβάσεων παραχώρησης;

Όμως, παραδόξως, η κάθε αποτυχία του «επιτελικού» κράτους χρησιμοποιείται σαν απόδειξη ότι η επιτελικότητά του δεν εφαρμόστηκε όπως θα έπρεπε, και άρα ως ευκαιρία για επανάληψη και γρήγορη ανασυγκρότησή του.

Η ταχύτατη απόδοση ευθυνών και ο προσωποποιημένος εντοπισμός των υπεύθυνων (υπουργοί, υφυπουργοί, CEO εταιρειών, μέλη των ΔΣ οργανισμών κ.λπ.) λειτουργούν ενισχυτικά για την επανάληψη του εγχειρήματος εγκαθίδρυσης της επιτελικότητας. Επιτελικό κράτος σημαίνει το κράτος που επιχειρεί ξανά και ξανά. Απόδοση ευθυνών σημαίνει ανασχηματίζουμε το υπουργικό συμβούλιο, σημαίνει διαλύουμε και επανασυστήνουμε ομάδες εργασίας, σημαίνει πολλαπλασιάζουμε τις επιτελικές  συσκέψεις, σημαίνει να αγοράζουμε ακριβό εποπτικό εξοπλισμό, σημαίνει να αποζημιώνουμε τους πολίτες-καταναλωτές, σημαίνει να παρέχουμε τη θεσμική δυνατότητα για δικαστικές προσφυγές εναντίον όσων εταιρειών δεν διαθέτουν, υποτίθεται, την κατάλληλη εταιρική ευθύνη.

Τι καταρρέει; Η καθημερινότητα των υποτελών τάξεων

Στο κεντρικό επίπεδο το επιτελικό κράτος αποτυγχάνει και επανασυστήνεται διαρκώς. Στο μικροεπίπεδο της κοινωνίας όμως, η συστημική ανικανότητα και η αποσύνθεση μεταφράζονται σε μια ζωή που βάλλεται από την κρατική αποτυχία, την ιδιωτική πρωτοβουλία και τις αγορές. Μια ζωή στη διαρκή αβεβαιότητα και ευάλωτη στο να αποδιοργανωθεί πλήρως από αιφνίδια γεγονότα, από απρόβλεπτες διαταραχές της αγοράς, από τις συνέπειες της κλιματικής αλλαγής, από μια περίεργη παρουσία – απουσία του κράτους που επιβάλλει έναν υποθεσμισμένο τρόπο και πλαίσιο ζωής.

Η καθημερινότητα των υποτελών τάξεων είναι αυτή που καταρρέει κάθε λίγο και λιγάκι, πράγμα που σημαίνει ότι η ευθύνη της εξασφάλισης μιας κάποιας σταθερότητας μετατίθεται στο άτομο. Το κράτος -και δη το επιτελικό κράτος- μας βοηθάει να αποκτήσουμε, ως άτομα και καταναλωτές, κάτι νέο που το λένε «ανθεκτικότητα».

Η ανθεκτικότητα δεν είναι αντίσταση και πολιτική πάλη εναντίον των αντιξοοτήτων της ζωής, αλλά ικανότητα προσαρμογής στη μιζέρια και την επικινδυνότητα. Είναι ικανότητα επιβίωσης και όχι πλούσια σε εμπειρίες και δυνατότητες, ζωή. Ανθεκτικότητα είναι η υποχώρηση από τη συλλογική δράση και την απαίτηση για την ανατροπή. Με το «κουτσά στραβά την βγάζουμε πέρα» κανένα επιτελικό κράτος δεν αλλάζει ούτε ανατρέπεται και όλη η διακινδύνευση ανήκει στις υποτελείς τάξεις της κοινωνίας.  

του Νίκου Γουρλά

Εδώ και μια εβδομάδα είχε στηθεί ένα επικοινωνιακό σόου για το πόσο έτοιμο ήταν το «επιτελικό κράτος» να αντιμετωπίσει την κακοκαιρία που της έδωσαν μάλιστα και το αισιόδοξο όνομα «Ελπίδα». Δηλώσεις επί δηλώσεων κυβερνητικών παραγόντων, προεξάρχοντος του Γ. Πατούλη να μας καθησυχάζει μπροστά σε βουνά από αλάτι, για το πόσους παραπάνω τόνους έχει προμηθευτεί η περιφέρεια, που ακόμα και τώρα αγνοείτε η τύχη του, αφού σε κανένα απ’ όσο φαίνεται δρόμο δεν είχε πέσει αλάτι. Απολαύσαμε τον Στυλιανίδη, να μας συμβουλεύει να μην μετακινούμαστε άσκοπα, τον Θεοδωρικάκο να μας διαβεβαιώνει ότι 5.000 αστυνομικοί θα είναι σε επιφυλακή για να αντιμετωπίσουν την κακοκαιρία, …άραγε με ποιον τρόπο;

Η μέρα ξεκίνησε με ρεπορτάζ για την ομορφιά του χιονιού, τους εύζωνες στην πλατεία Συντάγματος και τον κυβερνητικό εκπρόσωπο να μας διαβεβαιώνει ότι όλα πηγαίνουν μια χαρά και σύμφωνα με το σχέδιο που υπήρχε. Επίσης, πως «ο κρατικός μηχανισμός παραμένει σε πλήρη ανάπτυξη προκειμένου να παρεμβαίνει, σε συνεργασία και με την Αυτοδιοίκηση όπου χρειάζεται», και ότι «μέχρι στιγμής δεν υπάρχουν μεγάλα προβλήματα και τα όσα παρουσιάστηκαν έχουν αντιμετωπιστεί ή αντιμετωπίζονται». Βέβαια, όπως φάνηκε το ένα και μοναδικό σχέδιο που υπήρχε ήταν η γνωστή οδηγία να αποφεύγουμε τις «άσκοπες μετακινήσεις».

Όταν τα πράγματα άρχισαν να ζορίζουν η γραμμή άλλαξε κατά το σύνηθες: «τρεχάτε ποδαράκια μου». Δια μέσου του 112 δόθηκε «ισχυρή σύσταση στους πολίτες να αποφεύγουν κάθε μη απαραίτητη μετακίνηση». Δηλαδή, κατά κάποιο τρόπο, σαν να μας έλεγε: Εσύ που σηκώθηκες στις 6 το πρωί για να πας για δουλειά κόψε το σβέρκο σου να βρεις τρόπο να γυρίσεις αφού όλα τα μέσα πλην Μετρό είχαν αποσυρθεί…

Όσο περνούσαν οι ώρες και αφού κόσμος άρχισε να εγκλωβίζεται όχι μόνο στην Αττική οδό (εκεί ήταν το χειρότερο) αλλά και στην Κατεχάκη, την Μεσογείων, την Κηφισίας κ.α., η κυβέρνηση έριξε στην μάχη το υπερόπλο της ατομικής ευθηνής. Γιατί άχρηστε νεοέλληνα που ξέρεις να ζητάς μόνο από το κράτος δεν έβαλες αλυσίδες για να πας από το Παγκράτι στην Πατησίων;

Ο υπουργός Πολιτικής Προστασίας από την άλλη να μας διαβιώνει ότι θα αναζητηθούν ευθύνες – από ποιους άραγε – ευχόμενος παράλληλα στους χιλιάδες εγκλωβισμένους καλά κουράγια και συμβουλεύοντας μας να μην βγαίνουμε άσκοπα στους δρόμους.

Από κοντά και ο υπουργός Προστασίας του Πολίτη, Τάκης Θεοδωρικάκος, πιο …κουλ μας συνιστούσε «ψυχραιμία και υπομονή» ρίχνοντας εμμέσως την ευθύνη στον κόσμο (γιατί …άραγε είναι έξω) λέγοντας: «Εκεί έξω στους δρόμους υπάρχουν αυτοκίνητα χωρίς αλυσίδες, που έχουν μείνει. Επειδή είναι χιονιάς, ας πάνε όλοι με ψυχραιμία στα σπίτι τους. Υπάρχει ταλαιπωρία, μεγάλα μποτιλιαρίσματα». Τι ζητούσε δηλαδή ο υπουργός από τους εκατοντάδες χιλιάδες εργαζόμενους; Μα κάτι απλό: να έχουν και να ξέρουν να βάζουν αντιολισθητικές αλυσίδες για να πάνε στη δουλειά τους! Την ίδια ώρα που αλυσίδες δεν είχαν ούτε τα λεωφορεία. Τώρα το πώς χιλιάδες δημόσιοι υπάλληλοι που τους έδιωξαν το μεσημέρι θα γύριζαν σπίτι τους αυτή ήταν μια λεπτομέρεια που του ξέφυγε του υπουργού.

Όσο περνούσαν οι ώρες η κατάσταση χειροτέρευε με το «επιτελικό κράτος» να έχει κυριολεκτικά καταρρεύσει. Μπορεί τα κανάλια να επικεντρώθηκαν στην Αττική οδό όμως η κατάσταση δεν ήταν καλύτερη και σε βασικές αρτηρίες, την ώρα που στην μισή Αττική γινόταν διακοπές ρεύματος που κρατούσαν ώρες με ότι αυτό σημαίνει για αρρώστους ανθρώπους και παιδιά.

Την ίδια στιγμή σε νοσοκομεία όπως το Σωτηρία οι ασθενείς έμειναν νηστικοί γιατί δεν υπήρχε τρόπος να φτάσει το φαγητό, ενώ σε τρένο στη Λιβαδειά που έμεινε στην μέση του πουθενά οι επιβάτες δεν είχαν …θέρμανση. Και σαν να μην έφτανε αυτό ένα άλλο τρένο έπεσε επάνω του και οι τραυματίες που υπήρξαν ευτυχώς με ελαφριά τραύματα δεν έγινε δυνατόν να μεταφερθούν σε νοσοκομείο γιατί δεν μπορούσε να πλησιάσει ασθενοφόρο να τους πάρει… Τεράστια μποτιλιαρίσματα ακόμα και σε συνοικίες της Αθήνας που έκαναν τους οδηγούς να φτάνουν μετά από τρις και τέσσερις ώρες στα σπίτια τους.

Στην Αττική οδό όσο περνούσαν οι ώρες η κατάσταση χειροτέρευε. Μετά από 12 και βαλε ώρες δεν είχαν καταφέρει να πάνε στους ανθρώπους που ήταν εγκλωβισμένοι ούτε ένα μπουκάλι νερό, κάτι για να ζεσταθούν και να φάνε. Αυτό το καθήκον ανατέθηκε τελικά στον στρατό γεμίζοντας με εθνική υπηρηφάνεια τα στήθη της ακροδεξιάς πτέρυγας της ΝΔ που και πάλι ο στρατός θα σώσει την Ελλάδα. Βέβαια τον μόνο στρατό που είδαμε ήταν τα φανταράκια που χωρίς κανένα εξοπλισμό χωρίς γάντια έδιναν στους ανθρώπους κρουασάν και νερό και έσπρωχναν με τα χέρια τα αυτοκίνητα για να τα απεγκλωβίσουν.

Μια κοινωνία στο έλεος μιας ανίκανης και επικίνδυνης κυβέρνησης, που δεν μπορεί να διαχειριστεί μια προαναγγελθείσα από μέρες κακοκαιρίας που επέφερε παράλυση των πάντων με μόλις 10 πόντους χιόνι. Μιας κυβέρνησης που προσπαθεί να δικαιολογήσει τις 22.000 θανάτους με το επιχείρημα ότι ως κοινωνία έχουμε μεγάλο ποσοστό ηλικιωμένων (Λοβέρδος), που ένας νταβατζής παραγωγός πορνοταινιών βγάζει τις τηλεφωνικές συνομιλίες του με τον υπουργό Γεραπετριτη και εν μέσω αυτή της κατάστασης ο Άδωνης να πανηγυρίζει γιατί η «ανεξάρτητη δικαιοσύνη» έβαλε στο αρχείο την υπόθεση εμπλοκής του στο σκάνδαλο Νοβάρτις. Φανταζόμαστε τι γλέντι θα έκανε αν είχε αθωωθεί κιόλας…

Όμως τα φαινόμενα αυτά δεν είναι απότοκα κάποιας απλά ανίκανης κυβέρνησης ή κάποιων απλά άχρηστων και ανίκανων υπουργών. Είναι οι πολιτικές του νεοφιλελευθερισμού που είναι πάνω ακόμα και από την πιο άχρηστη κυβέρνηση, πάνω ακόμα και από τον πιο άχρηστο υπουργό.

Όμως δεν υπάρχει μόνο αυτή η εικόνα. Υπάρχει και η άλλη: η εικόνα της αλληλεγγύης και των αγώνων!

Είναι η εικόνα από την δημοτική κίνηση της ριζοσπαστικής Αριστεράς “Φυσάει κόντρα στην Αγία Παρασκευή” που βρέθηκαν πριν το επιτελικό κράτος στους εγκλωβισμένους της Αττικής οδού, προσφέροντας βοήθεια. Όπως περιγράφεται στην ανακοίνωση τους: «Ήμασταν οι πρώτοι άνθρωποι που συναντούσαν. Τους δώσαμε νερά και μπανάνες που είχαμε φέρει. Ξαναπήγαμε και τους ξαναφέραμε πολλά νερά και μπισκότα. Μάθαμε ότι κι άλλος κόσμος πέταγε πιο πέρα πράγματα από πάνω για να βοηθήσει». Aλλα και τα μέλη του ΚΚΕ και της ΚΝΕ που βρεθήκαν άμεσα δίπλα στους εγκλωβισμένους οδηγούς

Είναι η εικόνα των συνδικαλιστών από το σωματείο εμποροϋπαλλήλων που στον Βύρωνα έκλεισαν τον Σουπερ Μάρκετ Σκλαβενίτη. Είναι όσοι μπήκαν μπροστά στις εργοδοσίες που απαιτούσαν οι εργαζόμενοι να σκύψουν το κεφάλι και να έρθουν για δουλειά. Είναι τα σωματεία που βρέθηκαν δίπλα τους. Είναι οι λαϊκές πρωτοβουλίες και η αυτοοργάνωση που, όπως διαπιστώσαμε και στις φωτιές στην Εύβοια, γνωρίζουν καλά ότι μόνο ο λαός σώζει τον λαό!

Πηγή: kommon.gr