Του Θανάση Κούρκουλα

Πρόκειται για μια από τις πιο μαύρες σελίδες ρατσιστικής απανθρωπιάς που συνεχίζει να γράφει ακάθεκτη η κυβέρνηση Μητσοτάκη. Μια κυβέρνηση που συναγωνίζεται σε διεθνές επίπεδο προσφυγικής διαχείρισης της πανδημίας κυβερνήσεις σαν του Ορμπάν στην Ουγγαρία.

Κατά τη διάρκεια της πανδημικής κρίσης του Covid-19, η απλή λογική, οι συστάσεις του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, οι κινήσεις δικαιωμάτων και σύσσωμες οι αντιρατσιστικές οργανώσεις, συνηγόρησαν και εξακολουθούν να συνηγορούν στο αυτονόητο: στην αποσυμφόρηση των προσφυγικών δομών για να αποφύγουμε τα χειρότερα. Όμως η ελληνική κυβέρνηση, διά του κ. Μηταράκη, υλοποιεί ακριβώς το αντίθετο: τον πιο διευρυμένο από πριν εγκλεισμό προσφύγων και μεταναστών σε συνθήκες υπερσυνωστισμού, υποσχόμενοι ακριβώς τα χειρότερα.
Η κατάσταση γενικευμένης καραντίνας (με κρούσματα ή μη εντός των δομών), η αγνόηση των διεθνών ιατρικών συστάσεων περί κοινωνικής απόστασης, η υποτυπώδης έως ανύπαρκτη υγειονομική κάλυψη εντός των προσφυγικών στρατοπέδων, η αυστηρότητα της καραντίνας για τους πρόσφυγες σε σχέση με τον πληθυσμό έξω από τα στρατόπεδα ακόμα και στη φάση χαλάρωσης των περιοριστικών μέτρων, μόνο στον στιγματισμό και τον διαχωρισμό των «μέσα» από τους «έξω» συνηγορούν, την ώρα που είναι απολύτως αποδεδειγμένο πως όσοι από τους «μέσα» κόλλησαν Covid-19, κόλλησαν από τους «έξω».

Πρόκειται για μια από τις πιο μαύρες σελίδες ρατσιστικής απανθρωπιάς που συνεχίζει να γράφει ακάθεκτη η κυβέρνηση Μητσοτάκη. Μια κυβέρνηση που συναγωνίζεται σε διεθνές επίπεδο προσφυγικής διαχείρισης της πανδημίας κυβερνήσεις σαν του Ορμπάν στην Ουγγαρία.

 

Η ελληνική κυβέρνηση, διεθνής πρωτοπορία στην απανθρωπιά

Ενώ η τάση «παγώματος» των διαδικασιών παροχής ασύλου για το πρώτο διάστημα της πανδημίας είναι πανευρωπαϊκή, η ενίσχυση ή χαλάρωση του εγκλεισμού σε βάρος της ισότιμης υγειονομικής κάλυψης των προσφύγων, ποικίλλει από χώρα σε χώρα, όπως καταγράφει πρόσφατη μελέτη του ΚΕΠΥ.

Στην Ισπανία των χιλιάδων νεκρών, απελευθερώθηκαν πρόσφυγες των οποίων είχε απορριφθεί το αίτημα ασύλου και δεν μπορούσαν να απελαθούν. Στην Πορτογαλία όλοι οι πρόσφυγες και μετανάστες απέκτησαν εγγύηση δικαιωμάτων μόνιμων κατοίκων για να εξασφαλιστεί η ισότιμη υγειονομική τους κάλυψη. Στην Τσεχία, παρότι έκλεισαν τα σύνορα, τα αιτήματα ασύλου συνέχισαν να καταγράφονται. Στην Ιρλανδία αιτήσεις ασύλου συνέχισαν να παραλαμβάνονται παρά την αναστολή των συνεντεύξεων. Ιδιαίτερη διάσταση αποτελεί η αλλαγή του νομικού καθεστώτος μεταναστών και προσφύγων με ιατρική εκπαίδευση, ώστε να στελεχώσουν τα εθνικά συστήματα υγείας σε μια σειρά χώρες. Το κρατίδιο της Σαξονίας καλεί μετανάστες γιατρούς χωρίς άδεια άσκησης επαγγέλματος να ενταχθούν στο δυναμικό των υπηρεσιών υγείας. Το Ιατρικό Συμβούλιο της Ιρλανδίας καλεί μετανάστες και πρόσφυγες να παράσχουν βασικές υπηρεσίες. Στη Γαλλία μετανάστες μπορούν πλέον να προσληφθούν ως γιατροί, οδοντίατροι και φαρμακοποιοί. Η Ισπανία τροποποιεί το καθεστώς 200 ξένων γιατρών και νοσηλευτών.

 

Κρατικός ρατσισμός

Στον αντίποδα, η ελληνική κυβέρνηση όχι μόνο έκλεισε τα σύνορα και ανέστειλε για πάνω από ενάμιση μήνα την παραλαβή νέων αιτημάτων ασύλου, αλλά επέβαλλε -κατά δήλωση του αρμόδιου υπουργού- αυστηρότερα μέτρα υγειονομικού αποκλεισμού στους πρόσφυγες των στρατοπέδων σε σχέση με τον γενικό πληθυσμό. Ακόμα και για στρατόπεδα χωρίς επιβεβαιωμένα κρούσματα, το lockdown των προσφυγικών δομών παρατάθηκε συνολικά μέχρι τις 21 Μαΐου, με ποσοστό μόλις 2% των προσφύγων να μπορούν να εξέρχονται ημερησίως. Αντί να εκμεταλλευτεί τις μειωμένες προσφυγικές αφίξεις -λόγω Covid 19- για να αποσυμφορήσει τα hot spot και τα προσφυγικά στρατόπεδα και να εξανθρωπίσει την προσφυγική διαχείριση, η κυβέρνηση κάνει σημαία ευκαιρίας την «αποτροπή», επιβεβαιώνοντας εμμέσως πλην σαφώς τις παράνομες επαναπροωθήσεις στον Έβρο και το Αιγαίο, προς τέρψιν του ξενοφοβικού ακροατηρίου της ΝΔ.

Έφτιαξε δύο νέα -κατ’ αρχάς κλειστά- προσφυγικά στρατόπεδα στη Μαλακάσσα και στις Σέρρες για τους νεοεισερχόμενους. Μεταφέρει με το σταγονόμετρο ευπαθείς κατηγορίες προσφύγων από τα νησιά σε ξενοδοχεία και σε προσφυγικές δομές της ενδοχώρας προκειμένου να αξιοποιήσει τα έκτακτα κονδύλια της ΕΕ. Όμως παραμένει σταθερή στη γραμμή της άρνησης κλεισίματος των άθλιων hot spot σαν της Μόριας, μαντρώνοντας δεκάδες χιλιάδες νθρώπους σε τρισάθλιες συνθήκες, όπου -όπως καταγγέλλει ο Απόστολος Βεΐζης, διευθυντής προγραμμάτων των Γιατρών Χωρίς Σύνορα– αντιστοιχούν 1 τουαλέτα σε 167 άτομα, 1 ντουζιέρα σε 242 και 1 βρύση με τρεχούμενο νερό σε 1.300!

Στρατόπεδα όπου η πρόσβαση σε ιατρική παρακολούθηση είναι οικτρή, καθώς στο hot spot της Σάμου -με 2 κρεββάτια ΜΕΘ στο νησί- υπάρχει 1 γιατρός για 7.000 πρόσφυγες και στη Λέσβο -με 6 ΜΕΘ στο νησί- 3 γιατροί για 20.000 πρόσφυγες!
Πρόκειται για απροσχημάτιστο κρατικό ρατσισμό!

 

Κυβερνητικός στόχος, τα κλειστά στρατόπεδα

Είναι σαφής η επιδίωξη της κυβέρνησης της ΝΔ να προσαρμόσει την πραγματικότητα στα σχέδιά της προκειμένου να γενικεύσει το μέτρο του μαντρώματος των προσφύγων και των μεταναστών σε κλειστά στρατόπεδα-φυλακές και στην μετά κορωνοϊό εποχή. Το «έπος του Έβρου» ακολουθείται από το «έπος του Covid-19», η υγειονομική κρίση μετατρέπεται και αυτή σε κρίση «ασφάλειας» με «εχθρούς»-φορείς τους πρόσφυγες, που θα καταδικάζονται σε υγειονομικό αφανισμό (212 μέχρι τις αρχές Μαΐου τα επιβεβαιωμένα κρούσματα σε προσφυγικές δομές με υποτυπώδη έως καθόλου δειγματοληψία), ενώ εκ των υστέρων οι τοπικές κοινωνίες θα τους φοβούνται σαν… λεπρούς, ασχέτως ποιος κόλλησε ποιον και ποιος φέρει την ευθύνη για τον συνωστισμό των ανθρώπων μέσα στις δομές.
Έτσι, με τη μέθοδο της αυτοεκπληρούμενης προφητείας, ο κ. Μηταράκης και οι συν αυτώ θα εμφανίζουν τις προσφυγικές δομές ως εκ των προτέρων πιθανές εστίες διασποράς του ιού, ακόμα και στην περίοδο χαλάρωσης των περιοριστικών μέτρων για τον γενικό πληθυσμό. Προεξαρχόντων των τοπικών ρατσιστών και φασιστών, η κυβέρνηση επιδιώκει οι τοπικές κοινωνίες να ανέχονται την εσαεί φυλάκιση των ανθρώπων, παρά και ενάντια σε κάθε έννοια δικαίου και κόντρα στην κοινή λογική.
Από τη μεριά του κινήματος αλληλεγγύης στους πρόσφυγες αλλά και της πλειονότητας της κοινωνίας που απαιτεί εδώ και τώρα μέτρα υγειονομικής κάλυψης και δειγματοληψίας με τεστ για το σύνολο του πληθυσμού, χρειάζεται να αντιτάξουμε την αντίσταση στις ρατσιστικές πολιτικές με κάθε δυνατό μέσο.

Σε συνδυασμό με την έμπρακτη αλληλεγγύη στους πρόσφυγες και τους μετανάστες, να ενεργοποιήσουμε το μεγαλύτερο δυνατό αριθμό ανθρώπων που -ενάντια στη λογική του παραλόγου- θα ασκήσουν επαρκή πίεση για την απόκρουση του νέου γύρου ρατσισμού που υποδαυλίζουν ο κ. Μηταράκης και η κυβέρνηση Μητσοτάκη.

Το δίλημμα της ιστορικής συγκυρίας που διαμορφώνεται με καταλύτη την πανδημία του κορωνοϊού

Του Πάνου Κοσμά

«Στις κρίσεις ξεσπά μια κοινωνική επιδημία που σε κάθε άλλη, προηγούμενη εποχή θα φαινότανε σαν παραλογισμός, η επιδημία της υπερπαραγωγής. Η κοινωνία ξαφνικά βρίσκεται ριγμένη πίσω, σε κατάσταση στιγμιαίας βαρβαρότητας. (…) Η βιομηχανία, το εμπόριο φαίνονται εκμηδενισμένα. Και γιατί; Γιατί η κοινωνία έχει πάρα πολύ πολιτισμό, πάρα πολλά μέσα ύπαρξης, πάρα πολύ βιομηχανία, πάρα πολύ εμπόριο (…) Πώς ξεπερνά η αστική τάξη τις κρίσεις; Από το ένα μέρος καταστρέφοντας αναγκαστικά μάζες από παραγωγικές δυνάμεις. Από το άλλο κατακτώντας καινούργιες αγορές και εκμεταλλευόμενη πιο βαθιά τις παλιές. Πώς λοιπόν; Προετοιμάζοντας πιο ολόπλευρες και πιο τεράστιες κρίσεις και ελαττώνοντας τα μέσα για να προλαβαίνει τις κρίσεις».

Μαρξ/Ένγκελς, «Μανιφέστο του Κομμουνιστικού Κόμματος»

Η πρώτη φάση της «κρίσης του κορωνοϊού» ολοκληρώθηκε. Ολοκληρώθηκε όχι γιατί ό,τι ζήσαμε έως τώρα συνιστούσε κάποιο αυτόνομο στάδιο της «υγειονομικής κρίσης» καθαυτής, αλλά με συντονισμένη σε διεθνές επίπεδο απόφαση των εκπροσώπων και διαχειριστών του καπιταλισμού. Η «οικονομία» έπρεπε να «ανοίξει» – αυτό ήταν το πρωταρχικό πρόταγμα. Όσο για την καθαυτό υγειονομική πλευρά της κρίσης, κανένα πραγματικό δεδομένο δεν συνηγορεί υπέρ του «ανοίγματος». Αν το κριτήριο ήταν -όπως θα έπρεπε να είναι- ο κίνδυνος διασποράς, είναι πασιφανές ότι με χιλιάδες επιβεβαιωμένα κρούσματα στην Ελλάδα, τη χώρα που είναι 82η στον κόσμο σε αριθμό διαγνωστικών τεστ ανά 1 εκατ. πληθυσμού, ο κίνδυνος διασποράς του ιού σήμερα είναι απείρως μεγαλύτερος σε σχέση με τις αρχές Μαρτίου, όταν επιβλήθηκε η καραντίνα – και είναι εξίσου πασιφανές ότι το εσπευσμένο «άνοιγμα» του τουρισμού χωρίς διαγνωστικά τεστ στους τουρίστες τον κάνει ακόμη μεγαλύτερο. Το μυστήριο λύνεται πολύ απλά: δεν πρόκειται απλώς για υγειονομική κρίση αλλά για κρίση δημόσιας υγείας˙και δεν πρόκειται για οικονομική κρίση εξαιτίας ξαφνικού εξωγενούς παράγοντα (η θεωρία του «μαύρου κύκνου») αλλά για τη δεύτερη μέσα σε δώδεκα χρόνια δομική κρίση του καπιταλισμού, στην οποία ο κορωνοϊός δεν είναι η αιτία αλλά απλώς ο «πυροκροτητής».

Αν δούμε τα πράγματα υπ’ αυτό το πρίσμα, τότε όλα εξηγούνται και όλα «μπαίνουν στη σωστή θέση.

Υγειονομική κρίση, κρίση δημόσιας υγείας, πολιτική κρίση

Το γεγονός ότι η έννοια «υγειονομική κρίση» έγινε η κυρίαρχη -αν όχι αποκλειστική- έννοια που αποδίδει-περιγράφει την κρίση που προκάλεσε η πανδημία, είναι ιδεολογική νίκη των αρχουσών τάξεων: μιλώντας για «υγειονομική κρίση», αποδεχόμαστε ότι οι συνέπειες της πανδημίας στη δημόσια υγεία έχουν αποκλειστικά ή κυρίαρχα αντικειμενικό χαρακτήρα – εξαρτώνται από τις ιδιότητες του ιού αυτού καθαυτού. Άνθρωποι θα πέθαιναν ούτως ή άλλως, και τα μόνα που «παίζονταν», ήταν ο περιορισμός της διασποράς και η κατάλληλη κατανομή των νοσούντων και ιδιαίτερα όσων εξ αυτών έχουν ανάγκη νοσηλείας σε Μονάδες Εντατικής Θεραπείας ώστε να μην «υπερφορτωθεί το σύστημα».

Όταν ένας επικίνδυνος ιός προκαλεί πανδημία, έχουμε αυτονόητα υγειονομική κρίση. Όταν όμως απαιτείται lockdown όχι εξαιτίας της πανδημίας καθαυτής αλλά εξαιτίας της ανικανότητας του συστήματος υγείας να ανταποκριθεί σε μαζικές ανάγκες διαχείρισης του κινδύνου διασποράς του ιού με επαρκή ιατρικά μέσα και στοχευμένες πολιτικές αποστασιοποίησης αλλά και μαζικές ανάγκες νοσηλίας, τότε έχουμε κρίση δημόσιας υγείας κι όχι απλώς υγειονομική κρίση! Υγειονομική κρίση και κρίση δημόσιας υγείας δεν είναι λοιπόν το ίδιο πράγμα. Η στρατηγική των κυβερνήσεων στη διαχείριση της πρώτης φάσης της υγειονομικής κρίσης εμπνεόταν από ένα βασικό πρόταγμα: να αποφευχθεί όχι απλώς η αποκάλυψη της ανεπάρκειας του συστήματος υγείας αλλά η κατάρρευσή του σε τέτοιο βαθμό που θα προκαλούσε κοινωνική και πολιτική κρίση, αλλά και «ανήκεστο οικονομική βλάβη» στον καπιταλισμό.

Υπήρχε τέτοιος κίνδυνος; Η Ιταλία, η Ισπανία, οι ΗΠΑ, η Μ. Βρετανία, η Βραζιλία αποδεικνύουν ότι ναι, υπήρχε. Ας σκεφτούμε μόνο τι θα γινόταν στις συγκεκριμένες χώρες χωρίς lockdown… Μόνο ενόψει αυτού του σοβαρού κινδύνου οι κυβερνήσεις και οι άρχουσες τάξεις αποφάσισαν το αδιανόητο: να θέσουν μεγάλα τμήματα του κεφαλαίου σε «αργία» και να διακινδυνεύσουν τη μεγαλύτερη οικονομική κρίση μετά αυτή του 1929. Αυτοί είναι οι λόγοι , κι όχι «ανθρωπιστικοί» ή «ιδεολογικοί», που οι οπαδοί του «τραμπισμού», ανερχόμενη δύναμη κατά τα άλλα στο καπιταλιστικό στρατόπεδο, έχασαν με συνοπτικές διαδικασίες και κατά κράτος τη «μάχη γραμμών» μέσα στο διεθνές καπιταλιστικό στρατόπεδο. Με την «ανοσία αγέλης», δηλαδή με την αποφυγή επιβολής καταστροφικού lockdown και εκτεταμένης «αργίας» στο κεφάλαιο πειραματίστηκαν μόνο χώρες που είχαν ανθεκτικότερα συστήματα υγείας (όχι μόνο από την άποψη των διαθέσιμων ΜΕΘ αλλά και από την άποψη των γενικότερων μέσων αντιμετώπισης της πανδημίας, π.χ. δυνατότητα διενέργειας μαζικών τεστ κ.λπ.) αλλά και ανθεκτικότερα… πολιτικά συστήματα (το «ιστορικό στοιχείο», που διαφέρει από χώρα σε χώρα).

Υπ’ αυτό το πρίσμα και ενώ η καπιταλιστική προπαγάνδα ενορχηστρώνει την καθησυχαστική μελωδία «Ολοκληρώθηκε με επιτυχία η πρώτη φάση της πανδημίας», η αλήθεια είναι πολύ διαφορετική: Δεν ελέγχθηκε η υγειονομική κρίση ως τέτοια˙ ελέγχθηκε σε πολιτικά και κοινωνικά ανεκτό βαθμό η κρίση δημόσιας υγείας. Οι κυβερνήσεις κατάφεραν να προστατεύσουν όχι τον πληθυσμό από την υγειονομική κρίση αλλά τα συστήματα υγείας από τις ανάγκες υγείας του πληθυσμού. Η υγειονομική κρίση και η κρίση δημόσιας υγείας έχουν πολύ δρόμο μπροστά τους, αφού είναι πλέον πανθομολογούμενο ότι η πανδημία θα εξελιχθεί με εξάρσεις (εκ των οποίων, μία τουλάχιστον θα είναι πολύ σοβαρή) και υφέσεις.

Όταν το κεφάλαιο «αργεί» και η καπιταλιστική κανονικότητα αίρεται

Ωστόσο, έστω κι έτσι, έστω και για τέτοιους λόγους, το κεφάλαιο (σημαντικά τμήματά του) βρέθηκε στην πρωτοφανή κατάσταση «αργίας» επιβεβλημένης από τις κυβερνήσεις, η καπιταλιστική «κανονικότητα» της παραγωγής, της κατανάλωσης, του καθημερινού «ρυθμού» και των όρων αναπαραγωγής και κυριαρχίας βρέθηκε σε κατάσταση «αναστολής», οι κυβερνήσεις βρέθηκαν να ενεργούν ενάντια στα συμφέροντα του κεφαλαίου για λόγους «δημόσιου συμφέροντος», η ελίτ της νεοφιλελεύθερης διαχείρισης διεθνώς βρέθηκε να οργανώνει αδιανόητης έκτασης κρατικό παρεμβατισμό για να σώσει το κεφάλαιο που η ίδια έθεσε σε «αργία». Πρόκειται για τέτοιας έκτασης παρεκκλίσεις από την «κανονικότητα» που μόνο ο λόγος περί «πολέμου» μπορεί να διασκεδάσει – «είμαστε σε πόλεμο».

Ο πόλεμος όμως δεν δικαιολογεί μόνο τέτοιες «αποκλίσεις» από την κανονικότητα, αλλά και άλλες – όλες τις πιθανές ή και απίθανες. Ποιος θα αποφασίσει ποιες «αποκλίσεις από την κανονικότητα» είναι «νόμιμες» και επιθυμητές και ποιες όχι; Οι άρχουσες τάξεις είναι αποφασισμένες, στο όνομα του «δημόσιου συμφέροντος» πάντα αλλά στην πραγματικότητα στο όνομα των συμφερόντων του κεφαλαίου και της καπιταλιστικής κυριαρχίας, να οργανώσουν -και ήδη οργανώνουν- όλες τις αποκλίσεις που εμβαθύνουν το πρόγραμμα λεηλασίας των εργατικών-κοινωνικών δικαιωμάτων αλλά και της φύσης. Η κυβέρνηση του Κυριάκου Μητσοτάκη είναι σε αυτό διεθνής πρωτοπορία: αντι-περιβαλλοντικό νομοσχέδιο, αντι-εκπαιδευτικό νομοσχέδιο, «δώρα» και «φωτογραφικές» ρυθμίσεις για τους καπιταλιστές.

Η λογική τους είναι: αφού αναγκαστήκαμε να επιβάλουμε την πιο βαριά ποινή (της αργίας) στο κεφάλαιο, αφού αναγκαστήκαμε να αυξήσουμε τόσο πολύ τις κρατικές δαπάνες υφιστάμενοι μια καταστροφική αύξηση των ελλειμμάτων και του κρατικού χρέους, και αφού προς το παρόν αποφύγαμε τα χειρότερα, τώρα πρέπει να αντισταθμίσουμε τις «απώλειες».

Για πολλά μπορεί κανείς να κατηγορήσει τις άρχουσες τάξεις αλλά όχι για έλλειψη πείρας και ταξικής συνείδησης. Γνωρίζουν πολύ καλά ότι από την άποψη της συνολικής κρίσης και των οικονομικών, κοινωνικών, ιδεολογικών και πολιτικών της επιπτώσεων είμαστε ακόμη στο «τέλος της αρχής» – αν όχι στη «μέση της αρχής». Γνωρίζουν ότι κάθε είδους αστάθειες θα εκδηλωθούν. Γνωρίζουν ότι η τωρινή δομική κρίση θα έχει βάθος και διάρκεια – ανεξάρτητα από το είδος και την «ποιότητα» της ανάκαμψης ύστερα από την ολοκλήρωση του κύκλου της ύφεσης. Αυτός είναι ο λόγος που «επενδύουν» στην καταστολή, είτε με το εξόφθαλμο τρόπο των αγριοτήτων των ΜΑΤ και της ομάδας ΔΕΛΤΑ είτε με τον πιο ραφινάτο τρόπο των ιδεολογικών δεσμών και της παθητικοποίησης που υφαίνονται πάνω στον καμβά της αναγκαιότητας αποστασιοποίησης. Οι άρχουσες τάξεις δεν πυροβόλησαν τα πόδια τους επιβάλλοντας «αργία» στο κεφάλαιο και μια τέτοια ανήκουστη απόκλιση από την καπιταλιστική κανονικότητα με στόχο να «δέσουν» την κοινωνία με τα δεσμά της καταστολής˙αντίθετα, η ένταση της καταστολής, εκτός από μόνιμο παρακολούθημα όλων των εκδοχών διαχείρισης του κεφαλαίου ιδιαίτερα στην περίοδο του φθίνοντος καπιταλισμού, οφείλεται τώρα, σε συνθήκες πρωτόγνωρης δομικής κρίσης που βρίσκεται μόνο στην αρχή της, και σε ανάγκες προετοιμασίας και πρόληψης για τους κοινωνικούς και πολιτικούς κλυδωνισμούς που έρχονται.

Επιστροφή στην «κανονικότητα»;

Καθώς οι κυβερνήσεις για λογαριασμό του κεφαλαίου διακηρύσσουν την «επιστροφή στην κανονικότητα», τίθεται αναπόφευκτα το ερώτημα: επιστρέφουμε πράγματι στην «κανονικότητα» – και σε ποια; Επιστρέφουμε στην προ κορωνοϊού κατάσταση «βελτιωμένη» με τις κυβερνητικές «προσαρμογές» που έγιναν την περίοδο της καραντίνας; Συναγερμός τέλος και ποτέ πια καραντίνα και lockdown; Επομένως, η διατήρηση κάποιων ήπιων μέτρων κοινωνικής αποστασιοποίησης αποσκοπεί απλώς στο να κατοχυρώσει τα κέρδη από τις πολιτικές χειραγώγησης των μαζών και να αποτρέψει της εκδηλώσεις -με υψηλό βαθμό συγκέντρωσης και συγχρωτισμού- των κινημάτων αντίστασης και της Αριστεράς;

Ανεξάρτητα από προπαγανδιστικά τρικ, οι καπιταλιστικές κυβερνήσεις δεν έχουν τέτοια εκτίμηση ούτε διακατέχονται από τέτοια αισιοδοξία. Απλώς, έχοντας αποφύγει τα χειρότερα μιας μεγάλης κλίμακας κρίσης του συστήματος υγείας και τις παρεπόμενες συνέπειες μιας οξείας κοινωνικής και πολιτικής κρίσης, τώρα κηρύσσουν την «επανέναρξη λειτουργίας» του καπιταλιστικού μηχανισμού παραγωγής και κατανάλωσης. Γνωρίζουν ότι ο κίνδυνος δεν παρήλθε. Έχουν ενημερωθεί αρμοδίως από τις δικές τους επιστημονικές κορυφές ότι είναι αναπόφευκτη τουλάχιστον μία σοβαρή υποτροπή της πανδημίας στο πλαίσιο μιας διαδικασίας με εξάρσεις και υφέσεις που θα επεκταθεί και στο 2021, ίσως και το 2022, μέχρι να διατεθεί μαζικά σε παγκόσμια κλίμακα ένα (ή περισσότερα…) αποτελεσματικό εμβόλιο. Τι άλλαξε και αίρουν το lockdown; Την απάντηση έχει ο Άδωνις Γεωργιάδης και άλλοι σαν κι αυτόν: η οικονομία δεν αντέχει άλλη καραντίνα. Αυτό σημαίνει ότι η καραντίνα δεν μπορεί να παραταθεί άλλο: με τις πρώτες ενδείξεις ότι άρχισε να μειώνεται ο ρυθμός επέκτασης της πανδημίας και να ανταποκρίνεται στοιχειωδώς το σύστημα υγείας, το lockdown αίρεται.

Το «η οικονομία δεν αντέχει άλλη καραντίνα» σημαίνει όμως και κάτι άλλο: πρέπει να διακινδυνεύσουμε πραγματικές εκατόμβες νεκρών για να επιβάλουν ξανά οι καπιταλιστικές κυβερνήσεις σοβαρά μέτρα κοινωνικής αποστασιοποίησης και ακόμη περισσότερο γενικευμένο lockdown – ακόμη και αν καθαρά υγειονομικοί λόγοι θα το καθιστούσαν απαραίτητο! Για δύο βασικούς λόγους: Πρώτο, γιατί οι συνέπειες από το βάθος της ύφεσης θα ξεπεράσουν πολλά αποδεκτά όρια (μεγάλης έκτασης καταστροφή νεκρής και ζωντανής εργασίας, κεφαλαίου και εργατικής δύναμης, κρατικά ελλείμματα και χρέος εκτός ορίων, διάλυση εμπορικών και εφοδιαστικών αλυσίδων, προστατευτισμός και ανταγωνιστική διαχείριση της κρίσης κ.λπ. κ.λπ., μακροχρόνια πλήγματα σε βασικούς τομείς των υπηρεσιών που η λειτουργία τους προϋποθέτει συνεργασία και υψηλή συγκέντρωση-συγχρωτισμό ανθρώπων), δημιουργώντας κοινωνικό και πολιτικό τοπίο Μεσοπολέμου – με όλες τις ιστορικές «δυσλειτουργίες» και τα αποδεδειγμένα ρίσκα του για το σύστημα.

Δεύτερο, γιατί η ιδιαιτερότητα της υγειονομικής πλευράς της κρίσης και της καραντίνας σε παρατεταμένη διάρκεια εγκυμονεί κινδύνους για πιο μόνιμες και πιο βαθιές ρωγμές στο συνολικό οικοδόμημα της καπιταλιστικής «κανονικότητας». Αν οι άνθρωποι «συνηθίσουν» να ζουν όχι με την «ασφάλεια» της κανονικότητας αλλά με την αίσθηση της διακινδύνευσης και με ανοιχτά τα μεταφυσικά ερωτήματα για τη ζωή και τον θάνατο, η απόσταση μέχρι να τεθούν ανοιχτά ερωτήματα και να εμφανιστούν «καινά δαιμόνια» για το περιεχόμενο και την ιεράρχηση των αξιών, το «νόημα της ζωής», τον τρόπο οργάνωσης της κοινωνίας, δεν είναι καθόλου απίθανο να διανυθεί…

Αυτοί που πιστεύουν λιγότερο στην αποτελεσματικότητα των κυβερνητικών μέτρων («πλένουμε χεράκια – κρατάμε αποστάσεις» κ.λπ.) είναι οι ίδιοι οι κυβερνώντες. Εξάλλου, αν το πράγμα ξαναστραβώσει -που θα ξαναστραβώσει- το άλλοθι έχει κατασκευαστεί: εμείς λάβαμε όλα τα ενδεδειγμένα μέτρα και δώσαμε όλες τις αναγκαίες οδηγίες – φταίνε όσοι ανεύθυνοι πολίτες δεν τα τήρησαν. Ο Μητσοτάκης ζήτησε από τις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις τη διενέργεια τεστ στη χώρα προέλευσης για όλους τους τουρίστες που θα ταξιδέψουν στην Ελλάδα, αλλά το αίτημά του δεν έγινε δεκτό. Ο Τσιόδρας μας εξήγησε γιατί δεν θα διενεργηθούν τεστ στους τουρίστες. Ο καθηγητής Λοιμωξιολογίας Ν. Σύψας μας… διαβεβαίωσε ότι θα έχουμε εισερχόμενα κρούσματα με τον τουρισμό, καθώς και ότι τα σχολεία θα ανοίξουν τώρα για να εξοικειωθούν οι μαθητές με τον τρόπο λειτουργίας σε συνθήκες πανδημίας, αφού σε τέτοιες συνθήκες θα επαναλειτουργήσουν από τον Σεπτέμβριο.

Τον Μάρτιο έκλεισαν τα σύνορα για να μην έχουμε εισαγόμενα κρούσματα. Τώρα ανοίγουν με διαβεβαιώσεις ότι θα έχουμε οπωσδήποτε! – όλα είναι ξεκάθαρα.
Είναι γνωστό -και αυτονόητο εξάλλου- ότι ο ιός «ήρθε απ’ έξω». Τώρα έχει ήδη εγκατασταθεί μέσα και θα ξανάρθει απ’ έξω μέσω τουρισμού. Πως το είπε ο Τσιόδρας: «Πρέπει να μάθουμε να ζούμε με τον ιό». Και τι εννοούσε; Πρέπει να συνηθίσετε να ζείτε εκτεθειμένοι στον κίνδυνο – και να εύχεστε να είστε από τους τυχερούς…

Καμία επιστροφή στην κανονικότητα, λοιπόν, αλλά μόνο ένα μίγμα καπιταλιστικής «αρπαχτής» και «ανοσίας της αγέλης» εν αναμονή νέων εξάρσεων της πανδημίας!

Ο καπιταλισμός είναι επικίνδυνος για τις ζωές μας

Η πυκνότητα των δηλώσεων, αναφορών, αποκαλύψεων, αρθρογραφίας στον διεθνή Τύπο για την υπαιτιότητα της καταστροφής των οικοσυστημάτων και των ενδιαιτημάτων της άγριας ζωής, αλλά και της κλιματικής αλλαγής, όσον αφορά την προέλευση του covid-19, τη συχνότητα εμφάνισης νέων ιών και την απειλή νέων πανδημιών είναι τόσο εντυπωσιακή ώστε αυτά να θεωρούνται πλέον τμήμα των κοινών παραδοχών. Τα ίδια ισχύουν και όσον αφορά την εγκληματική αμέλεια που έδειξαν οι κυβερνήσεις και οι επίσημοι καπιταλιστικοί θεσμοί στην θωράκιση των κοινωνιών απέναντι σε πανδημίες – ενώ είχαν προειδοποιηθεί εγκαίρως και αρμοδίως.
Τελευταία σε αυτή τη σειρά των αποκαλύψεων, η αποκάλυψη ότι το 2017 οι μεγάλες πολυεθνικές του φαρμάκου απέρριψαν σχέδιο της Κομισιόν για επίσπευση της παραγωγής φαρμάκων για παθογόνους ιούς όπως ο κορωνοϊός ώστε να υπάρχει ετοιμότητα ενόψει του κινδύνου πανδημιών. Η αποκάλυψη είναι απολύτως ενδεικτική του γεγονότος ότι ο καπιταλισμός είναι δομικά ανίκανος να προστατεύσει τις ζωές μας: η «αόρατη χειρ» της αγοράς δεν παρεμβαίνει παρά μόνο όταν πρόκειται να μεγιστοποιήσει, να διασφαλίσει ή να σώσει τα κέρδη των καπιταλιστών – όχι για πράγματα παντελώς άσχετα με την κερδοφορία όπως οι ζωές των ανθρώπων. Όσο για τις κυβερνήσεις και τους «καθ’ ύλην αρμόδιους» καπιταλιστικούς θεσμούς, αυτοί ούτε θέλουν ούτε μπορούν να τα βάλουν με τον παντοδύναμο «κινητήρα», το κέρδος.

Ο κίνδυνος των πανδημιών και της κλιματικής αλλαγής, που συμφύονται άμεσα, σηματοδοτεί μια ιστορική αλλαγή στην κλίμακα της διακινδύνευσης: πλέον, ο καπιταλισμός δεν είναι επικίνδυνος μόνο για την επιδείνωση των όρων ζωής της κοινωνικής πλειονότητας (που τις τελευταίες δεκαετίες είναι διαρκής), αλλά και για την ίδια τη ζωή μας! Αυτός ο κίνδυνος εξάλλου πλησιάζει ξανά επικίνδυνα και από τον «κλασικό» δρόμο της όξυνσης των ιμπεριαλιστικών ανταγωνισμών, σε μια συγκυρία που ο κοινός νους υποδεικνύει την ανάγκη παγκόσμιας συνεργασίας για ζητήματα «ζωής και θανάτου».

Η συνείδηση αυτής της ιστορικής αλλαγής κλίμακας θα εμπεδώνεται σταδιακά όλο και περισσότερο: Όσο θα αποδεικνύεται ότι η πανδημία δεν παρήλθε τόσο γρήγορα, όσο θα αποκαλύπτεται ότι ακόμη και τώρα ο καπιταλισμός είναι ανίκανος να θωρακίσει την κοινωνία, όσο θα αποδεικνύεται ότι τα μέσα αντιμετώπισης της πανδημίας (εμβόλια, φάρμακα) γίνονται αντικείμενο κερδοσκοπίας και κρατικών ανταγωνισμών, όσο δεν θα ενισχύεται το δημόσιο σύστημα υγείας αλλά θα επιστρέφουν τα ΣΔΙΤ δημόσιου και ιδιωτικού συστήματος, όσο εκατομμύρια άνθρωποι δεν θα έχουν ή θα χάνουν την πρόσβαση στο σύστημα υγείας. Κυρίως όμως όσο θα πληθαίνουν οι προειδοποιήσεις για κίνδυνο νέων πανδημιών, όπως οι δύο πλέον πρόσφατες: α) Του Αμερικανού επιδημιολόγου Μάικλ Όστερχολμ, καθηγητή και διευθυντή του Κέντρου Έρευνας και Πολιτικής Λοιμωδών Νόσων του πανεπιστημίου της Μινεσότα, που με άρθρο του στο «Foreign Affairs», ο οποίος προειδοποιεί ότι η πανδημία του covid-19 δεν είναι «Η μεγάλη» που εδώ και δεκαετίες φοβούνται οι επιστήμονες, αλλά μπορεί να έρθει γρηγορότερα του αναμενομένου και να μας βρει απροετοίμαστους.

β) Της Κινέζας ιολόγου Σι Ζενγκλί, αναπληρώτριας διευθύντριας του Ινστιτούτου Ιολογίας της Ουχάν, που σε συνέντευξή της στο τηλεοπτικό δίκτυο China Global δήλωσε πως ο covid-19 είναι μόνο η «κορυφή του παγόβουνου» και ότι απαιτείται διεθνής συνεργασία για την πρόληψη μελλοντικών επιδημιών και πανδημιών.

«Και τι πρέπει να γίνει; Δεν αντέχει η οικονομία»,  ή η υπεροχή και η αναγκαιότητα του σοσιαλισμού

Για να υπερασπιστούν την επιλογή εσπευσμένου «ανοίγματος» της οικονομίας, οι κυβερνήσεις προβάλλουν ερωτήματα που υποτίθεται έχουν προφανείς απαντήσεις: «Αντέχει η οικονομία παρατεταμένο lockdown;», «αντέχουν οι εργαζόμενοι χωρίς δουλειά για πολλούς μήνες;», «αντέχει το κράτος να επιδοτεί την εργασία;». Και η κατακλείδα: «Λεφτόδεντρα δεν υπάρχουν»! Ωστόσο υπάρχουν τρισεκ. ευρώ, δολαρίων, γεν κ.λπ. παγκοσμίως για να στηριχτεί η καταρρέουσα αξία όχι μόνο κρατικών και εταιρικών ομολόγων αλλά και κερδοσκοπικών χρηματο-οικονομικών προϊόντων των hedge funds. Υπάρχουν τρισεκ. για να σωθούν αεροπορικές, πετρελαϊκές, ξενοδοχειακές επιχειρήσεις με κρατικό χρήμα και εγγυήσεις. Υπάρχει περιθώριο να εκτοξευτεί περαιτέρω το κρατικό και ιδιωτικό χρέος, που ήδη πριν την νέα κρίση ανερχόταν σε 330% του παγκόσμιου ΑΕΠ!

Λεφτά υπάρχουν, κι στο βαθμό που δεν υπάρχουν, τότε οι κεντρικές τράπεζες τυπώνουν νέο χρήμα αυξάνοντας τους ισολογισμούς τους σε αδιανόητα επίπεδα για να σώσουν καπιταλιστικούς τομείς από κατάρρευση και τον καπιταλισμό από μια μεγάλη περιπέτεια. Στα καθ’ ημάς, λεφτά υπάρχουν για να επιδοτηθεί η Aegean, που εξαγόρασε την πρώην κρατική Ολυμπιακή, την οποία είχα αγοράσει κοψοχρονιά ο Βγενόπουλος γιατί… φόρτωνε το Δημόσιο με ελλείμματα. Λεφτά υπάρχουν για να επιδοτηθούν οι Έλληνες ξενοδόχοι, οι οποίοι ξαφνικά είναι «χωρίς φράγκο στην τσέπη», παρόλο που το τουριστικό έπος της τελευταίας πενταετίας έφερε «στη χώρα» 120 δισ. ευρώ – προφανώς τα κατανάλωσαν «διά τον άρτον αυτών τον επιούσιον»… Αλλά λεφτά δεν υπάρχουν παρά μόνο «πολύ λίγα για πολύ λίγους» όταν πρόκειται για τους εργαζόμενους και μάλιστα επί ποινή διάλυσης των εργασιακών σχέσεων, επέκτασης της «ευέλικτης» εργασίας, μείωσης των μισθών.

Σε κάθε κρίση, ιδιαίτερα αν έχει δομικό χαρακτήρα και είναι ιστορικής εμβέλειας όπως η παρούσα, εκδηλώνεται με τον πιο ανοιχτό τρόπο ο καπιταλιστικός παραλογισμός. Για να ερμηνεύσουμε όσα συμβαίνουν και να βρούμε απαντήσεις, πρέπει να θυμηθούμε τα λόγια του Μαρξ και του Ένγκελς: έχουμε κρίση όχι γιατί καταστράφηκαν από κάποια θεομηνία τα μέσα παραγωγής και αναπαραγωγής της ζωής, τα μέσα ύπαρξης -αυτά εξακολουθούν να υπάρχουν όσο και τον περασμένο Φεβρουάριο-, αλλά γιατί διαμορφώθηκαν συνθήκες που δεν μπορούν να αξιοποιηθούν με τους επιθυμητούς για ο κεφάλαιο όρους. Γιατί τα μέσα ύπαρξης της ανθρωπότητας έχουν γίνει κεφάλαιο, είναι δηλαδή ιδιοκτησία των καπιταλιστών κι όχι κοινωνική ιδιοκτησία, και άρα «δουλεύουν» μόνο στον βαθμό που αποδίδουν κέρδος – αλλιώς υπολειτουργούν, απαξιώνονται, ακινητοποιούνται. Και έτσι αποκαλύπτεται σε όλο του το μεγαλείο ο καπιταλιστικός παραλογισμός: έχουμε κρίση γιατί έχουμε… πάρα πολύ εμπόριο, βιομηχανία, πολιτισμό, μέσα ύπαρξης! Αφού αυτό είναι το πρόβλημα, ανάλογα παράλογες είναι και οι λύσεις: για να αποκατασταθεί το κίνητρο της επιθυμητής κερδοφορίας και να ξαναβάλουν οι καπιταλιστές σε κίνηση τα μέσα ύπαρξης, πρέπει ένα μέρος των μέσων ύπαρξης… να καταστραφεί!

Ωστόσο, απαιτείται μια πιο συγκεκριμένη απάντηση στο ερώτημα: και τι θα μπορούσε να γίνει. Και η απάντηση είναι συνοπτικά η εξής: Θα έπρεπε αντί για γενικευμένη καραντίνα να έχουμε μαζικά προληπτικά τεστ σε συνδυασμό με στοχευμένη καραντίνα για φορείς-νοσούντες και ευάλωτες ομάδες˙ άμεση και αποφασιστική ενίσχυση του δημόσιου συστήματος υγείας (μαζικές προσλήψεις γιατρών και νοσηλευτικού προσωπικού, αλλά και επίταξη/εθνικοποίηση του ιδιωτικού τομέα υγείας, επίταξη ιδιωτικών επιχειρήσεων για παραγωγή μασκών, τεστ, υγειονομικού υλικού για δημιουργία δημόσιων αποθεμάτων, χρηματοδότηση της έρευνας παραγωγής φαρμάκων και εμβολίων υπό δημόσιο έλεγχο και συντονισμό)˙λειτουργία μόνο των τομέων της παραγωγής που συνδέονται άμεσα με την κάλυψη των βασικών κοινωνικών αναγκών (τρόφιμα, φάρμακα, υγειονομικό υλικό, υπηρεσίες καθαριότητας, ενέργεια, μεταφορές) με αυστηρά υγειονομικά πρωτόκολλα και lockdown για όλους τους υπόλοιπους τομείς˙ κάλυψη όλων των αναγκών επιβίωσης του πληθυσμού (εργαζομένων και ανέργων) με κρατικές δαπάνες (το κράτος «πληρώνει την καραντίνα»). Δεν ακολουθήθηκε ένα τέτοιο σχέδιο αντιμετώπισης της πανδημίας όχι λόγω κάποιων διαφορετικών επιστημονικών εισηγήσεων ή «απόψεων» αλλά γιατί ένα τέτοιο σχέδιο ξεπερνάει όχι απλώς τα όρια αντοχής του καπιταλισμού, αλλά τον ίδιο τον καπιταλισμό. Εκτεταμένο lockdown στους μη απαραίτητους άμεσα τομείς οικονομικής δραστηριότητας δεν θα είχε κανένα αρνητικό αποτέλεσμα όσον αφορά τα μέσα παραγωγής και αναπαραγωγής της ζωής. Θα κατέρρεε βέβαια η καπιταλιστική κερδοφορία και θα είχαμε κύμα χρεοκοπιών καπιταλιστικών επιχειρήσεων, οπότε θα έπρεπε τα μέσα ύπαρξης να κοινωνικοποιηθούν. Θα αυξάνονταν τα κρατικά ελλείμματα και το κρατικό χρέος και θα έμπαινε ζήτημα είτε νέων προγραμμάτων λιτότητας είτε διαγραφής χρεών και ριζικής αλλαγής κοινωνικού υποδείγματος.
Ωστόσο, τι το κακό υπάρχει σε αυτά, όταν μάλιστα πρόκειται για τις ζωές των ανθρώπων;

Αυτή η κρίση θέτει το «ερώτημα» του σοσιαλισμού όχι με όρους θεωρητικούς ή αξιακούς, αλλά με όρους υπεράσπισης της ζωής της κοινωνικής πλειονότητας. Ας αναλογιστούμε για μια στιγμή το εξής: πόσο ικανός είναι ο καπιταλισμός να προστατεύσει τις ζωές των ανθρώπων αν επέλθει η «Μεγάλη πανδημία» για την οποία μιλούν τα πλέον υπεύθυνα χείλη ιολόγων και επιδημιολόγων όταν αποτυγχάνει παταγωδώς στο τεστ της πανδημίας του κορωνοϊού; Ποιος/α πιστεύει στα σοβαρά ότι ο καπιταλισμός θα περάσει το τεστ της κλιματικής αλλαγής και των υπαρξιακών κινδύνων με τους οποίους απειλεί την ανθρωπότητα; Ποιος θα μας προφυλάξει από νέους καταστροφικούς πολέμους όταν κυβερνούν παρανοϊκοί «στρατηλάτες» τύπου Τραμπ και όταν η ανισόμερη ανάπτυξη έχει δημιουργήσει για πρώτη φορά ύστερα από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο δυναμικές ανατροπής στις κορυφαίες θέσεις της παγκόσμιας ιεραρχίας ισχύος;

Ποιος θα ισχυριστεί επιπόλαια ότι τέτοιοι κίνδυνοι δεν είναι πραγματικοί ή ότι αφορούν το πολύ μακρινό μέλλον; Ο σοσιαλισμός γίνεται ξανά επίκαρος όχι με όρους ιστορικής προοπτικής και ιστορικού ορθολογισμού, αλλά με όρους αναγκαιότητας και στο πλαίσιο της τωρινής ιστορικής συγκυρίας.

Επανεπιβεβαίωση της καπιταλιστικής δυστοπίας ή σοσιαλιστική επανάσταση!

«Σαν το σπουργίτι είσαι αδερφέ μου, σαν το σπουργίτι

μέσα στις μικροσκοπικές σκοτούρες του»

Ναζίμ Χικμέτ

Τούτων δοθέντων, σε μια τέτοια συγκυρία, η Αριστερά με ποια στρατηγική πυξίδα πορεύεται; Τι επιδιώκει; Συναινεί στο καπιταλιστικό πρόταγμα της «επιστροφής στην κανονικότητα», και στην ασφάλεια της δικής της υποταγμένης ύπαρξης στο πλαίσιό της, και διαφοροποιείται μόνο στην υπεράσπιση των εργασιακών και δημοκρατικών «κεκτημένων» αυτής της «κανονικότητας»; Θα ήταν θλιβερό και ανάξιο να απαντήσουμε θετικά σε αυτό το ερώτημα! Όχι πρωτίστως γιατί η προ κορωνοϊού καπιταλιστική κανονικότητα είχε τη μορφή της δυστοπίας, αλλά γιατί η κρίση του 2008 μας δίδαξε πως ιδιαίτερα σε περιόδους δομικών κρίσεων δεν είναι καν εφικτή (ακόμη και αν υποθέσουμε ότι θα ήταν επιθυμητή) η κοινωνική διαπραγμάτευση των όρων της δυστοπίας.

Στις δομικές κρίσεις οι ταξικοί συσχετισμοί ανατρέπονται και οι κοινωνίες μετασχηματίζονται: είτε καπιταλιστικά (προς το χειρότερο) είτε σε αντικαπιταλιστική κατεύθυνση. Σε τέτοιες συνθήκες οι αστικές τάξεις παραχωρούν ελάχιστα μόνο αν κινδυνεύουν να χάσουν πολλά ή και όλα.

Ένας τέτοιος κίνδυνος για την καπιταλιστική κυριαρχία γίνεται «πειστικός» μόνο με μαζικές πρακτικές ανυπακοής και αμφισβήτησης της καπιταλιστικής κανονικότητας. Μόνο το φάσμα της κοινωνικής επανάστασης μπορεί να τρομάξει την αστική τάξη τόσο, ώστε να υποχρεωθεί σε άξιες λόγου παραχωρήσεις – που, όπως έχει διδάξει η ιστορική πείρα, φροντίζει στη συνέχεια γρήγορα και συστηματικά να τις ακυρώσει μόλις ο κίνδυνος της επανάστασης περάσει.

Δεν μιλούμε λοιπόν για μια ξέπνοη, ακίνδυνη και «ιεροτελεστική», «αξιακού» και μόνον χαρακτήρα, προπαγάνδιση σοσιαλιστικών ιδεών και ανάδειξη των προτερημάτων της σοσιαλιστικά οργανωμένης κοινωνίας – αν και η σημερινή Αριστερά δεν φαίνεται ικανή ούτε γι’ αυτό. Εννοούμε μια στρατηγική ανατρεπτική, επαναστατική, που επιδιώκει να γίνει «εφαρμοσμένη πολιτική» στην ιστορική συγκυρία που διαμορφώνεται. Διότι το δίλημμα είναι αδυσώπητο: είτε ο καπιταλισμός θα επανεπιβεβαιώσει την κυριαρχία του οικοδομώντας μια διαρκώς επιδεινούμενη κοινωνική δυστοπία είτε τη λύση θα δώσει η σοσιαλιστική επανάσταση. Η Αριστερά που δεν τολμάει ούτε να το διανοηθεί, είναι φάντασμα του εαυτού της και ανάξια του ιστορικού της ρόλου. Είναι η Αριστερά-εξαρτημένη μεταβλητή της καπιταλιστικής κανονικότητας. Και σε αυτήν θα ηγεμονεύουν πάντα η σοσιαλδημοκρατία του ΣΥΡΙΖΑ και ο σταλινισμός του ΚΚΕ. Που τόσο στην τελευταία κρίση του προσφυγικού, με τα γεγονότα στον Έβρο και τα νησιά του βορειοανατολικού Αιγαίου, όσο και στην τωρινή του κορωνοϊού, τήρησαν ευλαβικά τα όρια ανοχής και αντοχής της καπιταλιστικής κανονικότητας και της μητσοτακικής διακυβέρνησης.

Δεν πρόκειται για «ανεδαφικό κήρυγμα», αλλά για ωμό ρεαλισμό. Δεν πρόκειται για κήρυγμα ενάντια στους αμυντικούς αγώνες υπεράσπισης κατακτήσεων και δικαιωμάτων (που είναι το αναγκαίο σημείο εκκίνησης), αλλά για αδήριτη ανάγκη να συντονιστούν, ωριμάσουν, προσανατολιστούν οι αγώνες σε ένα μεγάλο ανατρεπτικό κίνημα. Χωρίς αυτή την προϋπόθεση, όλα θα είναι ξέπνοα και βραδυφλεγή – και θα ηττηθούν.
Ο πολύ πρόσφατος κύκλος των εξεγέρσεων σε περίπου 20 χώρες σε όλο τον κόσμο, στα τέλη του 2019, δηλαδή προ της κρίσης του κορωνοϊού, έδειξε ότι το εξεγερτικό «υλικό» σωρεύεται, υπάρχει. Αρκεί να το πιστέψουμε, να το ανακαλύψουμε, να προσανατολιστούμε σε αυτό, να συνδεθούμε μαζί του και να το οργανώσουμε. Ο σάπιος κόσμος του φθίνοντος καπιταλισμού της κρίσης δεν έχει τίποτε περισσότερο ανάγκη από την Αριστερά των μεγάλων ιστορικών οριζόντων και τον ορθολογισμό της κοινωνικής επανάστασης! Μια Αριστερά που δεν μοιάζει με το σπουργίτι του Χικμέτ, μια Αριστερά ανατρεπτική, επαναστατική. Βεβαίως η σοσιαλιστική επανάσταση έχει τις συγκεκριμένες προϋποθέσεις της, αντικειμενικές και υποκειμενικές – αλλά από δω και πέρα ξεκινάει μια άλλη μεγάλη συζήτηση.

Του Αλέξη Λιοσάτου

Όχι στην κερδοσκοπία, τα «πνευματικά δικαιώματα» και τους ανταγωνισμούς πολυεθνικών και κρατών

Στο πλαίσιο του καπιταλισμού έχουν αναπτυχθεί σε απίστευτα υψηλό βαθμό οι παραγωγικές δυνατότητες της ανθρωπότητας, το ίδιο και οι επιστημονικές και τεχνολογικές. Όχι βέβαια επειδή το κεφάλαιο παράγει αξία, αλλά επειδή η εργατική τάξη αποδεικνύεται η μεγαλύτερη παραγωγός αξιών στην ανθρώπινη Ιστορία. Ωστόσο, υπό τον ζυγό του κεφαλαίου η παραγωγή αξιών και οι τεχνολογικές και επιστημονικές πρόοδοι είτε μένουν ανολοκλήρωτες αυτές καθαυτές είτε τα αγαθά τους δεν είναι προσβάσιμα γι’ αυτούς/ές που ζουν από την εργασία τους. Από τον γενικό αυτό κανόνα δεν θα μπορούσε να εξαιρείται το πολυαναμενόμενο εμβόλιο για τον covid-19. Μέσα σε λίγες εβδομάδες από την ταυτοποίηση του νέου κορωνοϊού, ξεκίνησαν οι έρευνες για τη δημιουργία εμβολίου και οι πρώτες κλινικές δοκιμές και σήμερα πάνω από 100 εμβόλια βρίσκονται υπό δοκιμή. Ωστόσο, στην έρευνα αυτή πρωταγωνιστούν μεγάλες φαρμακευτικές βιομηχανίες, καπιταλιστές ιδιώτες, μαζί με πανεπιστήμια, πολλά όμως από τα οποία είναι γνωστό ότι συνεργάζονται, επηρεάζονται και χρηματοδοτούνται από μεγάλες εταιρείες.

Εμβόλιο από ποιους;

Όχι η σοσιαλιστική ή κομμουνιστική ηθική, αλλά η κοινή λογική και το κοινό «αίσθημα» υποδεικνύουν ότι οι προσπάθειες για την παραγωγή εμβολίου για μια επικίνδυνη πανδημία θα έπρεπε να συντονίζονται παγκόσμια από τα κράτη και οργανισμούς που θα εκπροσωπούσαν διεθνώς το «δημόσιο συμφέρον» (για παράδειγμα, τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας – ΠΟΥ). Αντ’ αυτού, έχουμε μια μακρά λίστα από πρότζεκτ παραγωγής εμβολίου στα οποία πρωταγωνιστούν τα μεγαθήρια της παγκόσμιας φαρμακοβιομηχανίας, συχνά επιχορηγούμενα από τα αντίστοιχα κράτη! Παραθέτουμε ενδεικτικά από τον μακρύ σχετικό κατάλογο:

• Νορβηγική σύμπραξη δημόσιου-ιδιωτικού τομέα που αναπτύσσει επιδημικά εμβόλια, ανακοίνωσε ότι θα επενδύσει 2 δισ. ευρώ.
• Το ερευνητικό τμήμα του υπ. Υγείας των ΗΠΑ (BARDA) ανακοίνωσε σύμπραξη με την πολυεθνική φαρμακοβιομηχανία Johnson & Johnson με επένδυση 1 δισ. δολαρίων για την ανάπτυξη εμβολίου.(1)
• Το CEPI του Μπιλ Γκέιτς χρηματοδοτεί ήδη οκτώ διαφορετικές προσπάθειες ανάπτυξης εμβολίων με επιχειρηματολογία του τύπου «καλύτερα να αφιερώσουμε μερικά δισ., αν πρόκειται να γλιτώσουμε τις οικονομικές καταστροφές τρισεκατομμυρίων που θα φέρει ο COVID-19» και θεωρεί ότι θα απαιτηθούν τουλάχιστον $2 δισ. για την ανάπτυξη και τις κλινικές δοκιμές.
• Μεταξύ των προσπαθειών που χρηματοδοτεί ο CEPI του Μπιλ Γκέιτς συναντάμε τη συνεργασία της αμερικανικής εταιρείας βιοτεχνολογίας Novavax με το Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης.
• Ωστόσο, προβάδισμα στη μάχη για ένα αποτελεσματικό εμβόλιο έχουν πάρει η κινεζική φαρμακευτική εταιρεία CanSino BΙΟ και η αμερικανική εταιρεία βιοτεχνολογίας Μοderna.
• Χρηματοδότηση από τη BARDA διασφάλισε και η γαλλική πολυεθνική φαρμακοβιομηχανία Sanofi.
• Η γερμανική ΒioΝΤech, πλέον σε συνεργασία με την αμερικανική Pfizer αναπτύσσει ένα εμβόλιο για τον κορωνοϊό, επεκτείνοντας τη συμφωνία τους για ένα αντίστοιχο εμβόλιο για την εποχική γρίπη.
• Xρηματοδότηση $11,9 εκατ. από το αμερικανικό υπουργείο Άμυνας εξασφάλισε η κοινοπραξία των αμερικανικών φαρμακευτικών εταιρειών Ology Bioservices  και Inovio Pharmaceuticals.
• Η CureVaccurevac, που εδρεύει στο Τίμπινγκεν της Γερμανίας, ανακοίνωσε ότι έχει προχωρήσει τη διαδικασία ανάπτυξης ενός αποτελεσματικού εμβολίου για τον κορωνοϊό και σκοπεύει να ξεκινήσει τη διεξαγωγή κλινικών δοκιμών τον Ιούνιο του 2020. Το σημαντικό είναι ότι εκπρόσωποι της εταιρείας δηλώνουν έτοιμοι να προχωρήσουν στην παραγωγή εκατομμυρίων δόσεων με «σχετικά χαμηλό κόστος» στις δικές τους εγκαταστάσεις μέχρι το 2021.

Στη μάχη για τα εμβόλια μπήκαν ακόμα και καπνοβιομηχανίες, όπως η Philip Morris…
Εκτός της οικονομικής στήριξης της CureVac, η EE «κινητοποίησε» δημόσιους και ιδιωτικούς πόρους €140 εκατ. ευρώ για να υποστηρίξει την έρευνα για το εμβόλιο. Στο εγχείρημα η ευρωπαϊκή φαρμακοβιομηχανία θα «συνεισφέρει» 50 εκ. ευρώ.(3) Υποψιαζόμαστε ότι αυτή η «συνεισφορά», σε κάθε περίπτωση πολύ μικρή, δεν θα είναι… αφιλοκερδής. Προκαλούν τρομακτική εντύπωση τα «ψίχουλα» που διαθέτει η ΕΕ για ένα τόσο κρίσιμο ζήτημα: ισούνται μόλις με το 0,2% του ύψους του προγράμματος «ποσοτικής χαλάρωσης» της ΕΚΤ, χωρίς να πάρουμε υπόψη τους υπόλοιπους ευρωπαϊκούς πόρους που έχουν διατεθεί για τη «στήριξη» του ιδιωτικού καπιταλιστικού τομέα! Προφανώς οι ζωές των ανθρώπων αξίζουν πολύ λιγότερο απ’ ό,τι τα κέρδη.
Στο μεταξύ, οι φαρμακοβιομηχανίες αξιοποιούν την πείρα από τις προηγούμενες προσπάθειες παραγωγής εμβολίου για τους κορωνοϊούς που προκάλεσαν τις νόσους SARS και MERS.(4)
Παράλληλα με την ανάπτυξη εμβολίων, χρηματοδοτούνται θεραπείες που εξελίσσονται ήδη (αντιϊκά φάρμακα, θεραπευτικά πεπτίδια, μονοκλωνικά αντισώματα και δραστικά μόρια κατά του ιού) αλλά και διαλογή και ταυτοποίηση δραστικών μορίων κατά του ιού,(6) όπως από την κινεζική Ascletis Pharma και τις αμερικανικές Johnson & Johnson, Athersys και Aperion Biologics.(7)
Τέλος, είναι γνωστό ότι και στην παραγωγή αντιβιοτικών, που είναι απαραίτητα στη μάχη κατά του κορωνοϊού, πρωταγωνιστούν οι μεγάλες πολυεθνικές φαρμάκου του πλανήτη.
Είναι λοιπόν προφανές ότι έχει ξεσπάσει παγκόσμιος ανταγωνισμός για την παραγωγή του εμβολίου για τον covid-19 και ότι οι «νικητές» (που μπορεί να είναι όχι ένας αλλά δύο ήτρεις) σε αυτό τον αγώνα δρόμου αναμένουν τα ανάλογα οφέλη: κέρδη όχι μόνο χρηματικά αλλά και γεωπολιτικά. Για ένα ακόμη σημαντικό ζήτημα που σχετίζεται με την πανδημία, δηλαδή με τις ζωές των ανθρώπων (στην κυριολεξία), πρυτανεύουν τα «ύψιστα» και σύμφυτα με το dna του καπιταλισμού συμφέροντα των ανταγωνιζόμενων ιδιωτών καπιταλιστών και των ανταγωνιζόμενων κρατών.

 

…και για ποιους;

Είναι πανθομολογούμενο ότι για την αποτελεσματική αντιμετώπιση της πανδημίας, οι ελπίδες του ΠΟΥ και σύμπασας της «επιστημονικής κοινότητας» στρέφονται στη παραγωγή ενός αξιόπιστου εμβολίου (με δεδομένο μάλιστα ότι το γενετικό υλικό του ιού δεν φαίνεται να μεταλλάσσεται σε σημαντικό βαθμό), που θα προστατεύει τα εμβολιασμένα άτομα και ταυτόχρονα θα μειώνει τη μεταδοτικότητα του ιού προστατεύοντας όσους δεν έχουν εμβολιαστεί. Στη μάχη κατά του νέου κορωνοϊού είναι δεδομένο ότι χρειάζεται εμβολιασμός στο σύνολο του παγκόσμιου πληθυσμού. Γι’ αυτό και στην «επιστημονική κοινότητα» υπάρχει συμφωνία στο γεγονός ότι θα χρειαστούν τουλάχιστον 18 μήνες για να γίνει αυτό εφικτό.
Και πάλι όμως δεν υπάρχει καμία εγγύηση ότι το εμβόλιο θα είναι για όλους. Κατ’ αρχάς υπάρχει ο προφανής κίνδυνος να το μονοπωλήσουν οι πλούσιες χώρες, κάτι που παρατηρήθηκε και στη γρίπη των χοίρων, όταν οι πιο πλούσιες χώρες δημιουργούσαν αποθέματα ενώ οι φτωχότερες προμηθεύτηκαν αργότερα το εμβόλιο και σε μικρότερες ποσότητες, μη μπορώντας να εμβολιάσουν όλο τον πληθυσμό τους. Η μονοπωλιακή επιδίωξη εδώ θα αφορά είτε τις μειωμένες ποσότητες του εμβολίου, τουλάχιστον τον πρώτο καιρό, είτε την αδυναμία φτωχών χωρών να το αγοράσουν σε επαρκείς ποσότητες, είτε την προσπάθεια των πλούσιων χωρών να δημιουργήσουν αποθέματα. Έτσι όμως υπάρχει και ο κίνδυνος για τη μη εξάλειψη και τη διαιώνιση της νόσου COVID. (8)
Τα έως τώρα δεδομένα δεν επιτρέπουν αισιοδοξία για μη μονοπωλιακή συμπεριφορά των… μονοπωλίων. Ο Τραμπ προσπάθησε να εξαγοράσει την γερμανική εταιρεία CureVac. Ερευνητής του πανεπιστημίου της Κοπεγχάγης που χρηματοδοτούνταν από κονδύλια της ΕΕ προσεγγίστηκε από μεγάλες εταιρείες για να αγοράσουν τα δικαιώματα της έρευνας. Πλούσιες χώρες προσπαθούν να εξασφαλίσουν αποθέματα και να μονοπωλήσουν μάσκες, αντιβιοτικά κι άλλα φάρμακα.(9)
Οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα έχουν καταγγείλει ότι η αμερικανική εταιρεία Cepheid, που κατασκευάζει διαγνωστικά τεστ, αποτελεί άλλο ένα παράδειγμα κερδοσκοπίας στην πανδημία. Aνακοίνωσε ότι θα χρεώνει 19,80 δολάρια ανά τεστ στις αναπτυσσόμενες χώρες, συμπεριλαμβανομένων των φτωχότερων χωρών του κόσμου, όπου οι άνθρωποι ζουν με λιγότερο από 2 δολάρια την ημέρα.(10)
Ήδη έχουν προκύψει φωνές από αναλυτές κι επιστήμονες, ότι για να παραχθεί το εμβόλιο και μάλιστα σε επαρκείς ποσότητες με δυνατότητες διανομής παγκόσμια, πρέπει να συνεργαστεί το σύνολο των εταιρειών, κρατών κι επιστημονικών φορέων παγκόσμια, διαφορετικά θα χαθεί χρόνος και πιθανόν πολλές ακόμα χιλιάδες ζωές. Είναι πολύ πιθανό ότι μία, δύο ή τρεις εταιρείες θα καταφέρουν να φτιάξουν πρώτες ένα αποτελεσματικό εμβόλιο. Σε αυτή την περίπτωση, θα έπρεπε να απεμπολήσουν κάθε διεκδίκηση δικαιώματος «πατέντας» και να μοιράσουν τη γνώση τους «αφιλοκερδώς», αλλά ποιος πιστεύει ότι στην καπιταλιστική ζούγκλα θα πρυτανεύσουν τέτοιες αξίες; Ο λυσσώδης τρόπος με τον οποίο ο καπιταλισμός υπερασπίζεται τα «πνευματικά δικαιώματα», δηλαδή την ατομική ιδιοκτησία σε πατέντες -και μάλιστα σε προκλητικά μακροχρόνια βάση- δεν αφήνει περιθώρια αισιοδοξίας.
Καθώς όλοι αυτοί οι φόβοι είναι προφανείς (it’s the capitalism, stupid!), έχει κατατεθεί η πρόταση να φτιάξουν τα κράτη έναν παγκόσμιο «κουμπαρά», στον οποίο κάθε κράτος θα συμμετέχει χρηματοδοτικά ανάλογα με τις δυνατότητές του (για παράδειγμα με ένα ποσοστό επί του ΑΕΠ) και θα προμηθεύεται αριθμό εμβολίων ανάλογα με τις ανάγκες του.
Τέλος, είναι δεδομένο ότι καμία εταιρεία δεν μπορεί να παραγάγει το εμβόλιο σε επαρκείς ποσότητες για όλο τον παγκόσμιο πληθυσμό. Οπότε στο σημείο αυτό υπεισέρχεται αναπόφευκτα το ζήτημα της τιμής. Κατ’ αρχάς, θα πρέπει να θεωρείται βέβαιο ότι το εμβόλιο ΔΕΝ θα είναι δωρεάν. Οι φαρμακοβιομηχανίες προσβλέπουν στην απόσβεση της «επένδυσης» και σε επιπλέον -μεγάλα, ασύλληπτα για έναν καθημερινό εργαζόμενο- κέρδη. Στο μόνο συγκεκριμένο στοιχείο που βρήκαμε ενδεικτικό του τι σημαίνει «λογική τιμή» ή «σχετικά χαμηλό κόστος», η J&J πρότεινε τιμή 10 δολάρια για κάθε εμβόλιο. Ακόμα όμως και η τιμή των 10 ευρώ θα καταστήσει απαγορευτική την παγκόσμια καθολική διανομή του εμβολίου. Και βέβαια η «προτεινόμενη» τιμή μπορεί να μην έχει καμία σχέση με την πραγματική, καθώς, όπως εκτιμούν οι ειδικοί, το κόστος θα εξαρτηθεί από τη δόση, την πολυπλοκότητα (και τα έξοδα) της διαδικασίας κ.λπ. Συνεπώς, καταλήγουν αυτές οι «φωνές», τα εμβόλια πρέπει να διατίθενται σε επαρκείς ποσότητες και δωρεάν, όπως και για την κοινή γρίπη. Εννοείται πως συμφωνούμε κι επαυξάνουμε. Όμως είναι πολύ καλό για να είναι εφικτό όταν πρόκειται για τον καπιταλισμό… Όσον αφορά τέτοιες… σοσιαλιστικές τάσεις των καπιταλιστών, μάλλον είναι πιο πιθανό να γίνει η γη επίπεδη. Όταν οι καπιταλιστές επενδύουν δισεκατομμύρια, το κάνουν μόνο για να βγάλουν πολλαπλάσια κέρδη και όχι για να μοιράσουν απλόχερα την τεχνογνωσία τους στους ανταγωνιστές τους. Κάπως έτσι το σκέφτεται π.χ. η J&J κάνοντας λόγο για 10 ευρώ. Γιατί 10 ευρώ επί (π.χ.) 10 δισ. δόσεις, μας δίνει συνολική αξία πωλήσεων 100 δισ. ευρώ – αυτό μάλιστα, είναι business, όπως θα έλεγε και ο Τραμπ. Διαφορετικά, η J&J θα πρότεινε άλλη, μεγαλύτερη τιμή…
Στους προβληματισμούς αυτούς συνηγορούν οι ίδιες πηγές, αναφέροντας πως «δεν είναι βέβαιο ότι όλες οι εμπλεκόμενες φαρμακοβιομηχανίες θα ανταποκριθούν στη διεθνή έκκληση να παραιτηθούν από τα διπλώματα ευρεσιτεχνίας τους και να ‘‘μεταφέρουν’’ την τεχνογνωσία τους διεθνώς. Έτσι, υπάρχει και η συμπληρωματική προσέγγιση: Να αγοράσουν οι κυβερνήσεις των οικονομικά ισχυρότερων κρατών τις πατέντες και να τις διαθέσουν χωρίς χρεώσεις και όρους σε όλες τις χώρες του πλανήτη. Στην τελευταία πρόταση συμφωνεί και ο Μητσοτάκης, δηλώνοντας: «Οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις θα μπορούσαν να ανταμείψουν τους κατασκευαστές εμβολίων αγοράζοντας τα διπλώματα ευρεσιτεχνίας τους σε λογικές τιμές». Ξέρει αυτός από λογικές τιμές αποζημιώσεων στους ιδιώτες (βλέπε κλινικάρχες και 1.600 ευρώ ανά κεφάλι τη μέρα για αξιοποίηση κλινών ΜΕΘ, ΚΕΚάρχες, καναλάρχες κ.λπ., ενώ κρατά την Ελλάδα στην τελευταία θέση της ΕΕ σε έκτακτες δαπάνες για την αντιμετώπιση της πανδημίας και σε αριθμό τεστ)…
Η αλήθεια είναι ότι όλες αυτές οι εταιρείες που αναφέραμε διευκολύνονταν προ πανδημίας με κάθε είδους τρόπο και δώρα από τα κράτη, χρηματοδοτήθηκαν με πάμπολλα δισ. που πληρώνουν οι φορολογούμενοι, και σήμερα «χρυσώνονται» ξανά για να «συμβάλουν» στη μάχη του εμβολίου. Και θέλουν και τα κέρδη από την πώληση των εμβολίων δικά τους, αλλά και κέρδη από τις πατέντες (που φανταζόμαστε πόσα δισεκατομμύρια θα είναι), κι αυτά με τη στήριξη των κυβερνήσεων αλλά και αρμόδιων φορέων. Σατανικό! La vie est belle!

 

Αγώνας για δωρεάν εμβόλιο – αγώνας για έναν κόσμο ισότητας, ελευθερίας και αλληλεγγύης

Σε καιρό πανδημίας, είναι παράλογο να εξαρτάται η ζωή εκατομμυρίων ανθρώπων από τις… επενδυτικές ορέξεις και τους συνεπαγόμενους εκβιασμούς των πολυεθνικών του φαρμάκου. Σε έναν διαφορετικό κόσμο, αλληλεγγύης, ισότητας και ελευθερίας, όπου η κυρίαρχη αξία θα ήταν οι ανάγκες των ανθρώπων και, εν προκειμένω, η υγεία του πληθυσμού, θα ήταν όχι μόνο λογικό αλλά κι επιτακτικό όχι απλά να μην αγοράσουν τα κράτη από τις εταιρείες τις πατέντες τους, αλλά να επιτάξουν (κανονικά, πλήρως, οριστικά και χωρίς αποζημίωση, όχι «επίταξη» α λα Μητσοτάκη…) τις φαρμακοβιομηχανίες και να θεσπίσουν τη διεθνή συνεργασία για το ταχύτερο και καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα με τους λιγότερους πόρους και μάλιστα χωρίς τον βραχνά του κέρδους, της «μίζας» και των κρατικών ανταγωνισμών.
Οι καπιταλιστές έχουν ανάγκη το κράτος και τους εργαζόμενους για να θησαυρίζουν, αλλά δεν ισχύει και το αντίστροφο: οι εργάτ(ρι)ες, ο κόσμος της δουλειάς -και μέσα σε αυτόν και οι εργαζόμενοι/ες της «επιστημονικής κοινότητας»- μπορούν να ζήσουν, να παραγάγουν πλούτο, να κάνουν επιστημονική έρευνα χωρίς τα παράσιτα που βρίσκονται στην κορυφή της πυραμίδας, «αρκεί» να τους αφαιρέσουν τον πλούτο και την εξουσία. Το ότι αυτό δεν γίνεται (ακόμα) έχει να κάνει με την οργανωτική και πολιτική (μη) συγκρότηση των «μυρμηγκιών», όχι με κάποιες αντικειμενικές και προαιώνιες αλήθειες σχετικά με την αέναη παντοδυναμία των «βασιλιάδων»…
Ναι, πράγματι, κάθε άνθρωπος θα έπρεπε να προσφέρει στο κοινωνικό σύνολο σύμφωνα με τις δυνατότητές του και να απολαμβάνει ανάλογα με τις ανάγκες του, αλλά αυτό απ’ ό,τι θυμόμαστε το είπε κάποιος Γερμανοεβραίος για να καλέσει το παγκόσμιο προλεταριάτο στον αγώνα για τον παγκόσμιο κομμουνισμό… Το γεγονός ότι το κεφάλαιο βρέθηκε, λόγω πανδημίας, στην πρωτοφανή και «αφύσικη» γι’ αυτό συνθήκη να «αργεί», δηλαδή να είναι σε παύση η διαδικασία αξιοποίησής του, έχει ταυτόχρονα ανοίξει όλη την γκάμα των ιστορικών δυνατοτήτων˙ κάνει λοιπόν εφικτό και αναγκαίο, μέσα από την πρωτόγνωρη εμπειρία της πανδημίας, να διανοηθούμε έναν κόσμο οργανωμένο στη βάση των ανθρώπινων αναγκών κι όχι του κέρδους.
Μέχρι να ανοίξουμε τον δρόμο για έναν τέτοιο, διαφορετικό κόσμο της ανθρώπινης χειραφέτησης, πρέπει να οργανώσουμε και δώσουμε τις άμεσες μάχες με κεντρικά συνθήματα: «δεν θα πληρώσουμε εμείς (κι αυτήν) την κρίση-να πληρώσουν οι πλούσιοι». Στο πλαίσιο αυτό, η Αριστερά και το κίνημα πρέπει από τώρα και για όσο κρατήσει η πανδημία, πλάι στα σωστά αιτήματα για κλίνες ΜΕΘ, προσλήψεις στο ΕΣΥ, τεστ για όλους, χρηματοδότηση της Δημόσιας Υγείας κλπ, να κάνουν από τώρα σημαία στα αιτήματά τους το «Δωρεάν φάρμακα, δωρεάν εμβόλια» για όλους-ες.» Οι ανάγκες των ανθρώπων όχι απλώς πάνω από τα κέρδη, αλλά ενάντια στα κέρδη.

Παραπομπές-σημειώσεις:
(1) https://time.com/5820963/end-pandemic-free-vaccine-worldwide/?fbclid=IwAR2fSjWT7WxVfrVgMeqE82s0F4q8ieiGvHdO0sLxDXqWp3sIH-WwyOyCuAQ
(2) https://time.com/5820963/end-pandemic-free-vaccine-worldwide/?fbclid=IwAR2fSjWT7WxVfrVgMeqE82s0F4q8ieiGvHdO0sLxDXqWp3sIH-WwyOyCuAQ
και
https://insidestory.gr/article/covid19-emvolio-antimetopisi-iou
(3) https://insidestory.gr/article/covid19-emvolio-antimetopisi-iou
(4) https://www.digitaltrends.com/health-fitness/coronavirus-covid-19-vaccines-treatments-list/
(5) https://time.com/5820963/end-pandemic-free-vaccine-worldwide/?fbclid=IwAR2fSjWT7WxVfrVgMeqE82s0F4q8ieiGvHdO0sLxDXqWp3sIH-WwyOyCuAQ
(6) https://insidestory.gr/article/covid19-emvolio-antimetopisi-iou
(7) https://www.digitaltrends.com/health-fitness/coronavirus-covid-19-vaccines-treatments-list/

(8) Βλέπε σχετικά:
https://time.com/5820963/end-pandemic-free-vaccine-worldwide/?fbclid=IwAR2fSjWT7WxVfrVgMeqE82s0F4q8ieiGvHdO0sLxDXqWp3sIH-WwyOyCuAQ
και
https://insidestory.gr/article/covid19-emvolio-antimetopisi-iou
και
https://www.digitaltrends.com/health-fitness/coronavirus-covid-19-vaccines-treatments-list/
(9) https://time.com/5820963/end-pandemic-free-vaccine-worldwide/?fbclid=IwAR2fSjWT7WxVfrVgMeqE82s0F4q8ieiGvHdO0sLxDXqWp3sIH-WwyOyCuAQ
(10) https://www.news4health.gr/politiki-ygeias/giatroi-xoris-synora-ekklisi-gia-tin-apofygi-kerdoskopias-sta-farmaka-ta-test-i-ta-emvolia

του Ηλία Ιωακείμογλου

Το κεφάλαιο σε ύπνωση, η καπιταλιστική κανονικότητα σε αναστολή

Έχουμε εισέλθει σε μια ιστορική φάση μεγάλης ρευστότητας όπου «όλα παίζονται»

Το γεγονός ότι ένα μεγάλο μέρος του κεφαλαίου βρίσκεται σε ύπνωση, σημαίνει ότι μεγάλο μέρος της κοινωνικής ζωής σε ολόκληρο τον πλανήτη έχει τεθεί σε αναστολή· για τον πολύ απλό λόγο ότι ολόκληρη η κοινωνία είναι οργανωμένη ώστε να αντιστοιχεί στην κάτοψη του αρχιτεκτονικού σχεδίου της καπιταλιστικής παραγωγής και των εμπορικών ανταλλαγών που απορρέουν από αυτήν.
Πιο συγκεκριμένα, οι πραγματικότητες που μας περιβάλλουν, είτε προκύπτουν απευθείας από τον καπιταλιστικό τρόπο παραγωγής (όπως π.χ. οι επιχειρήσεις, το σχολείο, η οργάνωση της ζωής σε πόλεις κ.λπ.) είτε προέρχονται από προηγούμενους τρόπους παραγωγής αλλά ενσωματώθηκαν σε αυτόν, άλλοτε ως χρήσιμες προσμίξεις (όπως π.χ. η οικογένεια και σε πολλές περιπτώσεις η θρησκεία) άλλοτε ως άχρηστο αλλά εκ των πραγμάτων επιβαλλόμενο φορτίο (όπως π.χ. η προστασία των ηλικιωμένων και ο έρωτας). Καθώς η βάση αυτού του οικοδομήματος είναι η παραγωγή καπιταλιστικών εμπορευμάτων, όταν το κεφάλαιο τίθεται σε ύπνωση, ολόκληρος ο κόσμος μας, οι πραγματικότητες που μας περιβάλλουν, δηλαδή το σύνολο των κοινωνικών σχέσεων μέσα στο οποίο είμαστε βυθισμένοι και κολυμπάμε σαν τα ψάρια στο νερό, και τελικά ο κόσμος που αναγνωρίζουμε ως σταθερή, οικεία και καθησυχαστική πραγματικότητα, όλα αυτά τίθενται εν μέρει σε αναστολή.

 

Η ζωή μακριά από την ισορροπία

Κάθε σύστημα (στη φύση ή στην Ιστορία) που απομακρύνεται πολύ και για ικανό χρόνο από τα σημεία ισορροπίας του, υφίσταται διαδικασίες μετασχηματισμού· και τέτοια σημάδια μπορούμε ήδη να παρατηρήσουμε τώρα. Η προσωρινή αναστολή των λειτουργιών του κεφαλαίου προκειμένου να αντιμετωπιστεί η επιδημία, προκάλεσε ασυνήθιστα φαινόμενα:
• Επιταχύνονται διαδικασίες στις οποίες ο καπιταλισμός υπό κανονικές συνθήκες επιβάλλει αργόσυρτους ρυθμούς, επειδή τις κρατάει μέσα στο στενό πλαίσιο του ανταγωνισμού, της κοινωνικής ανόδου και της κερδοφορίας,· όπως στην επιστημονική έρευνα, που καθώς αποδεσμεύθηκε προσωρινά από τα δεσμά του κεφαλαιοκρατικού τρόπου παραγωγής παράγει τώρα γνώσεις για την ασθένεια, την επιδημία, τα φάρμακα και τα εμβόλια, σε χρόνο υποπολλαπλάσιο χάρη στην διεθνή συνεργασία και τις ανοιχτές δημοσιεύσεις, έτσι ώστε να επέρχεται άμεση, πλήρης και δωρεάν κοινωνικοποίηση των γνώσεων.
• Ανακόπτονται εξελίξεις που έως τώρα φαίνονταν αδήριτες αναγκαιότητες· όπως η φρενιτική αξιοποίηση του κεφαλαίου χωρίς την οποία ήταν αδύνατον να φανταστεί κάποιος τον κόσμο μέχρι προχθές· τώρα γνωρίζουμε έστω ακροθιγώς πόσο πιο ανθρώπινος θα έμοιαζε ο κόσμος χωρίς την τρέλα της αξιοποίησης του κεφαλαίου.
• Αναδεικνύονται ανεπάρκειες της διαδικασίας κοινωνικής αναπαραγωγής και εγκαθιδρύεται ως κοινό αίσθημα περί του γενικού συμφέροντος η απο-εμπορευματοποίηση της υγείας και η αποκατάστασή της ως δημόσιου αγαθού· όπως στα νοσοκομεία και την κοινωνική προστασία με την συστηματική υποχρηματοδότηση και την κεντρική σημασία που απέκτησαν στην διάρκεια της επιδημίας. Αυτό εισάγει μια επικίνδυνη πρόσμιξη στην άμωμη φύση του νεοφιλελευθερισμού.
• Απομυθοποιούνται βεβαιότητες που μέχρι χθες έμοιαζαν ακλόνητες,· όπως ο μύθος ότι το κεφάλαιο είναι ο παραγωγός αξίας.
• Έρχονται στην επιφάνεια διακλαδώσεις της ιστορικής πορείας που μέχρι πρότινος ήταν αόρατες στο γυμνό μάτι· όπως το ενδεχόμενο μιας κοινωνίας οργανωμένης με διαφορετικό τρόπο, με διαφορετικές προτεραιότητες και διαφορετικές αξίες, με διαφορετικούς θεσμούς.
Εν ολίγοις, η απομάκρυνση του οικονομικού και κοινωνικού συστήματος από τα σημεία ισορροπίας του, εκεί όπου διακόπτεται ο κύκλος της κανονικότητάς του, είναι ταυτοχρόνως απομάκρυνση από το τύμπανο του κεφαλαίου που δίνει στους υποτελείς τον κυκλικό ρυθμό της καθημερινής ζωής και της κοινωνικής αναπαραγωγής. Αυτή η απομάκρυνση μάς έχει εισάγει στο ανοίκειο περιβάλλον όπου χάθηκαν αρκετά από τα παλιά σταθερά σημεία που χρησίμευαν στην πλοήγηση στα γνωστά νερά της ζωής στον καπιταλισμό.

 

Νοσταλγία του οικείου ή επιθυμία του νέου

Η αίσθηση του ανοίκειου που προκύπτει από αυτήν την έστω προσωρινή αποδιάρθρωση της οικείας σε εμάς πραγματικότητας στα εξ ων συνετέθη, μπορεί να βιωθεί με δύο αντίθετους τρόπους:
Από τους συντηρητικούς βιώνεται ως ενόχληση που απορρέει από την επιθυμία τους να επιστρέψουν στην γνωστή σε αυτούς κανονικότητα επειδή εκεί νιώθουν άνετα, σε έναν κλειστό κόσμο που συγκροτείται από την επανάληψη ενός ταυτόσημου παρόντος. Από τους άλλους, βιώνεται με προοδευτικό είτε ανατρεπτικό τρόπο, ως χρήσιμο κενό που μπορεί να μας βγάλει μακριά από τις γνωστές διαδρομές και τους παλιούς χάρτες, στην κατάκτηση μιας τελείως διαφορετικής ιδέας για τον κόσμο όπου ζούμε· με δυο λόγια: το ανοίκειο της σημερινής συγκυρίας είναι ιστορική ευκαιρία για μια μεγάλη διαδρομή μακριά από τον στενόχωρο και στενόκαρδο κόσμο της αστικής κοινωνίας. Μια από εκείνες τις ευκαιρίες που ως τώρα παρουσιάζονται το πολύ μια φορά στη ζωή ενός ανθρώπου.
Αφού έτσι έχουν τα πράγματα, έχουμε εισέλθει τώρα σε μια ιστορική φάση μεγάλης ρευστότητας όπου «όλα παίζονται» και όπου επομένως η έκλειψη της «μεγάλης πολιτικής» του κομμουνισμού από το 1990 και μετά (και η υποκατάστασή της από την αριστερή διαχείριση του τρέχοντος και την απλή κινηματική αντίσταση στον κανιβαλισμό του καπιταλισμού) ανήκει σε μια εποχή που οριστικά έκλεισε πίσω μας.

 

Το όνειρο είναι αλλού

Με αυτά τα δεδομένα, είναι άστοχο να σχεδιάζουμε τώρα μικρά βήματα για την επίτευξη πολιτικών στόχων (εκτός βεβαίως εάν θέλουμε να επιστρέψουμε στα πράγματα όπως τα γνωρίζαμε πριν). Η ιστορική συγκυρία επιτάσσει να αναζητούμε μέσα στην καπιταλιστική κοινωνία αυτό που αναγγέλλει το τέλος της και προδιαγράφει μια κοινωνία όπου βασική ρυθμιστική αρχή δεν θα είναι οι απαιτήσεις του κεφαλαίου, αλλά η λογική των αναγκών (όχι με την έννοια των κοινωνικών κινημάτων που έγραψαν στην σημαία τους «οι άνθρωποι πάνω από τα κέρδη», αλλά με το σύνθημα «οι άνθρωποι ενάντια στα κέρδη»), η αλληλεγγύη του «έθνους των ανθρώπων» εναντίον του ανταγωνισμού, του ατομικισμού και της ατομικότητας· μια κοινωνία όπου θα επιζητούμε την διαφορετική χρήση του πλούτου και της αφθονίας, όχι με την μορφή της κατοχής και της ιδιωτικής ιδιοκτησίας αλλά με την μορφή των δημόσιων αγαθών, της δημιουργικής εργασίας, της ποικιλίας των κοινωνικών εμπειριών και της πολύπλευρης ανάπτυξης των ικανοτήτων μας. Αυτά δεν βρίσκονται σε ένα μελλοντικό υπερπέραν, ένα απώτερο στάδιο της κοινωνίας στο βάθος του χρόνου· είναι δυνατότητες εγγεγραμμένες στον καπιταλισμό στις οποίες πρέπει να δώσουμε χώρο και διάρκεια με την πολιτική δράση εδώ και τώρα, διότι αυτή είναι η μοναδική συγκυρία μετά το ευρωπαϊκό 1968 που αυτά τα ζητήματα μπορούν να τεθούν στο κέντρο της πολιτικής μας δράσης δίπλα στους «παραδοσιακούς» στόχους της Αριστεράς, δίνοντας εξάλλου σε αυτούς μια νέα πνοή.

του Αλέξη Λιοσάτου

Κυβερνητική “μέριμνα” για τις επιχειρήσεις κατασκευής μασκών

Όσο δεν υπήρχε στοκ, ο Τσιόδρας μάς έλεγε ότι οι μάσκες δεν είναι απαραίτητες. Μόλις οι επιχειρήσεις άρχισαν να στοκάρουν μαζικά, μας είπε ότι είναι υποχρεωτική. Όταν μέτρησαν τις ημερήσιες ανάγκες και την ημερήσια παραγωγική δυνατότητα των επιχειρήσεων και άρχισε η «καζούρα» από τα σόσιαλ μίντια, μίλησαν για «αυστηρές συστάσεις». Απ’ότι φαίνεται, μέτρησαν καλύτερα ότι η υποχρεωτική χρήση τους για κάποιες κατηγορίες, συν ότι η αγορά τους από επιχειρήσεις, μαζί με την αγορά από εύπορα στρώματα, καλύπτει την προσφορά…  Η υπόθεση μάσκες είναι σερβίς προς τους ιδιώτες κατασκευαστές μασκών.

Να φοράμε ή όχι;

Να φοράμε φυσικά. Προσπαθώντας να διατηρήσουμε τις κοινωνικές αποστάσεις και το επόμενο διάστημα, είναι σημαντικό να φοράμε και μάσκα στους κλειστούς χώρους (αλλά και σε ανοιχτό, εφόσον δεν μπορεί να αποφευχθεί ο συνωστισμός), τόσο για να προστατευόμαστε από όσους βρίσκονται στον ίδιο χώρο όσο και –το σημαντικότερο- για να προστατεύουμε εμείς τον κοινωνικό μας περίγυρο, καθώς πρέπει να συνεχίσουμε να συμπεριφερόμαστε σαν δυνητικοί φορείς για αρκετό καιρό (μέχρι η επιστημονική κοινότητα να καταλήξει σε ασφαλέστερα συμπεράσματα για τα χαρακτηριστικά του ιού, να ανακαλύψει αποτελεσματικότερα φάρμακα ή εμβόλιο κι εν πάση περιπτώσει μέχρι η πανδημία να τεθεί οριστικά υπό έλεγχο).
Ωστόσο για να είναι η χρήση μάσκας απόλυτα ασφαλής κι όχι άλλη μια πιθανή αιτία μόλυνσης θα πρέπει να είναι μιας χρήσης– κι όταν λέμε μιας χρήσης, σημαίνει ότι φοράμε πχ τη μάσκα στο σπίτι, βγαίνουμε και δεν την ξαναγγίζουμε μέχρι να επιστρέψουμε στο σπίτι. Αυτό είναι σχεδόν απίθανο, επειδή πρώτον στην καθημερινότητά μας μπορεί να χρειαστεί να βγάλουμε τη μάσκα μας ξανά και ξανά για διάφορους λόγους, δεύτερον υπάρχουν έρευνες που δείχνουν ότι οι άνθρωποι αγγίζουν το πρόσωπό τους περίπου 23 φορές την ώρα, άρα εκατοντάδες φορές τη μέρα, άρα είναι πολύ πιθανό να αγγίξουν το πρόσωπό τους –και τη μάσκα-, και τρίτον άλλη μελέτη διαπίστωσε πως «μόνο το 21% των ανθρώπων είναι σε θέση να κρατήσει τις μάσκες για την συνιστώμενη ώρα»¹,
Συνεπώς ακόμα πιο ασφαλές είναι να κυκλοφορούμε με επιπλέον μάσκες στην τσάντα μας – και φυσικά και αντισηπτικό.
Τέλος, ακόμα και καθόλου να μην αγγίξουμε τη χειρουργική μάσκα, κρίνεται ακατάλληλη μετά από λίγες ώρες.²
Κάποιο άρθρο στα «Νέα» έγραφε ότι «μια τετραμελής οικογένεια χρειάζεται 4 με 6 μάσκες μιας χρήσης για τα παιδιά και άλλες τόσες για τους γονείς, το κόστος ανέρχεται στα 8 με 12 ευρώ τη μέρα και στα 240 με 360 ευρώ τον μήνα.» Ξέρουμε ότι οι απλές χειρουργικές μάσκες σήμερα κοστίζουν από 0,70 λεπτά έως 1,5 ευρώ³,οπότε ισχύει ο πολλαπλασιασμός για 4-6 μάσκες, όμως εφόσον θέλουμε να «επιστρέψουμε στην κανονικότητα» και επειδή όπως προανέφερα το πιθανότερο είναι να μην φτάνει 1 και 2 μάσκες σε κάθε διαδρομή, το πραγματικό κόστος είναι μεγαλύτερο, και πρέπει να προσθέσουμε και το κόστος των αντισηπτικών. Οι μισθοί και οι συντάξεις ωστόσο δεν αλλάξαν, συνεχίζουν να κυμαίνονται στην πλειοψηφία τους μεταξύ 300, 500 και 800 ευρώ.
(Δεν χρειάζεται να αναφερθούμε σε πιο μεγάλης προστατευτικότητας μάσκες, που είναι δύσχρηστες και πιο ακριβές, ούτε αυτές που διαθέτουν φίλτρο, οπότε προστατεύουν μεν καλύτερα αυτόν που τη φοράει αλλά καθόλου τους γύρω του.)
Κυβερνητικοί εκπρόσωποι βγήκαν στα κανάλια και δήλωσαν ότι υπάρχει επάρκεια σε μάσκες, με απόθεμα 30 εκατομμύρια τεμάχια. Επιπλέον η μηνιαία δυνατότητα παραγωγής της Ελλάδας φτάνει στα 9 εκατομμύρια τεμάχια το μήνα και θα φτάσει στα 18 εκατομμύρια τεμάχια το μήνα.⁴

Εύκολα αντιλαμβανόμαστε ότι
Α) Δεν υπάρχει επάρκεια σε μάσκες. Τα νούμερα δεν «βγαίνουν». 4 μάσκες επί 10 εκ κάνει 40 εκατομμύρια. Ο αναγκαίος αριθμός κατά άτομο είναι μεγαλύτερος έως πολύ μεγαλύτερος (εγώ θα πω ότι χρειαζόμαστε 20 και 30 μάσκες τη μέρα, κι αυτό ας το πολλαπλασιάσουμε επί 10 εκατομμύρια). Και να λάβουμε υπόψη ότι μεγάλος αριθμός μασκών θα κατευθυνθεί στους χώρους υγείας, μεγάλος αριθμός μασκών θα δεσμευτεί από εύπορα στρώματα αλλά κι επιχειρήσεις (που θα θέλουν να προμηθεύσουν το προσωπικό τους ή τους πελάτες τους) κλπ
Β) θα οδηγηθούμε σε μια κατάσταση όπου οι πολίτες θα κάνουν «οικονομία» στις μάσκες με κίνδυνο να μολύνουν τον εαυτό τους και τους γύρω τους.
Ίσως αυτός είναι ένας λόγος που οδηγηθήκαμε στην κωμικοτραγική κατάσταση να οδηγούμαστε από το «μάσκα υποχρεωτικά παντού» στο «μάσκα σε συγκεκριμένους χώρους», αφού μέχρι λίγες μέρες πριν πάσχιζαν να μας πείσουν ότι «δεν χρειάζεται μάσκα».
Βεβαίως υπάρχουν και οι υφασμάτινες μάσκες, μικρότερης προστασίας. Οι υφασμάτινες μάσκες «πωλούνται 2-2,5 ευρώ και φτάνουν έως και 6 ευρώ, ανάλογα με το είδος του υφάσματος» και είναι ποικίλης ποιότητας, «ανάλογα με το ύφασμα» με το οποίο είναι κατασκευασμένες.⁵
Και για τις υφασμάτινες μάσκες ισχύει ότι δεν είναι για να τις φοράς με τις ώρες, αφού «ποτίζουν» ακόμα πιο γρήγορα. Και σε αυτή την περίπτωση ισχύει ότι μια οικογένεια πρέπει να διαθέτει αρκετές μάσκες, ώστε να μη χρειάζεται …μπουγάδα τουλάχιστον 4-5 φορές τη μέρα. Και πάλι χρειάζονται πολλές υφασμάτινες μάσκες στη διάρκεια της μέρας, περισσότερες από ότι χειρουργικές. Κι αυτό συνεπάγεται και ανάλογο κόστος.
Τέλος αφθονούν οι προτροπές να φτιάξουμε μόνο μας αυτοσχέδιες μάσκες, που και πάλι η ποιότητά τους είναι «ανάλογα με το ύφασμα». Θα ήταν σημαντικό το κράτος και η επιστημονική κοινότητα να φροντίζουν για την ποιότητα των υφασμάτινων μασκών που κυκλοφορούν στην αγορά, αντί να μας αφήνουν στο έλεος επίδοξων κατασκευαστών ή σάιτ που μας προτρέπουν να φτιάξουμε μάσκα από … χαρτί και παλιά φανελάκια.

Και πάλι εξυπηρέτηση καπιταλιστικών συμφερόντων και «φίλων» του Μητσοτάκη

Όπως ο Νταβέλης της εταιρείας Animus στη Λάρισα, ο ένας εκ των δυο επιχειρηματιών και στενών φίλων της οικογένειας Μητσοτάκη, που θα αναλάβουν την μαζική παραγωγή χειρουργικών μασκών, που έγινε πανελληνίως γνωστός για τον θαυμασμό του στο χιτλερικό καθεστώς (βλέπε προπαγανδιστική αφίσα της ναζιστικής Ολυμπιάδας στο γραφείο του).

Είναι χαρακτηριστικό το ζήτημα της κυβερνητικής αντιμετώπισης της αναγκαιότητας ή όχι της χρήσης μασκών: Όταν δεν υπήρχε στοκ, ο Τσιόδρας μάς έλεγε ότι οι μάσκες δεν είναι απαραίτητες. Όσο μεγάλωνε το απόθεμα σε μάσκες, οδηγηθήκαμε σε μια σουρεαλιστική κατάσταση όπου περίπου ο συμπαθής λοιμωξιολόγος Δευτέρα-Τετάρτη-Παρασκευή αποφαινόταν ότι δεν χρειάζεται να φοράμε όλοι μάσκα και Τρίτη-Πέμπτη-Σάββατο ότι χρειάζεται να φοράμε. Όταν άρχισε να μεγαλώνει κι άλλο το επιχειρηματικό στοκ σε μάσκες, το εθνικό δίδυμο Τσιόδρα-Χαρδαλιά και κυβέρνηση κατέληξαν ότι είναι υποχρεωτική παντού με πρόστιμο 150 ευρώ για τους «παραβάτες». Έτσι και με τις παρούσες τιμές στη μάσκα εξασφαλίζονταν κέρδη εκατομμυρίων για τους κατασκευαστές. Τελικά όταν σύγκριναν τις πραγματικές ημερήσιες ανάγκες και την ημερήσια παραγωγική δυνατότητα των επιχειρήσεων, αλλά ενδεχομένως κι επειδή παράλληλα άρχισε η “καζούρα” από τα σόσιαλ μίντια, άρχισαν να μιλούν για “αυστηρές συστάσεις”. Φαίνεται πως υπολόγισαν ότι η υποχρεωτική χρήση τους για κάποιες κατηγορίες (και η διατήρηση του προστίμου) συν η αγορά τους από επιχειρήσεις συν η αγορά από εύπορα στρώματα, καλύπτει την προσφορά. Και στις δυο τελευταίες περιπτώσεις το πρόστιμο διατηρεί τη σημασία του για την εξασφάλιση κερδών στους σχετιζόμενους επιχειρηματίες. Τελικά η κυβερνητική απόφαση για τις μάσκες δεν παύει να αποτελεί σερβίς προς τους ιδιώτες κατασκευαστές μασκών και όχι απόφαση που έχει ως κριτήριο την υγεία των πολιτών. Και σίγουρα το σύνολο των κυβερνητικών χειρισμών (καμία ενίσχυση του ΕΣΥ, δώρα στους κλινικάρχες, δώρα στους ΚΕΚάρχες, χειρισμοί στο ζήτημα της μάσκας, καραντίνα α λα καρτ κλπ) δεν μας πείθουν καθόλου ότι πρέπει να τους εμπιστευτούμε την υγεία μας. 

 

Συμπέρασμα

Αν το κράτος το εννοεί ότι είναι σημαντικό να φοράμε μάσκα για να προστατευτούμε από την πανδημία (είτε είναι υποχρεωτικό είτε … ισχυρή σύσταση), αντί να επιβάλλει πρόστιμα των 150 ευρώ, χρειάζεται να εξασφαλίσει πολύ μεγαλύτερη παραγωγή μασκών (χειρουργικών ή υφασμάτινων καλής ποιότητας), να τις διανέμει δωρεάν στους πολίτες (ακόμα και με την «παλιά τιμή» της χειρουργικής μάσκας το κόστος δεν είναι αμελητέο για μια οικογένεια, εφόσον είναι απαραίτητο να φοράμε τη μάσκα πάντα και ΣΩΣΤΑ) μαζί με αντισηπτικά (που και αυτά έχουν γίνει πανάκριβα), να εξασφαλίζει σε όλους τους μαζικούς χώρους δωρεάν διάθεση αντισηπτικών και μασκών.
Διαφορετικά η κυβερνητική υποκρισία περισσεύει. Οι ταξικές ανισότητες θα καθορίσουν τον βαθμό …ορθής χρήσης της μάσκας και θα κρίνουν τον βαθμό αυτοπροστασίας από τη χρήση της, ενώ θα επιβεβαιωθεί το γνωστό ανέκδοτο σε μια παραλλαγή: «εμείς θα κάνουμε πως φοράμε μάσκα κι αυτοί θα κάνουν πως μας επιβραβεύουν».
Η κυβέρνηση ακόμα μια φορά προσπαθεί να μετακυλήσει τις ευθύνες της στην ατομική ευθύνη, χωρίς να φροντίσει για την «ατομική ενημέρωση» ή για …το ατομικό πορτοφόλι. Ακόμα πιο σημαντικό, ένα κράτος που πραγματικά ενδιαφέρεται για τους πολίτες του είναι υποχρεωμένο να αντιμετωπίζει τέτοιου είδους ζητήματα με κεντρικό σχεδιασμό αντί να τα εγκαταλείπει στη διακριτική ευχέρεια της αγοράς και σε όσους έχουν στόχο το ατομικό κέρδος. Η υγεία του πληθυσμού μπορεί να προστατευτεί και να εξασφαλιστεί καθολικά μόνο με κυβερνητική-κρατική ευθύνη, ιδιαίτερα σε περιπτώσεις πανδημίας. Και το «δημόσια δωρεάν υγεία για όλους» πρέπει να εξειδικεύεται πλέον από την Αριστερά και τα συνδικάτα και στα υπο-αιτήματα «όχι στο πρόστιμο των 150 ευρώ- δωρεάν μάσκες και αντισηπτικά για όλους σε επαρκείς ποσότητες».

 

Αρθρογραφία:

1.https://ygeiamou.gr/%CE%B5%CF%80%CE%B9%CF%83%CF%84%CE%B7%CE%BC%CE%BF%CE%BD%CE%B9%CE%BA%CE%AD%CF%82-%CE%B5%CE%BE%CE%B5%CE%BB%CE%AF%CE%BE%CE%B5%CE%B9%CF%82/59772/gripi-i-chirourgiki-maska-profilassi-i-ochi/

2. https://www.scielo.br/scielo.php?script=sci_arttext&pid=S1517-83822006000300003

3. https://www.tanea.gr/2020/04/30/greece/panakrives-oi-prostayeytikes-maskes-poso-tha-kostisoun-se-mia-tetrameli-oikogeneia/

4. https://www.iefimerida.gr/ellada/nikos-papathanasis-ohi-ypohreotiki-maska-dromo

5. https://www.kathimerini.gr/1076078/article/epikairothta/ellada/eparkeia-sthn-agora-alla-ay3anetai-h-zhthsh-gia-maskes

 

του Αλέξη Λιοσάτου

Ενώ η πανδημία συνεχίζεται, έχει ανοίξει ήδη η συζήτηση από αφεντικά και κυβερνήσεις των δυτικών χωρών για την «επόμενη μέρα», ήτοι για την «επανεκκίνηση της οικονομίας» και τη «σταδιακή άρση της καραντίνας».

Ενώ η πανδημία συνεχίζεται, έχει ανοίξει ήδη η συζήτηση από αφεντικά και κυβερνήσεις των δυτικών χωρών για την «επόμενη μέρα», ήτοι για την «επανεκκίνηση της οικονομίας» και τη «σταδιακή άρση της καραντίνας».

Οι κυβερνήσεις της Δύσης έδωσαν κατά πλειοψηφία έμφαση στα μέτρα καραντίνας και όχι στον μαζικό και συστηματικό έλεγχο των ανθρώπων μέσω των διαγνωστικών τεστ, για την έγκαιρη διάγνωση και απομόνωση των κρουσμάτων μόλυνσης από τον CoVid-19, ώστε να πέσει η έμφαση στην καραντίνα των ασθενών και όχι όλου του πληθυσμού. Ακόμα κι αυτά τα μέτρα τα πήραν με αρκετή καθυστέρηση, αφού είδαν τον ρυθμό εξάπλωσης της νόσου και ζύγισαν πολιτικά κόστη και οφέλη, σε άλλες χώρες νωρίτερα, σε άλλες αργότερα.

Είναι γνωστό ότι χώρες με εκτεταμένους διαγνωστικούς ελέγχους και χρήση τεστ είχαν πολύ καλύτερα αποτελέσματα ακόμα και χωρίς αυστηρά μέτρα περιορισμού της κυκλοφορίας.

Είναι γνωστό επίσης ότι ο ΠΟΥ εστίασε στα τεστ, ως βασικό τρόπο ελέγχου της νόσου και εξήγησε ότι κακώς οι «δυτικές» χώρες (που πλήττονται και περισσότερο) έχουν εστιάσει στην καραντίνα, εξάλλου η ιατρική κι επιστημονική κοινότητα διεθνώς έχει εξηγήσει ξανά και ξανά ότι η καραντίνα δεν είναι λύση, καθώς με την άρση της καραντίνας και χωρίς να παρθούν ουσιαστικά μέτρα υπάρχει σαφώς ο κίνδυνος να υπάρξει εκ νέου έξαρση της πανδημίας και μέχρι να βρεθεί αποτελεσματικό εμβόλιο ή φάρμακο πρέπει να μάθουμε να ζούμε υπό τον κίνδυνο μετάδοσης του νέου κορωνοϊού.

Στις χώρες της Ανατολής εξάλλου είδαμε ήδη ότι η πανδημία επανεμφάνισε ήδη φάσεις νέας έξαρσης (Κίνα, Σιγκαπούρη πχ).

Τα μέτρα γενικευμένης καραντίνας σύμφωνα με τα ίδια τα αστικά επιτελεία πάρθηκαν εν γνώση του γεγονότος ότι υπάρχει σαφής ανεπάρκεια του δημόσιου συστήματος υγείας να αντιμετωπίσει χιλιάδες ασθενείς, ιδιαίτερα όσους ασθενείς θα χρειάζονταν περίθαλψη σε ΜΕΘ και αναπνευστήρες, ότι τα μέτρα θα ήταν προσωρινά και ότι στόχο είχαν να ελέγξουν τη μετάδοση της νόσου σε πρώτη φάση, ώστε να μην «καταρρεύσουν» τα νοσοκομεία. Εν τω μεταξύ θα έπρεπε να ενισχύσουν δραστικά το επίπεδο παροχής υγείας, τις δαπάνες που απαιτούνται γι αυτό, διαφορετικά και όσα οφέλη αποκόμισαν από την καραντίνα θα εξανεμίζονταν γρήγορα.

Επιπλέον ξέρουμε ότι η καραντίνα …δεν ήταν καραντίνα.

Από τη μια πλευρά έκλεισαν σε μεγάλο βαθμό μέρη που μπορεί να συνωστίζεται κόσμος (καφετέριες και εστιατόρια, σινεμά και θέατρα, εκκλησίες –με τα προβλήματα που αυτό εφαρμόζεται, όπως στην Ελλάδα-, μαγαζιά που πουλάνε ρούχα, παιχνίδια και άλλα είδη που δεν θεωρούνται πρώτης ανάγκης, κομμωτήρια και αισθητικά κέντρα κλπ), ενώ σε περιπτώσεις που αφορούσαν την αλυσίδα παραγωγής και διανομής ειδών πρώτης ανάγκης (διατροφή, φάρμακα και ιατρικό υλικό κλπ) εξαγγέλθηκαν μέτρα αυξημένης προστασίας για εργαζόμενους και πελάτες, στα νοσοκομεία, τα φαρμακεία και τα ιδιωτικά ιατρεία και κλινικές  δόθηκαν συγκεκριμένες οδηγίες και πάρθηκαν μέτρα αυξημένης προστασίας για ασθενείς και προσωπικό κοκ. Αυτά τα μέτρα καλώς πάρθηκαν σε πρώτη φάση ανεξαρτήτως των υπόλοιπων πολιτικών της κάθε κυβέρνησης.

Από την άλλη πλευρά διεθνώς μεγάλα εργοστάσια κι επιχειρήσεις που δεν θεωρούνται ζωτικής ανάγκης εν μέσω πανδημίας συνέχισαν να λειτουργούν κανονικά εν μέσω πανδημίας. Αυτό έγινε στην Βόρεια Ιταλία, αυτό έγινε και στη Γερμανία και στις υπόλοιπες χώρες της Δύσης. Έτσι το βασικό πεδίο μετάδοσης της νόσου έγιναν οι εργασιακοί χώροι κι έτσι εξηγείται σε μεγάλο βαθμό η μεγάλη έκταση που έλαβε η πανδημία στις χώρες αυτές. Η Ελλάδα έχει μικρότερη βιομηχανία και μικρότερες επιχειρήσεις πχ από τη Γερμανία, ωστόσο το ίδιο φαινόμενο παρατηρήθηκε κι εδώ, πχ στη Μονάδα 5 της ΔΕΗ της Πτολεμαΐδας, όπου δουλεύουν 2000 άτομα συνωστισμένα και έκλεισε μόνο όταν εξακριβώθηκαν τα πρώτα κρούσματα, οπότε είναι σίγουρο ότι μόλυναν πολύ περισσότερους από αυτούς που είχαν διαγνωστεί. Από εργαζόμενους σε πάρα πολλές επιχειρήσεις υπήρξαν επίσημες ή ανεπίσημες καταγγελίες για τα ανεπαρκή μέτρα προστασίας των ίδιων και των συναδέλφων τους, ακόμα και σε επιχειρήσεις-εργασιακούς χώρους που η λειτουργία τους θεωρείται σημαντική εν μέσω καραντίνας. Επίσης δεν πάρθηκαν επαρκή μέτρα στα ΜΜΜ, με τα δρομολόγια να γίνονται …αραιότερα αντί να γίνουν συχνότερα, χωρίς να τοποθετητούν αντισηπτικά σε κάθε στάση και σταθμό αλλά κι εντός των ΜΜΜ. Συνέχισαν οι …κρουαζιέρες για να βγάζουν λεφτά οι εφοπλιστές, κάτι που όπως διαπιστώσαμε και στην Ελλάδα από τα διαγγέλματα Τσιόδρα συνέβαλε στον αριθμό των κρουσμάτων. Σε μέρη όπως τα σούπερ μάρκετ και οι τράπεζες είδαμε ξανά και ξανά να συνωστίζονται άνθρωποι χωρίς τα αναγκαία μέσα προστασίας που έπρεπε να παρθούν από τις ίδιες τις επιχειρήσεις. Η δε «καραντίνα» σε περιπτώσεις όπως τα στρατόπεδα συγκέντρωσης ή οι φυλακές θυμίζουν περισσότερο τακτική εξόντωσης σε θαλάμους αερίων παρά μέτρα προστασίας του έγκλειστου πληθυσμού.

Ενώ πάρθηκαν πολύ λιγότερα από τα αναγκαία μέτρα περιορισμού της παραγωγής, για να μη θιγούν τα κέρδη –τουλάχιστον συγκεκριμένων μερίδων- του κεφαλαίου, σε αρκετές χώρες επιβλήθηκε απαγόρευση κυκλοφορίας και μέτρα επιτήρησης της κυκλοφορίας των πολιτών. Στην Ελλάδα επιβλήθηκε ο περιορισμός της κυκλοφορίας για όλο τον πληθυσμό με άδεια μόνο για συγκεκριμένους λόγους -και σε πολύ περιορισμένη ακτίνα για περιοχές όπως η Αθήνα-, δόθηκε δυνατότητα περιπάτου μόνο με SMS, μπήκαν πρόστιμα σε κόσμο που είχε ξεχάσει πχ να στείλει μήνυμα ή να πάρει μαζί του την φόρμα μετακίνησης, μπήκαν πρόστιμα ακόμα και σε αστέγους. Πρακτικά απαγορεύτηκαν όλες οι κοινωνικές επαφές με εξαίρεση τις στενά οικογενειακές, απαγορεύτηκε κάθε συνδικαλιστική και κινηματική δράση, ακόμα κι αν τηρούνταν οι απαραίτητες προϋποθέσεις διατήρησης απόστασης μεταξύ των συμμετεχόντων. Δημιουργήθηκαν σοβαρά εμπόδια σε ανθρώπους που εργάζονται «μαύρα» κι άρα δεν μπορούσαν να μετακινηθούν νόμιμα. Τα μέτρα αυτά εξυπηρετούσαν βασικά επικοινωνιακούς λόγους, δηλαδή την εμπέδωση της αστυνομοκρατίας και ενίσχυαν ένα πρωθυπουργικό προφίλ αποφασιστικότητας και πυγμής, αλλά και τη συγκάλυψη των κυβερνητικών ευθυνών και τη μετάθεση των ευθυνών στο άτομο αντί του κράτους. Άλλωστε η συντριπτική πλειοψηφία του κόσμου είχε περιορίσει δραματικά τις μετακινήσεις του στις απολύτως απαραίτητες, είχε πειθαρχήσει σε εντυπωσιακό βαθμό στις συστάσεις κοινωνικής αποστασιοποίησης –παρά τα στημένα ρεπορτάζ που πάσχιζαν να αποδείξουν το αντίθετο. Η αυτοπειθάρχηση κι ο αυτοπεριορισμός σίγουρα συνέβαλαν στον περιορισμένο σχετικά αριθμό κρουσμάτων και θυμάτων στην Ελλάδα, αν και δεν λείπουν οι επιστήμονες που ισχυρίζονται ότι ο πραγματικός αριθμός κρουσμάτων στην Ελλάδα μπορεί να ανέρχεται σε εκατοντάδες χιλιάδες.

Το οικονομικό είναι ένα ακόμα πεδίο που σχετίζεται με μια «καραντίνα α λα καρτ». Στην Ελλάδα πχ οι εργαζόμενοι του Δημοσίου συνέχισαν να πληρώνονται κανονικά –ευτυχώς- αλλά στον ιδιωτικό τομέα έγινε σφαγή. Απολύσεις, παύση πληρωμών ή περικοπές. Τα 800 ευρώ δεν τα δικαιούνται όλοι οι εργαζόμενοι (πχ οι «μαύροι εργαζόμενοι» ή οι εργαζόμενοι που συνέχισαν να εργάζονται αλλά όντας πιο κακοπληρωμένοι ή με λιγότερα μεροκάματα κι εν πάση περιπτώσει 800 ευρώ για Μάρτιο-Απρίλιο είναι πολύ μικρό ποσό ακόμα και για όσους τα πήραν. Οι περισσότερες μικρές επιχειρήσεις έπαυσαν τη λειτουργία τους και βολεύτηκαν με ένα 800άρι που ΘΑ το πάρουν για ένα δίμηνο, οι νέοι επιστήμονες περιορίστηκαν στο 600άρι  για το δίμηνο, και βλέπουμε. Στις 2 τελευταίες περιπτώσεις ανθρώπων που ζούν από τις δουλειές τους, όπως είναι οι ελεύθεροι επαγγελματίες, με τα τεράστια έξοδα συντήρησης του χώρου δουλειάς/μαγαζιού τους να συσσωρεύονται το κρατικό «βοήθημα» αποτελεί ασπιρίνη στον καρκίνο. Από το 1.1 εκ. ανέργων ΘΑ πάρουν κάποιο μικρό βοήθημα 400 ευρώ μόνο 150.000.

Στην Ελλάδα έχουμε πάνω από 120 νεκρούς (και μερικούς ακόμα, άγνωστο πόσους, επειδή ενθαρρύνθηκαν να …μείνουν σπίτι…) και η κυβέρνηση έχει καταφέρει να …πανηγυρίζει και μάλιστα απολαμβάνοντας ευρεία κοινωνική συναίνεση επειδή οι αριθμοί σε αρκετές πιο ισχυρές οικονομίες της Δύσης είναι πολύ χειρότεροι. Bεβαίως όπως έχουμε ήδη δει οι περισσότερες χώρες σε Βαλκάνια κι Ανατολική Ευρώπη, Ασία, Λ.Αμερική, Αφρική, τα πάνε εξίσου ή καλύτερα από την Ελλάδα σε αυτόν τον τομέα, δυστυχώς για το Μητσοτακέικο ο κόσμος δεν περιορίζεται μόνο στις «δυτικές» χώρες. Επιπλέον έχει παρθεί μια μεγάλη ποικιλία μέτρων σε διάφορες χώρες που σαφώς καταρρίπτουν το κυβερνητικό success story ότι η επιτυχία της Ελλάδας οφείλεται στην έγκαιρη καραντίνα-τελεία. Τέλος οι αριθμοί δεν λένε από μόνοι τους την αλήθεια για το σωστό ή το λάθος της κυβερνητικής πολιτικής. Η Ελλάδα παραμένει αδύναμος κρίκος σε ό,τι αφορά την κατάσταση και τα ουσιαστικά μέτρα ενίσχυσης του ΕΣΥ, δικαιούμαστε να ισχυριστούμε ότι η ανυπαρξία μιας πολιτικής μαζικών τεστ κι οι ελλιπείς υποδομές ευθύνονται για τους πάνω από 120 νεκρούς (που πρέπει να θεωρούμε ότι είναι πολλοί και ταξικά είναι δικοί μας όλοι ή σχεδόν όλοι), όταν άλλες χώρες έχουν πολύ καλύτερα αποτελέσματα-λιγότερους νεκρούς κι επιπλέον ανά πάσα στιγμή η χώρα κινδυνεύει από τα επόμενα κύματα έξαρσης της πανδημίας που είναι άγνωστο πώς και πότε θα εκδηλωθούν.

Τώρα πλέον, με μπροστάρη τις ΗΠΑ, έχει ανοίξει η συζήτηση για την «επανεκκίνηση» της οικονομίας, έχοντας παρθεί ελάχιστα/ανεπαρκή μέτρα ενίσχυσης των συστημάτων δημόσιας υγείας και χωρίς να έχει εξασφαλιστεί η δυνατότητα πραγματοποίησης τεστ μαζικά στον πληθυσμό για την απομόνωση των κρουσμάτων, ενώ σε αρκετές χώρες (και πάλι με θλιβερό μπροστάρη τις ΗΠΑ) ο αριθμός των νεκρών παραμένει τρομακτικός.

Στην Ελλάδα τρέχουν ήδη τα σάλια των ρεπορτάζ για το πώς θα προσελκύσει η χώρα τουρίστες. Ρεπορτάζ εμφανίστηκαν τις τελευταίες μέρες που κάνανε κριτική πχ στη Γερμανία που καλεί τους πολίτες της να μην πάνε διακοπές, ενώ πανηγυρίζανε γιατί ήδη πολλοί Γερμανοί έχουν κλείσει ήδη δωμάτια στη χώρα μας (!).

Οι εργαζόμενοι θεωρητικά θα μπορούσαν να αντέξουν ακόμα και πολύ περισσότερο τα περιοριστικά μέτρα, εφόσον είχαν λυμένο το βιοποριστικό τους πρόβλημα (ή καταθέσεις αρκετών χιλιάδων ευρώ) ή αν είχαν πολύ μεγαλύτερη στήριξη από την –όποια- κυβέρνηση, ίσως θα μπορούσαν να αντέξουν γενικευμένες απαγορεύσεις και lockdown για ένα 6μηνο αλλά και πάλι ήταν αναμενόμενο ότι κάποια στιγμή θα κληθούν –και θα θέλουν και οι ίδιοι- να εργαστούν. (Αν και η νόσος δεν αναμένεται να εξαφανιστεί σύντομα, ακόμα κι αν το καλοκαίρι κάπως περιοριστεί-ούτε η 6μηνη καραντίνα θα αρκούσε). Δυστυχώς οι περισσότεροι εργαζόμενοι δεν έχουν καν τέτοιες πολυτέλειες, πολύ περισσότερο σε χώρες όπως η δική μας δυσκολεύονται ακόμα και να αντέξουν έναν και δυο μήνες χωρίς πληρωμή και δουλειά, η κρατική ενίσχυση είναι ανεπαρκής. Δεκάδες χιλιάδες εργαζόμενες μητέρες -ή πατέρες- αντιμετώπισαν προβλήματα με το κλείσιμο των σχολείων (που θα παραταθεί –και καλώς), αλλά δεν εξαγγέλθηκε κανένα γονικό επίδομα, καμία εγγύηση, κανένα κίνητρο για να διευκολυνθούν οι γονείς να σταματήσουν τη δουλειά τους χωρίς να τους απασχολεί η επιβίωση και η επόμενη μέρα.   Υπό αυτούς τους όρους ακόμα και πολλοί εργαζόμενοι θα προτιμήσουν σύντομα να επιστρέψουν στην «κανονικότητα» και να δουλεύουν επικινδύνως, παρά να αγωνιούν για το αν και πότε θα πάρουν τα ψίχουλα της επόμενης εξαγγελίας.

Ήταν αναμενόμενο ότι δεν μπορεί να παγώσει η καπιταλιστική οικονομία επ’ άπειρον. Άλλωστε οι περισσότερες χώρες εξήγγειλαν τα περιοριστικά μέτρα με ορίζοντα διμήνου, οπότε έφτασε η στιγμή σήμερα να ανοίγουν τη συζήτηση για την «επόμενη μέρα». Γαλλία, Γερμανία, Αγγλία, Ισπανία, Ιταλία επίσης συζητάνε για την άρση των περιοριστικών μέτρων εντός Μαΐου χωρίς να έχουν αντιμετωπίσει το «τέρας».

Η συζήτηση μέσα στην Αριστερά δεν πρέπει να εστιάσει στο αν θα πρέπει να παραταθεί ο γενικευμένος περιορισμός της κυκλοφορίας και το lockdown σήμερα, αλλά στο με τι όρους θα γίνει η άρση τους. Αλλά σίγουρα είμαστε απέναντι στη συγκεκριμένη άρση που ετοιμάζουν. Η επανεκκίνηση θα έπρεπε να γίνεται με ρυθμό που αντιστοιχεί με τον ρυθμό ενίσχυσης των μέτρων προστασίας του πληθυσμού, που όμως όπως είπαμε από τη «Δύση» δεν πάρθηκαν. Συνεπώς η όποια επανεκκίνηση με αστικούς όρους είναι λογικό να υποθέσουμε ότι απλά θα ρισκάρει μια νέα έξαρση της πανδημίας ή με μια κατάρρευση των εθνικών συστημάτων υγείας σε δεύτερη φάση. Εν τω μεταξύ θα έχουμε  δεκάδες χιλιάδες χαμένες θέσεις εργασίας σε όλες τις χτυπημένες από την πανδημία χώρες, πιθανές μειώσεις μισθών σε δημόσιο και ιδιωτικό τομέα «λόγω της κατάστασης», μεγάλο χτύπημα όσων εργαζομένων περίμεναν να βγάλουν μεροκάματο από τον τουρισμό σε χώρες όπως η Ελλάδα, όσων εργαζόμενων εργάζονται σε κέντρα διασκέδασης κι εστίασης, δεκάδες χιλιάδες ελεύθεροι επαγγελματίες και μικρές επιχειρήσεις που θα αργήσουν να επανέλθουν στα προ κορωνοϊού επίπεδα (και πολλές-ούς από αυτές-ούς έχουν βάλει ήδη πλώρη για λουκέτο), μεγάλα χρέη που θα περιμένουν να ξοφληθούν. Και καθώς προδιαγράφεται διεθνώς ύφεση αναμένονται νέες περικοπές κοινωνικών κι εργατικών κατακτήσεων, που θα κάνουν ακόμα δραματικότερο το τοπίο για τους από κάτω. Παράταση του lockdown και των απαγορεύσεων θα κάνει ακόμα πιο δυσοίωνες αυτές τις προοπτικές. Σε κάθε περίπτωση το επόμενο κύμα έξαρσης της πανδημίας θα μας βρει φτωχότερους ή χωρίς δουλειά, πιο ανασφαλείς, πιο δυστυχισμένους και τα κράτη, όπως διαφαίνεται, και πάλι «ανέτοιμα» (έστω κι αν αποδειχθούν κάπως λιγότερο ανέτοιμα), χωρίς πλέον να έχουν και το επιχείρημα του αιφνιδιασμού και του ότι «δεν ξέρανε». Τώρα ξέρουνε.

Οι καπιταλιστές πήραν μέτρα με γνώμονα το συμφέρον τους (με μια ποικιλία συνδυασμών μέτρων που έχει να κάνει με το πώς εκτίμησε σε κάθε χώρα η άρχουσα τάξη ότι την εξυπηρετεί) και επέβαλαν μια τέτοιου τύπου καραντίνα χωρίς ουσιαστικά μέτρα υπεράσπισης της δημόσιας υγείας και σήμερα ξαναπαίρνουν μέτρα άρσης της καραντίνας, και πάλι με παρόμοιες προτεραιότητες. Δεν τους νοιάζει αν θα πεθάνουν και μερικοί παραπάνω, τους νοιάζει πώς θα μας ξεζουμίσουν παραπάνω. Κοινός παρονομαστής και στις δυο φάσεις αντιμετώπισης της πανδημίας είναι ότι βάζουν τα κέρδη τους πάνω από τη υγεία και τις ζωές μας.

Καλά είναι τα όποια συγκυριακά ή επικοινωνιακά μέτρα  για τις κυβερνήσεις και τους καπιταλιστές, αλλά πάνω απ’ όλα μπαίνει η λειτουργία του συστήματος, δηλαδή η συσσώρευση πάση θυσία, κι ας πεθαίνει ο απλός κόσμος κατά χιλιάδες, είτε με «καραντίνα» είτε χωρίς. Και γι’ αυτό πρέπει πάντα να μας βρίσκουν απέναντι.

Η Αριστερά θα πρέπει να καταδείξει την υποκρισία και την ταξικότητα των κυβερνητικών πολιτικών σπάζοντας τις προσπάθειες εθνικής συναίνεσης και να διεκδικήσει μέτρα δραστικής ενίσχυσης του ΕΣΥ, μεγαλύτερης προστασίας και οικονομικής στήριξης των εργαζόμενων και των αδύναμων κοινωνικά στρωμάτων, διεκδίκηση προσανατολισμού των μεθόδων αντιμετώπισης της πανδημίας στην έγκαιρη κι εξατομικευμένη διάγνωση κι απομόνωση των ασθενών –χωρίς οικονομικές συνέπειες στη δουλειά τους- αντί για τη γενικευμένη αστυνομοκρατία, ενίσχυση των εργαζομένων στον τομέα της υγείας με τα απαραίτητα μέσα (μάσκες, γάντια, αντισηπτικά, στολές κλπ), τήρηση μέτρων προστασίας σε κάθε μαζικό χώρο δουλειάς, αντισηπτικά, γάντια και μάσκες και τήρηση των κανόνων κοινωνικής αποστασιοποίησης σε κάθε χώρο που συναθροίζονται πολλοί άνθρωποι, όπως στο λιανικό εμπόριο και στις δημόσιες υπηρεσίες. Και η διεκδίκηση αυτή πρέπει να γίνει έμπρακτα, με εξωστρεφείς πρωτοβουλίες και όχι μόνο με ηλεκτρονικά κείμενα.

Και στην πρώτη φάση και στη δεύτερη, και στις επόμενες «πρώτες» και «δεύτερες» φάσεις, η λύση βρίσκεται στη σκληρή και μαζική από τα κάτω αντιπαράθεση για να ανατρέψουμε τις πολιτικές και το σύστημα που διέλυσαν τα συστήματα υγείας εδώ και δεκαετίες και που ούτε σήμερα δεν αλλάζουν τροπάρι, που συνεχίζουν να μην παίρνουν τα μέτρα προστασίας και στήριξης του εργαζόμενου πληθυσμού στον καιρό της πανδημίας, που θα μας καλέσουν να ξαναπληρώσουμε τα σπασμένα και θα ξαναεπιχειρήσουν να κάνουν την κρίση ευκαιρία –για τους ίδιους-.

Του Βασίλη Μορέλλα

Η σχεδιαζόμενη άρση της γενικής απαγόρευσης κυκλοφορίας υπηρετεί την ίδια εγκληματική πολιτική με την ίδια την απαγόρευση. Οι κυρίαρχοι δεν έρχονται σε αντίφαση με τον εαυτό τους. Ήταν προδιαγεγραμμένες οι κινήσεις τους και απλά περνούν στην επόμενη φάση.

Φυσικά, εκτός από την γενική απαγόρευση προορίζονται προς άρση και τα υπόλοιπα μέτρα «αποστασιοποίησης» που στοιχίζουν οικονομικά. Ο κοινός άξονας γύρω από τον οποίο εναλλάσσονται απαγορεύσεις και άρσεις είναι η μη ενίσχυση του δημόσιου συστήματος υγείας, με την ευρεία έννοια, από τις ΜΕΘ και την Πρωτοβάθμια, μέχρι τα μαζικά τεστ στον γενικό πληθυσμό και την έρευνα για τον COVID-19 σε δημόσια πανεπιστήμια, ερευνητικά κέντρα και εργαστήρια. Αυτή είναι η πολιτική που ευθύνεται για τους ως σήμερα περίπου εκατό νεκρούς, που θα μπορούσαν να ήταν ζωντανοί στην πλειονότητά τους, αν η Ελλάδα είχε ακολουθήσει τον μόνο ως σήμερα πετυχημένο τρόπο αντιμετώπισης του ιού που είχαν υποδείξει χώρες της Αν. Ασίας (Ταϊβάν, Σιγκαπούρη, Κορέα κ.α.).

Λόγω μέτρων σαν τα προαναφερόμενα, οι χώρες αυτές έχουν ως σήμερα πολύ λιγότερα θύματα από ό,τι η Ελλάδα, αναλογικά με τον πληθυσμό της. Όσοι αποδέχονται το συστημικό αφήγημα για επιτυχημένη αντιμετώπιση του κορωνοϊού στην Ελλάδα, αποδέχονται επίσης και το «αναπόφευκτο» να πεθαίνουν κάποιες εκατοντάδες επειδή δεν γίνεται έγκαιρη διάγνωση και περίθαλψή τους. Αυτοί φέρονται τότε ως συνήγοροι του συστήματος, όχι ως πολέμιοι ή επικριτές του. Εκατό νεκροί από έναν ιό που η έλευσή του είχε προαναγγελθεί από τα τέλη του 2019 και με την κυβέρνηση να αντιστέκεται ως και τώρα σθεναρά στην ουσιώδη ενίσχυση των δομών που θα μπορούσαν να σώσουν αυτούς και τους επόμενους: αυτό είναι σκάνδαλο χειρότερο και από εκείνα των νεκρών στη Μάνδρα ή το Μάτι ή τις πυρκαγιές του 2007. Για ποιον λόγο δεν θα μπορούσαν οι νεκροί στην Ελλάδα να είναι σε δυο μήνες μόνον πέντε αντί για 115, όταν στην Ταϊβάν, μια χώρα με 23 εκατομμύρια πληθυσμό και στενή συγκοινωνία με την Κίνα, οι νεκροί ήταν δύο (2) στο αντίστοιχο διάστημα (και ως σήμερα κάτω από δέκα); Αντίστοιχα ισχύουν για άλλες χώρες με καλύτερη «μοίρα» από την Ελλάδα –και υπάρχουν κάμποσες. Αλλά όσο χειρότερο το σκάνδαλο, τόσο πιο ψηλά σηκώνουν τους ώμους οι υπεύθυνοι και τόσο περισσότερο προσπαθούν να αντιστρέψουν την πραγματικότητα. Συγκρίνοντάς μας μόνο με τις πολύ χειρότερες περιπτώσεις, τύπου Ιταλίας. Κάπως έτσι εμπεδώνεται η αντίληψη «τι να κάνουμε, έτσι είναι η Ελλάδα, έγινε ό,τι καλύτερο για τα δεδομένα της χώρας». Και χίλιοι να ήταν οι νεκροί, το ίδιο θα προσπαθούσαν να πουν.

Με κριτήριο την προστασία ζωών, η κυβερνητική πολιτική απέτυχε. Από την άποψη του πόσοι έχουν πειστεί από την συστημική προπαγάνδα, για την ώρα η κυβερνητική πολιτική είναι αρκετά πετυχημένη. Εκτός αυτών, τις προηγούμενες εβδομάδες αποδείχτηκε και κάτι άλλο. Η βασική κυβερνητική πρόθεση, μέσω της «καραντίνας», να καταστείλει κοινωνικές κινητοποιήσεις, συγκεντρώσεις διαμαρτυρίας ή πράξεις αλληλεγγύης από σωματεία, αριστερές οργανώσεις κι επιτροπές κατοίκων. Ακόμα και αν αυτές γίνονταν από γιατρούς, ακριβώς για τη σωτηρία της Δημόσιας Υγείας (και άρα ζωών), ακόμη και αν αυτές τηρούσαν όλα τα μέτρα υγειονομικής ασφάλειας πολύ καλύτερα από τις δυνάμεις που έσπευδαν να τις καταστείλουν. Ευτυχώς, ήταν λίγες οι περιπτώσεις που η καταστολή πέρασε, ενώ στις περισσότερες οι διώκτες εκδιώχθηκαν. Ευτυχώς, η κυβέρνηση δεν έχει ακόμα το πολιτικό κεφάλαιο να επιβάλει προθέσεις γνωστές και από το πρόσφατο νομοθέτημα περιορισμού των διαδηλώσεων. Ωστόσο, όσοι συνεχίζουν να ισχυρίζονται με συνέπεια ότι δεν μπορούν να υπάρξουν μέτρα περιορισμού των επαφών και «αποστάσεων» χωρίς γενική απαγόρευση κυκλοφορίας, πέραν του ότι μάλλον δεν κοιτούν ούτε τι γινόταν στην Ελλάδα πριν τις 23/3 ούτε πώς τέτοια πάρθηκαν σε άλλες χώρες χωρίς γενικές απαγορεύσεις, καταλήγουν σίγουρα να συμφωνούν και στην απαγόρευση των δημόσιων διαμαρτυριών. Ευτυχώς, υπήρξαν -και αναδείχτηκαν αρκετά- όσοι διαφώνησαν και έσπασαν στην πράξη (έστω σε πρώτη φάση) την απαγόρευση.

Όσα έγιναν, γίνονται και σχεδιάζονται να γίνουν το επόμενο διάστημα, επιβεβαιώνουν ότι οι χειρισμοί της κυβέρνησης δεν είχαν ποτέ ως προτεραιότητα την δημόσια υγεία, αλλά την επικοινωνιακή διαχείριση της αποτυχίας και των νεκρών. Ότι πρώτιστο επικοινωνιακό εργαλείο σε αυτήν την εκστρατεία ήταν η τάχα ριζοσπαστική «γενική απαγόρευση κυκλοφορίας», με όλες τις αντιφάσεις της (ανοιχτά εργοστάσια), τους τραγέλαφους (Εκκλησία, παραλία Θεσσαλονίκης), τις αρπαχτές (ΚΕΚ) και τα επικίνδυνα προμηνύματα (αστυνομική αυθαιρεσία, καταστολή). Όπως είχε επισημανθεί προ πολλού, αυτό το εργαλείο έχει συγκεκριμένη ημερομηνία λήξης, για αντικειμενικούς οικονομικούς λόγους. Ακριβώς επειδή ήταν επικοινωνιακό και όχι υγειονομικό, στο μεσοδιάστημα δεν έγινε ουσιαστικό προχώρημα στην πραγματική υγειονομική θωράκιση του λαού. Ακριβώς γι’αυτό, όχι μόνο η «γενική απαγόρευση», μα ούτε και άλλα προσωρινά μέτρα όπως το κλείσιμο των σχολείων δεν αξιοποιήθηκαν για να κερδηθεί χρόνος (χώρια που κάποια από αυτά θα μπορούσαν να παραταθούν και άλλο).

Και ακριβώς για αυτό, για τον ίδιο λόγο που έπρεπε να ήμαστε κατά της γενικής απαγόρευσης κυκλοφορίας, πρέπει τώρα να καταδικάζουμε και τον τρόπο που αίρονται αυτή και τα υπόλοιπα, ενδεχομένως σωστά σε άλλο πλαίσιο, μέτρα «αποστασιοποίησης». Πριν ή μετά την «γενική καραντίνα», τα αιτήματα πρέπει να παραμένουν τα ίδια, μαζί και η καταδίκη των ασκούμενων πολιτικών, ή καλύτερα τεχνασμάτων. Τα μέτρα αίρονται και δεν αντικαθίστανται με πιο πολλές ΜΕΘ. Με περισσότερο προσωπικό σε όλες τις βαθμίδες του ΕΣΥ. Με μαζική δωρεάν διανομή αποτελεσματικών μασκών στο λαό (και στο… νοσηλευτικό προσωπικό!). Με δημόσια κι επιταγμένα εργαστήρια να κάνουν δωρεάν το τεστ σε μεγάλα τμήματα του πληθυσμού. Με κρατικό συντονιστικό κέντρο για τη μαζική ιχνηλάτηση και απομόνωση φορέων που να δημοσιεύει όλα τα στοιχεία και τις μεθοδολογίες του για να εμπνέει εμπιστοσύνη. Τα καλά ή κακά μέτρα δεν αντικαθίστανται με άλλα σαν κι αυτά, που μάλιστα μπορούν να ισχύσουν επ’αόριστο, αντίθετα με την γενική καραντίνα που δεν μπορεί.

Τα πράγματα θα έχουν όπως περίπου είχαν και πριν τις 23/3. Ίσως με τον κόσμο πιο κουρασμένο και πιο έτοιμο να αρχίσει να αγνοεί ακόμα και τις σωστές προφυλάξεις (αν και ανεπαρκείς από μόνες τους). Μπορεί να ελπίζουν κάποιοι ότι το καλοκαίρι θα εξαφανιστεί ο ιός και δεν θα επανεμφανιστεί. Κάτι που δεν προκύπτει από επαρκή στοιχεία. Ή ότι έγκαιρα θα διατεθεί εμβόλιο αποτελεσματικό. Κάτι που επίσης δεν προβλέπεται. Όλα αυτά είναι απλώς τζόγος με ανθρώπινες ζωές. Που ήδη έχει κοστίσει στα θύματα και τις οικογένειές τους.

Του Αλέξη Λιοσάτου

Κατά γενική ομολογία έχουμε να κάνουμε με τη μεγαλύτερη ανθρωπιστική κρίση της Δύσης από τον Β’ ΠΠ, ενώ και οι οικονομικές συνέπειες έχουν ισχυρές αναλογίες με τη Μεγάλη Ύφεση ύστερα από το 1929 και το Μεσοπόλεμο. Δεν λείπουν μάλιστα ακόμα και προβλέψεις και εκτιμήσεις για αυξημένο κίνδυνο πολεμικής σύγκρουσης των ΗΠΑ με την Κίνα. Στο πλαίσιο αυτό, η ΕΕ αποκαλύπτει το πραγματικό της πρόσωπο: μια λυκοσυμμαχία αρχουσών τάξεων η οποία το μόνο είδος αλληλεγγύης που γνωρίζει είναι η «αλληλεγγύη» των «από πάνω» ενάντια στις εργαζόμενες τάξεις. Κατά τα άλλα, τις δύσκολες στιγμές, όπως τώρα, η «ευρωπαϊκή αλληλεγγύη» αποδεικνύεται το πιο σύντομο ανέκδοτο…

Οι νεκροί από την πανδημία διεθνώς έχουν ξεπεράσει τις 126.000. Από αυτούς, πάνω από 80 χιλιάδες αφορούν την Ευρώπη (τα 2/3) και 67.000 αφορούν τις 4 από τις 5 ισχυρότερες οικονομίες στην Ευρώπη (με την εξαίρεση της Γερμανίας). Σε συνδυασμό με τους 26.000 νεκρούς στις ΗΠΑ, το 75% των νεκρών συγκεντρώνεται στις 5 από τις 6 μεγαλύτερες δυνάμεις της «Δύσης».

 

Καταστρέφοντας συστηματικά τα συστήματα δημόσιας υγείας

Οι εικόνες τρόμου από τα νοσοκομεία στην Ισπανία προκαλούν αυτές τις μέρες σοκ σε όλο τον κόσμο. Ασθενείς στα πατώματα, εξαντλημένο ιατρικό και νοσηλευτικό προσωπικό που ξεσπά σε κλάματα. Υπήρχαν μέρες όπου νοσηλευτές και γιατροί σκόνταφταν πάνω σε πτώματα. Σε πολλά νοσοκομεία γιατροί και νοσοκόμοι εργάζονται μέχρι και 15 μέρες αδιάκοπα, ενώ πολλοί έχουν πέσει και οι ίδιοι θύματα του θανατηφόρου ιού.

Την τελευταία 10ετία η χώρα απώλεσε το 11% περίπου των νοσοκομειακών της κλινών.

Οργή προκαλεί η λιτότητα των τελευταίων χρόνων και στην Ιταλία. Με φόντο την οικονομική κρίση οι δαπάνες για την υγεία μειώθηκαν κατακόρυφα. Το νοσοκομείο «Ιωάννης Παύλος», για παράδειγμα, μετρά σήμερα μόλις 400 κλίνες από 1.000 πριν από μερικές χρόνια. Αυτοί είναι σίγουρα κάποιοι λόγοι που η θνησιμότητα στην Ιταλία έφτασε στο 12,5% και 61 γιατροί είχαν χάσει τη ζωή τους από κορωνοϊό μέχρι τις αρχές Απρίλη.

Υποχρηματοδοτούμενο -και δη εδώ και χρόνια- είναι και το σύστημα υγείας της Μεγάλης Βρετανίας. Μετά την κρίση του 2008 η χώρα είχε προχωρήσει σε δραστικές περικοπές κι έχει ελλείψεις 100.000 εργαζομένων στον τομέα της υγείας. Ήδη λόγω των ελλείψεων, τα τελευταία χρόνια όλο και περισσότεροι ασθενείς με εποχική γρίπη νοσηλεύονταν σε διαδρόμους νοσοκομείων. Σήμερα ήρθε η πανδημία να πλήξει ακόμα περισσότερο τον βρετανικό λαό.

Σε αυτές τις συνθήκες έγινε το Eurogroup της 9/4. Πέρα από τα πανηγύρια της κυβέρνησης των ελληνικών ΜΜΕ για το πακέτο των 540 δισ. και την Ευρώπη… της αλληλεγγύης, ας δούμε λίγο τι έγινε στην πραγματικότητα.

 

Ευρωπαϊκή «αλληλεγγύη» 1:
«πόλεμος της μάσκας» και πλήρης απραξία

Σε ό,τι αφορά τις λαϊκές μάζες, έγινε ακόμα πιο καθαρό αυτό το διάστημα της πανδημίας πως η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν μπορεί να προστατεύσει το σημαντικότερο αγαθό: την υγεία και τη ζωή τους. Πολύ περισσότερο θα αποδεικνύεται ότι κάνει το μέλλον τους ακόμα πιο μαύρο, όσο περνάει ο καιρός και κληθούν να πληρώσουν τα σπασμένα μιας κρίσης της οποίας ακόμα δεν μπορεί να εκτιμηθεί πλήρως ούτε το μέγεθος ούτε οι συνέπειες. Τα γεγονότα έδειξαν ότι δεν υπάρχει καμία ευρωπαϊκή αλληλεγγύη παρά μόνο συμφέροντα, κυνισμός και πάτημα επί πτωμάτων για να προωθήσει κάθε αστική τάξη τα δικά της συμφέροντα. Μεσοπρόθεσμα ακόμα μεγαλύτερα αντιΕΕ αισθήματα επωάζονται στην κοινή γνώμη , ενώ στην Ιταλία εκτιμάται ήδη ως πολύ πιθανή η περαιτέρω άνοδος του Σαλβίνι απέναντι στον εκτεθειμένο κατά πολύ πλέον πρωθυπουργό Κόντε.

Είναι χαρακτηριστικός ο «πόλεμος των μασκών». Η κατάσταση απαιτούσε δραστικά συλλογικά μέτρα για να εξασφαλιστούν μάσκες σε όλες τις χώρες, με προτεραιότητα τις χώρες που γνωρίζουν εκατόμβες θυμάτων. Τι έγινε; Μέσα στον Μάρτιο η Γερμανία, μπλόκαρε μεταφορά φορτίου με υγειονομικό υλικό που κατευθυνόταν προς την Ιταλία. Στις 16 Μαρτίου ο εκπρόσωπος της Κομισιόν Ερίκ Μαμέρ τάχθηκε εναντίον του κλεισίματος των συνόρων στον Χώρο Σένγκεν, ωστόσο το ίδιο απόγευμα 12 χώρες (ανάμεσά τους Γερμανία, Γαλλία, Ισπανία, Αυστρία, Ουγγαρία) έκλειναν τα σύνορά τους μπλοκάροντας τις εξαγωγές (και) υγειονομικού υλικού. Κρίσιμες εβδομάδες πέρασαν χωρίς ευρωπαϊκή αλληλεγγύη, την οποία τελικά η Ιταλία βρήκε… από την Κίνα.

Μια από τις δυο επιχειρήσεις-παραγωγούς αναπνευστήρων στην ΕΕ, η γερμανική Draeger, δεν παράγει αναπνευστήρες για να ενισχύσει κάποιο ευρωπαϊκό απόθεμα το οποίο θα αξιοποιηθεί από κάθε χώρα όταν υπάρξει ανάγκη, αλλά διαπραγματεύεται απευθείας με τους επικεφαλής κάθε χώρας (business as usual), ενώ η έλλειψη «κινήτρων» (δηλαδή προσδοκίας για τα επιθυμητά κέρδη) απέτρεψε το να δημιουργηθούν περισσότερες τέτοιες εταιρείες στην Ευρώπη πριν την πανδημία. Το ίδιο πρόβλημα υπήρχε και με τα διαγνωστικά τεστ για τον κορωνοϊό. Έτσι η Ευρώπη έφτασε να εξαρτάται σχεδόν αποκλειστικά από την Κίνα.

Από την Κίνα εξαρτάται η Ευρώπη και σε ό,τι αφορά τις μάσκες, η οποία τις πουλάει μόνο έναντι προκαταβολής των χρημάτων. Έγιναν γνωστά διάφορα περιστατικά «πειρατείας» μασκών, εντός κι εκτός ΕΕ. Αναφέραμε ήδη το μπλοκάρισμα του φορτίου για Ιταλία από πλευράς Γερμανίας. Υπήρξαν επίσης καταγγελίες της Ιταλίας προς Τουρκία και Γερμανίας-Γαλλίας προς ΗΠΑ. Ανάλογη καταγγελία προς την Γερμανία υπήρξε και από ελληνικό φορέα για δέσμευση ιατρικού υλικού, ενώ σουηδικός οίκος Μέλνικε κατηγόρησε τη Γαλλία ότι άρπαξε 4 εκατομμύρια μάσκες που προορίζονταν για την Ισπανία και την Ιταλία.

Ευρωπαϊκή «αλληλεγγύη» 2:
τα ευρωπαϊκά «εργαλεία» αποδείχτηκαν… άχρηστα

Το μεγάλο όπλο της ευρωπαϊκής φαρέτρας σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης υποτίθεται πως ήταν ο Ευρωπαϊκός Μηχανισμός Πολιτικής Προστασίας. Στις 10 Μαρτίου ο πρέσβης της Ιταλίας στην Ε.Ε. κατήγγειλε: «Η Ιταλία ζήτησε την ενεργοποίηση του Μηχανισμού Πολιτικής Προστασίας […]. Καμία χώρα δεν ανταποκρίθηκε. Μόνο η Κίνα απάντησε, διμερώς»…

Η ΕΕ διέθετε υποτίθεται μεγάλο οπλοστάσιο μηχανισμών, εργαλείων, διαδικασιών, η δημιουργία των οποίων πήρε χρόνια επίπονων διαπραγματεύσεων.

Η Ε.Ε. διαθέτει: Τον επίτροπο «Διαχείρισης Κρίσεων». Το νομικό πλαίσιο για τις «Σοβαρές διασυνοριακές απειλές κατά της υγείας».
Την Επιτροπή Ασφάλειας Υγείας (HSC). Το Σύστημα Έγκαιρου Συναγερμού και Αντίδρασης (EWRS). Τον μηχανισμό rescUE. Το Κέντρο Συντονισμού Αντιμετώπισης Έκτακτων Αναγκών (ERCC). Τον (άφαντο) Μηχανισμό Αντιμετώπισης Κρίσεων (IPCR). Το Ευρωπαϊκό Ιατρικό Σώμα (EMC). Τίποτα από όλα αυτά δεν λειτούργησε! Την κρίσιμη στιγμή, όλα αποδείχτηκαν φούμαρα.

Αντί για την «κινητοποίηση ιατρικών και υγειονομικών ομάδων» από το EMC, έσπευσαν να βοηθήσουν γιατροί από τη Ρωσία, την Κίνα, τη Βενεζουέλα, την Κούβα, την Αλβανία και τη Σομαλία. Γενικότερα στην Ιταλία, δεν υπήρξε ούτε μια συμβολική έστω κίνηση αλληλεγγύης, π.χ. από την ισχυρή οικονομικά Γερμανία, αλλά ήρθε από τη Ρωσία, Κούβα και Κίνα, με αποτέλεσμα σε ορισμένες ιταλικές πόλεις να γίνει, σε δημόσιους χώρους, υποστολή της σημαίας της ΕΕ και έπαρση των σημαιών των τριών χωρών που έστειλαν βοήθεια. Επίσης είναι εκπληκτικό ότι η ΕΕ με πρωτοβουλία της Πολωνίας, απαγόρευσε στα ρωσικά αεροπλάνα με τη βοήθεια, να πετάξουν πάνω από τον εναέριο χώρο της (πέρασαν τελικά πάνω από Τουρκία και Ελλάδα για να φθάσουν στην Ιταλία).

Στις 8/4 ο πρόεδρος του ERC (Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Ερευνών), Μάουρο Φεράρι, υπέβαλε την παραίτησή του αναφέροντας πως «έχασε την πίστη του στο σύστημα» και κάνοντας λόγο για «εσωτερική πολιτική καταιγίδα», καθώς απέτυχε να πείσει την ηγεσία της ΕΕ πως χρειάζεται ένα μεγάλης κλίμακας επιστημονικό πρόγραμμα καταπολέμησης της νόσου Covid-19.

Ένας λόγος για τη δυσκινησία ή την απροθυμία σε ό,τι αφορά την υγειονομική στήριξη κι αλληλεγγύη είναι γιατί υποτίθεται πως η ΕΕ προβλέπει πολιτική «ανεξαρτησίας» για κάθε χώρα-μέλος της στον τομέα της υγείας. Ωστόσο, η ανεξαρτησία είναι επιλεκτική, μόνο όταν απαιτείται η στήριξη της ΕΕ. Αντίθετα είναι τα πράγματα όταν η ΕΕ απαιτεί από τα κράτη-μέλη της την εφαρμογή πολιτικών κατεδάφισης των συστημάτων δημόσιας υγείας: από το 2011 ως το 2018 η Κομισιόν ζήτησε 63 φορές περικοπές από τα κράτη-μέλη στον προϋπολογισμό υγείας τους. Φυσικά αυτές οι περικοπές γίνονται ανισομερώς και συνήθως τους όρους επιβάλλει ο άξονας Γερμανίας-Γαλλίας και βόρειων-ισχυρότερων χωρών.

Ευρωπαϊκή «αλληλεγγύη» 3:
το Eurogroup της 9ης Απριλίου

Ομοίως, η συμφωνία του Γιούρογκρουπ της 9ης Απριλίου δεν ήταν ένας συμβιβασμός στο πλαίσιο του οποίου «όλοι ήταν ευχαριστημένοι» ούτε ένδειξη «ευρωπαϊκής αλληλεγγύης» (όπως λένε κυβέρνηση-ΜΜΕ), αλλά νίκη του «άξονα» Γερμανίας – Γαλλίας και των ισχυρών χωρών του Βορρά της ΕΕ και Ευρωζώνης.

Όπως είδαμε και μετά την κρίση του 2008, οι χώρες του Νότου δοκιμάστηκαν από σκληρότερη κρίση, αλλά η αλληλεγγύη της ΕΕ ήταν ανύπαρκτη – για την ακρίβεια, είχαμε την «αλληλεγγύη» των μνημονίων. Το 2010-2015 διακυβεύτηκε για την Ελλάδα το Grexit και ήταν ορατός ο κίνδυνος μετάδοση της κρίσης στην ΕΕ. Αυτή τη φορά η Ιταλία έψαξε συμμαχίες, δήλωνε αποφασισμένη να ορθώσει ανάστημα στη Γερμανία και απειλούσε να βάλει «μπουρλότο» στην ΕΕ. Ακόμα κι ο υπουργός Οικονομικών της Γαλλίας, Μπρουνό Λεμέρ, στο Γιούργκρουπ 9 Απρίλη, έφτασε να δηλώσει προς τις «Βόρειες» χώρες «ντροπή σας, σταματήστε αυτό το τσίρκο τώρα».

Αρχικά, εννέα χώρες που εκπροσωπούν το 57% του ΑΕΠ της Ευρωζώνης, συμπεριλαμβανομένης της Ελλάδας, απαιτούσαν την έκδοση κορωνο-ομολόγου και στη συνέχεια, ευρωομολόγου, ώστε να μπορούν να δανειστούν όλες οι ευρωπαϊκές χώρες με τους ίδιους όρους (και όχι οι πιο ευάλωτες με δυσβάσταχτους και οι ισχυρές με ευνοϊκούς) ώστε να κατανεμηθούν τα βάρη της κρίσης μεταξύ των χωρών της ΕΕ ανάλογα με τις ανάγκες κάθε χώρας και την ισχύ κάθε οικονομίας.

Γερμανία Ολλανδία, Αυστρία και Φινλανδίααπέρριψαν… μετά βδελυγμίας οτιδήποτε θα μπορούσε να λειτουργήσει σαν μεταφορά πόρων στις χώρες του Νότου. Την τελευταία στιγμή, Γερμανία και Γαλλία βρήκαν μια συμβιβαστική λύση (περισσότερο γερμανική, παρά γαλλική), κι έμεινε μόνη η Ιταλία να βάζει βέτο με τη στήριξη της Ισπανίας, να απαιτεί δηλαδή το ευρωομόλογο και πιστοληπτική γραμμή από τον ESM χωρίς όρους. Η Ελλάδα απέσυρε τη στήριξη στην Ιταλία.

Όχι μόνο δεν αποφασίστηκε να δοθεί «αφιλοκερδώς» βοήθεια στις χώρες που έχουν μεγαλύτερη ανάγκη, (με σειρά αναγκών και κατάστασης οικονομίας 1) Ιταλία 2) Ισπανία 3) Ελλάδα) αλλά τελικά δεν συμφωνήθηκε ούτε καν να υπάρξει ευνοϊκός και χωρίς όρους δανεισμός.

Η συμφωνία της 9/4, που έγινε δεκτή και από την Ιταλία μέσα από κάποιες αμφίσημες διατυπώσεις, οδηγεί τα πιο αδύναμα κράτη σε μια νέα περίοδο «δομικών προσαρμογών», δηλαδή περικοπών, ανεργίας και φτώχειας. Όπως ήταν φυσικό κι έχει απορριφθεί ξανά και ξανά την τελευταία δεκαετία, δεν θα υπάρξουν Ευρωομόλογα γιατί οι ηγεμονικές χώρες του Βορρά μπορούν μόνες τους να χρηματοδοτήσουν τις δημοσιονομικές τους παρεμβάσεις και δεν σκοπεύουν καθόλου να μοιραστούν τον κίνδυνο των «προβληματικών» του Νότου.

Και όχι μόνο αυτό. Ο υπουργός Οικονομικών της Ολλανδίας, Wopke Hoekstra, σε επιστολή του προς το Κοινοβούλιο προειδοποίησε ότι το κορωνοομόλογο θα εισαγάγει την απειλή του «ηθικού κινδύνου» με την αποθάρρυνση της οικονομικής μεταρρύθμισης της Νότιας Ευρώπης! Κάλεσε επίσης την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να διερευνήσει γιατί χώρες όπως η Ιταλία και η Ισπανία δεν έχουν πραγματοποιήσει επαρκείς οικονομικές μεταρρυθμίσεις από την οικονομική κρίση του 2008.

Σαν να λέμε ότι έπρεπε να ιδιωτικοποιήσουν περισσότερο κοινωνικό κράτος (και την Υγεία) και να περικόψουν ακόμα περισσότερο τις κοινωνικές δαπάνες (και στον τομέα της Υγείας) για να είναι πιο έτοιμες να αντιμετωπίσουν την πανδημία και να έχουν λιγότερα θύματα (!) ή για να «δικαιούνται» ίσως σήμερα περισσότερα. Χυδαία, πρόστυχη και σαδιστική στάση που μάλλον αναλογεί στον χειρότερο εχθρό τους και όχι στον συγκάτοικό τους στο… «κοινό ευρωπαϊκό σπίτι». Τόση «αλληλεγγύη»…

Eurogroup: η συμφωνία

Οι τίτλοι των εφημερίδων και τα ρεπορτάζ των ΜΜΕ είπαν ότι τελικά συμφωνήθηκε οικονομικό «πακέτο» 540 δισ. ευρώ. Είναι ωστόσο απολύτως παραπλανητικό ότι διατέθηκαν νέα κονδύλια 540 δισ. Ας το δούμε συγκεκριμένα:

1. Δημιουργία νέου ταμείου της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων (ΕΤΕπ) με κεφάλαια 25 δισ., τα οποία μέσω μόχλευσης, δηλαδή περαιτέρω δανεισμού της Τράπεζας στις αγορές, θα γίνουν «εν δυνάμει» 200 δισ., για δάνεια προς μικρομεσαίες επιχειρήσεις.

2. Θεσμοθέτηση κονδυλίου 100 δισ. υπό τη διαχείριση της Κομισιόν με το πρόγραμμα SURE, για την παροχή δανείων στα κράτη-μέλη με στόχο την αντιμετώπιση της ανεργίας/προστασία της απασχόλησης.

3. Χρηματοδότηση-δανεισμός 240 δισ. με χρήση της προληπτικής γραμμής πίστωσης του ESM (Ευρωπαϊκός Μηχανισμός Σταθερότητας), όπου τα κράτη-μέλη θα μπορούν δανειστούν χαμηλότοκα μέχρι 2% του ΑΕΠ τους ως το «τέλος της κρίσης», το οποίο δεν προσδιορίζεται. Αυτό που σαφώς προσδιορίζεται είναι ότι τα κονδύλια θα πρέπει να χρησιμοποιηθούν μόνο για τις υγειονομικές ανάγκες και όχι για την οικονομία συνολικά. Τα χρήματα θα είναι διαθέσιμα στο πλαίσιο των «προβλέψεων της Συνθήκης του ESM», δηλαδή είναι πιθανό να υπάρξει κάποιας μορφής «αιρεσιμότητα» – κοινώς μνημόνιο. Πόσο ελαφριά ή βαριά θα είναι η «αιρεσιμότητα» θα το μάθουμε τις επόμενες μέρες.

Συμπερασματικά, μια νομισματική ένωση της οποίας η οικονομία έχει μέγεθος (συνολικό ΑΕΠ) 12 τρισ. αποφάσισε να διαθέσει συλλογικά και άμεσα μόλις 125 δισ. πραγματικού χρήματος, δηλαδή περίπου 1% του ΑΕΠ της. Η ένωση θα διευκολύνει επίσης έναν περιορισμένο δανεισμό των κρατών-μελών από τον ESM για αυστηρά υγειονομικούς σκοπούς, πιθανόν με κάποιους μνημονιακούς όρους.

Αν συνυπολογίσουμε τώρα τον δανεισμό από τον ESM και ότι το 2% θα ισχύσει για όλο το ΑΕΠ της Ευρωζώνης και προσθέσουμε τα υπόλοιπα χρήματα από τη μόχλευση, τότε το συνολικό ποσό θα φτάσει τα περιβόητα 540 δισ., ή περίπου 4,5% του ΑΕΠ της Ευρωζώνης (ενώ οι απώλειες στο ΑΕΠ της Ευρωζώνης υπολογίζονται πολύ περισσότερες). Ωστόσο, δεν πρόκειται ούτε η Γερμανία ούτε η Γαλλία, για παράδειγμα, να δανειστούν από τον ESM, κι αυτές οι δύο χώρες μαζί έχουν πάνω από το 40% του ΑΕΠ της Ευρωζώνης. Ο δανεισμός μέχρι το 2% του ΑΕΠ θα ισχύσει ίσως για την Ιταλία, την Ισπανία, την Ελλάδα και άλλες χώρες με δυσκολίες δανεισμού. Δηλαδή το συνολικό ποσό που πιθανώς θα διαθέσει ο ESM, αν τα κράτη-μέλη είναι διατεθειμένα να δεχτούν τους όρους του, θα είναι πολύ μικρότερο (μειωμένο περίπου κατά 50%).

Μνημόνια ex–post μέσω δανείων  για την «ανόρθωση»

Ως προς τα περαιτέρω, δηλαδή, την αντιμετώπιση της βαθιάς οικονομικής ύφεσης που ήδη προκαλεί η πανδημία και για την επανεκκίνηση των οικονομιών, ο πρόεδρος του Eurogroup Μάριο Σεντένο παρέπεμψε στις «κατευθύνσεις» που θα δώσει η Σύνοδος Κορυφής, η oποία θα πραγματοποιηθεί στις 23 Απριλίου.

Κι εάν ισχύουν τα όσα είπε ο Ολλανδός υπουργός Οικονομικών, η συνταγή είναι η γνωστή: «Η χρηματοδότηση από τον ESM», είπε ο Βόπκε Χέκστρα, «για υγειονομικούς λόγους δεν θα έχει όρους και δεσμεύσεις (σ.σ. αν και, όπως είδαμε, θα έχει…). Η χρηματοδότηση από τον ESM για οικονομικούς λόγους θα έχει μιας μορφής αιρεσιμότητα (conditionality)». Ή άλλως, εάν κάποιες χώρες χρειαστούν την επόμενη μέρα -που είναι δεδομένο ότι θα χρειαστούν- ευρωπαϊκούς πόρους για να ανορθώσουν τις διαλυμένες οικονομίες τους θα τους πάρουν με μνημονιακά προγράμματα.

Έτσι, ακόμα κι ο βαθιά χωμένος στην «εθνική συναίνεση» με τον Μητσοτάκη Τσίπρας δήλωσε ότι η συμφωνία και της Ελλάδας με αυτούς τους όρους θα σημάνει λιτότητα για τη χώρα (αποφεύγει τον όρο μνημόνιο, καθώς κι ο ίδιος τα εφάρμοσε και δεν τον παίρνει…) ενώ ο Bαρουφάκης καταγγέλλει ότι η ΝΔ πρακτικά έχει συμφωνήσει νέο μνημόνιο με την ΕΕ με εναρκτήρια πράξη το τελευταίο Eurogroup.

H συμφωνία προέβλεψε για τα μάτια του κόσμου (της Ιταλίας καλύτερα) την πρόβλεψη για την – μεταγενέστερη – δημιουργία ενός «Ειδικού Ταμείου Ανάκαμψης/Αλληλεγγύης» μέσω του οποίου θα κινητοποιηθούν και «καινοτόμα χρηματοπιστωτικά εργαλεία», για χρηματοδότηση που θα κατευθυνθεί στην «τόνωση και την επανεκκίνηση της οικονομίας» και στην αντιμετώπιση των εξαιρετικά δυσμενών συνθηκών που δημιουργούνται, ιδιαίτερα για τις πιο αδύναμες χώρες. Αυτή η διατύπωση έδινε τη δυνατότητα στην ιταλική κυβέρνηση να δεχτεί τον συμβιβασμό και να τον παρουσιάσει σαν… παράθυρο στα ευρωομόλογα. Ωστόσο, για να μην υπάρχουν… παρανοήσεις το Βερολίνο διέρρευσε αμέσως μετά ότι το Ταμείο θα βαφτιστεί «Ευρωπαϊκό Σχέδιο Μάρσαλ», ένα όνομα που προκλητικά παραπέμπει στο σχέδιο «ανοικοδόμησης» στη μεταπολεμική Ευρώπη με όρους που ευνοούσαν βασικά τα συμφέροντα και την κυριαρχία των ΗΠΑ. Η Γερμανία δηλώνει ευθαρσώς ότι θα «βοηθήσει» (και θα το επιβάλει) για να κυριαρχήσει ακόμα περισσότερο εντός Ευρωζώνης και ΕΕ. Δηλαδή «βοήθεια» με επαχθείς όρους ως αντάλλαγμα.

Αντίθετα με τους ευφημισμούς περί «ευρωπαϊκής αλληλεγγύης», πέφτει το βάρος στο κάθε κράτος ξεχωριστά να τονώσει την οικονομία του και να αντιμετωπίσει τη μεγαλύτερη ύφεση μετά τον Πόλεμο. Η Γερμανία ιδιαίτερα έχει εγκρίνει ήδη δαπάνες 1,1 τρισ. για την τόνωση της δικής της οικονομίας, οπότε αντιλαμβανόμαστε ότι το πακέτο των 540 δισ. (στην ουσία πολύ λιγότερα, όπως είδαμε) για 19 χώρες είναι ασπιρίνη για τη θεραπεία του καρκίνου.

Οι χώρες του Νότου είναι που θεωρητικά χρειάζονται τη μεγαλύτερη βοήθεια από την ΕΕ. Οι βόρειες χώρες είναι σε θέση να ανακάμψουν γρηγορότερα και ήδη κάνουν γνωστές τις προθέσεις τους να «δουν» τις επιπτώσεις της κρίσης ως «ευκαιρία» για να επεκταθούν/κερδοσκοπήσουν απέναντι σε χώρες που έχουν χτυπηθεί πολύ. Οι νότιες χώρες θα χρειαστούν δισεκατομμύρια για να αναστυλώσουν τις οικονομίες τους, και συνεπώς -με όρους τόσο «εσωτερικής» λειτουργίας (νεοφιλελεύθερος καπιταλισμός) όσο και «εξωτερικών» συμμαχιών (τρόπος λειτουργίας ΕΕ) θα υποχρεωθούν να δανειστούν, έχοντας ήδη να διαχειριστούν τεράστια κι αυξανόμενα ελλείμματα, υψηλά επίπεδα χρέους -δημόσιου και ιδιωτικού- και μια σημαντική αύξηση της ανεργίας, αφού ολόκληρη η οικονομία στα μεγέθη της συρρικνώνεται κι έπεται περίοδος βαθιάς και απότομης διεθνούς ύφεσης. Αυτό θα σημάνει μνημόνια και ακόμα μεγαλύτερη αύξηση του δημοσίου χρέους και ούτω καθεξής.

Τέτοια αλληλεγγύη δεν την εύχεσαι ούτε στον εχθρό σου… Κάπως έτσι η «Ευρώπη» θα καταλήξει να καλύψει με το παραπάνω τα χρήματα που έχει «επενδύσει» η Γερμανία στη δική της οικονομία. Μια ακόμα μεταφορά πλούτου από τις νότιες χώρες στις βόρειες είναι προ των πυλών, και φυσικά, ιδιαίτερα στις νότιες χώρες μια ακόμα μεταφορά πλούτου από τους φτωχούς (που θα κληθούν να πληρώσουν) στους πλούσιους.

Άρα οι εργάτες, εργάτριες, φτωχοί των νότιων χωρών είναι και πάλι οι μεγάλοι χαμένοι και πολλαπλά ζημιωμένοι.

Μέρκελ και Λαγκάρντ

Ακόμα κι έτσι, το πακέτο του Eurogroup είναι απελπιστικά λίγο μπροστά στις τεράστιες ανάγκες των ευρωπαϊκών οικονομιών. Η Κρ. Λαγκάρντ της ΕΚΤ πρότεινε πακέτο στήριξης ύψους 2,5 τρισ. ευρώ εκτιμώντας ότι η ΕΕ θα γνωρίσει τρομερή ύφεση, τύπου 1929-33, που θα φτάσει το 10% του ΑΕΠ και σίγουρα δεν θα επιστρέψει στα προ της κρίσης επίπεδα μέχρι τα τέλη του 2024.

Από την άλλη πλευρά πολύς λόγος έγινε για τη «γενναιοδωρία» και το παράδειγμα της ΕΚΤ. Η ΕΚΤ (με επικεφαλής την Κρ. Λαγκάρντ αποφάσισε να προσφέρει ρευστότητα 750 δισ. ευρώ αγοράζοντας ομόλογα κρατών-μελών. Και υπάρχουν σκέψεις για ακόμα 3 τρισ. ευρώ. Kαι αυτά όμως αποτελούν δανεισμό και κάποια στιγμή πρέπει να εξοφληθούν. Οι αστοί αναλυτές εκθειάζουν τη… γενναιοδωρία της ΕΚΤ. Ωστόσο, η ΕΚΤ δεν το έκανε από «αλληλεγγύη», αλλά επειδή θα δημιουργούταν οξεία κρίση στις τράπεζες των χωρών του Νότου, οπότε θα ήταν εκτεθειμένες οι γαλλικές και οι γερμανικές τράπεζες. Η ευγενής χορηγία της κ. Λαγκάρντ είχε κυρίως στόχο την ενίσχυση των γαλλογερμανικών τραπεζών και του ευρώ. Έτσι έδειξε αποφασισμένη να δράσει ακόμα και κόντρα στους τυπικούς κανόνες της ΕΚΤ, π.χ. αγοράζοντας πλέον, ακόμα και χρέος κρατών όπως της Ελλάδας, παραμερίζοντας τους οίκους αξιολόγησης.

Κάπως έτσι η «ΕΕ» αποδεικνύεται ένας τζογαδόρος χιλιάδων ανθρώπινων ζωών αλλά κι ένα τέρας που το ενδιαφέρει μόνο πώς θα ταϊσει τους ευρωπαίους τραπεζίτες και βιομήχανους κυρίως στις ισχυρές χώρες και καθόλου δεν την ενδιαφέρει που θα κληθούν να πληρώσουν οι φτωχοί, κυρίως στις πιο αδύναμες χώρες. Έχοντας πληρώσει ξανά και ξανά τα σπασμένα των προηγούμενων κρίσεων για τις οποίες δεν ευθύνονταν, σήμερα καλούνται να πληρώσουν για την κρίση του κορωνοϊού και για την ακόμα μεγαλύτερη διεθνή κρίση που θα ακολουθήσει.

Η ΕΕ και οι βόρειες χώρες απέναντι στην πανδημία και την επερχόμενη κρίση δίνουν ρεσιτάλ υποκρισίας, κυνισμού και χαιρεκακίας απέναντι στο δράμα των πιο αδύναμων οικονομικά και παράλληλα χτυπημένων με χιλιάδες νεκρούς χωρών. Και όχι μόνο δεν θα ενισχύσουν τις χώρες που θα παρουσιάσουν σε μεγαλύτερα ποσοστά μαζική ανεργία, φτώχεια κι εξαθλίωση αλλά θα συμβάλουν σε ακόμα μεγαλύτερη εξαθλίωση και κοιτώντας να κερδοσκοπήσουν για να αυξήσουν ακόμα περισσότερο τη θέση τους.

Δυσοίωνες προβλέψεις

Ο κορωνοϊός δεν είναι η αιτία ούτε της κρίσης ούτε της κατάρρευσης των συστημάτων υγείας των ευρωπαϊκών χωρών. Τα σύννεφα και οι προβλέψεις για μια νέα κρίση ίδια και χειρότερη από αυτή του 2008 έχουν ξεκινήσει από το 2016. Η πανδημία επιταχύνει απλώς -πιθανά κατά πολύ- τις εξελίξεις.

Το ΔΝΤ εκτιμά την παγκόσμια ύφεση στο 3%. Αλλά υπάρχει και το σενάριο ο περιορισμός της πανδημίας θα κρατήσει περίπου 50% περισσότερο χρόνο απ’ όσο υπολογίζουν οι κυβερνήσεις. Σε αυτήν την περίπτωση, η ύφεση παγκοσμίως μπορεί να φτάσει στο 6%.

Ο οίκος αξιολόγησης Scope προβλέπει ύφεση της τάξεως του 6,5% στην Ευρωζώνη, το ΔΝΤ ύφεση 7,5%, η ΕΚΤ-Λαγκάρντ 10% όπως ήδη αναφέραμε. Οι συνέπειες της κρίσης εκτιμώνται σημαντικά μεγαλύτερες από αυτές του 2008. Είναι λογικό να υποθέσουμε ότι αυτά τα νούμερα ενδέχεται να αναθεωρηθούν προς τα πάνω όσο περνάει ο καιρός, ειδικά με το σενάριο παρατεταμένης πανδημίας και μεγαλύτερης ύφεσης.

Ελλάδα, Ιταλία και Ισπανία εμφανίζονται, από όλους τους διεθνείς αναλυτές, στην πρώτη γραμμή των χωρών που θα υποστούν βαθύ οικονομικό σοκ, λόγω υψηλού χρέους και εξίσου υψηλής εξάρτησης από τον τουρισμό. 

Μεγάλο πλήγμα αναμένεται να δεχθούν η Ιταλία (συρρίκνωση του ΑΕΠ κατά 7,5% και αύξηση του δημόσιου χρέους στο 145% του ΑΕΠ) και η Ισπανία (συρρίκνωση του ΑΕΠ κατά 8% και αύξηση δημόσιου χρέους στο 110% του ΑΕΠ) όσο και η Γερμανία σε μικρότερο βαθμό ωστόσο, λόγω της μεγάλης δημοσιονομικής στήριξης που φτάνει το 3,8% του ΑΕΠ (5,2% συρρίκνωση του ΑΕΠ και 65-70% αύξηση δημόσιου χρέους). Το δε Bruegel (ευρωπαϊκό think tank με έδρα τις Βρυξέλλες) εκτιμά ότι το ιταλικό χρέος θα φτάσει στο 189% του ΑΕΠ μέχρι το τέλος του χρόνου, ενώ το Bloomberg το χαρακτηρίζει σαν «ωρολογιακή βόμβα». Θεωρείται πλέον πολύ πιθανό το «νέο 2008» λόγω κορωνοϊού μπορεί να ξεκινήσει από τις ιταλικές τράπεζες.

Τα προβλήματα εξακολουθούν να απειλούν με διάρρηξη την ΕΕ, η Γερμανία μεσοπρόθεσμα θα κληθεί να σώσει οικονομίες που είναι αδύνατο να σωθούν, όπως η Ιταλία, πακέτο με Ισπανία, Ελλάδα. Η Ιταλία, με ΑΕΠ ύψους περίπου 2 τρισ. δολαρίων, γνωρίζουν τα ευρωπαϊκά επιτελεία ότι είναι “πολύ μεγάλη για να καταρρεύσει, αλλά πολύ μεγάλη για να διασωθεί”. Η συζήτηση για το Italexit έχει ανοίξει εδώ και καιρό κι αναμένεται να οξυνθεί. Ενδεχόμενη ιταλική χρεοκοπία απειλεί και το ευρωπαϊκό τραπεζικό σύστημα.

Στην Ελλάδα ο ΥΠΟΙΚ Σταϊκούρας ξεκίνησε με εκτίμηση «μηδενικής ανάπτυξης» για το 2020 και αισίως έχει φτάσει σε εκτίμηση συρρίκνωσης κατά 4%.

Ο γερμανικός οίκος αξιολόγησης αναθεώρησε άμεσα τις προβλέψεις του για την ελληνική οικονομία. Ύφεση έως 7% προβλέπει ο οίκος. Εκτιμήσεις του ΔΝΤ και άλλων διεθνών οργανισμών δείχνουν ύφεση που μπορεί να πλησιάσει και το 10% (ΔΝΤ και ραγδαία αύξηση της ανεργίας), δηλαδή αντίστοιχη της συρρίκνωσης του 2011, τη χειρότερη χρονιά της κρίσης της Ευρωζώνης για τη χώρα μας. Η ιταλική τράπεζα Unicredit υπολόγισε το βάθος της ύφεσης για την ελληνική οικονομία περίπου στο 20%. Συνυπολογίζοντας και «τη βοήθεια της ΕΕ» που θα έρθει όχι ως παροχή αλλά δάνειο με τόκο προέβλεψε εκτίναξη του χρέους στο 218,6% του ΑΕΠ. Ούτε Μητσοτάκης ούτε Άδωνις κρύβουν ότι τουλάχιστον φέτος θα υπάρχει σοβαρή ύφεση. Ένας ακόμα λόγος που πρέπει να θεωρούμε το επόμενο μνημόνιο βέβαιο και ζήτημα χρόνου.

40 χιλιάδες λιγότερες προσλήψεις από απολύσεις τον Μάρτιο, πάνω από 100.000 απολύσεις ανέφερε το ΠΑΜΕ στα τέλη Μάρτη, άγνωστο τι γίνεται με τη μαύρη εργασία και «Αν ο ρυθμός αυτός συνεχιστεί το επόμενο εξάμηνο, θα έχουμε πραγματική εκτόξευση της ανεργίας», γράφει ο Λαπαβίτσας, ενώ ραγδαία αύξηση της ανεργίας στην Ελλάδα προβλέπει το ΔΝΤ.

Οι εκτιμήσεις είναι ότι η Ελλάδα από τη συμφωνία του Eurogroup 9/4 μπορεί να δανειστεί περίπου 3,5-4 δισ. μέσω του ESM και συνολικά 7-8 δισ. Δεδομένων των όρων δανεισμού του ESM, ο Λαπαβίτσας λέει «Θα πρέπει να έχει χαθεί το μέτρο στο Υπουργείο Οικονομικών για να δανειστεί η χώρα μας αυτά τα χρήματα, δεδομένου μάλιστα ότι ήδη έχει ένα τεράστιο μαξιλάρι» (εννοεί το αποθεματικό των 35 δισ. που άφησε κι επικαλείται σήμερα συχνά-πυκνά ο ΣΥΡΙΖΑ).

Αυτά βέβαια είναι ψιλά γράμματα. Ο Μητσοτάκης είτε πάρει «βοήθεια» της ΕΕ είτε αξιοποιήσει το αποθεματικό θα το κάνει για να εξυπηρετήσει τα συμφέροντα της τάξης του με τη μορφή δώρων κι επιδοτήσεων (όπως ήδη κάνει σε κλινικάρχες και καναλάρχες), και θα πάρει αντιλαϊκά μέτρα στο όνομα της κρίσης. Είναι ένα ζήτημα πώς αντιλαμβάνονται το «τόνωση της οικονομίας» οι καπιταλιστές σε καιρό κρίσης και εντελώς άλλο τι ανάγκες έχουν και πώς θα αντιμετώπιζαν την κρίση οι από κάτω (φορολογία στους πλούσιους, αξιοποίηση του πλούτου της Εκκλησίας, δραστικές περικοπές σε στρατιωτικές κι άλλες άχρηστες κρατικές δαπάνες, εθνικοποιήσεις τραπεζών και μεγάλων επιχειρήσεων (πχ ιατρικών, φαρμακευτικών, τροφίμων κλπ), επενδύσεις στο δημόσιο σύστημα υγείας και στην ιατρική-φαρμακευτική έρευνα, δραστική ενίσχυση των εργαζομένων και των μικρών επιχειρήσεων που πλήττονται (και όχι τα ψίχουλα των 600 και 800 ευρώ για ένα δίμηνο), παύση πληρωμών του χρέους και ρήξη με τους περιορισμούς που θέτει η ΕΕ κι η Ευρωζώνη- καμία τήρηση μνημονιακών όρων, περιορισμών στα ελλείμματα, εσωτερικός δανεισμός, δυνατότητα κοπής χρήματος κλπ). Αλλά αυτά δεν μπορούν να γίνουν χωρίς επαναστατικές διεργασίες, δεν μπορούν να γίνουν ούτε στα πλαίσια του καπιταλισμού ούτε σε ευθυγράμμιση με την ΕΕ. Φυσικά για να μακροημερεύσει μια τέτοια πολιτική θα έπρεπε να βρει το αντίστοιχό της και σε άλλες χώρες. Πάντως σαφώς τέτοιου είδους λύση δεν θα έδινε ούτε ο ακροδεξιός (σύμφωνα με διεθνή ΜΜΕ) Μητσοτάκης ούτε ο γιαλαντζί αριστερός Τσίπρας (που δεν έδωσε άλλωστε).

Συνοψίζοντας, η πανδημία λοιπόν κι η επερχόμενη κρίση θα δοκιμάσουν όλες τις οικονομίες, αλλά πολύ σκληρά τις πιο αδύναμες και την Ευρωζώνη κι ΕΕ στο σύνολό της.

Γερμανική «απερισκεψία»;

Αστοί οικονομολόγοι σήμερα φτάνουν να λένε πως χρειάζεται πραγματική αλληλεγγύη των πιο ισχυρών χωρών στις πιο αδύναμες για να μην καταρρεύσει το ευρώ και η ΕΕ.

Ο Achim Truger, μέλος του Γερμανικού Συμβουλίου Οικονομικών Εμπειρογνωμόνων, δήλωσε ότι τα κορωνοομόλογα είναι απαραίτητα για να αποφευχθεί η κατάρρευση του ευρώ: «Αν τα χρέη της Ιταλίας και της Ισπανίας αυξάνονται δραματικά, θα προκληθούν περικοπές του προϋπολογισμού, δηλαδή οικονομικές, κοινωνικές και πολιτικές κρίσεις, οι οποίες τελικά θα οδηγήσουν σε κρίση δημόσιου χρέους και μια κατάρρευση του ευρώ και της ΕΕ. Ως εκ τούτου, πρέπει τώρα να υπάρξει μια κοινή λύση, βασισμένη στην αλληλεγγύη».

Η Λαγκάρντ δήλωσε πως είναι απαραίτητη η διασφάλιση ίσων όρων για την καταπολέμηση του ιού. «Αυτό θα μας επιτρέψει να επανέλθουμε σε διατηρήσιμους ρυθμούς ανάπτυξης και πληθωρισμού όταν η πανδημία του κορονοϊού θα έχει περάσει».

Αυτό όμως δεν πρόκειται να γίνει όπως είδαμε.

Μπορεί κανείς να πει ότι «η γερμανική άρχουσα τάξη συμπεριφέρεται «απερίσκεπτα», γιατί μακροπρόθεσμα υποσκάπτουν την ΕΕ από την οποία κερδίζουν οι ίδιοι. Τέτοιου είδους «επιχειρηματολογία» είχε κι έχει ακόμα πχ ο ΣΥΡΙΖΑ κι άλλοι «ευρωπαϊστές» του συστημικού φάσματος. Πρόκειται για αυταπάτες, γιατί παραγνωρίζουν (ή κάνουν πως παραγνωρίζουν, εξαρτάται από τη σκοπιά που το βλέπει κανείς) τον τρόπο που λειτουργεί ο καπιταλισμός. Βεβαίως π.χ. η Γερμανία έχει κέρδος από τη συντήρηση της ΕΕ ως πεδίο κερδοφορίας και ως ασπίδα και όπλο απέναντι στον παγκόσμιο ανταγωνισμό, όμως σε τελική ανάλυση η συσσώρευση κεφαλαίου καθορίζεται από τις εξελίξεις σε εθνικό επίπεδο. Ο ανταγωνισμός συνεχίζει να πραγματοποιείται μεταξύ εθνών-κρατών κι εθνικών αστικών τάξεων. Συνεπώς καμιά εθνική άρχουσα τάξη δεν κάνει μακροπρόθεσμους σχεδιασμούς ούτε αμφίβολες επενδύσεις του τύπου «να κερδίζουν οι σύμμαχοι για να κερδίζω κι εγώ»- αντίθετα κοιτά το βραχυπρόθεσμο συμφέρον της, το πώς άμεσα θα πλασαριστεί καλύτερα στον διεθνή ανταγωνισμό στερώντας ζωτικό χώρο από τους ανταγωνιστές της. Αν η Γερμανία έκανε αγαθοεργίες μοιράζοντας τα δικά της κέρδη τότε θα έμενε πίσω στον ανταγωνισμό εκτός ΕΕ αλλά κι εντός της (πχ με Γαλλία, Αγγλία). Χωρίς ΕΕ μπορεί να υπάρξει η Γερμανία, χωρίς μέγιστο δυνατό κέρδος των καπιταλιστών της όχι, κι άρα αυτό προηγείται. Η Γερμανία εξάλλου είτε εντός είτε εκτός ΕΕ θα τα καταφέρει καλύτερα από τις νότιες χώρες, ενώ οι νότιες άρχουσες τάξεις το ξέρουν αυτό και υποχωρούν γι’ αυτό πχ πολύ πιο εύκολα στις «ορέξεις» της Γερμανίας αρπάζοντας το –πολύ μικρότερο- κομμάτι που τους αναλογεί, προτιμώντας την ευρωπαϊκή συμμαχία από το να μείνουν με μικρότερους ή και χωρίς συμμάχους απέναντι στον διεθνή ανταγωνισμό.

Σημεία των καιρών: οι «Financial Times» υπέρ… του Δημοσίου και των φτωχών

Το Editorial Board των FT. , πάει ακόμα πιο μακριά τη συζήτηση, φτάνοντας να επικαλείται την ανάγκη στήριξης των φτωχών, να βλέπουν τον άνισο τρόπο με τον οποίο χτυπά η πανδημία τα διάφορα κοινωνικά στρώματα, να εξηγούν ότι… η εθνική ενότητα είναι μια απάτη και ότι πρέπει να υπάρξει γενναία αναδιανομή κι ενίσχυση της δημόσιας υγείας και συνολικά του δημοσίου τομέα, επικαλούμενο μάλιστα παραδείγματα όπως τη… διορατικότητα της Βρετανίας το 1942, όταν -έγκαιρα, χωρίς να περιμένει το τέλος του πολέμου- δεσμεύτηκε για καθολικό κοινωνικό κράτος:

«Παρά τις εμψυχωτικές εκκλήσεις για εθνική κινητοποίηση, στην πραγματικότητα δεν είμαστε όλοι μαζί σ’ αυτό. Τα οικονομικά lockdown έχουν μεγαλύτερο κόστος σε αυτούς που είναι σε χειρότερη θέση. Σε μια νύχτα εκατομμύρια θέσεις εργασίας και η δυνατότητα βιοπορισμού χάθηκε στην φιλοξενία, τον τουρισμό και σχετικούς κλάδους, ενώ καλύτερα αμειβόμενοι καταρτισμένοι εργαζόμενοι συχνά αντιμετωπίζουν μόνο την «ενόχληση» να πρέπει να δουλέψουν από το σπίτι. Ακόμα χειρότερα, αυτοί με χαμηλής αμοιβής θέσεις εργασίας, που ακόμα έχουν απασχόληση, ρισκάρουν συχνά τις ζωές τους, ως βοηθητικό προσωπικό σε δομές υγείας, αλλά και ως εργαζόμενοι στην εφοδιαστική αλυσίδα, το ντελίβερι και την καθαριότητα. Πίσω από αυτό, υποχρηματοδοτημένες δημόσιες υπηρεσίες κλυδωνίζονται υπό το βάρος της εφαρμογής πολιτικών ενάντια στην κρίση. Τα μεγαλύτερα θύματα του lockdown είναι οι νέοι και οι ενεργοί, από τους οποίους ζητήθηκε να σταματήσουν την εκπαίδευσή τους και να αποποιηθούν πολύτιμο εισόδημα. Οι κυβερνήσεις θα πρέπει να αποδεχτούν έναν πιο ενεργό ρόλο στην οικονομία. Πρέπει να δουν τις δημόσιες υπηρεσίες ως επενδύσεις, αντί για υποχρέωση και να βρουν τρόπους να κάνουν την αγορά εργασίας λιγότερο επισφαλή. Η αναδιανομή θα είναι πάλι στην ατζέντα. Πολιτικές που έως πρόσφατα θεωρούνταν εκκεντρικές, όπως ένα βασικό εισόδημα και φόροι στους πλούσιους θα πρέπει να είναι στο μείγμα. Η Μεγάλη Βρετανία εξέδωσε την έκθεση «Beveridge», τη δέσμευσή της για ένα καθολικό κράτος κοινωνικής πρόνοιας το 1942».

Συμφωνούμε κι επαυξάνουμε για τις ανάγκες στήριξης του δημοσίου και των φτωχών, της φορολογίας του κεφαλαίου και της ανάγκης στήριξης των ισχυρών χωρών στις πιο αδύναμες. Όμως αυτά δεν θα επιτευχθούν με τις νεοκεϋνσιανές και ευρωκεϋνσιανές αυταπάτες κι επίκληση στη διορατικότητα των κυβερνήσεων και τη φιλανθρωπία του κεφαλαίου. Θα έρθουν μέσα από μαζικούς ταξικούς αγώνες. Η Βρετανία έκανε κοινωνικό κράτος, όπως κι άλλες χώρες, μέσα από τη μαζική καταστροφή και την έξοδο από την κρίση που κατέστησε δυνατή το σφαγείο του Β’ ΠΠ. Σήμερα καμία ΕΕ και κανένα ευρώ δεν θα διαλυθεί από μόνο του σε φιλολαϊκή κατεύθυνση, το όριο αντοχής τους είναι το όριο των λαών να υπομείνουν κι άλλη λιτότητα. Αν δεν υπάρξει μαζική αντιπαράθεση με το ελληνικό κεφάλαιο για να πληρώσει αυτό την κρίση, τότε θα έρθουν απλά και τα επόμενα μνημόνια και η Ελλάδα θα παραμείνει στο ευρώ όπως έκανε μέχρι τώρα. Υπάρχει βέβαια και το σενάριο κάποια στιγμή από το ευρώ και συνεχίσει να βασιλεύει το κεφάλαιο, οπότε την κρίση θα εξακολουθήσουν να πληρώνουν οι φτωχοί κι ο κόσμος της εργασίας. Το ίδιο ισχύει και για τις υπόλοιπες χώρες.

Η ΕΕ-λυκοσυμμαχία
και η τρίτη κρίση του ευρώ

Η ΕΕ έχει αποδείξει πολλάκις ότι δεν είναι το «κοινό ευρωπαϊκό μας σπίτι» και δεν έχει καμία σχέση με την αλληλεγγύη των λαών. Αντίθετα είναι μια λυκοσυμμαχία κρατών σε συγκεκριμένα ζητήματα για να ανταπεξέλθουν στον διεθνή ανταγωνισμό, αλλά μεταξύ τους δεν παύει να λειτουργεί ο «κλασικός» ανταγωνισμών των εθνικών αρχουσών τάξεων και των κρατών τους. Κάθε εθνική τάξη βάζει τα δικά της συμφέροντα πάνω απ’ όλα. Φυσικά δεν λείπουν συμμαχίες μεταξύ υποσυνόλων-ομάδων κρατών για να επιβληθούν σε άλλες χώρες και το μεγάλο ψάρι προσπαθεί να επιβάλει το δίκιο του στο μικρότερο. Μια ιμπεριαλιστική συμμαχία δεν μπορεί παρά να ακολουθεί και στο εσωτερικό της τους κανόνες της ιμπεριαλιστικής αλυσίδας, όπου οι ισχυρότεροι κρίκοι έχουν πολύ περισσότερα μέσα για να επιβάλουν τα συμφέροντά τους στα υπόλοιπα. Η Γερμανία, συνήθως σε συμμαχία με τη Γαλλία, παίρνει με το μέρος της τα λεγόμενα κράτη του «Βορρά» και επιβάλλει ως επί το πλείστον το δίκιο της στον «Νότο». Δεν πάνε πολλά χρόνια που αυτό έγινε με τα προγράμματα λιτότητας και τα μνημόνια που επιβλήθηκαν στις χώρες PIGS. Όλα αυτά επαναλήφθηκαν και τις μέρες της κρίσης του κορωνοϊού, παρά το γεγονός ότι διακυβεύονται χιλιάδες θυμάτων. Ότι μπροστά στο υπέρτατο αγαθό της ζωής οι ευρωπαϊκές αστικές τάξεις δεν μπορούν να ενωθούν δεν μας κάνει εντύπωση, γιατί υπολογίζουν μόνο τα κέρδη τους-κάθε μία τα δικά της. Αλλά ότι αυτό δεν έγινε ούτε σήμερα αφενός αποδεικνύει ακόμα περισσότερο τον πραγματικό αντιδραστικό χαρακτήρα λυκοσυμμαχίας της ΕΕ και το ότι η «(περαιτέρω) ολοκλήρωση της ΕΕ» δεν πρόκειται να υπάρξει ποτέ, αφετέρου βάζει τις βάσεις για ακόμα μεγαλύτερη κρίση της ΕΕ στο άμεσο μέλλον – η πρόσφατη έξοδος της Βρετανίας μπορεί να αποδειχθεί απλώς η αρχή. Αυτή θα είναι η τρίτη μεγάλη κρίση της ΕΕ και της ΕΖ μέσα στη διάρκεια της προηγούμενης δεκαετίας. Στο πρώτο μισό της δεκαετίας είχαμε την κρίση γύρω από το Grexit, στο δεύτερο μισό είχαμε το Brexit. Αυτή η κρίση φαίνεται να είναι σοβαρότερη. Ακόμα κι αν καταφέρει να μην διασπαστεί ή διαλυθεί η ΕΕ τώρα θα πάρει παράταση μέχρι την επόμενη φορά. Και φυσικά αν διαλυθεί η ΕΕ, ανάλογα με την έκταση της κρίσης, με αστικούς όρους δεν θα είναι προς φιλολαϊκή, αλλά σε αντιδραστική κατεύθυνση που θα θυμίζει δεκαετία του ΄30, με την έξαρση του ρατσισμού, του φασισμού, των στρατιωτικών ανταγωνισμών και πιθανή κατάληξη τον πόλεμο.

Είναι δεδομένο ότι έρχονται σκληρά μέτρα και σκληρές ταξικές αντιπαραθέσεις. Το συμπέρασμα που βγαίνει από το 2010-2015 είναι ότι 1) το κεφάλαιο δεν κάνει παραχωρήσεις και δεν αστειεύεται, θα κάνει τα πάντα για να τσακίσει τους εργάτες και τους φτωχούς και 2) μπορούμε ίσως να καθυστερήσουμε κάποια μέτρα μέσα από το μαζικό κίνημα αλλά στο τέλος θα ηττηθούμε, αν αυτό δεν συνδυαστεί με μια νικηφόρα στρατηγική ανατροπής του συστήματος. Πολύ περισσότερο που σήμερα έρχεται μια κρίση πολύ βαθύτερη και έρχεται να χτυπήσει ένα σύστημα με μικρότερες αντοχές. Πολύ περισσότερο που βρισκόμαστε, τουλάχιστον στην Ελλάδα, σε οριακή κατάσταση με την έκταση που έχουν πάρει η φτώχεια και η ανεργία (με τη μεγάλη κοινωνική πλειοψηφία πλέον να ζει με 300, 500 και 700 ευρώ) κι έχουμε ακόμα μικρότερα περιθώρια να κάνουμε λάθος και να εναποθέσουμε τις ελπίδες μας σε «ρεαλιστικές λύσεις» που θα πετύχουν «μικροβελτιώσεις» στο σύστημα. Πολλές εμπειρίες διεθνώς, με κεντρική αυτή του ΣΥΡΙΖΑ, αποδεικνύουν ότι αυτά είναι αυταπάτες και μάλιστα αυταπάτες που τις πληρώνουμε οδυνηρά: με την Αριστερά διαλυμένη και ηττημένη, το κίνημα τσακισμένο και τις κυβερνήσεις που έρχονται πάνω στα συντρίμμια μας να έχουν ρεβανσιστικό χαρακτήρα και να επιδιώκουν να πάρουν παραμάζωμα ακόμα και τα ψίχουλα που απέμειναν. Είναι δεδομένο ότι οι μεγάλες μάχες που έρχονται δεν θα κερδίσουν αν δεν μπολιαστούν με ένα νέο όραμα, αν δεν βρουν τον τρόπο να κερδίσουν τα επόμενα διλήμματα τύπου ΤΙΝΑ που θα τους τεθούν κι αν δεν συνδυαστούν με αντικαπιταλιστικές ανατροπές. Το όραμα είναι ο σοσιαλισμός και η επαναστατική Αριστερά πρέπει να βρει τον τρόπο να ενισχύσει τις μάχες του κόσμου και να τους προσανατολίσει σε αυτή την κατεύθυνση, δυναμώνοντας και η ίδια. Δεν ξέρουμε αν η ερχόμενη κρίση θα έχει τις συνέπειες του 1929, δηλαδή τον φασισμό ή τον πόλεμο. Αυτό που είναι σίγουρο είναι ότι το δίλημμα Σοσιαλισμός ή βαρβαρότητα παραμένει επίκαιρο και ότι η ΕΕ δεν μπορεί να επανιδρυθεί ή να μετασχηματιστεί προς το φιλολαϊκότερο παρά μόνο να ανατραπεί με επαναστατικές διεργασίες από τις εργατικές τάξεις των χωρών της για την οικοδόμηση του σοσιαλισμού στην Ευρώπη και όχι μόνο. Διαφορετικά μας περιμένουν νέες ήττες ακόμα κι αν αυτές δεν σημαίνουν πόλεμο αλλά «μόνο» μνημόνια, περικοπές, αυταρχισμό.

Πηγές:

https://www.efsyn.gr/politiki/238089_pos-i-eyropi-apetyhe-na-anahaitisei-ton-io

https://insidestory.gr/article/covid19-antidrasi–europe–pandimia?utm_source=insideStory&utm_medium=email&utm_campaign=freenl&utm_content=article%2Fcovid19-antidrasi–europe–pandimia&utm_source=insideStory&utm_campaign=3497e63d23-WeeklyUnregistered_2020_4_11&utm_medium=email&utm_term=0_52e9cf69f7-3497e63d23-130878345&ct=t(WeeklyUnregistered_11_4_2020)

http://costaslapavitsas.blogspot.com/

https://www.euro2day.gr/news/economy/article/2017131/eurogroup–eptaetes–shedio–marsal–theloyn–oi–german.html

ppapacon.blogspot.com,

https://bankingnews.gr/index.php?id=492743

 https://tvxs.gr/news/eyropi–eop/h–germania–stinei–ti–nea–krisi–xreoys

https://www.insider.gr/hristika/analyseis/134478/poy-tha-dioheteythei-hreos-tis-eyrozonis-meta-ton-koronoio

 http://costaslapavitsas.blogspot.com/

https://www.capital.gr/diethni/3444495/reuters–i–ekt–proeidopoiise–to–eurogroup–oti–xreiazontai–metra–axias-1-5-tris

https://www.insider.gr/eidiseis/oikonomia/134568/lagkarnt–etoimi–i–ekt–na–rixei-3-tris–eyro–gia–tis–mikromesaies

https://iskra.gr/%CE%BA%CE%BF%CF%81%CE%BF%CE%BD%CE%B1%CF%8A%CF%8C%CF%82-%CE%BA%CE%B1%CE%B9-%CE%B5%CF%85%CF%81%CF%89%CF%80%CE%B1%CF%8A%CE%BA%CE%AE-%CE%B1%CE%BB%CE%BB%CE%B7%CE%BB%CE%B5%CE%B3%CE%B3%CF%8D%CE%B7/

https://www.dw.com/el/%CE%B7-%CE%BB%CE%B9%CF%84%CF%8C%CF%84%CE%B7%CF%84%CE%B1-%CE%B5%CE%BA%CE%B4%CE%B9%CE%BA%CE%B5%CE%AF%CF%84%CE%B1%CE%B9-%CF%84%CE%B1-%CF%83%CF%85%CF%83%CF%84%CE%AE%CE%BC%CE%B1%CF%84%CE%B1-%CF%85%CE%B3%CE%B5%CE%AF%CE%B1%CF%82/a-53057784

https://www.insider.gr/eidiseis/oikonomia/133980/scope-ratings-ufesi-eos-7-stin-ellada-logo-koronoioy

https://www.ieidiseis.gr/oikonomia/item/40902-eurogroup-ti-simainei-i-symfonia-gia-tin-ellada-posa-borei-na-parei-apo-ta-540-dis

https://eleftherostypos.gr/oikonomia/553815-koronoios-kai-oikonomia-spaei-o-koumparas-tou-esm-xoris-mnimonia-i-prosbasi-sta-400-dis-eyro/

http://www.kerdos.gr/%CE%B8%CE%AD%CE%BC%CE%B1%CF%84%CE%B1/361099-%CE%B7-%CF%80%CE%B1%CE%BD%CE%B4%CE%B7%CE%BC%CE%AF%CE%B1-%CE%B1%CE%BD%CE%B1%CF%84%CF%81%CE%AD%CF%80%CE%B5%CE%B9-%CF%84%CE%B9%CF%82-%CF%83%CF%87%CE%AD%CF%83%CE%B5%CE%B9%CF%82-%CE%BA%CF%81%CE%AC%CF%84%CE%BF%CF%85%CF%82-%CE%BF%CE%B9%CE%BA%CE%BF%CE%BD%CE%BF%CE%BC%CE%AF%CE%B1%CF%82-%CE%BA%CE%B1%CE%B9-%CE%BA%CE%BF%CE%B9%CE%BD%CF%89%CE%BD%CE%AF%CE%B1%CF%82

http://net.xekinima.org/europaiki-enosi-i-upokrisia-kai-o-kunismos-ton/

http://www.kerdos.gr/%CE%B8%CE%AD%CE%BC%CE%B1%CF%84%CE%B1/361099-%CE%B7-%CF%80%CE%B1%CE%BD%CE%B4%CE%B7%CE%BC%CE%AF%CE%B1-%CE%B1%CE%BD%CE%B1%CF%84%CF%81%CE%AD%CF%80%CE%B5%CE%B9-%CF%84%CE%B9%CF%82-%CF%83%CF%87%CE%AD%CF%83%CE%B5%CE%B9%CF%82-%CE%BA%CF%81%CE%AC%CF%84%CE%BF%CF%85%CF%82-%CE%BF%CE%B9%CE%BA%CE%BF%CE%BD%CE%BF%CE%BC%CE%AF%CE%B1%CF%82-%CE%BA%CE%B1%CE%B9-%CE%BA%CE%BF%CE%B9%CE%BD%CF%89%CE%BD%CE%AF%CE%B1%CF%82

https://gr.euronews.com/2020/04/08/mauro-ferrari-covid-19-paraitithike-epikefalis-epistomones-ee-diafonise-politiki-erc

https://www.capital.gr/bloomberg-view/3440727/i-ufesi-logo-koronoiou-den-tha-thumizei-2008-kai-1929-alla-b-pagkosmio-polemo

https://www.cnn.gr/news/kosmos/story/214811/koronoios-synodos-koryfis-tis-ee-stis-23-aprilioy-gia-ta-oikonomika-metra

https://www.efsyn.gr/node/236593

https://www.tanea.gr/2020/04/10/economy/koronaios-egine-to-proto-vima-sto-eurogroup-ti-kerdizei-i-ellada-apo-ta-500-dis-eyro/

https://www.capital.gr/diethni/3444495/reuters–i–ekt–proeidopoiise–to–eurogroup–oti–xreiazontai–metra–axias-1-5-tris

https://www.economistas.gr/oikonomia/25302_yfesi–sok–gia–tin–ellada–problepei–dnt

https://www.newmoney.gr/roh/palmos–oikonomias/europi/wsj–an–o–koronoios–prokalesi–nea–ikonomiki–krisi–tote–afti–tha–xekinisi–apo–tin–italia/

του Αλέξη Λιοσάτου

Eνώ εξελίσσεται η πανδημία, φαίνεται ότι εμπλέκονται περισσότεροι παράγοντες στη διασπορά ή μη του ιού καθώς και στη θνησιμότητά του. Ο αριθμός κρουσμάτων είναι επισφαλής δείκτης, αφού διεθνώς τα κρούσματα διεθνώς θεωρούνται δεκαπλάσια από τα καταγεγραμμένα (δίνοντας έτσι έναν δείκτη θνησιμότητας περίπου 1%) και η πολιτική τέστ διαφέρει από χώρα σε χώρα. Αρκετά πιο ασφαλής δείκτης θεωρείται ο αριθμός θανάτων.

Στη Γερμανία, που ναι μεν έχει ελλείψεις στο δημόσιο σύστημα Υγείας αλλά έχει σαφώς καλύτερο σύστημα από αυτό της Ελλάδας, που πήρε σχετικά γρήγορα περιοριστικά μέτρα και ακολούθησε πολιτική μαζικών τεστ, οι θάνατοι ξεπέρασαν τους 2700. Βεβαίως τα ποσοστά θνησιμότητας στη Γερμανία παραμένουν μικρά σε σχέση με άλλες χώρες, περίπου 2%. Στην Ελλάδα το σχετικό ποσοστό είναι θεωρητικά 4%, αλλά με δεδομένη την υποκαταγραφή των κρουσμάτων το ποσοστό είναι πολύ μικρότερο. Στις ΗΠΑ, χώρα που υπερπροβάλλεται για τα «εντυπωσιακά» νούμερα (για να φανεί πόσο καλό πρωθυπουργό έχου«με» ως «χώρα» υπάρχουν 500.000 κρούσματα και 20.000 νεκροί. Καταγεγραμμένη θνησιμότητα= 4%, όση και η επίσημη της Ελλάδας. Αν λάβουμε υπόψη ότι οι μισοί θάνατοι αφορούν τη Νέα Υόρκη με την εγκληματική πολιτική (πχ ανοιχτά σχολεία σε αντίθεση με την υπόλοιπη χώρα), τα εντυπωσιακά νούμερα σχετικοποιούνται.

Επίσης η καμπύλη ρυθμού διασποράς και θανάτων διαφέρει από χώρα σε χώρα. Στην Ισπανία και την Ιταλία άρχισε να πέφτει στο δίμηνο ενώ στη Γερμανία και τη Σουηδία η κορύφωση ήρθε στους 2,5 με 3 μήνες. Βεβαίως πλέον θεωρείται ότι ο κορωνοϊός «κυκλοφορούσε» πιθανά από τα μέσα Γενάρη κι ίσως εδώ βρίσκεται τμήμα της εξήγησης του «περίεργου» της καμπύλης. Και πάλι όμως υπάρχουν κενά. Πώς εξηγείται ότι η Γερμανία είχε μόλις 2 νεκρούς στις 9 Μάρτη και μόλις 300 στα τέλη Μάρτη (2 μήνες μετά το πρώτο κρούσμα), δηλαδή λιγότερους αναλογικά από όσους η Ελλάδα 1 μήνα μετά το πρώτο κρούσμα, αλλά σήμερα έχει 30 φορές περισσότερα κρούσματα με μόνο 8πλάσιο πληθυσμό; Στη δε Βρετανία το πρώτο κρούσμα ήταν τον Γενάρη, και μέχρι πρόσφατα ο Τζόνσον υποστήριζε τη «στρατηγική» της «ανοσίας της αγέλης» μην παίρνοντας κανένα μέτρο και οι νεκροί είναι 10.000, 2,5 μήνες μετά. Η διαφορά είναι σχετικά μικρή σε σχέση με τη Γερμανία, οι νεκροί είναι πολύ λιγότεροι από αυτούς σε Ισπανία και Ιταλία και σίγουρα φαίνεται να μην δικαιολογείται ο ισχυρισμός Τσιόδρα ότι σήμερα μπορεί να είχαμε χωρίς μέτρα 2,500 νεκρούς ((https://el.m.wikipedia.org/wiki/%CE%A0%CE%B1%CE%BD%CE%B4%CE%B7%CE%BC%CE%AF%CE%B1_%CF%84%CE%BF%CF%85_%CE%BA%CE%BF%CF%81%CE%BF%CE%BD%CE%BF%CF%8A%CE%BF%CF%8D_%CF%83%CF%84%CE%B7_%CE%93%CE%B5%CF%81%CE%BC%CE%B1%CE%BD%CE%AF%CE%B1_%CF%84%CE%BF_2020

https://www.aa.com.tr/en/europe/coronavirus-germany-reports-first-2-deaths/1759875))

Για τη Σουηδία φαίνεται ότι έπαιξαν ρόλο τα ανοιχτά εστιατόρια και καφετέριες, ενώ στη Γερμανία ότι οι μεγάλες βιομηχανίες συνέχισαν να λειτουργούν κανονικά. Ενδεχομένως να έπαιξε ρόλο και ο τουρισμός (πχ επιδείξεις μόδας στην Ιταλία). Στην Ελλάδα με ελάχιστα τέστ, ανεπαρκέστατες υποδομές και ενώ τα πρώτα περιοριστικά μέτρα πάρθηκαν 3 βδομάδες μετά το πρώτο κρούσμα και οι περιορισμοί κυκλοφορίας σχεδόν έναν μήνα μετά, η καμπύλη έχει ήδη επιπεδωθεί και οι νεκροί είναι ελάχιστοι συγκριτικά με άλλες χώρες. Το ίδιο ισχύει για τις χώρες των Βαλκανίων και της ΝΑ Ευρώπης. Η Σλοβακία έχει 2 θανάτους, η Αλβανία 23, η Πολωνία 208 (με 40 εκ. πληθυσμό), η Β.Μακεδονία 34, η Σερβία 74, η Σλοβενία 50, η Τσεχία 129, Βουλγαρία 28 , η Ρουμανία 306 με 20 εκατομμύρια πληθυσμό. Η Ρωσία έχει μόνο 130 νεκρούς με 140 εκ. πληθυσμό. Πιθανότατα να παίζει ρόλο και το κλίμα στη διασπορά του ιού, αλλά όλα αυτά βρίσκονται προς διερεύνηση.

Ως άλλη αιτία διερευνάται το γεγονός ότι «η Ανατολική Ευρώπη δεν διαθέτει πολύ μεγάλα αεροδρόμια transit με πολλές συνδέσεις με τον υπόλοιπο κόσμο.  Ακόμα και το “Ελευθέριος Βενιζέλος” στην Αθήνα δεν έχει ακόμη τον τεράστιο transit φόρτο των αεροδρομίων της δυτικής Ευρώπης.» ((https://tvxs.gr/news/kosmos/mythoi-kai-pragmatikotita-i-xartografisi-toy-covid-19?fbclid=IwAR0VyM6RusZESZGoEjIkgbu0rh5mtKTeX5IQ37w9_o9qb3hmZpsOegxtIg0

https://longform.protothema.gr/koronoios/

https://www.news247.gr/kosmos/koronoios-voylgaria-ypochreotiki-i-chrisi-maskas-gia-toys-polites.7621562.html

https://www.worldometers.info/coronavirus/country/romania/

https://www.protothema.gr/world/article/995140/koronoios-rosia-i-megaluteri-auxisi-se-imerisia-krousmata-oures-ta-asthenofora-sti-mosha/

https://www.news247.gr/kosmos/anatoliki-eyropi-mazi-kai-ellada-kalo-senario-paradeigmata.7616771.html?fbclid=IwAR35nKEy4xBpxLA_4_8OsSlqONq2qOSNnDHS5PO-UkzHmVeEXm844VZf6c0))

Υποτίθεται ότι η στρατηγική της Σουηδίας χωρίς καθόλου περιοριστικά μέτρα κατέρρευσε, έτσι ισχυρίζονται τα ελληνικά ΜΜΕ, και άρα δικαιώνεται ο φωτεινός ηγέτης Μητσοτάκης που επέβαλε απαγορεύσεις και μας έσωσε από την καταστροφή. Ούτε αυτό επιβεβαιώνεται.

Κάποιες χώρες με απλές συστάσεις στους πολίτες είχαν πολύ καλύτερα αποτελέσματα.

Η Ισλανδία πριν 1 βδομάδα είχε 4 νεκρούς.  ((https://www.ieidiseis.gr/kosmos/item/40280-islandia-i-stratigiki-ton-mazikon-test-gia-koronoio-apetrepse-to-lockdown))

Η Λετονία πριν 10 μέρες είχε 3 νεκρούς στα 493 κρούσματα. ((https://www.protothema.gr/world/article/991988/koronoios-protos-thanatos-sti-letonia/))

Η Ρωσία έχει πήρε πολύ πρόσφατα περιοριστικά μέτρα με πολύ καλά αποτελέσματα. Η Φινλανδία 5 μέρες πριν είχε μόλις 34 θανάτους, η Ουγγαρία 54 και η Ιρλανδία 210 με ελάχιστα ή καθόλου περιοριστικά μέτρα. Αντίθετα στην Αυστρία και την Ελβετία με καθολικά περιοριστικά μέτρα πιο έγκαιρα από την Ελλάδα και πιο μικρό πληθυσμό οι θάνατοι είναι 243 και 641 αντίστοιχα. ((https://eody.gov.gr/neos-koronaios-covid-19-odigies-gia-taxidiotes/))

Και σίγουρα δεν είναι ο φωτεινός ηγέτης Μητσοτάκης, που κατατάσσεται για διεθνή ΜΜΕ στην ακροδεξιά πτέρυγα του πολιτικού φάσματος μαζί με τη Λεπέν και τον Σαλβίνι, ο πρώτος που πήρε περιοριστικά μέτρα-υπολείπεται πολλών χωρών.

Αντίθετα, στις 4 Απριλίου, ενώ η Ελλάδα βρισκόταν στην 75η θέση διεθνώς σε κρούσματα (βεβαίως εδώ παίζει ρόλο και η δραματική υποκαταγραφή των κρουσμάτων), βρίσκεται στην 38η θέση σε θνησιμότητα.

Παρά δε την υποκαταγραφή η Ελλάδα βρισκόταν ελαφρά πάνω από το διεθνή μέσο όρο ((https://www.iefimerida.gr/ellada/koronoios–ellada-75i–se–kroysmata?fbclid=IwAR24Jlqyms9n1TJDcmPvotIKO_IeUOF84dgbSuuqdf_lJOBZ_Rj0C_TKGyY))

Στην Ευρώπη η χώρα βρίσκεται στη μέση της σχετικής κατάταξης. ((https://tvxs.gr/news/kosmos/mythoi-kai-pragmatikotita-i-xartografisi-toy-covid-19?fbclid=IwAR0VyM6RusZESZGoEjIkgbu0rh5mtKTeX5IQ37w9_o9qb3hmZpsOegxtIg0))

Πριν 10 μέρες ο πρώην πρύτανης Γιάννης Μυλόπουλος ανέβασε στο fb από τον Imed έναν χάρτη της διασποράς του ιού και πρόσθεσε «Ευρώπη δεν είναι μόνο Ιταλία και η Ισπανία».

Eδώ είναι επικαιροποιημένος. Η εικόνα μένει παρόμοια. ((https://lab.imedd.org/covid19/))

Τελευταία είδαν το φως της δημοσιότητας έρευνες που συσχετίζουν το εμβόλιο κατά της φυματίωσης με την ανθεκτικότητα απέναντι στον ιό. Χώρες που δεν εφαρμόζουν γενική πολιτική εμβολιασμού στον πληθυσμό, όπως η Δυτική Ευρώπη και οι ΗΠΑ, πλήττονται περισσότερο. Η Ιαπωνία, δίπλα στην Κίνα, είχε ελάχιστους νεκρούς, μόλις 105 στις 9 Απρίλη (126 εκατομμύρια πληθυσμός). Ακολουθεί πολιτική γενικού εμβολιασμού από το 1947. Ίδια πολιτική ακολουθεί και η Πορτογαλία, με 470 νεκρούς, δίπλα στην Ισπανία που έχει πάνω από 17000 νεκρούς. Η Ανατολική Ευρώπη επίσης ακολουθεί πολιτική γενικού εμβολιασμού, όπως και η Ρωσία. Είναι γνωστό ότι το εμβόλιο αυτό αυξάνει την αντίσταση του οργανισμού απέναντι σε άλλους μικροοργανισμούς και ιούς κατά 30%. Θα είναι σημαντικό αν αποδειχθεί ότι συμβάλλει στη μάχη κατά του κορωνοϊό. ((https://www.lifo.gr/now/world/277632/koronoios-iaponia-gia-proti-fora-pano-apo-500-kroysmata-se-24-ores-kseperasan-tis-5-000-synolika

https://www.euronews.com/2020/04/06/has-the-key-to-a-coronoavirus-vaccine-been-staring-us-in-the-face-for-a-century

https://www.sciencemag.org/news/2020/03/can-century-old-tb-vaccine-steel-immune-system-against-new-coronavirus?fbclid=IwAR1cMW-nZM0D1yVMVD__Xet2HMnQrWi5iNdDLULlKTNs_MiOLcBUP3lpqvM#

https://www.ethnos.gr/kosmos/98614_ereyna–ligoteroi–thanatoi–apo–koronoio–se–oses–hores–ekanan–embolio–fymatiosis))

Η κοινωνική απόσταση σίγουρα περιορίζει την διασπορά του ιού. Ωστόσο τόσο από τα στοιχεία που υπάρχουν μεταξύ των χωρών με διαφορετικά (ή και καθόλου) περιοριστικά μέτρα όσο και τα στοιχεία της κίνησης των πολιτών στην Ελλάδα κι άλλες χώρες πριν και μετά τον περιορισμό κυκλοφορίας σε δρόμους και πάρκα δείχνουν ότι καθόλου δεν δικαιολογούνται αυτοί οι περιορισμοί. Ο ελληνικός πληθυσμός αυτοπεριορίστηκε και «άδειασε τους δρόμους» πριν τα περιοριστικά μέτρα, παρά τα στημένα ρεπορτάζ κυβέρνησης και ΜΜΕ που πάσχιζαν να μας πείσουν για το αντίθετο. Ωστόσο οι μετακινήσεις για την εργασία μικρή «καραντίνα» γνώρισαν, αφού συνεχίζεται το 50% των μετακινήσεων του κόσμου στην Ελλάδα από και προς τη δουλειά του, με την εργασία πλέον να αποτελεί σαφώς πλέον τη βασική εστία διασποράς. ((http://pandiera.gr/η-μείωση-των-μετακινήσεων-και-η-αντιμε/))

Ένα ενδιαφέρον βίντεο περιγράφει αρκετά πειστικά και παραστατικά ότι είτε τα μέτρα περιορισμού της κυκλοφορίας τηρεί το 90% είτε το 70% είτε και το 50% μόνο, μικρή διαφορά κάνει για την εξέλιξη της επιδημίας, ενώ είναι δεδομένο ότι κάποιες επαφές των ανθρώπων ούτως ή άλλως σε μεγαλύτερο ή σε μικρότερο βαθμό συνεχίζονται. Το βίντεο εξηγεί ότι τα μαζικά τεστ για τη διάγνωση και την απομόνωση των φορέων είναι πολύ πιο αποτελεσματικά από μέτρα τύπου καραντίνας που ούτως ή άλλως ελάχιστα συνεισέφεραν στην «κοινωνική απόσταση», τουλάχιστον στην Ελλάδα.

Πάντως σίγουρα δεν δικαιολογούνται τα παραμύθια-success story του Μητσοτάκη, ούτε η «εθνική ενότητα» και η ανοχή τμήματος της Αριστεράς απέναντι στην κυβέρνηση, που ούτως ή άλλως έχει εγκληματικές ευθύνες- και οι 100 νεκροί είναι νεκροί, δικοί μας νεκροί. Οι χιλιάδες άρρωστοι είναι δικοί μας άρρωστοι. Δεκάδες χιλιάδες υγειονομικοί βάζουν σε κίνδυνο την υγεία τους χωρίς στοιχειώδη μέσα προστασίας. Εκατοντάδες χιλιάδες εργαζόμενοι συνεχίζουν να δουλεύουν συνωστισμένοι με κίνδυνο της υγείας τους.

Είναι άγνωστο τι θα επακολουθήσει, το αν η προσβολή από τον ιό προκαλεί ανοσία και ποιου βαθμού, αν θα βγει εμβόλιο και πότε. Είναι όμως όλο και πιο βέβαιο ότι δεύτερο κύμα θα ακολουθήσει και μάλλον ακόμα πιο καταστροφικό, ακόμα κι αν το καλοκαίρι υπάρχει περιορισμός της νόσου. Αυτό σημαίνει ότι πρέπει να πέσει έμφαση στα μέτρα θωράκισης των συστημάτων υγείας. Αυτό που σίγουρα δεν μπορεί να ισχύσει η γενικευμένη καραντίνα επ’ αόριστον. Ούτε οι άνθρωποι θα συνεχίσουν να μην δουλεύουν και να μην εργάζονται για μήνες ούτε η κυκλοφορία μπορεί να είναι ελεγχόμενη μονίμως. Οι άρχουσες τάξεις φταίνε που κατέστρεψαν το περιβάλλον, φταίνε που διέλυσαν τα δημόσια συστήματα υγείας και εγκληματούν και σήμερα που τα μέτρα που παίρνουν για την Υγεία είναι ελάχιστα ή μηδαμινά, ενώ αρκετές από αυτές εστιάζουν κυρίως στην καραντίνα και την καταστολή.

Δεν ξέρουμε τι έχει στο μυαλό της η ελληνική άρχουσα τάξη και τι «νέες ιδέες» της μπαίνουν να περιορίσει το δικαίωμα στη συνάθροιση ή τη συγκέντρωση, αλλά η Αριστερά που κινείται στη λογική διεκδίκησης μαζικών διαγνωστικών τεστ και δραστικής ενίσχυσης των συστημάτων υγείας και παίρνει ΣΗΜΕΡΑ πρωτοβουλίες (και όχι αύριο, πολύ περισσότερο που το «αύριο» μπορεί να διαρκέσει πολύ) σίγουρα κινείται στη σωστή κατεύθυνση.

Πέρα από παράγοντες που δεν γνωρίζουμε ακόμα, γνωρίζουμε σίγουρα ότι οι πολιτικές μαζικών τεστ ήταν αποτελεσματικές σε χώρες όπως η Ταϊβάν, η Σιγκαπούρη, η Ν.Κορέα και δεν τις ακολουθεί το ελληνικό κράτος. Γνωρίζουμε τα ελληνικά νοσοκομεία στερούνται μάσκες και αντισηπτικά, ότι έχουν ελάχιστες ΜΕΘ ανά 100.000 πληθυσμού, ελάχιστους αναπνευστήρες και ότι δεκάδες χιλιάδες γιατροί και νοσηλευτές πρέπει να προσληφθούν για να καλύψουν τις ανάγκες. Γνωρίζουμε ότι πρέπει να φτιαχτούν νέες αποκεντρωμένες δομές έξω από τα νοσοκομεία, πχ αποκλειστικά για τον κορωνοϊό όπως έγινε στην Ν.Κορέα, για να μην μεταδίδεται ο ιός μέσα από τα νοσοκομεία στον υγιή πληθυσμό αλλά και για να μην αποτρέπονται φορείς του ιού αλλά και άλλων ασθενειών να επισκέπτονται τα νοσοκομεία, με αποτέλεσμα να πεθαίνουν μέσα στα σπίτια τους, όπως έγιναν ήδη στην Ελλάδα.

Στην Κορέα η κυβέρνηση «άνοιξε 600 κέντρα αποκλειστικά για τη διενέργεια τεστ κορωνοϊού. Σε 50 από αυτά δεν χρειάζεται κανείς καν να βγει από το αυτοκίνητό του για να κάνει το τεστ.» ((https://www.ethnos.gr/kosmos/95996_koronoios-pos-i-notia-korea-ta-katafere-horis-lockdown-ta-4-mathimata))

Γνωρίζουμε ότι δεν μπορούμε να ζήσουμε πχ για 2 χρόνια μέσα στο σπίτι χωρίς επαφές, χωρίς παρέα, χωρίς μια βόλτα στο χωριό, στο δάσος, στο πάρκο ή στη θάλασσα, γιατί θα τρελαθούμε πολύ πιο γρήγορα. Δεν μπορούμε να ζήσουμε χωρίς δουλειά για μήνες, ωστόσο είναι σωστό που έκλεισαν αρκετοί τομείς της οικονομίας. Εδώ το πρόβλημα είναι ότι δεν έκλεισε όλη η οικονομία (πλην κλάδων που σχετίζονται με τα φάρμακα και τα τρόφιμα), αλλά και ότι στους κλάδους που σωστά έκλεισαν η κυβέρνηση έδωσε ψίχουλα. Συνεπώς εδώ η Αριστερά έχει να διεκδικήσει «πρώτα η υγεία-κανένας στη δουλειά-πλήρης κάλυψη αναγκών».

Η Αριστερά είχε κι έχει να οργανώσει τη διεκδίκηση ολόκληρου του μισθού αλλά κι επιδόματα, καθώς η ακρίβεια σε συγκεκριμένα προϊόντα που σχετίζονται με την αυτοπροστασία μας έχει πάει στα ύψη. Για τους κλάδους σίτισης και φαρμακευτικών προϊόντων πρέπει να απαιτήσει την πλήρη τήρηση των κανόνων υγιεινής και προστασίας των εργαζομένων.

Είναι απαράδεκτο ένα κουτί μάσκες έχει γίνει δυσεύρετο και κοστίζει 50 ευρώ. Μάσκες, αντισηπτικά, στολές, γάντια και άλλα κανονικά θα έπρεπε να χορηγούνται δωρεάν στον κόσμο, για να μην του βάζουν το δίλημμα «μάσκες και αντισηπτικό ή το ψωμί μας». Είναι απαράδεκτο ότι κλάδοι της υγείας (όπως πχ οι οδοντίατροι, που είναι υποχρεωμένοι να δουλεύουν σε απόσταση 10-20 εκατοστά από το στόμα του ασθενή, για αντιμετωπίσουν επείγοντα περιστατικά) δυσκολεύονται να βρούν τρόπο να εξοπλιστούν με απλές χειρουργικές μάσκες.

Στα τέλη Μαρτίου το ΠΑΜΕ κατήγγειλε πάνω 100.000 απολύσεις. Πολλαπλάσιες θέσεις εργασίας υπολογίζεται ότι θα χαθούν, πχ από την πτώση του τουρισμού. Καμία θέση εργασίας δεν πρέπει να χαθεί, οι απολυμένοι πρέπει να επαναπροσληφθούν. Εκατοντάδες χιλιάδες εργαζόμενοι δουλεύανε «μαύρα», αυτοί δεν δικαιούνται ούτε το χαρτζιλίκι των 800 ευρώ. Συμβασιούχοι κι εργολαβικοί εργαζόμενοι στη ΔΕΗ μένουν απλήρωτοι ή πληρώνονται μέρος του μισθού τους.

Άνεργοι, επισφαλώς και «μαύροι» εργαζόμενοι θα έπρεπε να παίρνουν σημαντικό μηνιαίο επίδομα για να μπορούν να καλύψουν στις ανάγκες τους. Καταστήματα που υποχρεώνονται σε κλείσιμο κι έχουν έξοδα κάποιων χιλιάδων δεν μπορούν να κατατάσσονται στη λίστα των 800 ευρώ (στην καλύτερη περίπτωση). Σε επιστήμονες που πληρώνουν 500 ευρώ νοίκι για τα γραφεία τους και άλλα 200-300 για το ταμείο τους δεν είναι δυνατόν να τους προσφέρουν 600 ευρώ με 100 ώρες υποχρεωτικής παρακολούθησης μέσω voucher και σε 2 δόσεις (δηλαδή 600 ευρώ για 2 μήνες στην καλύτερη περίπτωση, όταν τα έξοδά τους μόνο ξεπερνούν τα 2000.

Όταν το κεφάλαιο μπουκώνεται ακόμα και σήμερα με εκατομμύρια (πχ καναλάρχες), όταν στα θησαυροφυλάκια των τραπεζιτών, των εφοπλιστών και του υπόλοιπου σιναφιού συνωστίζονται δισεκατομμύρια, τότε όλες οι παραπάνω ανάγκες είναι εφικτό και δίκαιο να καλυφθούν. Αν τα έκανε αυτά η –όποια- κυβέρνηση δεν θα απαιτούταν ούτε καραντίνα ούτε απαγορεύσεις. Ο κόσμος θα ήταν πολύ πιο εύκολο να κρατήσει τις κοινωνικές αποστάσεις και να περιοριστεί πχ για ένα δίμηνο, αντί να στριμώχνεται –πχ στη μονάδα 5 της ΔΕΗ, που έκλεισε με δραματική καθυστέρηση λόγω κρουσμάτων- για να βγει το μεροκάματο.

Το πρόβλημα είναι οι περιορισμοί μετακινήσεων που δυσκολεύουν τον γιο να φροντίσει τον ηλικιωμένο πατέρα του, πχ αν βρίσκεται στο διπλανό χωριό. Είναι τα πρόστιμα σε αστέγους, ο αποκλεισμός από τον καθαρό αέρα, η ποινικοποίηση της παρέας (που μπορεί να υπάρχει έστω μέσω της κοινωνικής απόστασης). Είναι η αναβάθμιση του κατασταλτικού ρόλου της αστυνομίας (και ίσως ακολουθήσει του στρατού) ως φορέων που επιβάλλουν την τάξη με πρόστιμα αλλά και βία, ενώ οι ίδιοι μπορούν να συνωστίζονται ελεύθερα. Είναι η μαζική παρακολούθηση πολιτών και η απαγόρευση διαδηλώσεων και οποιουδήποτε είδους κινηματικών διαδικασιών (ακόμα και το μοίρασμα φυλλαδίων από 5 άτομα απομακρυσμένα μεταξύ τους) σήμερα που είναι πιο απαραίτητες από ποτέ, αφού κρίνεται η δημόσια υγεία εκατομμυρίων και η ζωή χιλιάδων πολιτών.

Μέτρα όπως τα παραπάνω θα τα εξασφάλιζε μια κοινωνία που λειτουργεί με βάση τις ανάγκες και όχι με γνώμονα τα κέρδη των καπιταλιστών και τις σκοπιμότητες του κάθε Μητσοτακέικου. Και μέχρι να φτάσουμε εκεί, υπάρχουν πολλές αιτίες για να κάνουμε αντιπολίτευση στην κυβέρνηση της νέο-ακροδεξιάς κοπής. Είναι διαφορετικό να χαιρόμαστε γιατί έχουμε χάσει σχετικά λίγους συνανθρώπους μας και διαφορετικό να ταυτιζόμαστε με την κυβέρνηση και να αποδίδουμε στη στρατηγική του Μητσοτάκη τη σχετική επιτυχία, αντί πχ να την αποδώσουμε στον αυτοπεριορισμό του κόσμου που είχε ξεκινήσει πριν από τις απαγορεύσεις. Ίσα-ίσα πρέπει να οργιστούμε γιατί χάσαμε συνανθρώπους μας ακριβώς λόγω των ελλείψεων για τις οποίες ευθύνεται η κυβερνητική πολιτική. Από τους 100 νεκρούς σήμερα δεν τους συγχωρούμε ούτε έναν.

«Διαβάζοντας» και ερμηνεύοντας κριτικά τις συνέπειες της κρίσης μέσα από τις δηλώσεις της γ.γ. του ΔΝΤ Κρισταλίνα Γκεοργκίεβα

Του Πάνου Κοσμά

Καθώς η κρίση του κορωνοϊού αγκαλιάζει τη μία χώρα ύστερα από την άλλη, από τις πλέον ισχυρές ιμπεριαλιστικές οικονομίες μέχρι τη μικροσκοπική και πάμφτωχη Μπουργκίνα Φάσο, καθώς ο «χορός» των εκτιμήσεων-προβλέψεων για τις οικονομικές της επιπτώσεις συνεχίζεται, το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο προετοιμάζεται για την εαρινή του Σύνοδο (μαζί με την Παγκόσμια Τράπεζα). Στο πλαίσιο αυτό, η γενική του διευθύντρια Κρισταλίνα Γκεοργκίεβα προέβη πρόσφατα (9 Απριλίου) σε δηλώσεις-σοκ όπως συνηθίζεται να λέγεται στη δημοσιογραφική αργκό.

Στις δηλώσεις της περιέχονται διαπιστώσεις αλλά και εκτιμήσεις για την πορεία και τις συνέπειες της κρίσης. Στο σύντομο αυτό κείμενο παρουσιάζονται τα βασικά τους σημεία και κάποιες κριτικές αξιολογήσεις σε αδρές γραμμές.

1. Η πρώτη πραγματικά παγκόσμια ύφεση: Η ύφεση στην κρίση που ξέσπασε το 2008 ήταν διεθνής αλλά όχι παγκόσμια. Έπληξε τις ΗΠΑ και την Ευρωπαϊκή Ένωση, χώρες της Ασίας και της Λατινικής Αμερικής, αλλά η κινεζική οικονομία έμεινε εκτός, πολλές χώρες δεν πέρασαν από ύφεση, σε άλλες η ύφεση ήταν οριακή. Η κρίση του 1972-3 ήταν «εξ ορισμού» διεθνής αλλά όχι παγκόσμια, αφού ο κόσμος δεν ήταν καν ενοποιημένος καπιταλιστικά εξαιτίας της ύπαρξης της ΕΣΣΔ και της Κίνας.

Για την τωρινή κρίση η γ.γ. του ΔΝΤ εκτιμά ότι θα αγκαλιάσει πάνω από 170 χώρες σε σύνολο 189 χωρών-μελών του Ταμείου! Θα αγκαλιάσει επίσης όλους τους ισχυρούς πόλους του συστήματος πλήττοντας ιδιαίτερα σκληρά τα κέντρα του: ΗΠΑ, Γερμανία, Κίνα, χώρες του G-7 και του G-20, χώρες του ΟΟΣΑ. Στην κρίση του 2008 η Κίνα και η Ινδία έμειναν εκτός, αποτελώντας κατά κάποιον τρόπο την οικονομική «ατμομηχανή» που βοήθησε στη «ρυμούλκηση» των υπόλοιπων χωρών στην επάνοδο σε αναπτυξιακούς ρυθμούς. Τώρα, «ατμομηχανή» δεν υπάρχει.

2. Η σύγκριση γίνεται επισήμως με την κρίση του 1929: «Μια κρίση όπως καμία άλλη», δήλωσε η Γκεοργκίεβα, προσθέτοντας ότι «Στην πραγματικότητα, «αναμένουμε το χειρότερο οικονομικό φαινόμενο από τη Μεγάλη Ύφεση (σ.σ. του 1929)». Την εκτίμηση αυτή προσυπέγραψε πρόσφατα και o Richard Haass με άρθρο του στο “Foreign Affair” ⁽²⁾ στο οποίο εκτιμά πως ο κόσμος ύστερα από την κρίση του κορωνοϊού θα δεν θα μοιάζει με αυτόν ύστερα από το ξέσπασμα της κρίσης του 2008, αλλά ύστερα από τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο. Ένας χορός των πιο πρόσφατων εκτιμήσεων από αστούς αναλυτές συγκλίνει πλέον στον ίδιο κοινό τόπο.
3. Η ανάκαμψη το 2021, μερική και υπό όρους: Η γ.γ. του ΔΝΤ διαλύει και μια άλλη, υπεραισιόδοξη εκτίμηση περί ορμητικής ανάπτυξης το 2021, που σχεδόν θα εξαλείψει τις συνέπειες της ύφεσης του 2020. Το 2021 η ανάκαμψη θα είναι «μερική», δηλώνει η Γκεοργκίεβα, και «υπό όρους». Ο βασικός όρος της μερικής ανάκαμψης είναι να υποχωρήσει η πανδημία το β’ εξάμηνο του 2020. Δεδομένου ότι η πανδημία θα επανέλθει ως εποχική ίωση από το φθινόπωρο – χειμώνα του 2020 ύστερα από μια ανάπαυλα (όχι πλήρη) το καλοκαίρι και δεδομένου ότι παντού το 50% του πληθυσμού δεν θα έχει νοσήσει ενώ όσοι/ες έχουν περάσει τη νόσο ελαφρά δεν θα αναπτύξουν αποτελεσματικά αντισώματα, δεδομένου τέλος ότι το εμβόλιο δεν πρόκειται να έρθει πριν την άνοιξη του 2021, το «δεύτερο κύμα» θα υπάρξει και θα είναι επίσης σφοδρό. Στη θέση ότι δεν πρόκειται να υπάρξει θεαματική ανάκαμψη το 2021 συγκλίνουν και άλλες εκτιμήσεις, όπως της IP Morgan, που σε πρόσφατη έκθεσή της λέει ότι η παγκόσμια οικονομία δεν θα ανακάμψει στα επίπεδα του 2019 παρά μόνο μετά το 2022.

Άσχετα από αυτές τις εκτιμήσεις, ωστόσο, η γρήγορη κάλυψη των απωλειών της ύφεσης προϋποθέτει ότι ο καπιταλισμός πριν την κρίση του κορωνοϊού δεν έπασχε από «υποκείμενα νοσήματα», ότι η κρίση του κορωνοϊού δεν είναι ο πυροδότης της οικονομικής κρίσης αλλά η αιτία της. Πράγμα που δεν ισχύει.⁽³⁾

4. Οι Αναπτυσσόμενες χώρες, στο πελατολόγιο του ΔΝΤ: Οι απώλειες στις λεγόμενες Αναδυόμενες αγορές ξεπέρασαν τα 100 δισ. δολάρια, τρεις φορές πάνω σε σχέση με την κρίση του 2008! Ταυτόχρονα, 170 χώρες-μέλη του Ταμείου (από τις 189) θα περάσουν από ύφεση. Δήλωσε η Γκεοργκίεβα:

«Οι αναδυόμενες αγορές και τα έθνη χαμηλού εισοδήματος – σε όλη την Αφρική, τη Λατινική Αμερική και σε μεγάλο μέρος της Ασίας – διατρέχουν υψηλό κίνδυνο. Με πιο αδύναμα συστήματα υγείας, πολλοί αντιμετωπίζουν την τρομακτική πρόκληση να καταπολεμήσουν τον ιό σε πυκνοκατοικημένες πόλεις και φτωχογειτονιές – όπου η κοινωνική αποστασιοποίηση είναι δύσκολη επιλογή. Με λιγότερους πόρους, είναι επικίνδυνα εκτεθειμένοι στις συνεχιζόμενες κρίσεις ζήτησης και προσφοράς, σε δραστικές αυστηρότερες οικονομικές συνθήκες, ενώ ορισμένοι ενδέχεται να αντιμετωπίσουν ένα μη βιώσιμο χρέος».

Ως αποτέλεσμα, το πελατολόγιο του ΔΝΤ διευρύνεται θεαματικά, καθώς ήδη 90 χώρες ζήτησαν χρηματοδοτική βοήθεια και ο αριθμός συνεχώς αυξάνεται. Για να αντιληφθούμε το μέγεθος του προβλήματος, η Γκεοργκίεβα δήλωσε ότι το Ταμείο θα διαθέσει εν δυνάμει το σύνολο των χρηματοδοτικών του δυνατοτήτων, ύψους 1 τρισ. δολαρίων. Η πιο μαζική στην Ιστορία διαδικασία ιμπεριαλιστικής υποδούλωσης χωρών μέσω του χρέους και των ελλειμμάτων είναι ante portas!

5. Οι αντοχές του χρηματοπιστωτικού τομέα θα δοκιμαστούν: Παρόλο που οι τράπεζες ύστερα από την κρίση του 2008 καλυτέρευσαν την κεφαλαιακή τους επάρκεια, «η αντοχή τους θα δοκιμαστεί σε αυτό το ραγδαία μεταβαλλόμενο περιβάλλον. Το χρηματοπιστωτικό σύστημα αντιμετωπίζει σημαντικές πιέσεις και οι μηχανισμοί νομισματικής τόνωσης και ρευστότητας παίζουν έναν απαραίτητο ρόλο», δήλωσε η Γκεοργκίεβα.  

Γιαν τον λόγο αυτόν, το ΔΝΤ θα δημοσιεύει σύντομα Έκθεση Παγκόσμιας Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας.

Είναι εντελώς αναμενόμενο: Τόσο βαθιά ύφεση σημαίνει πως σημαντικό μέρος του ιδιωτικού χρέους (επιχειρήσεων και νοικοκυριών) δεν θα μπορεί να εξυπηρετηθεί, καθώς πολλές επιχειρήσεις και πολλά νοικοκυριά θα χρεοκοπήσουν ή θα βρεθούν σε τρομακτική αδυναμία να πληρώνουν τα χρέη τους. Αυτό συνεπάγεται μια νέα γενιά «κόκκινων» δανείων, νέες κεφαλαιακές «τρύπες» για τις τράπεζες, νέα κυβερνητικά προγράμματα στήριξης των τραπεζών με κρατικές εγγυήσεις ή και «ζεστό χρήμα», νέα επιδείνωση του κρατικού χρέους κει εξ αυτού του λόγου.

6. Οι τομείς που πλήττονται ιδιαίτερα: Η Γκεοργκίεβα υπογράμμισε πως οι οικονομικοί τομείς οι οποίοι θα δεχτούν τη μεγαλύτερη πίεση είναι το λιανικό εμπόριο, η εστίαση, οι μεταφορές, ο τουρισμός. Αυτό έχει ιδιαίτερη σημασία για χώρες όπως η Ελλάδα και η Κύπρος. Σημαίνει ότι Ελλάδα και Κύπρος θα βρεθούν στην διεθνή πρωτοπορία όσον αφορά το βάθος της ύφεσης.

7. Η «ανόρθωση» μετά την κρίση: Καθείς με τις δυνάμεις του – ή με δανεικά…

Καθώς το βάθος της ύφεσης και η έκταση των συνεπειών της κρίσης συγκρίνονται με αυτές του πολέμου, η ανάκαμψη μετά την κρίση αποδίδεται πλέον όλο και συχνότερα με τον όρο «ανόρθωση». Δήλωσε επ’ αυτού η Γκεοργκίεβα:

«Θα χρειαστεί να προχωρήσουμε γρήγορα για να ενισχύσουμε τη ζήτηση. Τα συντονισμένα δημοσιονομικά κίνητρα θα είναι απαραίτητα. Όπου ο πληθωρισμός παραμένει χαμηλός και σταθερός, η νομισματική πολιτική θα πρέπει να παραμείνει ευνοϊκή. Όσοι διαθέτουν μεγαλύτερους πόρους και πολιτικό χώρο θα χρειαστεί να κάνουν περισσότερα, άλλοι, με περιορισμένους πόρους, θα χρειαστούν περισσότερη υποστήριξη». (υπογράμμιση δική μου)

Τι θα πει «πολιτικός χώρος» για παροχή «δημοσιονομικών κινήτρων»; Το να μην υπάρχουν δεσμεύσεις όπως το 3% στο έλλειμμα προκειμένου για τις χώρες-μέλη της ΕΕ ή, ακόμη χειρότερα, το 3,5 πρωτογενές πλεόνασμα προκειμένου για την Ελλάδα. Υπ’ αυτή την προϋπόθεση, κάθε χώρα δαπανά με τη μορφή δημοσιονομικών κινήτρων όσα μπορεί, αλλά οι δημοσιονομικά πιο αδύναμες θα χρειαστούν «βοήθεια» -από το ΔΝΤ- υπό τους γνωστούς όρους των «προγραμμάτων προσαρμογής».
Όσο για τις χώρες που δεν έχουν «πολιτικό χώρο», όπως η Ελλάδα και άλλες χώρες-μέλη της ΕΕ και της ιδιαίτερα της Ευρωζώνης, θα πρέπει να βασιστούν στα δανεικά μέσω Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (αγορά κρατικών ομολόγων = κρατικού χρέους στο πλαίσιο του προγράμματος «ποσοτικής χαλάρωσης») ή να… πέσουν στην ανάγκη του ESM… αγοράζοντας και ένα μνημονιακό «πακέτο»…

Οι μεγάλοι απόντες των δηλώσεων: παγκόσμια υπερχρέωση, ελλείμματα, νέα μνημόνια

Από τις δηλώσεις της Γκεοργκίεβα απουσιάζουν αναφορές σε ενοχλητικές πτυχές που αφορούν τα «υποκείμενα νοσήματα» του καπιταλισμού που προϋπήρχαν της κρίσης του κορωνοϊού που για να τα παραθέσουμε και αναλύσουμε θα χρειαζόταν ένα άλλο αναλυτικό άρθρο.⁽⁴⁾ Σε δηλώσεις που περιλαμβάνουν ειδικό «κεφάλαιο» για τις προοπτικές ανάκαμψης ύστερα από την κρίση, είναι εξόφθαλμη η απόκρυψη ουσιωδών παραμέτρων και συνεπειών που είναι προδιαγεγραμμένες. Οι παραλείψεις είναι προφανώς συνειδητές και αφορούν:

• Την προφανή άμεση συνέπεια της ύφεσης σε συνδυασμό με την αύξηση των κρατικών δαπανών για την αντιμετώπιση της κρίσης: την τεράστια αύξηση των κρατικών ελλειμμάτων. Για παράδειγμα, η Morgan Stanley εκτιμά ότι το αμερικανικό ομοσπονδιακό έλλειμμα το 2020 θα εκτιναχτεί στο 18% του ΑΕΠ! Το 2020 θα είναι χρονιά μεγάλων ελλειμμάτων για όλες τις χώρες, περιλαμβανομένων όλων των ισχυρών καπιταλιστικών χωρών. Τα ελλείμματα θα είναι τόσο υψηλά, ώστε θα απαιτηθούν πολλά χρόνια για να μειωθούν δραστικά στα προ της κρίσης επίπεδα.
• Η ύφεση σε συνδυασμό με τα υψηλά κρατικά ελλείμματα θα εκτοξεύσουν σε νέα ύψη το κρατικό χρέος: Η ύφεση επειδή μειώνει το ΑΕΠ (που είναι ο παρονομαστής στη σχέση χρέους/ΑΕΠ) και το κρατικό έλλειμμα επειδή θα χρηματοδοτηθεί με δανεισμό, άρα προστίθεται στο υπάρχουν συσσωρευμένο κρατικό χρέος. Όπως και με τα ελλείμματα, έτσι και με το χρέος η αύξηση δεν θα είναι εφάπαξ, δεν θα αφορά δηλαδή το 2020, αλλά και τα επόμενα χρόνια μέχρι και να (και εφόσον) οι χώρες ή ένα μέρος τους να επανέλθουν σε δημοσιονομική ισορροπία (μηδενικό δημοσιονομικό έλλειμμα). Ύστερα από την κρίση του 2008, το κρατικό χρέος εκτοξεύτηκε παγκόσμια (μεσοσταθμικά) 20 και πλέον εκατοστιαίες μονάδες πάνω από τα προ της κρίσης επίπεδα ως ποσοστό του ΑΕΠ. Ύστερα από την τωρινή κρίση θα υπάρξει νέα παγκόσμια εκτόξευση, αρκετά πάνω από το 100% του παγκόσμιου ΑΕΠ. Η παγκόσμια υπερχρέωση, υποκείμενο νόσημα του καπιταλισμού πριν την κρίση του κορωνοϊού, θα προσλάβει ιστορικές διαστάσεις.
• Νέα προγράμματα λιτότητας: Για τις χώρες που θα πέσουν στα «νύχια» του ΔΝΤ για χρηματοδοτική βοήθεια, είναι προφανές ότι πρέπει να αναμένεται νέα γενιά προγραμμάτων «προσαρμογής». Για τις χώρες της ΕΕ, πρέπει να είναι προφανές ότι θα εκπονηθεί πρόγραμμα επανόδου στη δημοσιονομική ισορροπία σε βάθος λίγων χρόνων 3ετίας ή 5ετίας). Για τις χώρες της Ευρωζώνης, ένα τέτοιο πρόγραμμα επανόδου θα είναι ακόμη αυστηρότερο. Για την Ελλάδα και την Ιταλία θα είναι «βρόχος αποπνιγμού»…

Όμως, όλα αυτά -και άλλα πολλά- ανήκουν στην κατηγορία αυτών που «δεν λέγονται αλλά γίνονται». Για την ακρίβεια: όταν ειπωθούν, σημαίνει πως ήρθε η ώρα για να γίνουν…

 

Σημειώσεις-παραπομπές:

1. https://www.imf.org/en/News/Articles/2020/04/07/sp040920-SMs2020-Curtain-Raiser

2. https://www.foreignaffairs.com/articles/united-states/2020-04-07/pandemic-will-accelerate-history-rather-reshape-it

3. https://www.redtopia.gr/%ce%b7-%cf%84%ce%ad%ce%bb%ce%b5%ce%b9%ce%b1-%ce%ba%ce%b1%cf%84%ce%b1%ce%b9%ce%b3%ce%af%ce%b4%ce%b1-%ce%ba%ce%b1%ce%b9-%ce%b7-%ce%b1%cf%85%cf%84%ce%b1%cf%80%ce%ac%cf%84%ce%b7-%cf%84%ce%b7/

(4) Βλέπε σχετικά παραπομπή (3)