Του Ηλία Ιωακείμογλου

Το κέρδος, μια επιθυμία χωρίς κορεσμό

Η άνοδος των επιτοκίων που ήδη εκκίνησε, και η οποία προβλέπεται να συνεχιστεί κατά τα επόμενα έτη, είναι η φωτιά στον κάμπο με τα ξερά χόρτα. Τα υψηλά επιτόκια έχουν για τις επιχειρήσεις τον ρόλο του «εναλλακτικού οφέλους», της εναλλακτικής τοποθέτησης κεφαλαίου που αποφέρει υψηλότερη κερδοφορία από όσο η επένδυση στην δική σου επιχείρηση. Το ίδιο ισχύει και για τους ιδιοκτήτες ακινήτων που τα ενοικιάζουν και για κάθε άλλον που επενδύει τα χρήματά του για κέρδος, τόκο ή πρόσοδο. Έτσι, όταν αυξάνονται τα επιτόκια, όπως συμβαίνει τώρα και όπως προβλέπεται ότι θα συνεχιστεί κατά τα επόμενα έτη με πολύ μεγαλύτερη ένταση, οι ιδιοκτήτες ακινήτων λαμβάνουν το μήνυμα (τέτοιοι είναι οι δέκτες τους) ότι πρέπει να αυξήσουν το ενοίκιο διότι στο εξής το κεφάλαιο εν γένει, σε όλες τις μορφές του, θα αμείβεται περισσότερο. Το ίδιο μήνυμα παίρνουν και οι άλλοι κάτοχοι κεφαλαίου, που έχουν επενδύσει τα χρήματά τους σε κάποιον άλλο κλάδο, όσο υψηλά και αν είναι τα κέρδη τους.

Τα επιτόκια, λοιπόν, υποδεικνύουν στο σύνολο των επενδυτών το ύψος της κερδοφορίας που θα έπρεπε όλοι οι κάτοχοι κεφαλαίου να επιδιώκουν ως στόχο. Υπάρχουν βέβαια και άλλοι παράγοντες που προσδιορίζουν το ύψος της απόδοσης κεφαλαίου, αυτό όμως δεν αναιρεί την σχέση αιτιότητας μεταξύ των επιτοκίων και των αποδόσεων κεφαλαίου που είναι επενδεδυμένο σε άλλους κλάδους, εκτός του χρηματοπιστωτικού τομέα.

Έχουν το κίνητρο, έχουν και την ευκαιρία

Αυτά περιγράφουν μια σχέση επιτοκίων και κέρδους γενικώς, αλλά δεν μας εξηγούν για ποιον λόγο υπάρχει αυτή η σχέση, τι είναι αυτό που την εγκαθιδρύει, που την θέτει σε ισχύ.

Ο βασικός λόγος για τον οποίο κάθε ξεχωριστό κεφάλαιο εκλαμβάνει την αύξηση των επιτοκίων ως ένδειξη ότι πρέπει να αυξήσει την απόδοσή του (την κερδοφορία του) είναι η απληστία του(1): Επιδιώκει την μεγιστοποίηση του κέρδους, στην οποία προβαίνει όποτε έχει την ευκαιρία˙ με δυο λόγια, έχει πάντοτε το κίνητρο (του πλουτισμού και της κατίσχυσης επί των ανταγωνιστών του), αρκεί να έχει και τα μέσα.

τους σε συντεταγμένες κινήσεις (κάτι που συμβαίνει σχετικά εύκολα σε μεγάλες επιχειρήσεις όταν είναι λίγες στον κλάδο, και συμβαίνει επίσης πολύ εύκολα σε μικρούς κλειστούς τόπους). Συμβαίνει επίσης να μη λειτουργεί ο ανταγωνισμός όταν υπάρχει μια επιχείρηση που έχει δεσπόζουσα θέση στον κλάδο και οι υπόλοιπες την ακολουθούν, ή ακόμη εάν προεξοφλήσουν όλοι, χάρη σε ένα είδος ταξικής κεφαλαιοκρατικής ενσυναίσθησης, πως οι ανταγωνιστές τους θα αυξήσουν και αυτοί τις τιμές τους. Εάν πάντως δεν μπορούν να τις αυξήσουν, θα αυξήσουν την πίεση επί των ονομαστικών μισθών για να τους μειώσουν – εάν μπορούν. Σήμερα, βέβαια, με πολλά εργατικά συνδικάτα αποδυναμωμένα ή ενσωματωμένα ή πουλημένα ή χαζοχαρούμενα, οι επιχειρήσεις έχουν μια ευκολία να μειώσουν τους μισθούς.

επιβραδυνθεί (δηλαδή ο πληθωρισμός θα μειωθεί) επειδή η μείωση της ζήτησης κάτω από ένα κατώφλι θα αυξήσει το αχρησιμοποίητο παραγωγικό δυναμικό και θα οξύνει τον ανταγωνισμό. Στην πρώτη φάση θα υποτιμηθεί η αγοραστική δύναμη του μισθού εξαιτίας του πληθωρισμού (και ήδη αυτό γίνεται). Στην δεύτερη φάση, της ύφεσης και της ανεργίας, πάλι θα υποτιμηθεί η αγοραστική δύναμη του μισθού, αυτήν την φορά λόγω της μείωσης του ονομαστικού μισθού (του χρηματικού μισθού) ή της αύξησής του λιγότερο από τον πληθωρισμό (παρόλο που αυτός θα είναι πλέον μειωμένος). Αυτά θα συμβούν˙ εκτός εάν καταστρέψουμε το παιχνίδι τους.

…εκτός εάν καταστρέψουμε το παιχνίδι τους

Αυτό είναι το παιχνίδι της απαξίωσης της εργασίας στο οποίο θα επιδοθεί ο καπιταλισμός κατά τα επόμενα έτη: παλιότερα το λέγαμε μονά-ζυγά δικά του. Εκτός εάν καταστρέψουμε το παιχνίδι του˙ άλλος δρόμος δεν υπάρχει. Γι’ αυτό χρειαζόμαστε γερά, ανθεκτικά, ανταγωνιστικά εργατικά συνδικάτα, χρειαζόμαστε και κόμμα ή πολιτικές οργανώσεις που φέρνουν αποτελέσματα -και δεν τα χρειαζόμαστε αύριο, τα χρειαζόμαστε τώρα!

____________________

1. (1) Η απληστία δεν είναι επιθυμία από την οποία θα μπορούσε να απαλλαγεί κάθε ξεχωριστό, ιδιαίτερο, κεφάλαιο, διότι αυτή ανήκει στην φύση του, διότι αυτή έχει ως υλική βάση την αδήριτη ανάγκη εκάστου κεφαλαίου να κατισχύσει των ανταγωνιστών του (αν μη τι άλλο στην μακροχρόνια διάρκεια).

Της Γεωργίας Χασάπη*

Στις 20/4/2021 το Υπουργείο Εργασίας κατέθεσε τροπολογία σε νομοσχέδιο του Υπουργείου Δικαιοσύνης που αφορά στην ανάθεση έκδοσης συντάξεων από ιδιώτες δικηγόρους και λογιστές. Με την συγκεκριμένη τροπολογία ανοίγει επίσημα η ιδιωτικοποίηση του έκδοσης συντάξεων και επιβεβαιώνονται οι φόβοι μας ότι σε καμία περίπτωση δεν πρόκειται για μέτρα που θα συμβάλλουν στην επιτάχυνση έκδοσης συντάξεων αλλά αντίθετα θα επιφορτίσουν το προσωπικό του ΕΦΚΑ με επιπλέον εργασίες, επανελέγχους και ευθύνες, προκειμένου να υποβοηθήσει το ελλιπές έργο των ιδιωτών.

Οι εργαζόμενοι στα ασφαλιστικά ταμεία (ΕΦΚΑ) πραγματοποίησαν 48ωρη πανελλαδική απεργία 6 και 7 Απριλίου αντιδρώντας στην πρόθεση της κυβέρνησης για ιδιωτικοποίηση βασικών υπηρεσιών της κοινωνικής ασφάλισης, όπως αυτή της απονομής κύριας σύνταξης, μετά τις δηλώσεις του υπουργού εργασίας Κ. Χατζηδάκη για έκδοση των εκκρεμών συντάξεων από πιστοποιημένους λογιστές και δικηγόρους.

Αν πραγματικά ενδιέφερε το υπουργείο να επιταχύνει την έκδοση των συντάξεων, θα μπορούσε να εστιάσει και να βρει λύσεις στα εδώ και χρόνια καταγεγραμμένα προβλήματα του ΕΦΚΑ που τον έχουν μετατρέψει στον χειρότερο από άποψη οργάνωσης και παροχής υπηρεσιών φορέα του Δημοσίου, με θύματα τους ασφαλισμένους και τους υπαλλήλους του.

Συνειδητή απαξίωση, με στόχο την ιδιωτικοποίηση

Τραγική έλλειψη προσωπικού, απαρχαιωμένοι ηλεκτρονικοί υπολογιστές που δεν υποστηρίζουν τα λειτουργικά συστήματα και την προσβαση στο διαδίκτυο, καταργήσεις τμημάτων/υποκαταστημάτων και ενοποιήσεις, χωρίς σχεδιασμό και χωρίς καμία λειτουργική αξία, βίαιες μετακινήσεις υπαλλήλων σε αντικείμενα που δεν γνωρίζουν, χωρίς επιμόρφωση, οργανωτικό χάος όσον αφορά την ανάθεση αντικειμένων και αρμοδιοτήτων, πολυνομία και καθυστερήσεις στην αποσαφήνιση των νέων ασφαλιστικών νόμων, είναι μερικά μόνο από τα προβλήματα που το υπουργείο εντέχνως αφήνει να διαιωνίζονται, προκειμένου να απαξιωθεί στα μάτια της κοινωνίας η δημόσια κοινωνική ασφάλιση και να είναι πιο εύκολος ο κανιβαλισμός της από τους ιδιώτες.
Η ανάθεση σε ιδιώτες δεν θα επιλύσει τα παραπάνω προβλήματα που ευθύνονται για την καθυστέρηση των χιλιάδων εκκρεμών συνταξιοδοτικών αιτήσεων, αλλά αντίθετα θα δημιουργήσει καινούρια, τα οποία θα κληθούν να λύσουν πάλι οι υπάλληλοι του υποστελεχωμένου ΕΦΚΑ.
Κατ’ αρχάς, η έκδοση συνταξιοδοτικών αποφάσεων από πιστοποιημένους δικηγόρους και λογιστές είναι αντισυνταγματική, καθώς σύμφωνα με το αρ. 22 του Συντάγματος «το κράτος μεριμνά για την κοινωνική ασφάλιση των εργαζομένων, όπως νόμος ορίζει». Γι’ αυτόν τον λόγο δικαίωμα υπογραφής και διαχείρισης προσωπικών δεδομένων έχουν οι αρμόδιοι δημόσιοι υπάλληλοι. Η πρόσβαση ιδιωτών σε όλους τους φακέλους των ασφαλισμένων και στις βάσεις δεδομένων του ΕΦΚΑ (που απεικονίζουν ευαίσθητα προσωπικά δεδομένα όπως είναι πιστοποιήσεις αναπηρίας, ύψος μισθού, άδειες ασθενείας, χρέη, οφειλές κ.ά.) εγείρει συνταγματικά και νομικά κωλύματα. Επειδή τα γνωρίζει όλα αυτά, το υπουργείο αφήνει να διαρρεύσουν πληροφορίες ότι οι ιδιώτες δεν θα βάζουν υπογραφή στις συντάξεις αλλά θα διεκπεραιώνουν τη σύνταξη έως ένα σημείο και ακολούθως οι υπάλληλοι του ΕΦΚΑ θα συνεχίζουν την εργασία, θα ελέγχουν και θα βάζουν υπογραφή. Δηλαδή διπλή δουλειά και χαμένες εργατοώρες για τους δημόσιους υπαλλήλους, που μπορούν εξαρχής να εκδόσουν τη σύνταξη πιο γρήγορα και χωρίς λάθη, αναλαμβάνοντας και την ευθύνη.
Επιπλέον, η απονομή συντάξεων προϋποθέτει εξειδικευμένη εμπειρία και πρόσβαση σε χειρόγραφα αρχεία των πρώην ασφαλιστικών ταμείων. Το υπουργείο υποστηρίζει ότι θα υπερβεί αυτό το εμπόδιο προχωρώντας σε πιστοποίηση των ιδιωτών. Στην ασφάλιση όμως υπάρχει μεγαλη πολυνομία και ειδικές διατάξεις για κάθε πρώην ταμείο που καθιστούν δύσκολη τη δυνατότητα συνολικής πιστοποίησης, πόσο μάλλον σε σύντομο χρονικό διάστημα. Εκτός βέβαια αν ακολουθηθεί διαδικασία πιστοποίησης εξπρές, τύπου «σκόιλ ελικίκου», που θα έχει αποτέλεσμα πολλαπλά λάθη στις συντάξεις, για τα οποία η πειθαρχική ευθύνη θα βαραίνει τους δημόσιους υπαλλήλους που θα βάζουν υπογραφή ενώ οι ιδιώτες θα μένουν στο απυρόβλητο!
Τα παραπάνω κωλύματα είναι γνωστά στο υπουργείο, αλλά παρ’ όλα αυτά επιμένει στην εκχώρηση της απονομής κύριας σύνταξης σε ιδιώτες γιατί θέλει πάση θυσία να ξεκινήσει η ιδιωτικοποίηση και της κύριας σύνταξης και πρέπει, με οποιοδήποτε κόστος να βρεθεί χώρος για να μπουν οι ιδιώτες και να στήσουν εταιρείες λεηλατώντας πόρους του κράτους και των ασφαλισμένων.
Τα λόγια του Χατζηδάκη οτι τον συνταξιούχο δεν τον νοιάζει ποιος θα του βγάλει τη σύνταξη, ιδιώτης ή δημόσιος υπάλληλος, δεν ειναι τυχαία. Φανερώνουν τη νεοφιλελεύθερη αντίληψη για το κράτος και τις κοινωνικές υπηρεσίες. Επιχειρείται να υποβαθμιστεί η ευθύνη και εγγύηση του κράτους στα θεμελιώδη δικαιώματα που προστατεύει η δημόσια κοινωνική ασφάλιση και να μετακυλιστεί η ευθύνη στον συνταξιούχο, αφού δεν έχει αποκλειστεί ακόμα και η πληρωμή του ιδιώτη δικηγόρου/λογιστή από τους συνταξιούχους σε πέριπτωση που θα θέλουν επίσπευση έκδοσης της συνταξής τους ή στην περίπτωση συντάξεων διαδοχικής ασφάλισης.
Το κράτος και ο φορέας κοινωνικής ασφάλισης θα μετατραπεί σε διεκπεραιωτή που θα πουλάει σε «ημέτερους» υπηρεσίες για τις οποίες οι ασφαλισμένοι και οι συνταξιούχοι έχουν ήδη πληρώσει.
Είναι λοιπόν πολύ σημαντικό να μην επιτρέψουμε την ιδιωτικοποίηση ούτε της επικουρικής ούτε της κύριας σύνταξης. Γιατί όσο οι βασικές λειτουργίες του κοινωνικοασφαλιστικού έργου του ΕΦΚΑ εκχωρούνται στο ιδιωτικό κεφάλαιο, τόσο διαβρώνεται το πλέγμα των δικαιωμάτων που προστατεύει και σταδιακά θα απομείνουν για να διαχειρίζεται μόνο η εθνική συνταξη και τα επιδόματα φτώχειας.
Ο αγώνας ενάντια στην ιδιωτικοποίηση και για την ενίσχυση της κοινωνικής ασφάλισης και του δημόσιου χαρακτήρα της χρειάζεται να πλαισιωθεί από όλη την κοινωνία, όλα τα συνδικάτα δημόσιου και ιδιωτικού τομέα. Οι ασφαλισμένοι έχουν πληρώσει σε όλο τον εργασιακό βίο τους εισφορές και είναι θεμελιώδες διακαίωμά τους και υποχρέωση του κράτους να τους παρέχει και εγγυάται την ασφαλιστική προστασία αξιοπρεπούς σύνταξης, άμεσα και δωρεάν.

*εργαζόμενη στον ΕΦΚΑ