τoυ Στέλιου Φαζάκη

 

Στις 5 Νοεμβρίου δημοσιεύτηκε η έκθεση του ΟΟΣΑ με τίτλο “Πώς είναι η ζωή; Ευζωία και ανθεκτικότητα σε εποχές κρίσεων”. Η έκθεση αφορά 38 χώρες-μέλη και βασίζεται σε 80+ δείκτες, οικονομικούς, κοινωνικούς και περιβαλλοντικούς, σε μία προσπάθεια “αντικειμενικής” καταγραφής της ευζωίας και ευημερίας των πολιτών σε αυτές τις χώρες. Η τελευταία αντίστοιχη έκθεση είχε δημοσιευτεί αμέσως πριν την πανδημία, οπότε η σημερινή αντικατοπτρίζει και την έξοδο από αυτή τη δύσκολη περίοδο που ακολούθησε και την παρατεταμένη, υπερδεκαετή στην Ελλάδα, οικονομική κρίση μετά το 2010. Ως σημείο αναφοράς έχει επιλεγεί το τελευταίο έτος “κανονικότητας”, το 2019, οπότε τα διαγράμματα καταγράφουν τις τρεις κομβικές χρονολογίες, 2019-2019-2022.

 

Τα αποτελέσματα χωρίζονται σε έντεκα τομείς:

1. Εισόδημα και πλούτος
2. Εργασία και ποιότητα απασχόλησης
3. Στέγαση
4. Υγεία
5. Γνώση και δεξιότητες
6. Ποιότητα του περιβάλλοντος
7. Υποκειμενική αίσθηση ευζωίας
8. Ασφάλεια
9. Ισορροπία προσωπικής και επαγγελματικής ζωής
10. Κοινωνικές σχέσεις
11. Δραστηριοποίηση στην κοινωνία πολιτών

 

Ελλάδα: Σαν μετά από πόλεμο

Η Ελλάδα ήταν μία από τις χώρες της Ευρώπης που χτυπήθηκαν περισσότερο από την κρίση που ξέσπασε στις ΗΠΑ το 2008. Ήταν η χώρα με το μεγαλύτερο χρέος και έγινε και στόχος μιας “παραδειγματικής τιμωρίας” και μετατράπηκε σε μια οικονομία και κοινωνία – πειραματόζωο για ακραίες νεοφιλελεύθερες πολιτικές, που της εξασφάλισαν μια μακροχρόνια σκλαβιά και ανέχεια, αντί για την υποτιθέμενη ανάπτυξη. Αυτή η κατάντια αντικατοπτρίζεται και στην έκθεση του ΟΟΣΑ. Κι όμως, αυτοί που πτώχευσαν τη χώρα, που συνεχίζουν να ζητούν πειθαρχία και θυσίες από τον λαό και λειτουργούν αποκλειστικά προς όφελος των μεγαλοαστών, προσπαθούν να μας πείσουν ότι η χώρα βρίσκεται “στον σωστό δρόμο”.

Η Ελλάδα σε όλους τους δείκτες της έρευνας είναι είτε στη χειρότερη θέση, είτε σε μία από τις τελευταίες. Σε κάποιους φαίνεται να υπάρχει μια ασθενική και ελάχιστη βελτίωση, που όμως δεν είναι τέτοια που να δείχνει μια εκτίναξη προς τα εμπρός. Σίγουρα, σε καμία περίπτωση τόσο όσο καμαρώνει η κυβέρνηση της Ν.Δ. και τα προσκείμενα σε αυτή ΜΜΕ.

 

Υστέρηση σε βασικούς τομείς της καθημερινότητας

1. Πραγματικός μισθός: Το 2010 ο μέσος μισθός ήταν ήδη από τους χαμηλότερους στην Ευρώπη και καταποντίστηκε για την επόμενη δεκαετία. Η κυβέρνηση Μητσοτάκη κατάφερε να τον ρίξει ακόμα χαμηλότερα από το 2019 έως το 2023, ενώ η πανδημία έχει λήξει και έχουμε μπει σε περίοδο “ανάπτυξης”.
2. Οικονομικές δυσκολίες: Η Ελλάδα έχει με απόσταση από τις υπόλοιπες χώρες το μεγαλύτερο ποσοστό ατόμων που αντιμετωπίζουν οικονομικές δυσκολίες. Ποσοστό που αγγίζει το 70% των πολιτών.
3. Ενεργειακή φτώχεια: Η Ελλάδα μαζί με άλλες μεσογειακές χώρες βρίσκεται στις τελευταίες θέσεις. Οι πολίτες δυσκολεύονται να έχουν επαρκή θέρμανση τον χειμώνα και γενικά οικονομική ενέργεια.
4. Παιδεία: Στις χαμηλότερες θέσεις η Ελλάδα σε επιδόσεις μαθητικές, επιστημονικές, αλλά και με πολλούς νέους να μένουν εκτός εκπαίδευσης. Φαινόμενο που επιδεινώνεται από το 2010 μέχρι σήμερα
5. Περιβάλλον: Τρίτη χειρότερη θέση στην ανακύκλωση δημοτικών απορριμμάτων με επιδείνωση μεταξύ 2019 και 2023. Μείωση της βιοποικιλότητας και έκθεση σε υψηλές θερμοκρασίες.
6. Χρηματοοικονομική καθαρή θέση της γενικής κυβέρνησης: Στη χειρότερη θέση σταθερά η Ελλάδα στο επίπεδο του δημόσιου χρέους, παρά τα τόσα χρόνια “μεταρρυθμίσεων” και “εξορθολογισμού” της μνημονιακής διακυβέρνησης.

 

Κοινωνικοί δείκτες

Στους τομείς που αφορούν τις ανθρώπινες και κοινωνικές σχέσεις προκύπτει ότι υπάρχει σταθερά στην Ελλάδα αλληλοστήριξη σε ένα στενό οικογενειακό και φιλικό περιβάλλον. Καθένας και καθεμία λειτουργεί μέσα σε έναν περιορισμένο κύκλο, γιατί μόνο με αυτόν τον τρόπο μπορεί να αντιπαλέψει τις καθημερινές, οικονομικές δυσκολίες. Η οικονομική αυτονόμηση ήταν και παραμένει δύσκολη. Όσοι νέοι δεν έχουν φύγει μετανάστες, ζουν για πολλά χρόνια με τους γονείς τους. Οι ηλικιωμένοι δεν μπορούν να επιβιώσουν χωρίς τη βοήθεια των παιδιών τους, ενώ οι γυναίκες, χωρίς δικά τους χρήματα, ή με μικρότερους μισθούς, εξακολουθούν σε μεγάλο βαθμό να είναι εξαρτημένες από τους συζύγους τους. Οι Έλληνες εδώ και χρόνια “μαζεύονται προς τα μέσα”, στην πυρηνική οικογένεια, με όσα προβλήματα συνεπάγεται αυτό. Η κυβέρνηση δημιούργησε το Υπουργείο Οικογένειας, για να αυξήσει τις γεννήσεις, υποτίθεται, αλλά οι συνθήκες για δημιουργία οικογένειας συνέχεια δυσκολεύουν.

Όσον αφορά τη συμμετοχή στα κοινά, η σημερινή κυβέρνηση είναι περισσότερο από κάθε προηγούμενη επιθετική απέναντι σε οποιαδήποτε κινηματική, συνδικαλιστική, αυτονομιστική δράση των πολιτών. Θέλουν να διαλύσουν οποιαδήποτε δραστηριότητα μπορεί κάποια στιγμή να αμφισβητήσει τις προσταγές της εξουσίας τους, στην εργασία, στις τοπικές κοινωνίες, στα κινήματα γενικά. Μεθοδικά και με συνέπεια, σαν να μην έχει αλλάξει κυβέρνηση, από το 2010 μέχρι σήμερα, έχουν σχεδόν εξαφανίσει την τοπική αυτοδιοίκηση ως αυτόνομη λειτουργία και πλέον λειτουργεί ως “μακρύ χέρι” του κράτους, με εξουθενωτική υποστελέχωση και υποχρηματοδότηση.

 

Η απάντηση της κυβέρνησης

Η έκθεση του ΟΟΣΑ αποκαλύπτει στοιχεία που εκθέτουν την κυβέρνηση και δυστυχώς γι’ αυτούς δεν είναι εύκολο να λογοκρίνουν και να εξαφανίσουν από τη δημοσιότητα. Προσπαθούν λοιπόν να διαστρεβλώσουν και να αντιστρέψουν την εικόνα. Σε ανακοίνωση τους επιτίθενται πρώτα σε όσους ασκούν κριτική, ότι παρουσιάζουν τη χώρα σαν ¨τη χειρότερη του κόσμου¨. Ταυτίζουν δηλαδή την Ελλάδα με τη δική τους πενταετή διακυβέρνηση. Αναφέρονται στην αύξηση του κατώτατου μισθού, αλλά δε λένε ότι η ακρίβεια που μαστίζει την κοινωνία έχει φέρει σε απόγνωση ακόμα και οικογένειες με μεσαία εισοδήματα. Μιλάνε για αύξηση των επενδύσεων που δεν έχουν αυτή τη στιγμή συγκεκριμένο αποτύπωμα στη βελτίωση της οικονομίας και επίσης δε λένε με τι όρους γίνονται αυτές οι επενδύσεις. Πχ αν φέρνουν περιβαλλοντική υποβάθμιση όπως οι ανεμογεννήτριες, ή αν αφορούν σε αποκρατικοποιήσεις που αποδεικνύονται σταθερά ζημιογόνες για τους πολίτες και υπέρ των κερδοσκόπων.

 

Οργανισμός Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης

Οι στατιστικές του ΟΟΣΑ και οι πίνακες της έκθεσης παρ’ όλα αυτά δεν αποκαλύπτουν τι έφταιξε για την περίοδο της κρίσης. Ποιοι είναι οι δημιουργοί της “ελληνικής τραγωδίας”. Ποιοι και πώς έφεραν τα μνημόνια και διαχειρίστηκαν την “έξοδο” από αυτά. Πώς είναι σήμερα η κατάσταση και κυρίως, αν οι σημερινές πολιτικές των κυβερνήσεων δημιουργούν προοπτική για το μέλλον, ή το υπονομεύουν περισσότερο.

Ο ΟΟΣΑ δεν είναι ένας απλός “ουδέτερος” παρατηρητής που θέλει το καλό μας. Λειτουργεί σαν ενορχηστρωτής της νεοφιλελεύθερης πολιτικής και πάντα οι προτάσεις του είναι σε αυτή την κατεύθυνση. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι οι εξετάσεις PISA που γίνονται για τη “μέτρηση” της παιδείας. Πρόκειται για μια ποσοτικοποίηση της γνώσης των μαθητών, μια στενή ανάγνωση των εκπαιδευτικών προβλημάτων και αναγκών, που λειτουργεί ως πρόσκληση στις νεοφιλελεύθερες κυβερνήσεις, όπως η ελληνική, για περισσότερη εμπορευματοποίηση της παιδείας, για υποταγή των δασκάλων και καθηγητών και το διαχωρισμό των σχολείων σε ελίτ και φτωχά σχολεία, δημιουργώντας έτσι ακόμα μεγαλύτερη κοινωνική ανισότητα και αδικία.

Οι πολιτικές ξεπουλήματος και υποβάθμισης στην πραγματικότητα περνάνε “κάτω από τα ραντάρ” του ΟΟΣΑ. Τα διαγράμματά του, εσκεμμένα, λένε μισές αλήθειες. Οφείλουμε να αναλύουμε, να συνδέουμε τα προβλήματα με την πηγή τους και να τα αποκαλύπτουμε. Να χαλάμε συνεχώς το αφήγημα ότι όλα πηγαίνουν καλύτερα, γιατί αυτό είναι απόλυτα ψευδής εικόνα.

 

Συμπεράσματα

Η έκθεση του ΟΟΣΑ δείχνει πρώτα απ’ όλα την άσχημη κατάσταση της ελληνικής οικονομίας όπως “γράφει” πάνω στην καθημερινότητα του πολίτη. Δείχνει επίσης ότι όλες οι άλλες χώρες που αντιμετώπισαν την κρίση του 2010 τα έχουν καταφέρει πολύ καλύτερα από την Ελλάδα, μέσα στα ίδια πλαίσια της νεοφιλελεύθερης, τραπεζοκεντρικής Ευρώπης. Άρα και με νεοφιλελεύθερα κριτήρια, που τόσο υπερασπίζεται η κυβέρνηση της Ν.Δ. έχει αποτύχει. Παρόμοια συμπεράσματα για την πορεία της οικονομίας και της καθημερινότητας του πολίτη δημοσιεύει και η Eurostat.

Και βέβαια η κυβέρνηση Μητσοτάκη αρνείται την ανάλυση των αιτίων της ελληνικής κρίσης. Αντιμετωπίζει τη σημερινή κατάσταση ξεκομμένα από το παρελθόν, σαν να μην κυβερνούσε το δικό τους κόμμα μαζί με το ΠΑΣΟΚ, όλες τις δεκαετίες της μεταπολίτευσης. Σαν να μην είναι αυτοί υπεύθυνοι για την πτώχευση της χώρας και για την εξουθένωση του λαού από τα μνημόνια σε συνεργασία με την “τρόικα”. Θριαμβολογούν για βελτίωση, ενώ είναι αυτοί που κρατούν το επίπεδο ζωής δυο δεκαετίες πίσω. Γι’ αυτό εμφανίζουν τα προβλήματα …μισά, ενώ κατά κάποιο τρόπο αποτελούν “φυσικά” φαινόμενα, ή προέρχονται από το εξωτερικό, όπως η ακρίβεια που δημιουργήθηκε κατ’ αυτούς αποκλειστικά από το ξέσπασμα του πολέμου στην Ουκρανία. Κι όμως, το κύμα ακρίβειας και ραγδαίας αύξησης του πληθωρισμού εδώ είχε ξεκινήσει πολύ νωρίτερα.

Οι δείκτες του ΟΟΣΑ δείχνουν μόνο την κορυφή του παγόβουνου. Υπάρχει ένα παντοδύναμο σύστημα διαπλοκής αστών-κυβέρνησης-ΜΜΕ που προσπαθεί συστηματικά να κρύβει κάθε αλήθεια που εκθέτει τη Ν.Δ. και τον Μητσοτάκη. Κάθε δείκτης που φαίνεται βελτιωμένος έχει προκύψει από την υπερφορολόγηση των χαμηλών εισοδημάτων. Η κοινωνία δημιουργεί συνεχώς πλούτο που πέφτει στη μαύρη τρύπα της αποπληρωμής των δανείων και ταυτόχρονα της σπατάλης και της εξυπηρέτησης “ημετέρων”. Η ενεργειακή φτώχεια, πρέπει να το λέμε, δεν οφείλεται στον πόλεμο, παρά μόνο κατά ένα μέρος. Οφείλεται κυρίως στην ιδιωτικοποίηση της ΔΕΗ, την “απελευθέρωση” και την ασυδοσία του καρτέλ των εταιριών ενέργειας, που επιβραβεύεται κιόλας με επιδοτήσεις από το κράτος.

 

Εδώ και πέντε χρόνια, η κυβέρνηση της Ν.Δ. ξαναστήνει ένα δεξιό κράτος διαφθοράς, πελατειακών σχέσεων, οικογενειοκρατίας και ρεβανσισμού απέναντι σε όλες τις κοινωνικές κατακτήσεις. Ακόμα χειρότερα, η πολιτική της δεν αμφισβητείται ουσιαστικά από τους υπόλοιπους διεκδικητές της εξουσίας. Το επίσης διεφθαρμένο (και 2ο πλέον σε βουλευτές) ΠΑΣΟΚ, όπως έχει αποδείξει στο παρελθόν θα ακολουθήσει παρόμοια πολιτική, όπως και τα υπόλοιπα κόμματα …και αποκόμματα του κέντρου.

Η διαφθορά και η διαπλοκή του κράτους και των αστών είναι δομικά στοιχεία του καπιταλισμού και γι’ αυτό κανένας ΟΟΣΑ και Ε.Ε. δεν πρόκειται να ασχοληθούν με την πραγματική πρόοδο και ευημερία των πολιτών. Αυτό που τους ενδιαφέρει είναι η διατήρηση των σχέσεων εκμετάλλευσης, μέσω μιας ύπουλης κοινωνικής ειρήνης με τους εργαζόμενους σε μια διαρκή αλλά ελεγχόμενη “πίεση”.

Για εμάς τους “από κάτω”, το χρέος μας είναι να σταματήσουμε να ακούμε τα ψέματα περί “ανάπτυξης” και να αγωνιστούμε με στόχο την ανατροπή τους.

Του Στέλιου Φαζάκη

Στις 29 Ιουλίου 2024, σε ένα ρεσιτάλ χορού για µικρά κορίτσια, στο Σάουθπορτ της Αγγλίας, έγινε µια φονική επίθεση µε µαχαίρι από ένα άτοµο που σκότωσε τρία παιδιά και τραυµάτισε άλλα οκτώ και δύο ενήλικες. Ο δράστης συνελήφθη και ήταν ένας δεκαεφτάχρονος από το Κάρντιφ, αφρικανικής καταγωγής και χριστιανός. Όµως πριν ανακοινωθούν τα στοιχεία του από την αστυνοµία, από ακροδεξιούς και φασίστες “influencers” διαδόθηκε ψευδώς ότι ο δολοφόνος ήταν πρόσφυγας και µουσουλµάνος, µε ένα φανταστικό όνοµα.

Η ψεύτικη είδηση για το άγριο έγκληµα οδήγησε αµέσως σε βίαιες διαδηλώσεις και πογκρόµ από ένα συνοθύλευµα ακροδεξιών, “αγανακτισµένων πολιτών”, χούλιγκαν των γηπέδων και γενικά όλους τους φανερούς και κρυφούς ρατσιστές. Κεντρικό σύνθηµα όπως πάντα σε τέτοιες περιπτώσεις ήταν “να πάρουµε πίσω την πατρίδα µας”, “να σταµατήσει η “εισβολή” των µεταναστευτικών ροών” κ.λπ.

∆ιάφορα γνωστά καθάρµατα έσπευσαν να ρίξουν λάδι στη φωτιά, όπως ο “influencer” µισογύνης και µαστροπός Άντριου Τέιτ, ο ακροδεξιός πολιτικός Νάιτζελ Φάρατζ (Brexit), ο οποίος φέτος µπήκε στο κοινοβούλιο και ο επίσης ακροδεξιός Τόµι Ρόµπινσον που φυγόδικος, κάπου µεταξύ Ελλάδας και Κύπρου, κάνοντας διακοπές, οργανώνει τους οπαδούς του στην Αγγλία. Τις ηµέρες εκείνες “παρέµβαση” έκανε και ο γνωστός εκατοµµυριούχος Έλον Μασκ, γράφοντας στη σελίδα του στο “Χ” πως “ο εµφύλιος είναι αναπόφευκτος”.

Οι ρατσιστικές συγκεντρώσεις και επιθέσεις συνεχίστηκαν µέχρι τα µέσα Αυγούστου. Ξεκίνησαν από το Σάουθπορτ και εξαπλώθηκαν σε όλη την Αγγλία, στο Λονδίνο, στο Λίβερπουλ όπου έκαψαν µια δηµόσια βιβλιοθήκη, στο Ρόδερχαµ όπου προσπάθησαν να κάψουν ένα ξενοδοχείο µε αιτούντες ασύλου, µέχρι και στο Μπέλφαστ της Βόρειας Ιρλανδίας όπου στοχοποιήθηκαν …ακόµη και καθολικοί Ιρλανδοί.

Ποιοι τροφοδοτούν την ακροδεξιά και τον φασισµό;

Όπως συµβαίνει πάντα, σε όλες τις χώρες, όπως συµβαίνει και εδώ στην Ελλάδα, την ξενοφοβία και το µίσος για πρόσφυγες και µετανάστες τροφοδοτούν οι καπιταλιστές και οι συντηρητικές, νεοφιλελεύθερες κυβερνήσεις τους. Την ίδια στιγµή που επιτίθενται στην εργατική τάξη, στο εισόδηµα, στα δικαιώµατα, στις ελευθερίες, καταφέρνουν να πείσουν ότι για ό,τι κακό συµβαίνει φταίνε οι “ξένοι”, το πλέον ευάλωτο στρώµα των προσφύγων και µεταναστών.

Έτσι και στο Ηνωµένο Βασίλειο, οι Συντηρητικοί, που κυβέρνησαν από το 2010 µέχρι φέτος, µετά από δεκατέσσερα χρόνια λιτότητας, περικοπών, σκληρής φορολόγησης των εργαζοµένων και διωτικοποιήσεων, όλα αυτά τα χρόνια δεν είχαν κανένα πρόβληµα να διοχετεύουν τη λαϊκή οργή ενάντια στους µετανάστες, µέσα από την προπαγάνδα των ΜΜΕ.

Οι µετανάστες είναι ζωντανό κύτταρο της κοινωνίας και προσφέρουν την εργατική τους δύναµη για να λειτουργήσουν δύσκολοι τοµείς, για να γίνουν οι σκληρές δουλείες, για να πληρώνονται οι συντάξεις των παλαιότερων εργαζοµένων. Όµως, ενώ το ξέρουν ότι τους έχουν ανάγκη, τους στοχοποιούν και τους αποµονώνουν για να τους κρατούν υποταγµένους, χωρίς δικαιώµατα και απολαβές. Ταυτόχρονα, δηµιουργούν αυτό που λέµε “κοινωνικό αυτοµατισµό”, έτσι ώστε ο φτωχός να κατηγορεί τον φτωχότερο για τα δεινά του. Κάποια στιγµή, όλοι αυτοί που νοµίζουν ότι έχουν τον έλεγχο και θεωρούν ότι µπορούν να χρησιµοποιούν το φόβητρο του φασισµού, σοκάρονται στη θέα του τέρατος που οι ίδιοι δηµιούργησαν. Τα όργανα του συστήµατος, οι φασίστες, σηκώνουν κεφάλι και βγαίνουν στο πολιτικό προσκήνιο. Ένα µοτίβο που επαναλαµβανεται σε όλη την Ευρώπη, αποτέλεσµα του καπιταλισµού και των κρίσεων του, που κοντεύει να “καταπιεί” ολόκληρη την ήπειρο. Η ακροδεξιά είναι δυνατότερη από ποτέ στο ευρωκοινοβούλιο και αισιοδοξεί για µεγαλύτερη άνοδο. Οι καπιταλιστές σπέρνουν ξενοφοβία και ρατσισµό και θερίζουν φασισµό και πόλεµο.

Οι αντιστάσεις της κοινωνίας

Η απάντηση στον ρατσισµό και στην ακροδεξιά δε µπορεί να έρθει µέσα από το “σύστηµα”. Στην Αγγλία, η νέα κυβέρνηση των Εργατικών του Κιρ Στάρµερ ανακοίνωσε ότι θα απαντήσει στις ακροδεξιές συγκεντρώσεις και στη βία δυναµικά. Όµως η ξενοφοβία και η βία είναι µόνο το αποτέλεσµα. Η απάντηση δε βρίσκεται στην αστυνοµοκρατία και τις φυλακίσεις. Το αίτιο είναι η ολοένα µεγαλύτερη φτωχοποίηση του λαού και η βαρβαρότητα της εκµετάλλευσης από τους καπιταλιστές. Τις διαδοχικές κρίσεις που δηµιουργεί η ασυδοσία τους, τις πληρώνει πάντα ο λαός.

Απάντηση στους ακροδεξιούς και τους φασίστες στην Αγγλία έδωσαν και δίνουν τα κινήµατα.. Αντιρατσιστές και αντιρατσίστριες, ντόπιοι και µετανάστες βγήκαν στους δρόµους τον Αύγουστο και έσπασαν τον τρόµο του φασισµού. Μεγάλες αντιδιαδηλώσεις και συγκεντρώσεις έγιναν σε όλες τις πόλεις και σε µικρές κοινότητες και γειτονιές.

Η κινηµατική δράση είναι πάντα αποκαλυπτική. Ξεκαθαρίζει πάντα µε τη µαζικότητα, τη ζωντάνια και τα επιχειρήµατά της ότι το “κουτόχορτο” που ταΐζει το σύστηµα και σπρώχνει ανθρώπους στην “αντισυστηµική” ακροδεξιά δεν πιάνει στην πλειοψηφία της κοινωνίας. Οι φασίστες και ακροδεξιοί κάνουν “φασαρία”, αλλά στην πραγµατικότητα είναι µικροί και λίγοι και πάντα θα επιστρέφουν στο περιθώριο οπου ανήκουν.

Όταν η λαϊκή πλειοψηφία συνειδητοποιεί τη δύναµή της, δίνει νικηφόρους επιµέρους αγώνες για την επιβίωσή της. Όταν καταλάβουν οι πολλοί τη δύναµη αυτή και µπουν µαζικά στους αγώνες, θα γίνουν και οι µεγάλες ανατροπές.

Του Χρήστου Βαγενά*

Η νέα χρονιά ξεκίνησε µε την κυβέρνηση και τα συστηµικά ΜΜΕ να συνεχίζουν τους διθυράµβους για την ανάπτυξη της ελληνικής οικονοµίας, για το κέρδισµα της εµπιστοσύνης των αγορών, για την ανάδειξη της Ελλάδας από ξένα έντυπα που απευθύνονται στον «κόσµο της αγοράς» σε «χώρα της χρονιάς» και άλλα τέτοια. 

Αυτή είναι η µία πλευρά της εικόνας, αλλά οτιδήποτε θετικό περιλαµβάνει αφορά αποκλειστικά το µεγάλο κεφάλαιο, τους καπιταλιστές, και τους συµµάχους του. Στην άλλη πλευρά της εικόνας κυριαρχούν το χαµηλό εισόδηµα, η διάλυση των εργασιακών σχέσεων, η ασυδοσία των αφεντικών, η διάλυση του κοινωνικού κράτους, η φτώχεια. 

Υπερκέρδη για το κεφάλαιο

Πράγµατι οι µεγάλες επιχειρήσεις στην Ελλάδα µετά την οικονοµική κρίση λόγω covid, σπάνε το ένα ρεκόρ µετά το άλλο στην αύξηση της κερδοφορίας τους. Χαρακτηριστικό παράδειγµα αποτελούν τα στοιχεία που παρουσιάστηκαν πρόσφατα από την ICAP CRIF για τις 500 πιο κερδοφόρες ελληνικές εταιρείες, όπου τα συνολικά κέρδη τους αυξήθηκαν κατά 75,5% το 2022 σε σχέση µε το 2021. Ιδιαίτερα υψηλή ήταν η αύξηση των κερδών στους κλάδους των καυσίµων, στην ενέργεια και στις τηλεπικοινωνίες.

 Είναι προφανές ότι η ακατάσχετη αύξηση των τιµών των αγαθών και των υπηρεσιών έχει συµβάλει καθοριστικά στα υπερκέρδη των µεγάλων επιχειρήσεων στη χώρα, τα οποία δεν επηρεάστηκαν καθόλου από τον πόλεµο στην Ουκρανία. Στον αντίποδα, η ακρίβεια έχει δηµιουργήσει µια νέα εισοδηµατική αφαίµαξη για τα λαϊκά στρώµατα, που δαπανούν όλο και περισσότερα για τις βασικές τους ανάγκες. Αποτελεί µια νέα µεγάλη, καµουφλαρισµένη λιτότητα, που τροφοδοτεί µε έσοδα τις επιχειρήσεις και τα τα ταµεία του κράτους (από έµµεσους φόρους & ΦΠΑ), που µέρος των εσόδων αυτών χρησιµοποιείται από τη Νέα ∆ηµοκρατία για τα διάφορα κοινωνικά επιδόµατα ελεηµοσύνης και pass. 

Ο συνδυασµός της αύξησης των τιµών µε την απουσία φορολόγησης των κερδών, τις ιδιωτικοποιήσεις, τις σχέσεις διαπλοκής µεταξύ κεφαλαίου και πολιτικής εξουσίας, τους χαµηλούς µισθούς, την απουσία ελέγχων για την τήρηση της εργατικής νοµοθεσίας, τη θυσία του περιβάλλοντος για τα κέρδη κ.ά., οδήγησε τις επιχειρήσεις να έχουν πετύχει το 2022 τα υψηλότερα κέρδη που έχουν καταγραφεί στην ιστορία, σύµφωνα µε στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδας. Τα οποία συνεχίζουν και το 2023 µε βάση τα µέχρι τώρα στοιχεία.

Φτώχεια για την εργατική τάξη

Η άλλη πλευρά όµως της καθηµερινότητας αποδεικνύει ότι η ανάπτυξη και η αυξηµένη κερδοφορία των επιχειρήσεων, για µία ακόµη φορά δεν ανεβάζει το επίπεδο διαβίωσης της εργατικής τάξης και του κοινωνικού συνόλου, όπως διατείνονται οι νεοφιλελεύθεροι. Το αφήγηµά τους ότι η ανάπτυξη των επιχειρήσεων, η αύξηση των κερδών τους και ο ανταγωνισµός θα φέρουν καλές και καλοπληρωµένες δουλειές και χαµηλότερες τιµές στα αγαθά, για άλλη µια φορά καταρρέει.

Η ακρίβεια τσακίζει το λαό και την εργατική τάξη την ίδια στιγµή που δεκάδες έρευνες αποκαλύπτουν ότι οι τιµές ίδιων προϊόντων στην Ελλάδα είναι πολύ ακριβότερες από όλη την Ευρώπη. Προϊόντα ελληνικά ή πολυεθνικών εταιρειών στην Ελλάδα µε τους χαµηλότερους µισθούς πωλούνται σε υψηλότερες τιµές και καθώς τα περισσότερα περιλαµβάνονται στα είδη βασικής ανάγκης, δεν µειώνεται ιδιαίτερα η ζήτησή τους, οδηγώντας σε µεγαλύτερα κέρδη τις µεγάλες εταιρείες. Πλέον το λαϊκό νοικοκυριό καταναλώνει το µεγαλύτερο µέρος του εισοδήµατός του σε τρόφιµα, είδη πρώτης ανάγκης, ηλεκτρικό, ενοίκιο και θέρµανση.

Ο µέσος ετήσιος µισθός στην Ελλάδα είναι από τους χαµηλότερους στην Ε.Ε., ενώ στις περισσότερες έρευνες είµαστε στην τελευταία θέση, παρά την πενιχρή αύξηση του κατώτατου µισθού. Πολύ χειρότερα είναι τα πράγµατα για τους εργαζόµενους µερικής απασχόλησης, που αποτελούν πλέον το ¼ του εργατικού δυναµικού και λαµβάνουν περίπου 435€ µικτά. 

Καταργώντας τα κοινωνικά επιδόµατα 

Η κυβέρνηση Μητσοτάκη αναδεικνύεται ο καλύτερος σύµµαχος της αστικής τάξης και ο µεγαλύτερος αντίπαλος της εργατικής τάξης και των φτωχών, λαϊκών στρωµάτων. Τελευταίο µέτρο εναντίον µας αποτελεί η κατάργηση του επιδόµατος επίσχεσης εργασίας από την ∆ΥΠΑ (πρ. ΟΑΕ∆) µε Κοινή Υπουργική Απόφαση του Χατζηδάκη και του Αδ. Γεωργιάδη λίγο πριν φύγει από το υπ. Εργασίας. 

∆ικαιούχοι είναι οι ασφαλισµένοι που δεν συγκεντρώνουν προϋποθέσεις τακτικής επιδότησης σε περίπτωση διακοπής των εργασιών της επιχείρησης και αδυναµίας για οποιοδήποτε λόγο καταγγελίας της σύµβασης εργασίας από τον εργοδότη, ή σε περίπτωση άσκησης από τον µισθωτό του δικαιώµατος της επίσχεσης εργασίας. Επίσχεση εργασίας πραγµατοποιούν οι εργαζόµενοι εάν ο εργοδότης καθυστερεί να καταβάλει τις αποδοχές που τους οφείλει επί σηµαντικό χρονικό διάστηµα. ∆ηλαδή δικαιούται να δηλώσει στον εργοδότη ότι διακόπτει την εργασία του, µέχρις ότου να καταβληθούν οι καθυστερούµενες αποδοχές του. Ένα δικαίωµα που µπορεί και αυτό στο µέλλον να τεθεί υπό αµφισβήτηση, όσο τους ανοίγει η όρεξη.

Με την ίδια ΚΥΑ καταργούν ακόµα το ειδικό επίδοµα που καταβάλλεται στους ανέργους µετά τη λήξη της τακτικής επιδότησης ανεργίας και το ειδικό βοήθηµα που καταβάλλεται µετά την τρίµηνη παραµονή στο µητρώο ανέργων, συνεχίζοντας την τιµωρία των ανέργων και τις ποινές για αυτούς  που καθιερώθηκαν µε τον νόµο «∆ουλειές Ξανά». 

Η κυβέρνηση της Ν∆ και τα νεοφιλελεύθερα παπαγαλάκια της θεωρούν ότι οι άνεργοι δεν πηγαίνουν να εργαστούν γιατί βολεύονται µε τα επιδόµατα και γι’ αυτό ο ΟΑΕ∆ έχει διαρκή µείωση της χρηµατοδότησής του και περικοπές στις παροχές που δίνει. Βέβαια, πολλοί άνεργοι δεν πηγαίνουν να εργαστούν σε κάποιες δουλειές, καθώς τα χρήµατα που θα πάρουν δεν καλύπτουν ούτε καν τα έξοδα για µετάβαση στον τόπο εργασίας τους. Τέτοιες είναι οι «καλοπληρωµένες» δουλειές στη ναυαρχίδα της ελληνικής οικονοµίας τον τουρισµό, στην εστίαση, στην αγροτική παραγωγή και αλλού.

Αύξηση ρεκόρ στα εργατικά δυστυχήµατα

Η κατάσταση στους εργασιακούς χώρους έχει γίνει ανεξέλεγκτη µε την διάλυση των κρατικών υπηρεσιών ελέγχου της εργασίας. Οι απλήρωτοι µισθοί, οι απλήρωτες υπερωρίες, η ανασφάλιστη ή υποδηλωµένη εργασία, η εντατικοποίηση, ο αυταρχισµός των εργοδοτών και οι παραβιάσεις κάθε µορφής εργατικής νοµοθεσίας που έχει αποµείνει, είναι καθεστώς. Το ΣΕΠΕ έχει µετατραπεί σε Ανεξάρτητη Αρχή και ακόµα αναζητεί τον ρόλο του, ενώ ο ΕΦΚΑ έχει κάποιους δεκάδες ελεγκτές σε όλη την Ελλάδα για να ελέγξει εκατοντάδες χιλιάδες επιχειρήσεις. 

Όλα αυτά έχουν αποτέλεσµα ο αριθµός των εργατικών ατυχηµάτων και δυστυχηµάτων να έχει εκτοξευθεί. Το 2023 υπολογίζεται ότι 182 άνθρωποι έχουν χάσει τη ζωής τους και 286 έχουν τραυµατιστεί σοβαρά! Ενώ δεν υπολογίζεται πόσοι έχουν µείνει ανάπηροι από αυτά τα εργατικά ατυχήµατα, όπως επίσης και πόσοι νοσούν ή πεθαίνουν από επαγγελµατικές ασθένειες εξαιτίας των συνθηκών εργασίας. Ο αριθµός αυτός σίγουρα είναι µεγαλύτερος, καθώς πολλά ατυχήµατα µένουν κρυφά.

Είναι δεδοµένο ότι η περαιτέρω αύξηση των ωρών εργασίας µε τους αντεργατικούς νόµους Χατζηδάκη-Γεωργιάδη οδήγησε στη µεγάλη αύξηση των αδικοχαµένων εργατών. 

Και ενώ συµβαίνουν αυτά στους εργασιακούς χώρους, ο υφυπουργός Εργασίας, ακροκεντρώος Τσακλόγλου µιλάει για αύξηση των ορίων συνταξιοδότησης και για εργαζόµενους µεγαλύτερης ηλικίας που πρέπει να πάνε να εργαστούν στα σούπερ µάρκετ ή όπου αλλού για να ανοίξουν τον δρόµο στην εργασία των νέων!

Για την ανασυγκρότηση του εργατικού κινήµατος

∆υστυχώς η απουσία ορατής πολιτικής απάντησης στη Νέα ∆ηµοκρατία και το ακραία νεοφιλελεύθερο πρόγραµµά της, έχει στοιχίσει στο εργατικό κίνηµα, ενώ και η συνδικαλιστική γραφειοκρατία ακολουθεί µια ξεκάθαρη φιλοκυβερνητική-φιλεργοδοτική στάση.   

Μετά την απεργία του Σεπτεµβρίου έχει πέσει… σιωπητήριο, παρά τα προβλήµατα – ειδικά µε την ακρίβεια και την επιβίωση των λαϊκών στρωµάτων. Μετά τις γιορτές έχει ανοίξει η συζήτηση για µια πανεργατική απεργία, όµως ακόµα δεν έχει συγκεκριµενοποιηθεί κάποια ηµεροµηνία, ενώ θα πρέπει να υπάρξει και συνέχεια στις κινητοποιήσεις. Ταυτόχρονα, αρκετοί κλάδοι προετοιµάζονται για αγωνιστικές κινητοποιήσεις αυτή την περίοδο.

Αυτή η απεργία θα πρέπει να συνδεθεί και µε τις κινητοποιήσεις ενάντια στα ιδιωτικά πανεπιστήµια, που έχουν ξεσπάσει ήδη. Ο νικηφόρος αγώνας για να µην καταργηθεί το άρθρο 16 του Συντάγµατος το 2006-2007 είναι ένα καλό παράδειγµα προς µίµηση.

Το επόµενο διάστηµα η εργατική τάξη και οι δυνάµεις της Επαναστατικής-Ριζοσπαστικής Αριστεράς πρέπει να δώσουν µάχες για το ζήτηµα της λιτότητας και της ακρίβειας, τις ιδιωτικοποιήσεις, τη διάλυση του κοινωνικού κράτους, τη διαρκή υποβάθµιση και ιδιωτικοποίηση των δηµόσιων αγαθών (υγεία, παιδεία, κοινωνική ασφάλιση) και την καταστροφή του περιβάλλοντος.

Η πάλη του εργατικού κινήµατος πρέπει ακόµα να συνδεθεί µε τον αντιπολεµικό αγώνα ενάντια στη σφαγή στη Γάζα. Ήδη στην Ευρώπη και στις ΗΠΑ µεγάλες νικηφόρες απεργιακές κινητοποιήσεις και µαζικές διαδηλώσεις ενάντια στα εγκλήµατα του Ισραήλ µας δείχνουν το δρόµο. 

*Ο Χρ. Βαγενάς είναι µέλος στο ∆Σ της ΠΟΣΕ-ΕΦΚΑ