1

Η εξέγερση της 17 Νοέμβρη 1973: Αυτό που ήταν, αυτά που συμβολίζει, ο λόγος που τη μισούν

Του Βαγγέλη Λιγάση*

Κάθε σηµαντικό ιστορικό γεγονός έχει εθνική έδραση (είναι προϊόν κοινωνικών και πολιτικών διεργασιών που ωριµάζουν στο πλαίσιο του έθνους κράτους) και διεθνή διάσταση (αλληλεπιδρά και «προσανατολίζεται», ακόµη και ασυνείδητα, από διεθνή γεγονότα της ίδιας περιόδου και κοινούς παρονοµαστές). Η εξέγερση του Πολυτεχνείου του 1973 στην Ελλάδα δεν αποτελεί εξαίρεση. 

Το διεθνές πλαίσιο

Ο «ψυχρός πόλεµος» και οι «διά αντιπροσώπων» πολεµικές αντιπαραθέσεις των δύο ιµπεριαλιστικών πόλων (ΗΠΑ και ΕΣΣ∆) εµπεριέχουν πάντα το (αποδεκτό για τους κρατούντες) ενδεχόµενο του πυρηνικού ολέθρου. Οι ΗΠΑ έχουν µπει ήδη στην διαδικασία διαχείρισης της ήττας στον πόλεµο του Βιετνάµ. Η ΕΣΣ∆ µε τη σειρά της έχει χάσει την επιρροή της σε κράτη-«δορυφόρους» (µε πιο τρανταχτό την Κίνα) και µε αφορµή την εισβολή στην Τσεχοσλοβακία το ’68, βλέπει µια σειρά από σταλινικά ΚΚ που έλεγχε απόλυτα να αποµακρύνονται ή να διασπώνται για πρώτη φορά µαζικά (ευρωκοµµουνιστές, µαοϊκοί κ.λπ.). Η 30ετία συνεχούς ανάπτυξης µετά τον πόλεµο ασθµαίνει. Από το 1971 οι ΗΠΑ καταργούν µονοµερώς την συµφωνία του Bretton Woods και πλέον το χρήµα που µπαίνει σε κυκλοφορία δεν αντιστοιχεί πραγµατικά σε οιοδήποτε υλικό. Πριν ακόµη το ξέσπασµα της «πετρελαϊκής κρίσης» το ’73, εµφανίζεται για πρώτη φορά το φαινόµενο του «στασιµοπληθωρισµού». Θα διαρκέσει περισσότερο από µία 10ετία… 

Τα πολύχρωµα κινήµατα στις ΗΠΑ (για τα δικαιώµατα των µαύρων, γυναικών, οµοφυλόφιλων, ενάντια στον πόλεµο του Βιετνάµ κ.λπ.), ο Μάης του ’68 στην Γαλλία, ο «καθυστερηµένος» Μάης το ’69-’71 στην υπόλοιπη Ευρώπη (κυρίως Ιταλία), έχουν ταρακουνήσει – τροποποιήσει την διακυβέρνηση στις «µητροπόλεις». Παρά τον πολιτικό εκφυλισµό της Αριστεράς εξαιτίας της κυριαρχίας του σταλινισµού (στρατηγική αδυναµία των κινηµάτων) και τις σκληρές ήττες του Μεσοπολέµου, όσοι µετέχουν  είναι νέοι και συνεχίζουν να διεκδικούν. Μια «νέα» αντικαπιταλιστική, επαναστατική αριστερά έχει έρθει στο φως.

Επιπλέον, στο πολιτιστικό «εποικοδόµηµα» (µουσική, σινεµά, λογοτεχνία κ.λπ.) αντιστοιχεί σε όλη την προηγούµενη 10ετία µια διαρκής έκρηξη του καινούριου και των καταπιεσµένων.

Η κατάσταση στην Ελλάδα

Στη χουντική Ελλάδα όλα τα παραπάνω συνυπάρχουν λάθρα (σε «κλειστές» συζητήσεις, δίσκους βινυλίου κ.λπ.) µαζί µε τις γιορτές «πολεµικής αρετής των Ελλήνων», τον νόµο «περί τεντιµποϊσµού», τις ποδιές στις µαθήτριες, επίσηµη γλώσσα τη «µυξοκαθαρεύουσα» και το αρχαϊκό χουντικό µότο «πατρίς – θρησκεία – οικογένεια».

Μόνο νόµιµο κόµµα είναι αυτό της «4ης Αυγούστου» του πατέρα Πλεύρη, µε νεολαίο σε αυτό τον Ν. Μιχαλολιάκο (για να µην αδικούµε την συνέχεια και του παρα-κράτους). Τα συνδικάτα, οι συγκεντρώσεις κ.λπ. είναι απαγορευµένα διά ροπάλου και οι φοιτητικές εκλογές του ’72 καταλήγουν πάλι σε διορισµένους συλλόγους (όπου π.χ. στο Πολυτεχνείο βρίσκουµε γραµµατέα κάποιον Φιλιππακόπουλο, δ/ντή γραµµατείας µέχρι πριν λίγα χρόνια στη Ν∆, για να βλέπουµε και τη συνέχεια του «καθώς πρέπει» κράτους)…

Ωστόσο, η επέλευση της οικονοµικής κρίσης φέρνει τις πρώτες αγροτικές (στην Ελευθερούπολη Καβάλας ενάντια στα ορυχεία, στους Αγ. Θεοδώρους για την ιδιοποίηση του νερού από την Motor Oil, στον Σκαραµαγκά για την επέκταση του διυλιστηρίου Ανδρεάδη, στην Ελευσίνα ενάντια στον όµιλο Πετρόλα, στα Μέγαρα ενάντια στις απαλλοτριώσεις στη µία περίπτωση για το διυλιστήριο και στην άλλη για το εργοστάσιο αλουµίνας) και εργατικές κινητοποιήσεις (Αγρίνιο, αλιεργάτες Καβάλας, τυπογράφοι, Ολυµπιακή, Τρόλεϊ, Εµποροϋπάλληλοι, ∆ΕΗ σε Μεγαλόπολη και Λεκανοπέδιο). Μάλιστα, οι εργατικές κινητοποιήσεις στην πλειονότητά τους οδηγούν στην ικανοποίηση των εργατικών διεκδικήσεων.

Το καθεστώς µετά από 6 χρόνια που έβαλε την κοινωνία «στον γύψο» έχει πρακτικά µηδαµινή υποστήριξη. Η Ελλάδα, πρωταθλητής ανάπτυξης την δεκαετία του ’60 ανάµεσα στις χώρες του ΟΟΣΑ («αναπτυγµένη ∆ύση») µε µέσο ετήσιο ρυθµό ανάπτυξης 8,4%, δεν έχει τίποτα να προσφέρει στα παιδιά της από όλο αυτό τον πλούτο. Παρά τον 3πλασιασµό των κρατικών δαπανών (κυρίως µε δανεισµό), δεν µπορούµε να µιλάµε π.χ. για καθολική εκπαίδευση ή για δηµόσια υγεία. Οι δαπάνες κατευθύνθηκαν στις επιδοτήσεις για έργα και «έργα» (όπως η Εγνατία οδός και ο ναός-τάµα στα Τουρκοβούνια, που ποτέ δεν έγιναν) και στην (παχυλή) µισθοδοσία ηµετέρων και λογής χαφιέδων και χωροφυλάκων (µόνο η «κληρωτή» ΕΣΑ είχε δύναµη 25.000 ανδρών). ∆ιάφορα δοσίµατα – χαρίσµατα σε ηµετέρους (το τραπεζικό σύστηµα κεντρικό στην διαδικασία), χαρίσµατα αγροτικών χρεών µόνο στους ελάχιστους τότε αγροτικούς συλλόγους που είχαν βέβαια διορισµένες και αµαρτωλές – υπόλογες διοικήσεις, δωρεάν προσφορά δηµόσιας (και ιδιωτικής) γης σε ντόπια και ξένα τσακάλια για επενδύσεις και «επενδύσεις» και ένα φορολογικό σύστηµα που οι έµµεσοι φόροι συνεισέφεραν το 55% του συνόλου των φορολογικών εσόδων, οι επιχειρήσεις συνεισέφεραν το 9% και οι εισφορές των εφοπλιστών µειώθηκαν περισσότερο από 4 φορές. Στο τέλος της 7ετίας, η χώρα είχε περίπου 1.000.000 µετανάστες (τα εισερχόµενα εµβάσµατα για παιδιά – γονείς 3πλασιάστηκαν σε αξία), το ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών από οριακά πλεονασµατικό ήταν βαριά ελλειµµατικό, το αγροτικό εισόδηµα είχε µείνει στο 1960 και ο πραγµατικός µισθός είχε µειωθεί κατά 4% (ονοµαστικά, δηλαδή ενσωµατώνοντας και τον πληθωρισµό, τα κέρδη είχαν αυξηθεί κατά 250% και οι µισθοί κατά 40%).  

Ο «εκδηµοκρατισµός» της χούντας

Ο εκδηµοκρατισµός – εξωραϊσµός της χούντας ξεκινάει το ’72 µε τις ψευτοεκλογές στα πανεπιστήµια και «συµβουλευτική επιτροπή» στο Κοινοβούλιο (κάτι σαν την… ∆ούµα τον καιρό των τσάρων στη Ρωσία). Ντάλα καλοκαίρι του ’73, γίνεται το δηµοψήφισµα «ναι – όχι», όπου µε 78,5% (!) εγκρίθηκε το σύνταγµα προεδρευοµένης δηµοκρατίας και εκλέχτηκε πρόεδρος µε 8ετή θητεία (και υπερεξουσίες, όχι σαν τους σηµερινούς) ο αρχι-πραξικοπηµατίας Γ. Παπαδόπουλος. 

Ο «πρωθυπουργός» Μαρκεζίνης συνοµιλεί µε πολιτικά πρόσωπα, ο Καραµανλής στο Παρίσι συνεχίζει να τηρεί αιδήµονα σιωπή… και οι πιο ένθερµοι υποστηρικτές του χουντικού εκδηµοκρατισµού (οι εκλογές είχαν σχεδιαστεί για τον ∆εκέµβρη του ’74) ήταν το κυρίαρχο τότε (παράνοµο) κόµµα της Αριστεράς ΚΚΕ (εσωτερικού) – οργανωτικός και πολιτικός πρόγονος του Συνασπισµού και µε µία έννοια του ΣΥΡΙΖΑ, ιδιαίτερα του µνηµονιακού µετά το 2015. Συστήνει µάλιστα και την Ενιαία Αντιδικτατορική Παράταξη στην οποία καλεί να συσπειρωθούν δεξιοί κι αριστεροί, του… έκπτωτου βασιλιά προεξάρχοντος. Το ΚΚΕ (σκέτο) συζητά συµµαχίες και διαδικασίες εκδηµοκρατισµού µε πρωταρχικό όρο τη νοµιµοποίησή του (ήταν στην παρανοµία από το 1947).

Στις 20/8/73 καταργείται ο στρατιωτικός νόµος στο Λεκανοπέδιο και απελευθερώνονται περίπου 400 πολιτικοί κρατούµενοι. 39 κρατούµενοι φοιτητές στην ΕΣΑ απελευθερώνονται, για να σταλούν σε στρατιωτικές µονάδες την ίδια µέρα.

Βλέπετε, οι αντιδράσεις των φοιτητών για τις ψευτοεκλογές στα πανεπιστήµια από την αρχή του ’73 είχαν ως απάντηση στα µέσα Φλεβάρη τη «νοµοθέτηση» διακοπής της αναβολής στράτευσης για τους πιο «ζωηρούς», µε υποχρεωτική τότε στράτευση 88 «ταραξιών», για να έχουµε νέες και επαναλαµβανόµενες κινητοποιήσεις στις σχολές, µε πιο κεντρική (λόγω της µαζικής συµπαράστασης του κόσµου) την δεύτερη κατάληψη της Νοµικής Αθηνών στις 20-21 Φλεβάρη του 1973.

Η εξέγερση

Σε αυτό το περιβάλλον, το µεσηµέρι της 14/11/73, στη γενική συνέλευση των φοιτητών της Νοµικής, «πέφτει» η λάθος πληροφορία ότι στο Πολυτεχνείο αστυνοµικοί δέρνουν φοιτητές. Υιοθετείται αµέσως πρόταση για πορεία στο Πολυτεχνείο. 1.500 φοιτητές πορεύονται από την Σόλωνος στο Πολυτεχνείο, συγκρούονται µε αστυνοµικούς στην διαδροµή και καταλήγουν µέσα στο Πολυτεχνείο, όπου µέχρι τις 7 το απόγευµα αποφασίζεται από όλες τις συνελεύσεις των σχολών του Πολυτεχνείου η κατάληψη.

Τα γεγονότα διαδίδονται και εξελίσσονται µε ιλιγγιώδη ταχύτητα. Ήδη από το 1ο βράδυ στο κτήριο Γκίνη, µε πρωτοβουλία µιας µικρής τροτσκιστικής οµάδας, γίνεται εργατική συνέλευση µε 500 άτοµα. Οι επικεφαλής φοιτητές των δυο ΚΚ, ενώ αντιτάχθηκαν στην κατ’ αρχήν πορεία από τη Νοµική στο Πολυτεχνείο, στη συνέχεια στην κατάληψη και καθ’ όλη την διάρκειά της στην «πολιτικοποίηση» των συνθηµάτων (επέµεναν σε αµιγώς φοιτητικά – ακαδηµαϊκά), µπαίνουν στην κατάληψη και αναλαµβάνουν αρµοδιότητες – ευθύνες. Την επόµενη µέρα, µε πανεπιστηµιακά κτήρια κατειληµµένα και σε Θεσσαλονίκη – Πάτρα, εκατοντάδες χιλιάδες λαού να συµπαραστέκεται έξω από το Πολυτεχνείο σπάζοντας τα µπλόκα της αστυνοµίας (διαδήλωση χιλίων ατόµων έγινε µέχρι στο Αιγάλεω) κι ενώ τον πρόχειρο ραδιοσταθµό της κατάληψης τον αναµεταδίδουν δεκάδες ραδιοπειρατές σε όλη την Αττική, νέες συνελεύσεις όλων των σχολών εκλέγουν αντιπροσωπευτική Συντονιστική Επιτροπή: 17 µέλη είναι οργανωτικά ανένταχτοι αλλά στην πλειονότητά τους προσκείµενοι στην Επαναστατική Αριστερά, 1 ανήκει στο ΠΑΚ- ΠΑΣΟΚ, 7 είναι του «Ρήγα Φεραίου» (νεολαία ΚΚΕ-εσ.), 5 στην Αντι-ΕΦΕΕ (παράταξη ΚΚΕ) και 5 στην επαναστατική αριστερά (δύο της Οργάνωσης Σοσιαλιστική Επανάσταση, ένας της ΟΜΛΕ – ΚΚΕ µ-λ, ένας της Ένωσης ∆ιεθνιστών – τροτσκιστές και ένας της οργάνωσης «Μπολσεβίκος»). Ο µύθος πως όλοι οι «δηµοκράτες», δεξιοί κι αριστεροί, ήταν µε την εξέγερση καταρρέει, καθώς σε περίπου 35 εκλεγµένους και εκατοντάδες πρωτεργάτες δεν βρέθηκε ποτέ ένας εκπρόσωπος του τότε αστικού πολιτικού κόσµου.

Η κατάληψη και η Αριστερά

Τον άλλο µύθο ότι όλη η αριστερά στήριξε την κατάληψη και την εξέγερση, τον κατέρριψαν τα δύο ΚΚ από µόνα τους, όταν σε γραπτά κείµενα µήνες (Πανσπουδαστική Νο 8), ακόµα και χρόνια µετά (θέσεις Π.Γ. ΚΚΕ το ’75), είτε αναθεµάτιζαν τους πορευθέντες από την Νοµική στο Πολυτεχνείο σαν 350 πράκτορες της ΚΥΠ είτε κάκιζαν τα στελέχη τους που δεν κατάφεραν να περιορίσουν τα αιτήµατα σε ακαδηµαϊκά και εξελίχθηκε η εξέγερση σε «ανώριµες» συνθήκες. Σταλινικοί και ρεφορµιστές ό,τι δεν ελέγχουν, το φοβούνται στην καλύτερη περίπτωση, το συκοφαντούν στη συνηθέστερη, το καταστέλλουν όταν και όπου µπορούν. Ο ∆ιονύσης Μαυρογένης, φοιτητής της ΦΜΣ και εκλεγµένος πρωτοπόρος στην κατάληψη, µέλος του ΕΚΚΕ, έζησε σχεδόν ένα χρόνο µετά την µεταπολίτευση συνεχίζοντας να κρύβεται, γιατί το ΚΚΕ διέδιδε όσο µπορούσε ότι ήταν αποδεδειγµένα χαφιές… 

Η εξέγερση γενικεύεται

Την 3η µέρα, Παρασκευή 16 Νοέµβρη το πρωί, µπαίνει στο Πολυτεχνείο πορεία οικοδόµων µε πανό και το µεσηµέρι φτάνουν τρακτέρ αγροτών από τα Μέγαρα που κινητοποιούνταν ενάντια στις απαλλοτριώσεις των χωραφιών τους. Τα περισσότερα γυµνάσια (6τάξια τότε) και οι τεχνικές σχολές είτε δεν λειτουργούν καθόλου είτε υπολειτουργούν λόγω συµµετοχής των µαθητών στις διαδηλώσεις. 150.000 υπολογίζονται οι συµπαραστάτες µόνο στους δρόµους γύρω από το Πολυτεχνείο. Από το πρωί οι περισσότεροι δρόµοι είναι κλεισµένοι από τις διαδηλώσεις. Το κυρίαρχο πλέον σύνθηµα είναι Γενική Απεργία, ενώ όλο και πιο πολύ ακούγεται ένα ξεχασµένο από τον ∆εκέµβρη του ’44, αόριστο αλλά «τροµοκρατικό» σύνθηµα: «λαοκρατία»! Στις 4:30 το απόγευµα κατά την διάρκεια της 3ης στην σειρά εργατικής συνέλευσης, αποφασίζεται µαζί µε µαθητές η αποχή από τα µαθήµατα την εποµένη, Σάββατο (τότε τα σχολεία λειτουργούσαν και το Σάββατο) στο πλαίσιο προετοιµασίας της Γενικής Απεργίας. Στις 5:00 το απόγευµα το µέγεθος του πλήθους κάνει µη διαχειρίσιµη την κατάσταση από την αστυνοµία και αποφασίζεται η στρατιωτική καταστολή. Τολµηρές οµάδες διαδηλωτών επιχειρούν να εισβάλουν στα υπουργεία Παιδείας, Γεωργίας, ∆ικαιοσύνης, Κοινωνικών Υπηρεσιών και ∆ηµοσίων Έργων. Άλλοι διαδηλωτές επιτίθενται στη Νοµαρχία Αττικής στην Αιόλου, την οποία και καταλαµβάνουν.

Σωρηδόν πέφτουν κορµιά από πυρά ελεύθερων σκοπευτών (κάποιοι αποδείχτηκαν «ιδιώτες») από την ταράτσα του υπουργείου ∆ηµόσιας Τάξης και του κτηρίου του ΟΤΕ στην πλατεία Αιγύπτου. Στις 9:00 το βράδυ στο κέντρο της Αθήνας επικρατούν οδοφράγµατα µε τρόλεϊ, αυτοκίνητα κ.λπ. και φωτιές για να µετριάσουν τα δακρυγόνα. Ένα τεράστιο οδόφραγµα στην διασταύρωση Σολωµού και Πατησίων το υπερασπίζεται µε µολότοφ η άοπλη λαοθάλασσα, που δεν υποχωρεί. 

Τα τανκς, η καταστολή και η κατάρριψη του τελευταίου µύθου

Τα µεσάνυχτα καταφθάνουν τα άρµατα µάχης και ως τις 3:00 το πρωί της 17 Νοέµβρη η κατάληψη «εκκενώνεται». Η εξέγερση θα λήξει το µεσηµέρι του Σαββάτου 17 Νοέµβρη µε αποτυχηµένες απόπειρες συγκρότησης διαδηλώσεων στις συνοικίες.

Οι 24 ονοµατισµένοι νεκροί, όπως θα καταλήξουν µετά τις παλινωδίες του πορίσµατος ∆ηµήτρη Τσεβά (ο «έντιµος» δικαστής που θα χρηµατίσει και επικεφαλής της «αντιτροµοκρατικής» την 10ετία του ’90…) µαζί µε τους «βεβαιωµένους» 16 ανώνυµους (π.χ. για τους 3 καταπλακωθέντες από την πύλη που έριξε το άρµα, «υπάρχουν µαρτυρίες που το κάνουν λίαν πιθανόν, αλλά είναι ανεπιβεβαίωτο από νοσοκοµειακές πηγές») καταρρίπτουν και τον τελευταίο διαδεδοµένο µύθο για το Πολυτεχνείο, ότι ήταν κατά βάση φοιτητική εξέγερση. Από τους 24 νεκρούς µε ονοµατεπώνυµο, µόνο 2 ήταν φοιτητές-τριες, 

1 ήταν Νορβηγίδα φοιτήτρια, 2 «ηλεκρολόγοι», 2 «οικοδόµοι», 2 «εργάτες», 3 «µαθητές», 2 «δηµόσιοι υπάλληλοι», 4 «ιδιωτικοί υπάλληλοι» και 7 που εµφανώς σκοτώθηκαν κατά λάθος (είτε λόγω εµφράγµατος από τα δακρυγόνα είτε από πυρά µέσα στο αυτοκίνητό τους ή στο σπίτι τους): 2 δικηγόροι, 1 βιοτέχνης, ένας… Αφγανός ταχυδακτυλουργός, µία γιαγιά κι ένα νήπιο 5,5 χρονών (από πυρά, αλλά το αρχικό ιατροδικαστικό πόρισµα έγραφε κατάγµατα από πτώση). Άλλη χρήσιµη λεπτοµέρεια για τον χαραχτήρα της εξέγερσης είναι ότι από τους 24 ονοµατισµένους νεκρούς οι 18 σκοτώνονται τις ώρες της καταστολής της κατάληψης 16-17 Νοέµβρη, αλλά οι 5 την επόµενη ηµέρα Κυριακή και 1 τη µεθεποµένη ηµέρα ∆ευτέρα (από το ξύλο)…

Άξιζε η θυσία;
(Αξίζει η υποταγή;)

Η εξέγερση του Πολυτεχνείου είχε προσωπικό κόστος – ευθύνη ενός εκάστου των συµµετεχόντων, και αυτοί και µόνο δικαιούνται την όποια απάντηση. 

Το Πολυτεχνείο ηττήθηκε κατά κράτος στρατιωτικά το βράδυ 16 προς 17 Νοέµβρη του ’73. Ωστόσο, σ’ ένα 3ήµερο κατάφερε: α) να ανατρέψει και να αποµυθοποιήσει τη «φιλελευθεροποίηση», β) να ανατρέψει την κυρίαρχη γραµµή των αστών πολιτικών για συνδιαλλαγή µε τη χούντα, γ) να επανατοποθετήσει µε υλικούς όρους το πρόβληµα της στρατηγικής, σε ορίζοντες πολύ ευρύτερους από την «αποκατάσταση της δηµοκρατίας». 

Η εξέγερση του Πολυτεχνείου «έδειξε τον βασιλιά γυµνό», απονοµιµοποίησε πλήρως το καθεστώς, οδήγησε στο «µπάχαλο» της επιστράτευσης (και στον φόβο των αξιωµατικών) 8 µήνες µετά, µετέτρεψε τη µεταπολίτευση στην Ελλάδα σε περιπέτεια για το αστικό καθεστώς και ευκαιρία για την Αριστερά (σε αντίθεση µε την Ισπανία, για παράδειγµα, που έγινε σχεδιασµένα από τα πάνω και µε όρους «ασφάλειας» του καθεστώτος).

Γι’ αυτό µισούν το Πολυτεχνείο…

Η εξέγερση του Πολυτεχνείου τον Νοέµβρη του 1973, ως αυθόρµητο ξέσπασµα µε παλλαϊκό χαραχτήρα, καταγράφτηκε στην συλλογική συνείδηση δύο γενιών τουλάχιστον, σαν η δίκαιη απάντηση στην καταπίεση. Συµβολίζει την δυνατότητα των «απλών» ανθρώπων να παρεµβαίνουν και να καθορίζουν τις εξελίξεις πέρα και ανεξάρτητα από τις βουλές των «από πάνω» και τις «συµβουλές» των φρονίµων. Συµβολίζει την προσπάθεια για αλλαγή των όρων διαβίωσης µε συλλογικό – εξεγερσιακό και όχι ατοµικό τρόπο. 

Γι’ αυτό ο Καραµανλής έκανε τις πρώτες µεταχουντικές εκλογές στην επέτειο της εξέγερσης το ’74· γι’ αυτό απαγορεύτηκε το ’77 (και οι «φρόνιµοι» συµµορφώθηκαν)· γι’ αυτό δολοφονήθηκαν οι Κουµής – Κανελλοπούλου το ’80·γι’ αυτό επιχαίρει ο κ. Βορίδης ότι «οι ψευδοαξίες της γενιάς του Πολυτεχνείου ενταφιάστηκαν»· γι’ αυτό απειλεί ο κ. ∆ένδιας ότι «ήρθε η ώρα η χώρα να κλείσει τους λογαριασµούς που µένουν ανοιχτοί από το 1974»· γι’ αυτό ο κ. Χρυσοχοΐδης ζητάει «λευτεριά από τη Μεταπολίτευση»· γι’ αυτό οι υµνητές της Χούντας και αρνητές των νεκρών της εξέγερσης Γεωργιάδης, Πλεύρης κ.λπ. είναι πρωτοκλασάτοι υπουργοί· γι’ αυτό από τους πρώτους νόµους της κυβέρνησης Μητσοτάκη ήταν η κατάργηση του πανεπιστηµιακού ασύλου και γι’ αυτό σήµερα επιµένουν (παρά τις παλινωδίες στις οποίες υποχρεώνονται από το κίνηµα) στην «πανεπιστηµιακή» αστυνοµία… 

Οι απόγονοι των µαυραγοριτών- ταγµαταλητών -χιτών-ρουφιάνων-«νοικοκυραίων» συνεχίζουν να µας λένε «τι θέλετε τα Πολυτεχνεία και κουραφέξαλα. Καθίστε στην τρύπα σας µην φάτε το κεφάλι σας», αλλά εµείς δεν θα τους κάνουµε την χάρη να απολαύσουν «Ησυχία, Τάξη και Ασφάλεια». 




Ιρανική εξέγερση: «Γυναίκες – Ζωή – Ελευθερία!»

του Στέλιου Φαζάκη

 

Η Μαχσά Αμινί ήταν είκοσι δύο ετών, από την πόλη Σαγκέζ του ιρανικού Κουρδιστάν. Περνούσε τις τελευταίες μέρες των διακοπών της στην Τεχεράνη, λίγο πριν ξεκινήσει τα μαθήματά της στην μικροβιολογία. Στις 13 Σεπτέμβρη συνελήφθη από την «Αστυνομία Ηθών» γιατί τα μαλλιά της προεξείχαν από το χιτζάμπ περισσότερο απ’ όσο ήταν επιτρεπτό. Την έβαλαν με βία σε ένα φορτηγάκι, χτυπώντας και αφήνοντας πίσω τον αδελφό της που τη συνόδευε. Αυτόπτες μάρτυρες λένε ότι ξυλοκοπήθηκε άγρια ήδη μέσα στο αυτοκίνητο. Αργότερα, την ίδια μέρα, μεταφέρθηκε σε κωματώδη κατάσταση στο νοσοκομείο και στις 16 Σεπτέμβρη ανακοινώθηκε ο θάνατός της.

 

Η είδηση της βίαιης σύλληψης είχε ήδη γίνει γνωστή και πλήθος κόσμου είχε συγκεντρωθεί στο σημείο. Με την ανακοίνωση του θανάτου η συγκέντρωση μετατράπηκε σε μεγάλη διαδήλωση, με συνθήματα «Κάτω η κυβέρνηση των δολοφόνων», «Ελευθερία στο Ιράν». Αμέσως ξεκίνησε και η βίαιη καταστολή από την αστυνομία και την πολιτοφυλακή Μπασίτζ, με πολλές συλλήψεις. Ταυτόχρονα, η κυβέρνηση προσπάθησε να πείσει με ψέματα ότι ο θάνατος της κρατούμενης προήλθε από παθολογικά αίτια, ή ακόμα ότι οφείλεται σε παλιά εγχείρηση στο κεφάλι, ενώ δεν άφησαν τους γονείς να μάθουν σχετικά περισσότερα για τον θάνατο της κόρης τους.

Στις 17 Σεπτέμβρη, η κηδεία της Μαχσά στην πόλη της μετατράπηκε και πάλι σε μεγάλη διαδήλωση. Οι κρατικές δυνάμεις επιτέθηκαν με βία, δολοφονώντας διαδηλωτές και συλλαμβάνοντας εκατοντάδες. Τις επόμενες μέρες οι διαδηλώσεις επεκτάθηκαν στη Σαναντάι, την πρωτεύουσα της κουρδικής επαρχίας, στην Τεχεράνη και σε πολλές άλλες περιοχές σε όλη τη χώρα. Στις γυναικείες φυλακές εκδηλώθηκε διαμαρτυρία από τις πολιτικές κρατούμενες, ενώ μπήκαν μαζικά στην εξέγερση φοιτήτριες και φοιτητές. «Γυναίκες – Ζωή – Ελευθερία» είναι το βασικό σύνθημα, αλλά και «Θάνατος στον δικτάτορα». Οδοφράγματα και πυροβολισμοί. Καθημερινά πλέον αυξάνονται κατά δεκάδες οι νεκροί, έχοντας ήδη ξεπεράσει τους εκατό. Αδιευκρίνιστα πολλές -ίσως χιλιάδες- είναι και οι συλλήψεις σε όλη τη χώρα, ιδιαίτερα στις κουρδικές περιοχές. Οι κρατικές δυνάμεις έχουν χρησιμοποιήσει μέχρι και πραγματικά πυρά και Καλάσνικοφ. Επίσης σε κάποιες περιοχές έχει κοπεί το ίντερνετ και πραγματοποιούνται στοχευμένες συλλήψεις δημοσιογράφων και ακτιβιστών.

 

Ο ξυλοδαρμός μέχρι θανάτου της Μαχσά δεν ήταν ένα τυχαίο και μεμονωμένο γεγονός. Εδώ και μήνες ο πρόεδρος της χώρας Εμπραχίμ Ραϊσί έχει ξεκινήσει «εκστρατεία πάταξης της οργανωμένης διαφθοράς», διαπομπεύοντας τακτικά γυναίκες στην κρατική τηλεόραση για «εγκλήματα ηθικής». Ο εκλεκτός του θρησκευτικού ηγέτη Αγιατολάχ Αλί Χαμενεΐ ανέλαβε την εξουσία για να αντιμετωπίσει τη «μεταρρυθμιστική» πολιτική των προκατόχων του. Η μεγάλη του αποτυχία στην οικονομική πολιτική (πληθωρισμός, ανεργία, φτωχοποίηση της πλειονότητας) τον οδηγεί ολοένα σε πιο αυταρχική διακυβέρνηση. Για το ιρανικό καθεστώς για όλα φταίνε οι «ξένες δυνάμεις», και κάθε διαμαρτυρία των πολιτών προέρχεται από «πράκτορες του εχθρού».

 

Οι γυναίκες στον αγώνα

 

Σε μια τέτοια κατάσταση, ο θάνατος της Μαχσά έπεσε σαν σπίθα σε ξερά χόρτα. Η συσσωρευμένη οργή, κυρίως των γυναικών και στη συνέχεια όλου του ιρανικού λαού, ήρθε η ώρα να ξεσπάσει. Από το νοσοκομείο οι διαδηλώσεις μεταφέρθηκαν στην πλατεία Αρτζαντίν. Εκεί οι νέες γυναίκες της Τεχεράνης έζησαν στιγμές ελευθερίας. Χορεύοντας γύρω από τις φωτιές, άλλες έκαιγαν τα μαντίλια τους και άλλες έκοβαν τα μαλλιά τους, διαμαρτυρόμενες για την απάνθρωπη καταπίεση που βιώνουν στο θεοκρατικό καθεστώς. Μέσα από το διαδίκτυο, δημιουργήθηκε παγκόσμιο κύμα αλληλεγγύης από γυναίκες όλου του κόσμου.

Ήδη το 1979, αμέσως μετά την νίκη της Ιρανικής Επανάστασης, οι γυναίκες αντέδρασαν στις βάναυσες αποφάσεις που τις καθιστούσαν αόρατες και τους αφαιρούσαν κάθε ατομικό δικαίωμα, όμως οι διαμαρτυρίες τους αντιμετωπίστηκαν με σκληρή βία. Παρ’ όλα αυτά, οι Ιρανές δε σταμάτησαν ποτέ να αγωνίζονται για να βελτιώσουν τη ζωή τους, μέσα στα πολύ στενά περιθώρια που έχουν. Μορφώνονται, προσπαθούν να συμμετέχουν στην πολιτική και οικονομική ζωή, να διαφυλάξουν την αξιοπρέπεια και την αυτονομία τους όσο γίνεται μέσα σε ένα ακραία πατριαρχικό περιβάλλον. Με τις σημερινές διαμαρτυρίες, η «υπόγεια ζωή» του «αόρατου» μισού πληθυσμού του Ιράν παλεύει για να βγει στο φως, και συμπαρασύρει όλη την κοινωνία σε ρήξη με το καθεστώς.

 

Ο ιρανικός λαός έχει εξεγερθεί πολλές φορές τα τελευταία χρόνια, διεκδικώντας καλύτερες συνθήκες ζωής, τόσο με οικονομικά αιτήματα όσο και για διεκδίκηση περισσότερης ελευθερίας. Το 2009 διαμαρτυρήθηκαν για τη νοθεία στις εκλογές. Μεγάλες διαδηλώσεις του 2017-2018 είχαν τη συνέχειά τους  στη μεγάλη εξέγερση του «Ματωμένου Νοέμβρη» του 2019. Τότε, το σώμα των Φρουρών της Επανάστασης και η αστυνομία, με πρωτοφανή χρήση βίας, δολοφόνησαν 1.500 διαδηλωτές. Το 2021 ήταν χρονιά κινητοποιήσεων, από φοιτητές, εκπαιδευτικούς, υπαλλήλους και εργάτες. Το καλοκαίρι χαρακτηρίστηκε από την «εξέγερση των διψασμένων», που ξεκίνησε στον Νότο με αφορμή την έλλειψη νερού. Σε όλες αυτές τις εξεγέρσεις τα οικονομικά και τα επιμέρους αιτήματα έδωσαν τη θέση τους στην ανοιχτή σύγκρουση με τον «Ανώτατο Ηγέτη» Χαμενεΐ και τη θρησκευτική ιεραρχία που ελέγχει και καθορίζει απόλυτα τη λειτουργία της χώρας.

 

Με τις εξεγερμένες

 

Ο αγώνας των γυναικών του Ιράν είναι αγώνας όλων των γυναικών του κόσμου. Συναντά το κίνημα #ΜeToo, τους αγώνες για την απελευθέρωση, την ασφάλεια στο σπίτι και στην εργασία, το δικαίωμα να ορίζει κάθε γυναίκα τη ζωή και το σώμα της. Μας υπενθυμίζει ότι κι εδώ, στην «πολιτισμένη» Δύση, διάφοροι ρασοφόροι και συντηρητικές εξουσίες προσπαθούν να ξαναγυρίσουν τις γυναίκες στην «παραδοσιακή τους θέση», όπου η γυναίκα ήταν αντικείμενο συναλλαγής και μηχάνημα αναπαραγωγής. Δεν είναι τυχαίο το πισωγύρισμα που επιχειρείται στα δικαιώματα των γυναικών (όπως η ποινικοποίηση των αμβλώσεων σε κάποιες χώρες). Αποτελεί κομμάτι της συνολικής καπιταλιστικής κρίσης. Τα ίδια πολιτικά κέντρα, υποκριτικά δηλώνουν τη στήριξή τους στα δικαιώματα, ενώ είναι αυτά που επιτίθενται στην ανθρώπινη αξιοπρέπεια, στα εργατικά κεκτημένα, που ενδυναμώνουν τον εθνικισμό και τον φασισμό, στην προσπάθειά τους να διατηρήσουν την κυριαρχία της αστικής τάξης. Γι’ αυτό η εξέγερση των γυναικών του Ιράν μάς αφορά όλες και όλους. Αποτελεί κομμάτι της πανανθρώπινης εργατικής επανάστασης. Όσο πιο γρήγορα συνειδητοποιήσουμε τη σύνδεση μικρών και μεγάλων, τοπικών και μακρινών γεγονότων, τόσο καλύτερα θα οργανώσουμε τους αυριανούς κοινούς αγώνες μας.




Οι εργάτες πετρελαίου του Ιράν υποστηρίζουν τις μαζικές κινητοποιήσεις και απειλούν με απεργία

 

Το ακόλουθο είναι ένα μήνυμα από το Οργανωτικό Συμβούλιο Κινητοποιήσεων των Εργατών Πετρελαίου.

Εμείς, οι εργάτες πετρελαϊκών έργων, με μία φωνή μαζί με τον λαό του Ιράν, για μια ακόμα φορά δηλώνουμε τον θυμό μας και το μίσος μας σχετικά με τη δολοφονία της Mahsa Amini -αυτής της νεαρής κοπέλας- από την Αστυνομία Ηθικής.  Υποστηρίζουμε τους λαϊκούς αγώνες κατά της οργανωμένης και καθημερινής βίας κατά των γυναικών και των φτωχών και  κατά της ανασφάλειας και της κόλασης που κυριαρχούν στην κοινωνία.

Η Mahsa, και άλλες σαν την Mahsa, είναι οι κόρες μας, η οικογένειά μας. Για πόσο ακόμα θα ανεχόμαστε τη βία κατά των γυναικών και την βαρβαρότητα της Αστυνομίας Ηθικής στους δρόμους υπό το πρόσχημα του χιτζάμπ; Για πόσο ακόμα θα ανεχόμαστε την πείνα και την ανασφάλεια; Αρκετά!

Για μας τους εργάτες και για μας τον λαό, το δικαίωμα να διαμαρτυρηθούμε είναι αναφαίρετο και
διαμαρτυρόμαστε ενάντια στην καταπίεση, στην τυραννία και στον κατασταλτικό μηχανισμό που μας έχει επιβληθεί
για πάνω από σαράντα χρόνια. Δεν είμαστε διατεθειμένοι να συνεχίσουμε να ανεχόμαστε άλλο αυτήν την σκλαβιά και την έλλειψη δικαιωμάτων.

Εμείς, οι εργάτες πετρελαίου, σας προειδοποιούμε οτι δεν θα σιωπήσουμε αν οι συλλήψεις, οι ανθρωποκτονίες, η
καταστολή και η παρενόχληση των γυναικών περί του καλύμματος δεν σταματήσουν, καθώς και αν δεν λήξει η καταπίεση του λαού. Ενώνοντας την φωνή μας με αυτή όλων των ανθρώπων θα διαδηλώσουμε και θα απεργήσουμε.

Ακούστε το μήνυμα μας, το μήνυμα των εργατών, το μήνυμα του λαού.

Σας προειδοποιούμε.

Το Οργανωτικό Συμβούλιο Κινητοποιήσεων των Εργατών Πετρελαίου
26/9/2022

Mετάφραση: Μανωλάκος Γιώργος

Πηγή: https://www.internationaliststandpoint.org




Μπορεί η εξέγερση στη Σρι Λάνκα να ξεπεράσει τις εθνοτικές διαιρέσεις;

Του Yuri Prasad

 

12 Μαΐου 2022, τεύχος 2805

Οι αυτονομιστές πολιτικοί φοβούνται την ενότητα επειδή υπονομεύει την πεποίθησή τους ότι οι απλοί Ταμίλ μπορούν να ζήσουν ελεύθερα μόνο εάν αποσχισθούν από το κράτος της Σρι Λάνκα.

Ένα κύμα διαδηλώσεων έχει ήδη γκρεμίσει μεγάλο μέρος της κυβέρνησης, όμως πόσο έχει προχωρήσει στο να σπάσει τις εθνοτικές διαιρέσεις που έχουν θανατηφόρες επιπτώσεις στη χώρα; Η εικόνα μέχρι στιγμής είναι ανάμεικτη. Σίγουρα στο επίκεντρο των διαδηλώσεων στο Galle Face Green στην πρωτεύουσα Colombo υπάρχει μια αίσθηση ενότητας.

«Αυτή έιναι η πραγματική Σρι Λάνκα» ανέφερε ο Lukshan Wattuhewa στο BBC στις αρχές του μήνα.

«Κοιτάξτε, οι Μουσουλμάνοι είναι εδώ, οι Ινδουιστές είναι εδώ, οι Καθολικοί είναι εδώ. Όλοι έχουμε το ίδιο αίμα.» Ένας Βουδιστής μοναχός που βρίσκεται κοντά στη συζήτηση συμφωνεί, «οι πολίτες βάζουν στην άκρη θρησκευτικές και φυλετικές διαφορές για να συμμετέχουν σε αυτό τον αγώνα. Η Σρι Λάνκα είναι ένα ενωμένο έθνος.»

Και οι δύο άνδρες είναι μέλη της Σινχαλεζικής Βουδιστικής πλειοψηφίας η οποία αποτελεί τα δύο τρίτα του ετερογενούς πληθυσμού της Σρι Λάνκα. Η συμμετοχή των Μουσουλμάνων είναι ιδιαίτερα σημαντική γνωρίζοντας τη στοχοποίηση που έχουν δεχθεί από το κράτος ως «εσωτερικός εχθρός» κάτι που ενθάρρυνε επιθέσεις σε καταστήματα και τζαμιά από τον όχλο.

Σε μια χώρα όπου η συντριπτική πλειοψηφία επηρεάζεται από την οικονομική κρίση, της ελλείψεις και την κρατική διαφθορά, δεν εκπλήσσει ότι οι πολίτες θα βρουν τρόπους να αντισταθούν ενωμένοι.

Όμως τι μπορούμε να πούμε για τους Ταμίλ που πολεμούν ένα 25-χρονο πόλεμο για ανεξαρτησία ενάντια στο κράτος της Σρι Λάνκα; Σε αυτή τη περίπτωση η πολιτική κατάσταση είναι πιο περίπλοκη.

Οι Ταμίλ δεν είναι μια μονολιθική εθνική ομάδα. Οι ορεσίβιοι Ταμίλ ή οι Ινδοί Ταμίλ όπως αναφέρονται μερικές φορές, είναι απόγονοι εργατών που μετανάστευσαν από νότιες περιοχές της Ινδίας για εργασία με ιδιαίτερα απεχθής όρους, για να δουλέψουν στις φυτείες τσαγιού, καφέ και καουτσούκ στις κεντρικές ορεινές περιοχές.

Για πολύ καιρό στυλοβάτες του συνδικαλιστικού κινήματος βρίσκονται στις διαδηλώσεις- παρά την απόσταση από τα κεντρικά αστικά κέντρα όπου λαμβάνει χώρα το κύριο μέρος της αντίστασης.

Η κυβερνητική απαγόρευση της εισαγωγής λιπασμάτων έπληξε σκληρά την οικονομία των φυτειών, και οι εργαζόμενοι σε αυτές τις περιοχές είναι ήδη μερικοί από τους φτωχότερους στη χώρα. Ωστόσο, οι Ταμίλ της Eelam ή αλλιώς οι Ταμίλ της Σρι Λάνκα, που ζουν κυρίως στη Βόρεια Επαρχία και στα ανατολικά της χώρας, έχουν πολύ μικρότερη συμμετοχή στης διαδηλώσεις.

Αυτό δεν συμβαίνει επειδή το μίσος τους για το καθεστώς του Rajapaksa είναι λιγότερο από ό, τι αλλού στη Σρι Λάνκα – στην πραγματικότητα, ισχύει το αντίθετο. Ο Πρόεδρος Gotabaya Rajapaksa ήταν υπουργός Άμυνας της χώρας το 2009, όταν η κυβέρνηση έβαλε τέλος στον εμφύλιο πόλεμο διαπράττοντας τα πιο άγρια εγκλήματα πολέμου.

Βομβαρδισμοί από αέρος και από πυροβολικό, και στρατιωτικές επιδρομές σκότωσαν χιλιάδες Ταμίλ. Η κυβέρνηση φυλάκισε πολλούς σε στρατόπεδα συγκέντρωσης και ακόμα και σήμερα οικογένειες των «εξαφανισμένων» αναζητούν την αλήθεια για το τι συνέβη στους συγγενείς τους.

Μια αιτία για την απροθυμία να συμμετάσχουν στο κίνημα διαμαρτυρίας είναι ότι ο στρατιωτικός μηχανισμός παραμένει βαθιά εδραιωμένος στα πρώην προπύργια των αγωνιστών των Tamil Tigers. Και ο συνεχιζόμενος φόβος για το κράτος της Σρι Λάνκα είναι απολύτως δικαιολογημένος.

Ο δεύτερος λόγος είναι πολιτικός. Οι πολιτικοί των Ταμίλ αποθαρρύνουν ενεργά τους υποστηρικτές τους να ενταχθούν στο κίνημα ακριβώς γιατί κάτι τέτοιο ενθαρρύνει μια αίσθηση σύνδεσης με άλλες εθνοτικές ομάδες και άλλες περιοχές που επίσης αγωνίζονται.

Οι αυτονομιστές πολιτικοί φοβούνται ότι αυτό το συναίσθημα υπονομεύει την πεποίθηση ότι οι απλοί Ταμίλ μπορούν να ζήσουν ελεύθερα μόνο εάν αποσχισθούν από το κράτος της Σρι Λάνκα. Όμως η μη συμμετοχή στις διαδηλώσεις είναι μια καταστροφική λογική που ωφελεί μόνο το καθεστώς.

Ένα κίνημα που θα ένωνε όλα τα τμήματα της κοινωνίας της Σρι Λάνκα δε θα ήταν μόνο σε καλύτερη θέση για να φέρει τέλος στη δυναστεία της οικογένειας Rajapaksa. Είναι ακριβώς ο κατάλληλος χώρος για να τεθούν ζητήματα όπως η εθνοτική καταπίεση και ο Σινχαλέζικος σωβινισμός.

Με αυτό τον τρόπο, θα μπορούσε να αναδημιουργηθεί μια εποχή που υπήρξε πριν τους διχασμούς και την εξουσιαστική πολιτική της αποικιοκρατίας και των μετα-αποικιακών κυβερνήσεων όταν το εργατικό κίνημα ήταν σε μεγάλο βαθμό ενωμένο.

Ένας τέτοιο ενωτικό σχήμα είναι μια αναγκαιότητα στους τωρινούς αγώνες και σε εκείνους που θα έρθουν ακόμα και μετά μια επιτυχημένη απομάκρυνση του τελευταίου εναπομείναντος Rajapaksa από την εξουσία.


 

Πηγή: Socialist Worker – https://socialistworker.co.uk/past-issues/2805/




#ICantBreathe – Η εξέγερση στις ΗΠΑ. Μέχρι που μπορεί να φτάσει;

του Μάριου Αυγουστάτου

Μετά τη δολοφονία του George Floyd στις 25 του Μάη, ξέσπασε ένα πολύμορφο κίνημα, από άκρη σ’ άκρη στις ΗΠΑ. Μαζικές διαδηλώσεις, πυρπολήσεις αστυνομικών τμημάτων και πολυκαταστημάτων “συμβόλων” του καπιταλισμού. Παρ’ όλους τους ελιγμούς του συστήματος, δυο βδομάδες μετά το κίνημα παραμένει στους δρόμους.

Εξέγερση ή ωμή και ασχημάτιστη οργή; Ποια τα χαρακτηριστικά της;

Κάποιοι ήδη προδικάζουν, ότι “έλα μωρέ, ωμή οργή, δικαιολογημένη μεν, ανοργάνωτη δε, θα ξεφουσκώσει αργά ή γρήγορα. Και μάλιστα ελλείψει μαζικής πολιτικής αριστεράς, τι πολιτική ουσία και αποτέλεσμα μπορεί να έχει;”
Να συμφωνήσουμε κατ’αρχήν ότι πρόκειται για εξέγερση. Μαζική και συμπεριληπτική. Κατά τη γνώμη μου δεν έχει τα χαρακτηριστικά προηγουμένων εξεγέρσεων. Ξεκίνησε με μια φαινομενικά “συνηθισμένη” αφορμή σαν αυτές που έχουμε ξαναδεί στο παρελθόν, την ωμή δολοφονία με αργό σαδιστικό και βασανιστικό τρόπο ενός άοπλου αφροαμερικάνου από λευκούς αστυνομικούς, ωστόσο ήδη έχει πάρει άλλο περιεχόμενο.
Ας δούμε κάποια στοιχεία της.
Ταχύτατη διάδοση της εξέγερσης: επεκτάθηκε ταχύτατα στις περισσότερες πολιτείες των ΗΠΑ, σε όλες κυριολεκτικά τις μεγάλες πόλεις και τις περισσότερες μικρότερες. Κάτι που δεν είχε συμβεί ούτε με το Ferguson το 2016, ούτε στο Los Angeles το 1992, ούτε καν τη δεκαετία του ’60 με το κίνημα για τα Πολιτικά Δικαιώματα, δεν συνέβαιναν ταυτόχρονα μαζικά γεγονότα την ίδια στιγμή.
Διευρυμένη συμμετοχή: Ήδη έχουμε μαζική συμμετοχή των λατίνων, των γηγενών (ινδιάνων, όπως έχουμε συνηθίσει να αποκαλούμε) και κυρίως των λευκών κατώτερων στρωμάτων και αποκλεισμένων, όπως και της LGBTQI κοινότητας. Και μάλιστα, όχι περιορισμένα στην ίδια την Μινεάπολη που έχει ξεσηκωθεί συνολικά -και που ο αριθμός των αφροαμερικανών είναι κάτω από 20% του πληθυσμού) αλλά παντού. Υπάρχουν ενδείξεις ότι πλέον όλοι οι καταπιεσμένοι και όχι μόνο οι αφροαμερικάνοι, κάνουν μέρα με τη μέρα “δική τους υπόθεση” την εξέγερση.
Το Looting και η καθεστωτική προπαγάνδα: Πολύς λόγος γίνεται από τα mainstream ΜΜΕ (και στις ΗΠΑ και παντού) για το looting (πλιάτσικο). Ήταν κάτι που κυριαρχούσε στις προηγούμενες εξεγέρσεις και το είχαν έτοιμο στην εργαλειοθήκη τους για να αντικρούσουν την εξέγερση: “δεν είναι διαδηλωτές, είναι απλά κλεφτρόνια και πλιατσικολόγοι”.
Το θεωρούμε φυσιολογικό επακόλουθο οι καταπιεσμένες και φτωχοποιημένες μάζες, σε μια χώρα που οι ταξικές αντιθέσεις μεγαλώνουν, ειδικά με την πανδημία να κάνουν κάτι τέτοιο, όμως πλέον αυτό δεν είναι καν το κυρίαρχο. Αυτό που κυριαρχεί είναι η στόχευση στα κτήρια που συμβολίζουν την απεχθή εξουσία. Και όχι μόνο τα αστυνομικά τμήματα και την εθνοφυλακή, αλλά το Καπιτώλιο, το Κεντρικό Θησαυροφυλάκιο, τον Λευκό Οίκο.

ΗΠΑ – Covid-19 – κρίση

 Οι ΗΠΑ διανύουν μια βαθιά και διαρκή ύφεση της οικονομίας, την οποία η πανδημία επιτάχυνε. Μέσα σε λίγες βδομάδες οι άνεργοι έφτασαν πάνω από 40 εκατομμύρια συνολικά, σε εθνικά ποσοστά που αγγίζουν το 20%. Αυτό σηματοδοτεί το υψηλότερο ποσοστό ανεργίας από τότε που το Γραφείο Στατιστικής Εργασίας των ΗΠΑ (BLS) άρχισε να παρακολουθεί τα μηνιαία στοιχεία το 1948 και είναι ισοδύναμο με τα επίπεδα ανεργίας που έχουν να παρατηρηθούν από τη Μεγάλη Ύφεση τη δεκαετία του 1930. Κι όλα αυτά με 111 χιλιάδες νεκρούς από Covid-19, σχεδόν το 1/3 του συνόλου παγκοσμίως…
Ας δούμε το υπόβαθρο των παλιότερων εξεγέρσεων και κινηματικών εξάρσεων στις ΗΠΑ που πυροδοτήθηκαν από το θεσμικό ρατσισμό:
 Δεκαετία 60 (κίνημα για τα πολιτικά δικαιώματα): Ο αμερικάνικος -και όχι μόνο- μεταπολεμικός καπιταλισμός τις δεκαετίες 50 και 60 ήταν σε ανάπτυξη και μπορούσε να κάνει “σημαντικές” παραχωρήσεις σε οικονομικό και κοινωνικό επίπεδο. Σε συνδυασμό με το φόβο των “κόκκινων”, τον κίνδυνο ανάπτυξης κομμουνιστικών ιδεών.
 Το 1992 (εξέγερση του Los Angeles): υπήρχε η πιστωτική φούσκα που προκαλούσε το παγκόσμιο οικονομικό περιβάλλον και η αυταπάτη της αέναης ανάπτυξης που υποτίθεται θα γίνονταν στον μετα-διπολικό κόσμο του “τέλους της ιστορίας” (κάτι που ακόμα και ο Φουκουγιάμα έχει αναθεωρήσει). Μετά την κατάρρευση των καθεστώτων του “υπαρκτού”, ο φόβος του συστήματος για πολιτικές απαντήσεις εξ αριστερών είχε σχεδόν εκμηδενιστεί.
 2014 (Ferguson): O Obama είχε καταφέρει κάποια ανάκαμψη από την κρίση του 2008, με πακτωλό κρατικού χρήματος προς το μεγάλο κεφάλαιο, τις τράπεζες κλπ.
 Έτσι φτάνουμε στο σήμερα.
 Ιούνιος 2020: κυριαρχεί ένας εκρηκτικός συνδυασμός πανδημίας και οικονομικής κρίσης που δείχνει ανεξέλεγκτος. Δεν μπορούμε να διαχωρίσουμε αυτό που γίνεται τώρα από τις μεγάλες απεργιακές κινητοποιήσεις (προ Covid-19) αλλά και κατά την διάρκεια του lockdown, το οποίο άρθηκε εσπευσμένα (βλέποντας την κατάρρευση της οικονομίας και φυσικά τη χασούρα των κερδών του μεγάλου κεφαλαίου) προκαλώντας νέες απεργίες για αυτό.

Η αντίδραση του κεντρικού κράτους

Δεν βλέπουμε, ακόμα τουλάχιστον, αντιδράσεις που θα χάιδευαν ουσιαστικά τα αυτιά των εξεγερμένων. Τουλάχιστον όχι στον ίδιο βαθμό που τις βλέπαμε παλιότερα, είτε με Ρεπουμπλικάνους, είτε -κυρίως- με Δημοκρατικούς.
Ο ίδιος ο πρόεδρος Τραμπ πυροδοτεί το κλίμα, ούτε την Εκκλησία δεν έπεισε όταν πόζαρε με μια Βίβλο στο χέρι παριστάνοντας τον… καλό Σαμαρείτη. Είναι ίσως και η πρώτη φορά που οι πολιτικοί αντίπαλοι ενός εν ενεργεία προέδρου χαρακτηρίζουν ως «λόγια δικτάτορα» όσα είπε ο Τραμπ έξω από τον Λευκό Οίκο για τις διαδηλώσεις που συγκλονίζουν αυτές τις μέρες στις ΗΠΑ, κάνοντας λόγο για «εγχώρια τρομοκρατία», προαναγγέλλοντας την ανάπτυξη χιλιάδων ένοπλων στρατιωτών. Ενώ ταυτόχρονα πυροδότησε ενδοκυβερνητικούς τριγμούς: αντίθετος με την ιδέα για ανάπτυξη του στρατού στις διαδηλώσεις εμφανίστηκε ο υπουργός Άμυνας (και επικεφαλής του Πενταγώνου) των ΗΠΑ, Μαρκ Έσπερ.
Ο Τραμπ που για πολλές μέρες έριχνε λάδι στην φωτιά σε μια προσπάθεια να χαϊδέψει και να κινητοποιήσει το ακροδεξιό ακροατήριό του (για να πάρει τον νόμο στα χέρια του; ), κάτι πρωτόγνωρο, ακόμα και για τους Ρεπουμπλικάνους.
 Προσπαθεί, μάταια τις τελευταίες μέρες να αλλάξει το κλίμα, με κεντρικό σύνθημα “Jobs not Mobs” (δουλειές όχι όχλοκρατία, σε ελεύθερη μετάφραση), κάνοντας δημόσιες εμφανίσεις με πολύ καλά σκηνοθετημένες υποδοχές από πλήθη κόσμου να κραδαίνουν αμερικάνικες σημαίες…  ((https://twitter.com/DanScavino/status/1268999195295469570))

Υπάρχει πολιτική απάντηση;

Στις παλιότερες εξεγέρσεις και κινηματικές εξάρσεις, οι Δημοκρατικοί απέναντι στην αναλγησία των Ρεπουμπλικάνων, προέτασσαν την “ανθρώπινη” πλευρά του καπιταλισμού, εμφανιζόντουσαν ως η λύση του “λιγότερο κακού” και μάλιστα για πολλές δεκαετίες ενσωμάτωναν ακτιβιστές και πολύ κόσμο στις τάξεις τους.
Πλέον δεν πείθουν ούτε καν γι’αυτό. Ο λόγος τους συμπυκνώνεται στη φράση του Joe Beiden: “Shoot them in the leg not in the heart”. Να πυροβολούμε λοιπόν ναι, αλλά… όχι στην καρδιά, στα πόδια. Είναι ο μοναδικός πλέον υποψήφιος μετά την απόσυρση του Sanders, που είχε δώσει κάποια ελπίδα για μια πιο “προοδευτική” πορεία των Δημοκρατικών, με πολλές ενστάσεις βέβαια.
Στο μεγαλύτερο ποσοστό των πόλεων που έχει ξεσπάσει η εξέγερση, το πολιτικό προσωπικό από πάνω προς τα κάτω κυριαρχείται από Δημοκρατικούς (κυβερνήτες, δήμαρχοι κλπ), οι οποίοι -στη μεγάλη τους πλειοψηφία- αντιμετωπίζουν εχθρικά τις διαμαρτυρίες και κινητοποιούν τις δυνάμεις καταστολής, κάτι που εξοργίζει ακόμα περισσότερο τους διαδηλωτές και έχει διαλύσει τις όποιες αυταπάτες για το ρόλο τους.
Ακόμα και οι πιο “αριστεροί” του Δημοκρατικού Κόμματος, βλ. Bernie Sanders και Alexandria Ocasio-Cortezστην καλύτερη των περιπτώσεων εκδίδουν δηλώσεις υποστήριξης για τις διαδηλώσεις και τους αρκεί αυτό. Μια μειοψηφία των Δημοκρατικών είναι οι DSA (Democratic Socialists of America), κάτι σαν αριστερή συνιστώσα τους, η οποία είναι αρκετά μαζική. Καλούν στις διαδηλώσεις, μέσω του μηχανισμού των μελών που διαθέτουν,  αλλά βεβαίως ειρηνικά κλπ.
Το Δημοκρατικό Κόμμα στο σύνολό του είναι βαθιά συνδεδεμένο με το μεγάλο κεφάλαιο, εταιρικά συμφέροντα, το βαθύ κράτος και την αστυνομία.
Τα εργατικά συνδικάτα αριθμούν 14,5 εκατομύρια μέλη (10,3% του συνόλου των εργαζομένων, 33,6% των δημοσίων υπαλλήλων και 6,2 των ιδιωτικών) μεν, αλλά μετά από δεκαετίες αγώνων (ειδικά προ Β ΠΠ), κυριαρχούνται από μέλη των Δημοκρατικών (με ότι σημαίνει αυτό), με λίγες εξαιρέσεις.
Σαφέστατα και υπάρχει μεγάλο πολιτικό έλλειμμα στις ΗΠΑ. Ένα ριζοσπαστικό, επαναστατικό κόμμα που με ένα πολιτικό πρόγραμμα να οργανώσει την οργή των από κάτω και να προτάξει μια άλλη οργάνωση της κοινωνίας και να οργανώσει τους αγώνες για την ανατροπή του συστήματος, με ένα ορίζοντα σοσιαλιστικό. Σε ένα ιδανικό κόσμο (κατά τη γνώμη μας) κάτι τέτοιο θα ήταν εφικτό με μια διάσπαση εξ αριστερών του DSA από το Δημοκρατικό Κόμμα. Οι δηλώσεις του Beiden και τη στάση των διάφορων κεντρικών και τοπικών στελεχών, είναι η καλύτερη πολιτική πάσα για κάτι τέτοιο και θα είχε αποτέλεσμα, ειδικά αν καλούσαν τον κόσμο σε μαζικούς αγώνες και όχι σε άνευρες “δηλώσεις υποστήριξης”. Όμως δεν είμαστε εμείς αυτοί που θα το προτείνουν και οι αυταπάτες του λιγότερο κακού” (lesser evil) για τον κόσμο που είναι στους δρόμους έχουν, λογικότατα, εξανεμιστεί.
Βεβαίως και υπάρχουν οργανώσεις της αριστεράς και συνδικάτα με μαχητικά στελέχη, πχ η Ένωση Οδηγών Λεωφορείων στη Μινεάπολη, που δείχνουν τον δρόμο πέρα από τις αυταπάτες των Δημοκρατικών (και του “φιλειρηνικού” και συστημικού εν τέλει DSA που δεν τολμάει να τα σπάσει με τους Δημοκρατικούς), που προτάσσουν τον κρίσιμο ρόλο μιας ενωμένης, πολυφυλετικής συμμαχίας της εργατικής τάξης και των καταπιεσμένων στην καταπολέμηση του ρατσισμού και του συστήματος που τον διαιωνίζει. Ο ρόλος των σχετικά μικρών οργανώσεων και εργατικών συνδικάτων θα είναι αρκετά κομβικός για τις εξελίξεις.
 Δεν ξέρουμε και δε μπορούμε να γίνουμε προφήτες των εξελίξεων, τα πολιτικά αποτελέσματα πιθανό να μην τα δούμε άμεσα. Ολοένα περισσότερος κόσμος κατεβαίνει στο δρόμο και πολιτικοποιείται. Δημιουργούνται δεσμοί αλληλεγγύης, νέες συλλογικότητες και οργανώσεις. Μαζικοποιούνται οι υπάρχουσες.
Οι εξεγερμένοι στις ΗΠΑ επέλεξαν τον εχθρό τους και τις μεθόδους πάλης εναντίον του. Η αλληλεγγύη μας στις αδελφές και αδελφούς μας, στους φτωχούς και καταπιεσμένους εξεγερμένους στις ΗΠΑ, που ζουν στην καρδιά του καπιταλισμού είναι δεδομένη. Έχουν πυροδοτήσει ένα κινηματικό ντόμινο διεθνούς αλληλεγγύης και διεκδίκησης -και στη χώρα μας και σε πολλές χώρες του κόσμου με μαζικότατες ως τώρα διαδηλώσεις- και ενδεχομένως να απελευθερώσει δυνάμεις που ακόμα δε μπορούμε καν να φανταστούμε. Μέχρι να αναπνεύσουμε σε έναν πλανήτη απαλλαγμένο από ρατσισμό, καταπίεση και εκμετάλλευση, όλες κι όλοι, θα είμαστε στο δρόμο!