Η επίθεση στη Γκρέτα και η ανοιχτή προοπτική του κινήματος για την κλιματική αλλαγή
Των Έρνεστίνας Καρυστιναίου Ευθυμιάτου – Δανάης Μανωλέσου
Μια επίθεση ενάντια στις διαφορετικές ταυτότητες που συγκεντρώνει η νεαρή Γκρέτα Τούνµπεργκ έχει ξεκινήσει στο εξωτερικό, αλλά εµφανίζεται πρόσφατα και στην Ελλάδα. Η δεκαεξάχρονη ακτιβίστρια για το περιβάλλον, έγινε γνωστή ανά τον κόσµο και ενέπνευσε το κίνηµα ενάντια στην κλιµατική αλλαγή, όταν, τον Αύγουστο του 2018, ξεκίνησε µια σειρά διαµαρτυριών για το κλίµα έξω από το σουηδικό Κοινοβούλιο στη Στοκχόλµη. Η Γκρέτα έχει σύνδροµο Άσπεργκερ, και όπως η ίδια έχει αναφέρει γι’ αυτό: «το να είναι κανείς διαφορετικός, είναι, υπό συνθήκες, µια υπερδύναµη».
Από τον Αύγουστο του 2018, η δράση την οποία ξεκίνησε η Γκρέτα έχει δώσει έµπνευση για µαζικές, µαθητικές και όχι µόνο, πορείες σε ολόκληρο τον κόσµο και στις λεγόµενες «Παρασκευές για το µέλλον – Fridays for the Future» που διοργανώνονται ως µέρες κινητοποίησης για το κλίµα. Ωστόσο, µια επικοινωνιακή επίθεση προς το πρόσωπό της έχει ξεκινήσει, κι έχει ενορχηστρωθεί κυρίως από ακροδεξιά και συντηρητικά κόµµατα: το ΑFD της Γερµανίας, το UKIP του Φαράζ στη Βρετανία και το Εθνικό Μέτωπο της Λε Πεν από τη Γαλλία. Τα κόµµατα αυτά φαίνεται να έχουν σχέσεις µε φιλελεύθερα ιδρύµατα και ινστιτούτα αρνητών της κλιµατικής αλλαγής, όπως το EIKE (Ευρωπαϊκό Ινστιτούτο για το Κλίµα και την Ενέργεια) και το CFACT-Europe (Επιτροπή για ένα ∆ηµιουργικό Αύριο).
Ακροδεξιά
Πιο συγκεκριµένα, στη Γερµανία, όπου στα βασικά προτάγµατα του AFD έχει ενταχθεί η ρητορική ενάντια στην κλιµατική αλλαγή και τις επιπτώσεις της, µέλη του κόµµατος καλλιέργησαν µια καµπάνια µίσους προς το πρόσωπο της Γκρέτας συγκρίνοντάς τη µε µέλος ναζιστικής νεολαίας, και καλώντας τη να αναζητήσει θεραπεία για την «ψύχωσή της». O πρόεδρος του ακροδεξιού κόµµατος του Καναδά People’s Party of Canada, Maxime Bernier χαρακτήρισε στο τουίτερ την Γκρέτα ως «ξεκάθαρα ψυχικά ασταθή, όχι µόνο αυτιστική (…) που ζει σε µια διαρκή συνθήκη φόβου και θέλει και µεις να νιώσουµε το ίδιο». O συντηρητικός δηµοσιογράφος Michael J. Knowles, σε εκποµπή του Fox News, περιέγραψε την Γκρέτα, µετά την οµιλία της στη Σύσκεψη, ως: «ένα διανοητικά άρρωστο παιδί από τη Σουηδία που το εκµεταλλεύονται οι γονείς του και η διεθνής αριστερά», εξαναγκάζοντας το σταθµό να ζητήσει αργότερα συγγνώµη για τη δηµοσίευση της δήλωσης.
∆ε µας κάνει έκπληξη ότι οι συντηρητικοί συνασπισµοί που χρηµατοδοτούνται από πετρελαιοπαραγωγικά συµφέροντα, και πάντα πιστοί εχθροί των κινηµάτων, χρησιµοποιούν τα µέσα επικοινωνίας που διαθέτουν προκειµένου να στρέψουν την προσοχή του κόσµου αλλού από την ουσία του προβλήµατος της κλιµατικής αλλαγής. Έτσι, χρησιµοποιούν ρητορική µίσους απέναντι στη µη-νευροτυπικότητα της Γκρέτα ή στο ότι είναι θηλυκότητα.
Σεξισµός
Πέρα από την οργανωµένη επίθεση των ακροδεξιών, πολλά από τα σχόλια προς το πρόσωπό της είναι εξόφθαλµα σεξιστικά: Ο 84χρονος Γάλλος φιλόσοφος Bernard Pivot, πρόεδρος της Λογοτεχνικής Ακαδηµίας Goncourt, µίλησε για τα σέξι κορίτσια από τη Σουηδία που θυµάται από τη νεότητά του: «Φαντάζοµαι την έκπληξή µας, το φόβο µας, αν είχαµε πλησιάσει µια Greta Thunberg (…)». Ακόµη ένας Γάλλος φιλόσοφος, ο Michel Onfray, σε εκτενές κείµενο που δηµοσίευσε στο σάιτ του την παροµοιάζει µε cyborg, και εξηγεί ότι ενοχλείται από το ότι δε βλέπει το νεαρό κορίτσι να χαµογελάει, σα να πρέπει κάθε θηλυκότητα που εµφανίζεται δηµόσια να χαµογελάει ώστε να είναι αποδεκτή: «Αυτό το κορίτσι έχει ένα πρόσωπο του cyborg που αγνοεί το συναίσθηµα – κανένα χαµόγελο, κανένα γέλιο, καµία έκπληξη, κανένα πόνο, καµία χαρά».
Βεβαίως και στην Ελλάδα έχουν εµφανιστεί αντίστοιχα σχόλια, επιθετικά προς το πρόσωπο της. Παράδειγµα, το σεξιστικό σχόλιο του κωµικού Σύλλα Σεραφείµ, που έγραψε στο Τουίτερ: «∆ε θα ήθελα να τη δω ούτε µε µαγιό».
Ο τρόπος που η εικόνα της Γκρέτα γίνεται αντικείµενο κριτικής από τα κυρίαρχα µέσα και τους εκπροσώπους τους, αποκαλύπτει τη λειτουργία του σεξισµού στον κυρίαρχο λόγο: στρέφεται µε ένταση ενάντια σε γυναίκες ή θηλυκότητες που αρνούνται να χαµογελάσουν, να ντυθούν σύµφωνα µε τα «πρότυπα», που αρνούνται να είναι ντροπαλές ή διστακτικές απέναντι στο κοινό τους στο δηµόσιο χώρο.
Φωνή του κινήµατος
Aπό τη µεριά µας, η Γκρέτα αποτελεί µία φωνή ανάµεσα στις πολλές του κινήµατος που διεκδικεί ένα καλύτερο µέλλον για όλες τις µορφές ζωής στη Γη, ενάντια στην εκµετάλλευση του φυσικού περιβάλλοντος στο βωµό του κέρδους. Ο βαθµός στον οποίο η Γκρέτα και ο τρόπος δράσης της θα στραφούν ενάντια στο σύστηµα, παραµένει ένα ανοιχτό ζήτηµα. Η ίδια ήδη έχει εµφανιστεί ως εξώφυλλο σε αµερικανικό περιοδικό ευρείας κυκλοφορίας ανάµεσα στους δέκα «µελλοντικούς ηγέτες» για το 2019, και έχει συχνά χορηγούς εταιρείες για δράσεις της.
Τα παραπάνω δε θα πρέπει να µειώνουν τη σπουδαιότητα του κινήµατος που έχει αναπτυχθεί ενάντια στην κλιµατική αλλαγή και αρχίζει να µεγεθύνεται παγκόσµια έχοντας συχνά διαφορετικές προτεραιότητες: Στη Γερµανία, ενάντια στη βιοµηχανία του άνθρακα και την καταστροφή του φυσικού πλούτου της χώρας, ενώ στη Βρετανία ενάντια στις εξορύξεις.
Είναι για εµάς σαφές ότι ο αγώνας για τη σωτηρία του πλανήτη περνάει µέσα από τον αγώνα για µια ριζική ανατροπή του συστήµατος και, όπως αναφέρει και η Γκρέτα:
«Σήµερα χρησιµοποιούµε 100 εκατοµµύρια βαρέλια πετρέλαιο κάθε χρόνο. ∆εν υπάρχουν πολιτικές για να το αλλάξουµε αυτό. ∆εν υπάρχουν κανόνες για να µείνει όλο αυτό το πετρέλαιο στο έδαφος. Οπότε, δεν µπορούµε να σώσουµε τον πλανήτη παίζοντας µε τους κανόνες. Γιατί οι κανόνες πρέπει να αλλάξουν. Όλα πρέπει να αλλάξουν. Και αυτό πρέπει να ξεκινήσει σήµερα. Οπότε: τώρα είναι η ώρα για πολιτική ανυπακοή. Είναι ώρα για επανάσταση».
Καθήκον µας είναι να δώσουµε αντικαπιταλιστικό περιεχόµενο ακριβώς σε αυτές τις έννοιες: πολιτική ανυπακοή και επανάσταση.
Όμως, σε αυτό το σημείο οι έρευνες και οι αποκαλύψεις του βρετανικού Ινστιτούτου Στρατηγικού Διαλόγου (Institute of Strategic Dialogue-ISD) και τηςGreenpeace αποκτούν τεράστιο πολιτικό ενδιαφέρον και αρχίζουν να ρίχνουν άπλετο φως στις οικονομικές δυνάμεις που βρίσκονται πίσω όχι μόνο από την άρνηση της κλιματικής καταστροφής αλλά και από την θανάσιμη ακροδεξιά απειλή. (2) Πράγματι, τόσο η CFACT-US όσο και το Ινστιτούτο Heartland χρηματοδοτούνται πλουσιοπάροχα από το πολύ μεγάλο αμερικανικό κεφάλαιο όπως την ExxonMobil, την δεύτερη πλουσιότερη στις ΗΠΑ οικογένεια Kochπου κυριαρχεί -μεταξύ άλλων- στη βιομηχανία πετρελαίου, την οικογένεια Mercer που περιλαμβάνεται -και αυτή- στους κύριους χρηματοδότες του προέδρου Τραμπ, ή ακόμα την Microsoftκαι τη RJR Tobacco! Αξίζει μάλιστα να σημειωθεί ότι το Heartland έχει προϊστορία στην εξυπηρέτηση τών άνομων επιδιώξεων του μεγάλου κεφαλαίου, καθώς παλιότερα αποτέλεσε τον κύριο “φορέα” της προπαγάνδας των γιγάντων της καπνοβιομηχανίας που αρνούνταν την σχέση του καπνίσματος με τον καρκίνο. Φυσικό λοιπόν, που η Philip Morris ήταν τότε ο κύριος χρηματοδότης του…
Ας μη νομιστεί όμως ότι το Ινστιτούτο Heartland αποτελεί ένα άχρωμο και άοσμο απλό “εργαλείο” χωρίς δικές του πολιτικές θέσεις και δράσεις. Από αυτή την άποψη, το βιογραφικό του νέου του προέδρου Tim Huelskamp είναι πολύ εύγλωττο και συνάμα διδακτικό. Ηγετικό στέλεχος του υπέρ-συντηρητικού Tea Party, ο Huelscamp διακρίθηκε ως βουλευτής -μέχρι το 2017- της πιο αντιδραστικής πτέρυγας των Ρεπουμπλικάνων και είχε πάντα στενές σχέσεις με την αμερικανική άκρα δεξιά. Ενδεικτικό του ατόμου είναι το γεγονός ότι από όλους τους αμερικανούς βουλευτές ήταν εκείνος που έλαβε επί χρόνια τα μεγαλύτερα ποσά από τις εταιρίες ορυκτών καυσίμων, και ότι το ανταπέδωσε ψηφίζοντας πάντα ενάντια σε οποιαδήποτε νομοθετική απόπειρα χαλιναγώγησής τους…
Νάμαστε λοιπόν μπροστά στα αποκαλυπτήρια μιας πραγματικότητας που φωτίζει αρκετά από τα μεγάλα “μυστήρια” της εποχής μας. Κατ’αρχήν, ηθριαμβεύουσα ευρωπαϊκή μας άκρα δεξιά ή τουλάχιστον μερικές από τις ναυαρχίδες της, αν δεν εξαρτώνται, έχουν πάντως πολύ στενές σχέσεις με ένα πολιτικό και οικονομικό κέντρο/αρχηγείο που βρίσκεται στις Ηνωμένες Πολιτείες, και πιο συγκεκριμένα στον Λευκό Οίκο και στους χρηματοδότες και υποστηρικτές του σημερινού ενοίκου του Ντόναλντ Τραμπ! (3) Κατόπιν, δεν είναι τυχαίο ότι αυτή η”μαύρη διεθνής” δείχνει να έχει εντοπίσει στο ζήτημα της επερχόμενης κλιματικής καταστροφής και ειδικότερα στο διαρκώς ογκούμενο νεολαιίστικο κίνημα που την παλεύει, την μεγαλύτερη απειλή για τα συμφέροντά της και την κυριαρχία του καπιταλιστικού συστήματος στα αμέσως προσεχή χρόνια. Και τέλος, δεν είναι επίσης διόλου τυχαίο ότι αυτή η “μαύρη διεθνής” και ειδικότερα το ευρωπαϊκό “τμήμα” της επικεντρώνουν σήμερα την δράση τους στην -κατά απόλυτη προτεραιότητα- στοχοποίηση της Γκρέτα Τούνμπεργκ, που είναι η αναμφισβήτητη ηγερία, θεωρητικός και ταυτόχρονα συντονίστρια των νεολαιίστικων κινητοποιήσεων σε δεκάδες ευρωπαϊκές και μη χώρες.