Σημεία από την εισήγηση του Χρήστου Βαγενά στην εκδήλωση “Εμπορικοί και πραγματικοί πόλεμοι στην εποχή του Τραμπ” που συνδιοργάνωσαν η ΟΚΔΕ Σπάρτακος και το “Κόκκινο Νήμα”
Το υπόβαθρο για όσα συμβαίνουν στις μέρες μας βρίσκεται στην οικονομική κρίση του 2008, την οποία το καπιταλιστικό σύστημα κατάφερε να ξεπεράσει (με ή χωρίς εισαγωγικά) φορτώνοντας όμως όλα τα βάρη στις πλάτες της εργατικής τάξης. Τσακίζοντας τα εργασιακά δικαιώματα και το λαϊκό εισόδημα διέσωσαν τις τράπεζες και το μεγάλο κεφάλαιο. Ακολούθησε η κρίση του covid, η οποία σταμάτησε με την άρση των περιοριστικών μέτρων (καραντίνα) και ενώ αυξήθηκαν τα κέρδη των μεγάλων εταιριών βρισκόμαστε πάλι σε μία περίοδο που η επόμενη κρίση μπορεί να ξεσπάσει ανά πάσα στιγμή. Η αιτία για αυτό το ενδεχόμενο βρίσκεται στο μεγάλο παγκόσμιο χρέος (330% του παγκόσμιου ΑΕΠ).
Το πολιτικό-οικονομικό κατεστημένο έχει εγκαταλείψει τις θεωρίες της ελευθερίας των αγορών και έχει μετακινηθεί στον προστατευτισμό, όπου το κράτος μπαίνει πλήρως στις υπηρεσίες του κεφαλαίου προκειμένου να διασώσουν τα κέρδη τους.
Την ίδια περίοδο παρατηρούμε μία μετατόπιση του κέντρου βάρους της οικονομίας του πλανήτη προς την Ανατολή, όπου νέες δυνάμεις εμφανίζονται στο προσκήνιο: η Κίνα και οι BRICS
Η Κίνα αποτελεί από το 2010 την δεύτερη μεγαλύτερη οικονομική δύναμη παγκοσμίως και σε λίγα χρόνια θα είναι (και τυπικά) πρώτη ξεπερνώντας τις ΗΠΑ. Αυτή τη στιγμή είναι ο μεγαλύτερος βιομηχανικός παραγωγός (31% της παγκόσμιας βιομηχανικής παραγωγής), ο μεγαλύτερος εξαγωγέας, είναι η δεύτερη χώρα διεθνώς σε Άμεσες Ξένες Επενδύσεις, βασικός οικονομικός εταίρος 120 χωρών κλπ.
Οι BRICS στους οποίους συμμετέχει και η Κίνα περιλαμβάνουν το 45% του παγκόσμιου πληθυσμού, το 30% του παγκόσμιου ΑΕΠ και το 45% της παραγωγής πετρελαίου/
Αυτά έχουν σαν αποτέλεσμα η PAX AMERICANA να αμφισβητείται και να απειλείται. Ο ανταγωνισμός μεταξύ των αστικών τάξεων οδηγεί σε αντιπαράθεση τα κράτη μεταξύ τους και οδηγεί, όπως βλέπουμε και με την Ουκρανία, ακόμα και σε πολέμους. Στην Ουκρανία παρατηρούμε το πρώτο πολεμικό επεισόδιο της κρίσης και της σύγκρουσης μεταξύ Ανατολής (Ρωσία) και Δύσης (ΕΕ, ΝΑΤΟ, ΗΠΑ).
Η Κίνα αποτελεί τον ισχυρότερο οικονομικά και στρατιωτικά αντίπαλο που έχουν αντιμετωπίσει οι ΗΠΑ σε όλη την περίοδο της ηγεμονίας τους από τα τέλη του 19ου αιώνα.
Τραμπισμός
Το φαινόμενο Τραμπ προήλθε εξαιτίας της οικονομικής και κοινωνικής κρίσης στις ΗΠΑ και σαν απάντηση στην αναμέτρηση της Αμερικής με τις ανερχόμενες δυνάμεις και κυρίως την Κίνα, που απειλεί την πρωτοκαθεδρία της.
Εκφράζει την συγκρότηση άμυνας με τον προστατευτισμό απέναντι στην διαρκή ενίσχυση της Κίνας, για να προλάβει την περαιτέρω επιδείνωση της θέσης των αμερικάνικων επιχειρήσεων.
Χρησιμοποίησε τους εμπορικούς δασμούς σαν μέτρο πίεσης, όμως μέχρι στιγμής αυτοί οι δασμοί δεν έχουν εφαρμοστεί ακόμα, καθώς έχει δώσει παρατάσεις στην εφαρμογή τους, ώστε να υπάρξουν διαπραγματεύσεις.
Βέβαια αυτοί οι δασμοί δεν έχουν πιθανότητες να αναζωογονήσουν τις αμερικάνικες επιχειρήσεις ή να πιέσουν τις κινεζικές. Όσες φορές εφαρμόστηκαν, με τελευταίο παράδειγμα τις κυρώσεις στη Ρωσία, έχουν αποτύχει.
Γεωπολιτικά ο Τραμπ συνέχισε το σχέδιο του Ομπάμα για μετατόπιση των δυνάμεων των ΗΠΑ στα ανατολικά, με το λεγόμενο “πίβοτ στην Ασία”. Το σχέδιο αυτό περιλαμβάνει την μεταφορά του 60% των στρατευμάτων και του ναυτικού που έχουν οι ΗΠΑ στο εξωτερικό, στην θαλάσσια περιοχή της Κίνας.
Άλλες ιμπεριαλιστικές κινήσεις του Τραμπ ήταν οι δηλώσεις του για ενσωμάτωση του Καναδά στις ΗΠΑ, για την αγορά ή κατάκτηση της Γροιλανδίας, για την επανακατάκτηση της διώρυγας του Παναμά κλπ. Στην Ουκρανία έδειξε ότι είχε στόχο να βγάλει με κάθε τίμημα από τους Ουκρανούς όσα είχαν εισπράξει τα προηγούμενα χρόνια από τις ΗΠΑ.
Άνοδος Ακροδεξιάς
Αποτελεί ζήτημα ότι στη ισχυρότερη στρατιωτικά και οικονομικά χώρα διεθνώς βρίσκεται επικεφαλής ένας ακροδεξιός δισεκατομμυριούχος με ένα αντίστοιχο υπουργικό συμβούλιο και πολλούς τέτοιους χορηγούς. Ο ίδιος δεν είχε διστάσει στο παρελθόν να κινηθεί, δια μέσου των οπαδών του πραξικοπηματικά προς το Καπιτώλιο. Επίσης στηρίζουν με προεξέχοντα τον Μασκ τα ακροδεξιά κόμματα της Ευρώπης.
Η ακροδεξιά εκμεταλλεύεται την δυσαρέσκεια που προκαλεί η οικονομική κρίση στα λαϊκά στρώματα και πατώντας και στην ήττα της σοσιαλδημοκρατίας, καταφέρνει και αυξάνει τις δυνάμεις της. Χωρίς φυσικά να αμφισβητεί το οικονομικό σύστημα που προκαλεί την κρίση και τα προβλήματα.
Ο Τραμπ (και οι ακροδεξιοί) επιδιώκουν να χτυπήσουν τα εργασιακά δικαιώματα και τις κατακτήσεις προκειμένου να ενισχύσουν τους καπιταλιστές με επιπλέον φοροελαφρύνσεις και φτηνό εργατικό δυναμικό. Θέλει να περιορίσει και να διαλύσει το κράτος και τις δημόσιες υπηρεσίες, ώστε να μην υπάρχει κανένας έλεγχος στο κεφάλαιο και καμία προστασία για τα λαϊκά στρώματα.
Το πρόγραμμα του βασίζεται στην λεγόμενη “Συντηρητική Επανάσταση” που περιλαμβάνει ρατσιστικό λόγο και πολιτικές, απελάσεις μεταναστών, καταστολή (όπως στο Λος Άντζελες πρόσφατα), anti-woke και αντιδικαιωματική ατζέντα.
Η συμπερίληψη, η ισότητα, η ένταξη, η ΛΟΤΚΙΑ κοινότητα, τα συνδικάτα και τα Μέσα Ενημέρωσης αποτελούν μισητούς αντιπάλους του και των πολιτικών του.
Ιμπεριαλισμός
Ο οικονομικός ανταγωνισμός οδηγεί αναπόφευκτα στις γεωπολιτικές συγκρούσεις και στον πόλεμο.
Όραμα του Τραμπ είναι ένα κράτος στα πρότυπα του Ισραήλ με εθνικιστικό και ρατσιστικό λόγο, όπου ο στρατός θα αποτελεί μέσο επιβολής πολιτικών. Είναι δεδομένο ότι στις ΗΠΑ προετοιμάζονται για να αναμετρηθούν με την Κίνα και οικονομικά και στρατιωτικά.
Αυτή την στιγμή η ΗΠΑ και η Κίνα καταναλώνουν μαζί πάνω από το 50% των παγκοσμίων δαπανών για εξοπλισμούς. Οι ΗΠΑ είναι ισχυρότερες στρατιωτικά, αλλά έχουν διεσπαρμένες τις δυνάμεις τους παγκοσμίως, σε αντίθεση με την Κίνα που τις έχει συγκεντρωμένες στα θαλάσσια σύνορα της.
Να επισημάνουμε εδώ ότι είναι λάθος η υποστήριξη άλλων ιμπεριαλισμών ως μικρότερο κακό κόντρα στις ΗΠΑ. Οι δυνάμεις αυτές ενώνονται όλοι μαζί ενάντια στην εργατική τάξη.
Πόλεμοι
Οι πολεμικές συγκρούσεις επεκτείνονται γύρω μας διαρκώς. Έχουμε δυστυχώς την συνεχιζόμενη γενοκτονία στη Γάζα από το κράτος-δολοφόνος και μαντρόσκυλο των ΗΠΑ στη Μέση Ανατολή, το οποίο έχει εισβάλλει και βομβαρδίσει εκτός της Παλαιστίνης, τον Λίβανο, τη Συρίας, την Υεμένη και το Ιράν. Το τελευταίο σε στενή συνεργασία με τις ΗΠΑ.
Το αντιπολεμικό κίνημα στη Δύση προσπαθεί να σπάσει την συμμαχία των πρόθυμων κυβερνήσεων και ΜΜΕ στη στήριξη του Ισραήλ, αλλά έχουμε πολλά ακόμα να κάνουμε.
Ειδικά στην Ελλάδα είχαμε πολύ καιρό να οργανώσουμε μαζικές αντιπολεμικές κινητοποιήσεις.
Βοήθησε πολύ στο μαζικοποιηθούν οι τελευταίες διαδηλώσεις και συναυλίες το Global March to Gaza (Παγκόσμια Πορεία προς την Γάζα), όπου αγκαλιάστηκε από πολλούς και πολλές στην Ελλάδα.
Μπορεί να μην καταφέραμε να φτάσουμε στα σύνορα με την Παλαιστίνη, στη Ράφα, αλλά η προσπάθεια που έγινε από διακόσιους Έλληνες και σχεδόν τέσσερις χιλιάδες ξένους στην Αίγυπτο, έδωσε μεγάλη ώθηση στο αντιπολεμικό κίνημα.
Σε αυτή την κατεύθυνση πρέπει να συνεχίσουμε με αντιπολεμικές κινητοποιήσεις, διαδηλώσεις, μποϊκοτάζ (κίνημα BDS) και προσπάθεια για διοργάνωση πολιτικής απεργίας κατά του πολέμου και της γενοκτονίας στην Παλαιστίνη.
Επαναστατική Αριστερά
Τα καθήκοντα των οργανώσεων της αντικαπιταλιστικής και επαναστατικής Αριστεράς είναι αυξημένα. Πρέπει να πρωτοστατήσουμε στις μάχες ενάντια στον ιμπεριαλισμό και στις άρχουσες τάξεις των χωρών μας. Το αντιπολεμικό κίνημα μπορεί να γίνει αφετηρία περαιτέρω δράσεων, όπως έγινε στο παρελθόν με τον πόλεμο του Βιετνάμ ή το Κοινωνικό Φόρουμ. Να φτιαχτούν αντιπολεμικές επιτροπές στις γειτονιές με παρεμβάσεις τοπικές και δράσεις.
Δεν πρέπει να γίνουν υποχωρήσεις προς τον σοσιαλπατριωτισμό, αλλά να προσεγγίσουμε τα κομμάτια της εργατικής τάξης που ριζοσπαστικοποιούνται. Οι μεγάλες κινητοποιήσεις για τα Τέμπη, αλλά και οι αντιπολεμικές του Ιούνη, έδειξαν ότι μεγάλα κομμάτια της εργατικής τάξης καταλαβαίνουν τι γίνεται και θέλουν να αντιδράσουν.