Όλες και όλοι στις 8 Μάρτη στην συγκέντρωση και πορεία στις 2 μ.μ. στο άγαλμα Κολοκοτρώνη

Η 8η Μάρτη είναι η μέρα των γυναικών, είναι μία συμβολική μέρα για όλους τους αγώνες που έδωσαν οι γυναίκες ανά τον κόσμο διεκδικώντας δικαιώματα και ανθρώπινες συνθήκες εργασίας. Ήταν 8 Μαρτίου στα μέσα του 1800 όταν οι εργάτριες στα υφαντουργεία της ΝΥ κατέβηκαν σε απεργία, διεκδικώντας ανθρώπινες συνθήκες εργασίας και αύξηση σε μισθούς. Πρόσφατα σχετικά, το 1975 η 8η Μάρτη καθιερώθηκε επίσημα η μέρα της γυναίκας από τα Ηνωμένα Έθνη ενώ για πρώτη φορά είχε προταθεί στη Διεθνή Συνδιάσκεψη και γιορτάστηκε ως απεργία το 1917 από την εργατική κυβέρνηση στη Ρωσία. Το γυναικείο κίνημα έχει κερδίσει αρκετές μάχες για ίσα δικαιώματα στην κοινωνική και δημόσια ζωή, από το δικαίωμα ψήφου, εργασίας, συμμετοχής στα κοινά αλλά παρόλα αυτά υπάρχουν ακόμα πολλές διεκδικήσεις μέχρι να μην υπάρχει καμία μορφή γυναικείας καταπίεσης.

Η γυναικεία καταπίεση μελετήθηκε από τους κλασικούς του μαρξισμού, τον Μαρξ και τον Ενγκελς και η μελέτη τους αυτή εξηγεί πως ο ρόλος της οικογένειας, της ατομικής ιδιοκτησίας και του κράτους είναι οι αιτίες αυτής της καταπίεσης σε μια ταξική κοινωνία και πως αυτή η εξέλιξη συνδέεται με την οργάνωση της παραγωγής και όχι οι άντρες. Οπότε και ορίζει την βάση του προβλήματος ώστε να αντιμετωπιστεί ριζικά.

Οι πρώτες ανθρώπινες κοινωνίες ήταν αταξικές, υπήρχε ισότητα καθώς σε αυτές τις μικρές ομάδες μοιράζονταν συλλογικά την τροφή, οι άντρες και οι γυναίκες συμμετείχαν εξίσου στην παραγωγική διαδικασία και μεγάλωναν συλλογικά και τα παιδιά τους. Με την ανάπτυξη της κτηνοτροφίας και γεωργίας η παραγωγή των αγαθών κάλυπτε πλήρως τις ανάγκες της οικογένειας, των μικρών συνόλων, αλλά ταυτόχρονα το πλεόνασμα που δημιουργείται αρχίζει να συσσωρεύεται οπότε εμφανίζεται για πρώτη φορά ο υλικός πλούτος και η ατομική ιδιοκτησία. Όσο η παραγωγή ήταν μικρή αυτά που κατείχε ο άντρας ήταν ασήμαντα. Όμως με την αύξηση της παραγωγικής διαδικασίας, για σκοπούς εμπορευματοποίησης, οι ισότιμες αυτές σχέσεις αντρών και γυναικών στην παραγωγή άλλαξαν. Η παραγωγική διαδικασία γινόταν όλο και πιο μακριά από το σπίτι οπότε πλέον οι γυναίκες απομακρύνονταν από την παραγωγική διαδικασία και έμεναν όλο και περισσότερο κλεισμένες σπίτι. Όσο, μάλιστα, ο άντρας άρχισε να έχει στην κατοχή του γη και κοπάδια ήταν σημαντικό να τα κληρονομήσουν μόνο οι δικοί του απόγονοι. Κατασκευάστηκε έτσι η οικογένεια ώστε σκοπός της πλέον είναι να μεταβιβάζει ο άντρας την ατομική ιδιοκτησία ως κληρονομιά από την μια γενιά στην επόμενη. Το παραπάνω αποδεικνύεται και στη θεωρία του Μαρξ: η οικογένεια δεν είναι ένας φυσικός θεσμός αλλά κοινωνικό κατασκεύασμα καθώς οι αλλαγές στην οικογένεια συνδέονται με τις αλλαγές στην παραγωγή των αγαθών επιβίωσης.

Έχουμε, πλέον, την γέννηση της μονογαμικής οικογένειας, έτσι ώστε ο άντρας να εξασφαλίσει ότι η περιουσία του θα μεταβιβαστεί μόνο στα παιδιά του, έχοντας εξασφαλίσει αδιαφιλονίκητα την πατρότητα τους.

Στα πρώτα χρόνια των βιομηχανικών κοινωνιών, στα πρώτα στάδια του καπιταλισμού δηλαδή, η ραγδαία ανάπτυξη της βιομηχανίας έβαλε πολλές γυναίκες στη γραμμή παραγωγής με εξαντλητικά ωράρια όπως και για τους άντρες. Αυτό όμως είχε μεγάλη επίπτωση στην αναπαραγωγή της εργατικής τάξης καθώς η υπερεργασία και οι άθλιες συνθήκες υγιεινής και διαβίωσης δεν ευνοούσαν την αναπαραγωγή. Οπότε το κόστος αυτό για την εξασφάλιση της αναπαραγωγής έπεσε στη γυναίκα που γύρισε σπίτι και ανέλαβε το νοικοκυριό και το μεγάλωμα των παιδιών. Αυτό οδήγησε τις γυναίκες εκτός γραμμής παραγωγής. Αυτή ήταν και η μεγάλη ήττα του γυναικείου φύλου. Σε αυτές τις μονογαμικές οικογένειες υπάρχει κυριαρχία του ενός φύλου στο άλλο και ο γάμος πλέον εξυπηρετεί οικονομικούς όρους. Οπότε βλέπουμε ότι η γυναικεία αυτή καταπίεση συγχρονίζεται με την ταξική κοινωνία και συσσώρευση του πλούτου. Ωστόσο το μικρό ποσοστό των γυναικών που εργαζόταν και εκτός σπιτιού είχε διπλή καταπίεση τόσο στην εργασία εκτός σπιτιού αλλά και με τις δουλείες εντός σπιτιού.

Στον σύγχρονο καπιταλισμό του σήμερα, η κάλυψη των καθημερινών βιοποριστικών αναγκών γίνεται όλο και πιο δύσκολη και απαιτεί την εργασία αντρών και γυναικών αλλά όσο η γέννηση και η ανατροφή των παιδιών και η συντήρηση του νοικοκυριού δεν θεωρείται κοινωνική υποχρέωση και δεν αμείβεται, η βάση της γυναικείας καταπίεσης δεν θα αλλάξει. Αντίθετα θα αναπαράγεται. Η γυναικεία καταπίεση έχει την βάση της στην πυρηνική οικογένεια, που είναι το μέσο αναπαραγωγής και παραγωγής εργατών και εργατριών μέσα στον καπιταλισμό.

Δεν είναι τυχαίο ότι οι εργάτριες ήταν αυτές που άρχισαν να διεκδικούν εργασιακά δικαιώματα και καλύτερες συνθήκες διαβίωσης. Στην Γερμανία οι εργάτριες πριν το 1ο παγκόσμιο πόλεμο άρχισαν τους αγώνες, ενώ και στην Αμερική την ίδια περίοδο – αρχές του 1900 – είχαμε  την εξέγερση των 20.000 στα εργοστάσια ιματισμού στη ΝΥ όπου το μεγαλύτερο ποσοστό ήταν γυναίκες εργάτριες και μετά την μεγάλη απεργία στα Κλωστήρια Λώρενς. Παρόλα αυτά, εκείνη την εποχή οι γυναίκες εξακολουθούσαν να μην γίνονται δεκτές στα περισσότερα εργατικά σωματεία παρόλο που το ¼ των γυναικών είχε ενταχθεί στην παραγωγική γραμμή και δούλευε εκτός σπιτιού.

Η μεγαλύτερη αλλαγή στη ζωή των γυναικών ήρθε με τη Ρώσικη Επανάσταση το 1917, όπου ανέβηκε η εργατική τάξη στην εξουσία. Οι εργάτριες των κλωστοϋφαντουργείων της Πετρούπολης οργάνωσαν μια μεγάλη διαδήλωση τη μέρα των γυναικών όπου κατέληξε σε ένα τεράστιο απεργιακό κύμα που ουσιαστικά ανέτρεψε τον Τσάρο. Λειτουργούσαν τα κοινωνικά εστιατόρια, δημόσιοι παιδικοί σταθμοί, είχαν καταργηθεί οι περιορισμοί στην άμβλωση και τα νομικά εμπόδια των διαζυγίων, υπήρξε πλήρης κατάργηση των διακρίσεων στις σεξουαλικές προτιμήσεις. Όλα τα παραπάνω βέβαια καταργήθηκαν μετά την αντεπανάσταση του Στάλιν.

Από τις αρχές των κινημάτων κατά της γυναικείας καταπίεσης, μέχρι τη δεκαετία του ’60 στην Αμερική αλλά και στην Ευρώπη, είχαν συμβεί πολλές αλλαγές στη θέση των γυναικών: ο αριθμός στο εργατικό δυναμικό αυξήθηκε, όλο και περισσότερες γυναίκες δούλευαν εκτός σπιτιού, απέκτησαν δυνατότητες στην ανώτερη εκπαίδευση και συμμετείχαν όλο και περισσότερες στα συνδικάτα. Ειδικά την δεκαετία ’60 τα κινήματα διεκδίκησης συναντώνται (μαύρης εξουσίας, κατά του πολέμου, κατά των διακρίσεων στους ομοφυλόφιλους). Αυτό είχε ως αποτέλεσμα να αναδειχθούν τα αιτήματα των γυναικών μέσα από τα εργατικά συνδικάτα: οι άδειες μητρότητας, οι παιδικοί σταθμοί και οι διακρίσεις στους χώρους εργασίας, τα ίσα δικαιώματα σε μισθούς και συντάξεις, οι προαγωγές και οι προσλήψεις. Σημαντική κατάκτηση των διεκδικήσεων αυτής της περιόδου είναι η θεσμοθέτηση του οικογενειακού δικαίου (διαζύγια) και η ποινικοποίηση της σεξουαλικής βίας (βιασμός, παρενόχληση). Μετά το πρώτο κύμα φεμινισμού το 1900 για διεκδικήσεις δημόσιου χώρου και το 2ο κύμα το 1960 για δικαιώματα και έμφυλη ταυτότητα, ακολουθούν άλλα δύο μεγάλα κύματα φεμινισμού, το τρίτο του ’80 διεκδικεί τη διαφορετικότητα, η οποία και αυτή καταπιέζεται από τα έμφυλα στερεότυπα

και το τέταρτο κύμα ίσως είναι αυτό που επικρατεί σήμερα: χρονολογείται από το 2010 και μετά και εστιάζει στην βία κατά των γυναικών κάθε είδους.

Σήμερα

Βία κατά των γυναικών:

Έμφυλη βία: Η έμφυλη βία είναι μία έκφραση του σεξισμού ο οποίος έχει κοινή βάση με την γυναικεία καταπίεση. Αυτός φυσικά ο διαχωρισμός των ρόλων στην κοινωνία βάσει του φύλου επιβεβαιώνεται με νόμους και ιδεολογία (τις σεξιστικές αντιλήψεις δλδ). Επίσης με αφορμή την τεκνοθεσία από ομόφυλα ζευγάρια έχει γίνει πάλι ένας λάθος συσχετισμός μεταξύ των φύλων στη βιολογία και στην κοινωνία. Οι βιολόγοι που είναι οι μοναδικοί αρμόδιοι να μιλούν για το βιολογικό φύλο, υποστήριξαν σε δημοσίευμα τους ότι τα βιολογικά φύλα καθορίζονται από 2 χρωμοσώματα το Χ και το Υ που είναι το αρσενικό, το θηλυκό αλλά ταυτόχρονα στην φύση και στον άνθρωπο έχουν παρατηρηθεί και άλλοι πολυμορφισμοί οπότε ο ισχυρισμός για τα 2 φύλα στη βιολογία δεν ισχύει. Βέβαια η προσπάθεια αυτή του διαχωρισμού των φύλων φυσικά και δεν αφορά τα αναπαραγωγικά φύλα (αρσενικό/θηλυκό)  αλλά τα κοινωνικά, είναι μια προσπάθεια κατανομής ρόλων που εξυπηρετεί τον καπιταλισμό.

Όλες λοιπόν οι διαφορές στην συμπεριφορά που προκύπτουν λόγω κοινωνικού φύλου και διαφορετικών προσδοκιών από το κάθε φύλο λέγεται σεξισμός. Τα κοινωνικά φύλα διαχωρίζουν ποιος είναι ο άντρας και ποια η γυναίκα, ώστε να μοιραστούν οι ρόλοι ανάλογα. Άντρας, ο κουβαλητής, ο αρχηγός – αρρενωπότητα –  αυτός που φέρνει χρήματα και έχει εξουσία στα υπόλοιπα μέλη της οικογένειας, γυναίκα, μητέρα, βράχος της οικογένειας, που είναι σεμνή, τρυφερή και δεν προκαλεί και πρέπει να υπακούει. Ο ρόλος της είναι να εργάζεται αμισθί για τις ανάγκες της οικογένειας και της αναπαραγωγής.

Οι ακραίες καταπιεστικές συμπεριφορές λόγω του έμφυλου διαχωρισμού οδηγούν σε φαινόμενα βίας κατά των γυναικών. Οι βίαιες αυτές συμπεριφορές πληθαίνουν και σε συνάρτηση με την οικονομική κρίση και τον εγκλεισμό στα χρόνια της πανδημίας τα ποσοστά περιστατικών ενδοοικογενειακής βίας συνεχώς αυξάνονται, κατά 60% στην Ευρώπη και 86% στη Ελλάδα το 2024 συγκριτικά με το 2023. Το 2024 αναφέρθηκαν σχεδόν 22.000 περιστατικά ενδοοικογενειακής βίας. Υπάρχει μια μεγάλη προσπάθεια ως προς τις καταγγελίες αυτών των περιστατικών βίας και κυρίως σεξουαλικής, γιατί τα ποσοστά των καταγγελιών είναι πολύ χαμηλά. Δεν υπάρχει καμία εμπιστοσύνη στη δικαιοσύνη ή στα συστήματα πρόληψης της ενδοοικογενειακής βίας. Αλλά και ακόμα σε περιπτώσεις επίθεσης από αγνώστους, η πιο συνηθισμένη αντίδραση της κοινωνίας είναι να κατηγορήσει το θύμα (victim blaming). Αλλά και η δικαιοσύνη εξετάζει τι φορούσε το θύμα, με ποινές χάδι για τους δράστες. Η θέση μας σε κάθε θύμα έμφυλης βίας είναι φυσικά με το θύμα γιατί η διαδρομή προς την καταγγελία είναι ήδη ένας δύσκολος δρόμος.

Γυναικοκτονία: Μια ακραία μορφή της έμφυλης βίας κατά των γυναικών είναι η αφαίρεση της ζωής μιας γυναίκας. Ο όρος γυναικοκτονία δεν έχει συμπεριληφθεί ακόμα ως νομικός όρος. Ο υπουργός δικαιοσύνης απέσυρε αυτή την τροπολογία για την αναγνώριση του όρου γυναικοκτονία που μεν εντάσσεται σε έναν ευρύ όρο εγκλήματος νομικά, ανθρωποκτονία, αλλά η νομική αναγνώριση δίνει βάρος ως προς το κίνητρο αυτής της πράξης που είναι αποτέλεσμα της κτητικότητας που έχουν οι άντρες σε μία γυναίκα, είτε κόρη είτε σύζυγος ή σύντροφος και συνήθως οι δράστες είναι οι πιο κοντινοί τους. Την υψηλότερη αύξηση, 187,5%, στις γυναικοκτονίες συνολικά σημείωσε το 2021 η Ελλάδα: από 8 περιστατικά το 2020 σε 23 το 2021 (εφσυν). Στην ΕΕ, η Κύπρος, η Μάλτα και η Κροατία έχουν συμπεριλάβει στους νόμους τους τον όρο γυναικοκτονία. Τον όρο έχει συμπεριλάβει και η Κόστα Ρίκα.

#Metoo: ένα παγκόσμιο κίνημα καταγγελίας των σεξουαλικών επιθέσεων. Το ελληνικό Metoo ξεκίνησε το 2020 από αθλήτρια και έφερε στο φως ένα ντόμινο νέων καταγγελιών σεξουαλικής βίας στο χώρο του θεάτρου.

Άμβλωση. Η νέα κυβέρνηση στις ΗΠΑ κάθε μέρα ψηφίζει και ένα νέο νόμο που καταπατά και καταρρίπτει διεκδικήσεις ετών όπως το δικαίωμα στην άμβλωση και στα δικαιώματα των ΛΟΑΤΚΙ ατόμων. Αλλά και στην Ευρώπη (Σλοβενία, Ουγγαρία, Πολωνία) η άμβλωση μπορεί να είναι διαθέσιμη για πολλές, αλλά το δικαίωμα στην ασφαλή άμβλωση είναι αγώνας για ακόμα περισσότερες

Συνεπιμέλεια

Στο όνομα της ισότητας και μετά από πιέσεις μελών της κυβέρνησης (ενεργοί μπαμπάδες) πέρασε ένας πρόχειρος νόμος χωρίς κανέναν σχεδιασμό που νομιμοποίησε την υποχρεωτική συνεπιμέλεια. Η νομοθεσία αυτή ευνοεί μόνο το γονιό που έχει περισσότερα χρήματα και μπορεί να ανταπεξέλθει στις δικηγορικές διαμάχες. Επίσης δεν υπάρχει καμία μέριμνα εάν ένας από τους γονείς είναι κακοποιητής. Αντίθετα ο νόμος επιβάλει τις καλές σχέσεις με όλη την οικογένεια.  Σε έναν κόσμο που δεν είναι ίσος, ο νόμος θα πρέπει να φροντίζει πάντα τους αδύναμους που συνήθως είναι οι γυναίκες

Σήμερα οι γυναίκες ναι μπορούν να ψηφίζουν, να μην υποχρεώνονται να πάρουν το όνομα του άντρα τους, να οργανώνονται σε σωματεία, να κατέχουν θέσεις ιεραρχίας (αν και λίγες), να έχουν κατακτηθεί πολλές από τις διεκδικήσεις του παρελθόντος και να είναι θεσμικά δεδομένα πλέον τα αιτήματα τους, όμως υπάρχει ένας σαφής διαχωρισμός στην καθημερινότητα. Στο χώρο της εργασίας εξακολουθούν να υπάρχουν διαφορές στις πληρωμές των γυναικών έναντι των αντρών αλλά η βασική διαφορά φαίνεται στην ιεραρχία. Οι γυναίκες σε υψηλά ιεραρχικές θέσεις είναι η μειοψηφία. Φαίνεται από τις ελάχιστες γυναίκες που εκπροσωπούν τη Βουλή, τις γυναίκες ακαδημαϊκούς, τις γυναίκες σε διευθυντικές θέσεις.

ΛΟΑΤΚΙ

Όλες οι έμφυλες διακρίσεις οδηγούν σε κάποια μορφής καταπίεση. Το τελευταίο κύμα φεμινισμού, που έδειξε μία έκρηξη την τελευταία δεκαετία, ανέδειξε πολλών ειδών έμφυλων καταπιέσεων λόγω ταυτότητας φύλου ή σεξουαλικού προσανατολισμού, ομάδων δηλαδή που ήταν πιο περιθωριοποιημένες ή άργησαν κάπως να απελευθερωθούν. Η καταπίεση των ΛΟΑΤΚΙ έχει την ίδια βάση με την γυναικεία καταπίεση στον καπιταλισμό και συνδέεται με την κεντρικότητα της πυρηνικής οικογένειας που αποτελεί το μέσο αναπαραγωγής της εργατικής τάξης, χωρίς κόστος για τον καπιταλιστή, οπότε οτιδήποτε μπορεί να διαταράξει αυτή τη μορφή της πυρηνικής οικογένειας δεν γίνεται αποδεκτό. Η ανάγκη παραγωγής αυτής της πυρηνικής οικογένειας παράγει τα στερεότυπα για τον προσδιορισμό του φύλου και τη σεξουαλικότητα των ανθρώπων.

Η ανάγκη αυτή που δημιουργεί ο καπιταλισμός, να λύσει δηλαδή το βιοποριστικό και αναπαραγωγικό θέμα των κοινωνιών χωρίς κόστος, κατασκευάζει την οικογένεια, το όργανο που θα εξασφαλίσει την αναπαραγωγή της εργατικής τάξης. Σε μια σοσιαλιστική κοινωνία το κοινωνικό κράτος αναλαμβάνει το ρόλο αυτό της οικογένειας ώστε η ανατροφή των παιδιών και οι δουλείες του νοικοκυριού να μην δεσμεύουν την γυναίκα μέσα στο σπίτι προσφέροντας εργασία χωρίς αμοιβή, δίνοντας της έτσι ελευθερία για συμμετοχή στην παραγωγική διαδικασία και στον ευρύτερο κοινωνικό βίο.  Ένα παράδειγμα είναι οι Σκανδιναβικές  Χώρες, όπου γυναίκες κατέχουν πολύ ενεργό ρόλο στη δημόσια ζωή και στην πολιτική κυρίως, αφού το κράτος αναλαμβάνει την ανατροφή των παιδιών, με δημόσιους παιδικούς σταθμούς, εκπαίδευση σε όλα τα επίπεδα.

Η σύγχρονη πάλη είναι ένας κοινός αγώνας ανδρών και γυναικών κατά της έμφυλης καταπίεσης. Μέσα από το σοσιαλισμό οι γυναίκες θα είναι ελεύθερες

Οι γυναίκες δεν είναι θύματα αλλά αγωνίστριες και διαθέτουν τεράστια δύναμη.

Η κοινωνία όπου οι γυναίκες θα συμμετέχουν πλήρως στα κοινά, θα είναι ισότιμες στο εργατικό δυναμικό (θέσεις ιεραρχίας) κι όπου η ανατροφή των παιδιών θα είναι συλλογική υπόθεση, η σοσιαλιστική, είναι αυτή που θα θέσει τη βάση για την απελευθέρωση ολόκληρης της ανθρωπότητας.