Ο «τρομερός» χειμώνας του 2022-3 έρχεται με… πόλεμο, ακρίβεια, φτώχεια, καταστολή

Το κεντρικό πολιτικό άρθρο του φύλλου 35 της εφημερίδας “Κόκκινο Νήμα” που κυκλοφορεί

Η φράση «για πρώτη φορά ύστερα από…» είναι πλέον κοινότοπη και από τις συχνότερα επαναλαμβανόμενες στον διεθνή και εγχώριο Τύπο όταν γίνεται λόγος για τα οικονομικά και (γεω)πολιτικά «φαινόμενα» της εποχής. Για πρώτη φορά ύστερα από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, ένας πόλεμος στην Ευρώπη, ο πόλεμος στην Ουκρανία – παρόλο που το μέτρημα είναι λάθος, αφού… παραλείπεται η ιμπεριαλιστική επίθεση στη Σερβία. Για πρώτη φορά ύστερα από το 1989, εικόνες ενός ακόμη πιο επικίνδυνου Ψυχρού Πολέμου, που έχει ήδη μια ενεργό εστία και μια δεύτερη «εν αναμονή» (την Ταϊβάν). Για πρώτη φορά εδώ και 40 χρόνια, τόσο υψηλός πληθωρισμός (και πολύ υψηλότερη ακρίβεια), στην Ελλάδα, την Ευρώπη, διεθνώς. Για πρώτη φορά από τη δεκαετία του ’70, μια ενεργειακή κρίση της οποίας το τέλος δεν διαφαίνεται.

Για πρώτη φορά εδώ και… 500 χρόνια, τα 2/3 των χωρών της Ευρώπης τελούν υπό προειδοποίηση τόσο καταστροφικής ξηρασίας – όπως εκτιμά το Παρατηρητήριο Ξηρασίας (Global Drought Observatory) που αποτελεί τμήμα του ερευνητικού μηχανισμού της Κομισιόν. Για πρώτη φορά ύστερα από το τέλος του Ψυχρού Πολέμου (αν όχι ύστερα από το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου) συσσωρεύονται -και ονοματοδοτούνται… επισήμως γιατί πρόκειται να μας συνοδεύουν για καιρό- τόσες κρίσεις: γεωπολιτική, κλιματική, ενεργειακή, επισιτιστική, υγειονομική αλλά και δημόσιας υγείας (που δεν ταυτίζονται), κρίση του «ελεύθερου εμπορίου» (με μετωνυμίες όπως κρίση εφοδιαστικής αλυσίδας κ.λπ.), δίπλα σε αυτές με τις οποίες έχουμε… εξοικειωθεί ύστερα από το 2008 και αποτελούν παραμέτρους της «καθαυτό» οικονομικής κρίσης (κρίση χρέους, κρίση παραγωγικότητας, κρίση ρυθμών ανάπτυξης). Και στα καθ’ ημάς, για πρώτη φορά από την πτώση της χούντας των συνταγματαρχών, μια ακροδεξιά κυβέρνηση. Για πρώτη φορά πρωθυπουργός ισχυρίζεται ότι η παρακολούθηση των τηλεφωνικών συνομιλιών του αρχηγού του τρίτου σε εκλογική δύναμη πολιτικού κόμματος ήταν «νόμιμη» πλην πολιτικά «απρεπής». Για πρώτη φορά επικεφαλής της ΕΥΠ, που μάλιστα κατέλαβε τη θέση ύστερα από το ξέσπασμα του σκανδάλου, δηλώνει ευθαρσώς ότι «ουδείς εξαιρείται των παρακολουθήσεων» – οποτεδήποτε στην περίοδο ύστερα από το 1974 θα τον είχαν συμβουλεύσει ή και υποχρεώσει να μην εκφράσει δημόσια τέτοιες πεποιθήσεις και να μην αποκαλύψει έτσι ωμά τέτοιες σκληρές πραγματικότητες…
Όταν τόσες πολλές καταστάσεις και «φαινόμενα», οικονομικά, κοινωνικά και (γεω)πολιτικά προσδιορίζονται με τη φράση «για πρώτη φορά ύστερα από…» ή με παραπλήσιες (όπως διάφορα γένη και κλίσεις του επιθέτου πρωτοφανής), τότε η ανθρωπότητα έχει κάνει ένα γενναίο άλμα προς τα πίσω. Επειδή όμως δεν θέλουμε να κοινωνιολογούμε αορίστως, οφείλουμε να διαπιστώσουμε ότι ο καπιταλισμός υποχρεώνει την ανθρωπότητα σε ένα γενναίο ιστορικό άλμα προς τα πίσω˙ ότι βιώνει μια γενικευμένη κρίση που διαχέει τα τοξικά της απόβλητα σε όλη την έκταση και όλες τις πτυχές της κοινωνίας και των διεθνών σχέσεων. Στη γεροντική του παρακμή και σκλήρυνση, ο καπιταλισμός καταστρέφει συστηματικά κάθε κεκτημένο και κάθε σταθερά. Σύμφωνα με το μότο του Ουίνστον Τσόρτσιλ: το μόνο που μπορεί να υποσχεθεί, είναι αίμα και δάκρυα˙ πόλεμος, ακρίβεια, φτώχεια, καταστολή, που σε όλα ανεξαιρέτως αξίζει πλήρως ο προσδιορισμός «για πρώτη φορά ύστερα από…».

Προετοιμασίες για τον χειμώνα…

Τούτων δοθέντων και ενώ ΗΠΑ (και οι προθυμότεροι των συμμάχων τους (Μ. Βρετανία κ.λπ.), Κίνα και Ρωσία με τις διεθνοπολιτικές και διπλωματικές, διπλωματικές, τις εξοπλιστικές, τις οικονομικές κ.λπ. προϋποθέσεις οργάνωσης της αντιπαράθεσης του μπλοκ της ιμπεριαλιστικής Δύσης με το μπλοκ της ιμπεριαλιστικής Ανατολής σκορπώντας σε όλο τον πλανήτη τη μυρουδιά του μπαρουτιού, στη Γηραιά Ήπειρο όλες οι κυβερνήσεις, μη εξαιρουμένων των καλυτέρων των οικογενειών, ασχολούνται με τις προετοιμασίες για τον επερχόμενο «τρομερό» χειμώνα του 2022. Όταν η ενεργειακή κρίση θα χτυπήσει «κόκκινο» προκαλώντας πρωτοφανή φαινόμενα, με δελτίο στα καύσιμα και το ηλεκτρικό ρεύμα, με οικογένειες που θα στερηθούν (πόσο, θα το μάθουμε στην πράξη) το ζεστό νερό και τη θέρμανση, με την προηγηθείσα από τον Μάιο ξηρασία να προσθέτει και το πρόβλημα της λειψυδρίας και το ενδεχόμενο δελτίου στο νερό (ιδιαίτερα στη Μ. Βρετανία). Αν όμως το πρόβλημα των ελλείψεων προδιαγράφεται ως αυτό που θα έχει κατεξοχήν συνέπειες με τις οποίες δεν είναι εξοικειωμένες οι ευρωπαϊκές κοινωνίες, το παρεμφερές πρόβλημα της ενεργειακής φτώχειας αναμένεται να προσλάβει επίσης πολύ οξυμμένες μορφές. Οι τιμές του φυσικού αερίου και του ηλεκτρικού ρεύματος αναμένεται να αυξηθούν σε ακόμη ανώτερα -και μάλλον πρωτοφανή- επίπεδα. Το δεδομένο αυτό (υπο)στηρίζει εκτιμήσεις ότι ο πληθωρισμός και η ακρίβεια, όχι μόνο στα προϊόντα ενέργειας αλλά σε όλη την γκάμα των προϊόντων, θα παραμείνουν πολύ υψηλά και ίσως μάλιστα να αυξηθούν, καθιστώντας την πρόσβαση σε αυτά πολύ δύσκολη για μεγάλο ποσοστό νοικοκυριών. Αυτό σημαίνει ενεργειακή φτώχεια, και φτώχεια γενικώς… Τέλος (αν υπάρχει τέλος), μην ξεχνάμε την επισιτιστική κρίση. Αυτή θα χτυπήσει με ιδιαίτερη σκληρότητα χώρες της Ασίας, της Αφρικής και της Μ. Ανατολής, θα υπονομεύσει το πρόγραμμα επισιτιστικής βοήθειας του ΟΗΕ χάρη στο οποίο επιβιώνουν πάνω από 300 εκατ. άνθρωποι στις πιο φτωχές χώρες και περιοχές του πλανήτη, αλλά δεν θα αφήσει ανέγγιχτη ούτε την Ευρώπη. Μια άβολη αλήθεια, που γι’ αυτό δεν λέγεται ούτε γράφεται παρά μόνο σε «ειδική» αρθρογραφία, είναι ότι οι αιτίες της επισιτιστικής κρίσης ωριμάζουν διαρκώς και για λόγους ανεξάρτητους του πολέμου, των περίφημων εφοδιαστικών αλυσίδων κ.λπ., που «απλώς» την επιδεινώνουν. Οι αιτίες αυτές σχετίζονται με την κλιματική αλλαγή και τις συνέπειές της: πιο συχνές και πιο καταστροφικές πυρκαγιές, εντεινόμενη ξηρασία, λειψυδρία και μόλυνση υδροφόρου ορίζοντα, ερημοποίηση περιοχών, καταστροφή σμηνών μελισσών που επιτελούν το απαραίτητο έργο της επικονίασης κ.λπ. Επιπρόσθετα όλων αυτών, πρέπει τώρα να συνυπολογίσουμε τα προβλήματα με τις σοδειές σε Ουκρανία και Ρωσία, τις δυτικές κυρώσεις και τα ρωσικά «αντίμετρα» που δημιουργούν προβλήματα στις εφοδιαστικές αλυσίδες και την προμήθεια λιπασμάτων, την κερδοσκοπία στα χρηματιστήρια εμπορευμάτων που βάζει επιπλέον «καπέλο» στις τιμές πάνω από την αναμενόμενη αύξηση λόγω ελλείψεων στην προσφορά.
Πώς αντιδρούν οι κυβερνήσεις σε όλα αυτά; Με τρόπους που «αρμόζουν» στον καπιταλισμό, στην ιερή αρχή του κέρδους αυτών που ζουν από την εργασία των άλλων, στα δόγματα του νεοφιλελευθερισμού και στα ανταγωνιζόμενα κρατικά συμφέροντα:
• Συνεχίζουν την «ομοιοπαθητική» του πολέμου, του γεωπολιτικού, εξοπλιστικού και οικονομικού ανταγωνισμού. Ήδη μια νέα, ενεργός αλλά όχι «θερμή» προς το παρόν εστία προστίθεται στην Ουκρανία: η Ταϊβάν.
• Δεν γνωρίζουν άλλον τρόπο να καταπολεμήσουν τον πληθωρισμό παρά την αύξηση των επιτοκίων, παρόλο που όλοι συμφωνούν ότι τώρα ο πληθωρισμός δεν οφείλεται σε υπερβάλλουσα ζήτηση αλλά σε προβλήματα προσφοράς, μετατρέποντας την οικονομική επιβράδυνση σε ύφεση. Μόνο η ύφεση μπορεί να γιατρέψει τον πληθωρισμό, φωνάζουν χωρίς να το δηλώνουν οι κεντρικές τράπεζες και υπόσχονται -κι αυτές με τη σειρά τους- πόνο (ένταση φτώχειας και ανεργίας), αλλά «απαραίτητο» για να εκλείψει το κακό.
• Αντίθετα, γνωρίζουν πολύ καλά τον τρόπο να στηρίξουν απέναντι στην ακρίβεια που μειώνει δραματικά τους πραγματικούς μισθούς την εργαζόμενη πλειονότητα, αυτούς/ές που ζουν από την εργασία τους κι όχι από την εργασία των άλλων, αλλά δεν τον επιλέγουν γιατί θα υπονόμευε τα καπιταλιστικά κέρδη. Θρηνούν προκαταβολικά για το κακό που θα μας βρει από τον «φαύλο κύκλο αυξήσεων τιμών και μισθών», δεν αυξάνουν τους μισθούς και δεν καθιερώνουν την αυτόματη τιμαριθμική αναπροσαρμογή στο ύψος του πληθωρισμού και, αντ’ αυτών, ασκούν «επιδοματική πολιτική» – αυτή που όταν πρόκειται για επιδόματα του κοινωνικού κράτους καταριούνται σαν αντιαναπτυξιακή. Το κάνουν γιατί δεν έχουν καμία σχέση με τα επιδόματα του κοινωνικού κράτους: δεν είναι απευθείας επιδότηση εργαζόμενων ή φτωχών, αλλά επιδότηση των κερδοσκόπων της ενέργειας από την οποία επωφελούνται τα νοικοκυριά: η επιδότηση της κιλοβατώρας ηλεκτρικού ρεύματος θα πάει κατευθείαν στα ταμεία της ΔΕΗ και των άλλων «παρόχων» ηλεκτρικού ρεύματος χωρίς καν ενδιάμεση στάση στους λογαριασμούς των καταναλωτών, όσο για το fuel pass, η ψηφιακή κάρτα θέλει ακριβώς να διασφαλίσει ότι η επιδότηση δεν θα κάνει στάση στους λογαριασμούς των καταναλωτών με κίνδυνο να διαφύγει στη χρηματοδότηση άλλων αναγκών, αλλά θα πάει στα σίγουρα στα ταμεία των βενζινάδικων και μέσω αυτών στα ταμεία των εταιρειών πετρελαίου. Παρόλο όμως αυτό της τον «ενάρετο» με τα καπιταλιστικά κριτήρια χαρακτήρα, έχει κι αυτή η επιδοματική πολιτική τα όριά της, που επιβάλλονται από την αρχή της «δημοσιονομικής πειθαρχίας»: χρειαζόμαστε ισοσκελισμένους προϋπολογισμούς και πρωτογενή πλεονάσματα, γιατί ο «δίκης οφθαλμός» των αγορών κοιτάζει από ψηλά και αν τα κράτη δεν σωφρονιστούν, θα τους επιβληθεί η ποινή της εξόδου από τις αγορές και της χρεοκοπίας…
• Όσον αφορά την κλιματική αλλαγή/κρίση, επιστρέφουμε ξανά στον κανόνα του «δεν γνωρίζουν άλλον τρόπο»: όταν εμφανίζεται ένα πρόβλημα, αναθέτουν τη λύση του στην αγορά ή και εγκαθιδρύουν επιτούτου μια αγορά. Έχουν αναθέσει λοιπόν, κατά τα ειωθότα, τη λύση του προβλήματος στο ιδιωτικό κεφάλαιο (με τις πράσινες μπίζνες) και στην παγκόσμια αγορά/χρηματιστήριο ρύπων! Τα εθνικά σχέδια «απανθρακοποίησης» έχουν γίνει -προσωρινά», δηλαδή για τα επόμενα 2-3 χρόνια και βλέπουμε- σχέδια επιστροφής στον άνθρακα και στην πυρηνική ενέργεια! Ο καπιταλισμός στα «καλύτερά του», παράλογος και επικίνδυνος όχι απλώς για τις συνθήκες ζωής μας αλλά για την ίδια τη ζωή πάνω στον πλανήτη, απόλυτα μέσα στο πνεύμα όσων διεκτραγωδούνται και διακωμωδούνται ταυτόχρονα στην ταινία «Don’t look up!».

…και τις «ταραχές»

Τούτων δοθέντων, δεν είναι τυχαίο που οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις προβλέπουν και προετοιμάζονται για «ταραχές» τους επόμενους μήνες. Ο πρόεδρος της Γαλλίας Εμανουέλ Μακρόν προειδοποίησε τον γαλλικό λαό αυτό που έρχεται ύστερα από τις διακοπές είναι μια «μεγάλη ανατροπή» που σηματοδοτεί το «τέλος της αφθονίας», των «βεβαιοτήτων», της «ανεμελιάς». Φρονίμως ποιών, λοιπόν, αποφάσισε να συνδράμει το έργο των δυνάμεων καταστολής ώστε να μην εξαντληθούν από τις υπερωρίες για την αντιμετώπιση των «ταραχών», με εθελοντικό σώμα πολιτών/πολιτοφυλάκων που θα πάρουν ταχύρρυθμη εκπαίδευση 10 ημερών στα όπλα (μπορεί να χρειαστεί να πυροβολήσουν «ταραξίες» οι εθελοντές, να ξέρουν πώς θα το κάνουν «σωστά»…)!
Ο Γερμανός καγκελάριος Σολτς δεν έκανε τέτοιες προειδοποιήσεις, γιουχαΐστηκε όμως άσχημα σε μία ομιλία του, ανακοίνωσε αμέσως μείωση του ΦΠΑ και έφυγε εσπευσμένα για τον Καναδά για να ζητιανέψει ενεργειακά προϊόντα. Τις προειδοποιήσεις ανέλαβαν ο αντικαγκελάριος Χάμπεκ, ο υπεύθυνος της Αρχής ενέργειας και άλλοι αξιωματούχοι, εν μέσω δημοσιευμάτων ότι τον χειμώνα θα επιστρατευτούν από τους πολίτες «μαζικά» τα καυσόξυλα για να μην παγώσουν από το κρύο. Ανάμεσα σε αυτούς, ο Στέφαν Κράμερ, επικεφαλής της υπηρεσίας πληροφοριών του κρατιδίου της Θουριγγίας, διορατικός όπως απαιτεί η δουλειά του, προέβλεψε κοινωνικές αναταραχές μπροστά στις οποίες οι διαδηλώσεις ενάντια στα μέτρα για την πανδημία θα μοιάζουν με «παιδικό πάρτι γενεθλίων» (…) και κάλεσε τους πολίτες να είναι πολύ προσεκτικοί για να μη βρεθούν δίπλα-δίπλα με «ακροδεξιούς εξτρεμιστές».
Στην Ιταλία πάλι, οι «ακροδεξιοί εξτρεμιστές» αναμένεται να αναρριχηθούν στην κυβέρνηση, καθώς οι δημοσκοπήσεις ενόψει των εκλογών στις 25 Σεπτεμβρίου δείχνουν ευρύ προβάδισμα του συνασπισμού ακροδεξιάς και φασίζουσας ακροδεξιάς (Μπερλουσκόνι, Σαλβίνι και Μελόνι), με την τελευταία, επικεφαλής των «Αδελφών για την Ιταλία», που βρίσκονται δεξιότερα της Λέγκας του Βορρά, να είναι φαβορί για να αναλάβει την πρωθυπουργία! Η Ιταλία, χώρα που έχει μπει στα «ραντάρ» των αγορών λόγω του τεράστιου χρέους της και του «πολιτικού ρίσκου» που ενέχουν οι πολιτικές της εξελίξεις, θα βιώσει πολύ σκληρά τον επερχόμενο χειμώνα. Ήδη hedge funds με δύναμη πυρός 29 δισ. ευρώ, έχουν συνασπιστεί με στόχο να επιτεθούν στα ιταλικά ομόλογα ποντάροντας σε ιταλική χρεοκοπία!
Προς ολοκλήρωση της εικόνας, αξίζει να ειπωθεί ότι στη χώρα που μοιάζει εδώ και δεκαετίες να έχει απαλλαγεί από τις σκοτούρες σοβαρών κοινωνικών και πολιτικών διλημμάτων, την Ελβετία, ανησυχούν επίσης για «ταραχές». Ο επίσης προνοητικός Fredy Fässler, αρχηγός της αστυνομίας σε ένα από τα μεγαλύτερα ελβετικά καντόνια, προέβλεψε τον κίνδυνο ταραχών και λεηλασιών με ανατριχιαστικά εύγλωττο τρόπο:
«Φανταστείτε, να μην μπορείτε πλέον να κάνετε ανάληψη χρημάτων στο ΑΤΜ, να μην μπορείτε πλέον να πληρώνετε με την κάρτα στο κατάστημα ή να ανεφοδιάζετε το ρεζερβουάρ σας στο βενζινάδικο.
Η θέρμανση να σταματά να λειτουργεί και να κάνει κρύο. Οι δρόμοι να σκοτεινιάζουν
Είναι προφανές ότι ο πληθυσμός θα επαναστατούσε ή ότι θα υπήρχε λεηλασία», αναφέρει σε δηλώσεις του στην ελβετική γερμανόφωνη καθημερινή εφημερίδα «Blick» ο Fässler, υποδεικνύοντας ότι οι αρχές της χώρας θα πρέπει να λάβουν μέτρα για να προετοιμαστούν για τέτοια ακραία σενάρια.

Ελλάδα: σκάνδαλο υποκλοπών, κυβερνητική φθορά, ρεκόρ ακρίβειας

Στην Ελλάδα, η «ανεμελιά» των διακοπών υπογραμμίστηκε από τις πολύ καλές καλές επιδόσεις του τουρισμού. Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι το φθινόπωρο και ο χειμώνας δεν θα είναι εξίσου σκληροί. Πολιτικοί και οικονομικοί κίνδυνοι κυκλώνουν τον ελληνικό καπιταλισμό, και η πικρή πείρα του μνημονιακού κύκλου που άνοιξε το 2010 -χωρίς να κλείσει ποτέ ουσιαστικά- τεκμηριώνει επαρκώς ότι αυτοί οι κίνδυνοι, ανεξάρτητα από οτιδήποτε άλλο, μετατρέπονται πάντα σε λεηλασία δικαιωμάτων και κατακτήσεων των εργαζόμενων τάξεων:
• Στην Ελλάδα ο πληθωρισμός κινείται σε επίπεδα 2,5 εκατοστιαίων μονάδων πάνω από τον μέσο ευρωπαϊκό.
• Παρά τις καλές επιδόσεις του τουρισμού, το έλλειμμα τρεχουσών συναλλαγών είναι πάνω από το 5% του ΑΕΠ. Αυτό σημαίνει μεγάλες ανάγκες χρηματοδότησης από το εξωτερικό, τομέας όπου περιμένουν βλοσυρές οι αγορές, με το χρηματιστήριο, την αγορά ομολόγων, τα συναλλαγματικά διαθέσιμα και τις ξένες επενδύσεις να μη στέλνουν ελπιδοφόρα μηνύματα για τις ροές κεφαλαίων από το εξωτερικό.
• Οι πραγματικοί επιτηρητές του ελληνικού χρέους (που παραμένει το υψηλότερο πανευρωπαϊκά ως ποσοστό του ΑΕΠ), οι αγορές πιέζουν ήδη τις αποδόσεις των ελληνικών ομολόγων, σε συνθήκες που η ισοτιμία του ευρώ «βουλιάζει» και κερδοσκοπικά κεφάλαια συνασπίζονται για επιθέσεις στα ελληνικά ομόλογα.
• Σε αυτά προστίθεται τώρα, σαν… οικονομικό πρόβλημα, η διαγραφόμενη «πολιτική αστάθεια» (στη γλώσσα των αγορών «πολιτικό ρίσκο»).
• Άρχισαν ήδη οι πιέσεις, από τις αγορές αλλά και από τις Βρυξέλλες, για επάνοδο στη δημοσιονομική πειθαρχία, καθώς η επιδοματική πολιτική της κυβέρνησης θεωρείται «σπάταλη». Σημειώνεται ότι μόνο η επιδότηση για το ηλεκτρικό ρεύμα τον Σεπτέμβριο θα κοστίσει έως 2 δισ. ευρώ και για να συνεχιστεί μέχρι και τον Μάρτιο, θα απαιτηθούν συνολικά έως και 16 δισ. ευρώ μόνο γι’ αυτό, χωρίς να λογαριάσουμε άλλες κατηγορίες «στήριξης» ή το κόστος μέτρων που έχουν εξαγγελθεί για το 2023! Οι επιτηρητές, αγορές και Βρυξέλλες, βλέπουν τον κίνδυνο εκτροχιασμού των στόχων για πρωτογενές πλεόνασμα το 2023.
Όποια και αν είναι η απάντηση στο ερώτημα «ποιος και γιατί ‘‘έδωσε’’ τον Μητσοτάκη για τις υποκλοπές», το αποτέλεσμα είναι ότι για τη «διεθνή κοινότητα» έχει ήδη ανακύψει πρόβλημα «κυβερνησιμότητας» στην Ελλάδα: η υπόθεση της συγκρότησης «αποτελεσματικής» κυβέρνησης ύστερα από τις επερχόμενες εκλογές περιπλέκεται σοβαρά…
Με αυτά δεδομένα, το επερχόμενο φθινόπωρο και κυρίως ο χειμώνας αναμένονται σκληροί και «ταραχώδεις» – στην Ευρώπη και την Ελλάδα. Οι κυβερνήσεις προετοιμάζονται για τις αναπόφευκτες «ταραχές». Και η Αριστερά πρέπει να ετοιμαστεί αναλόγως για να οργανώσει την κοινωνική διαμαρτυρία και αντίσταση. Σε τέτοιες συνθήκες, η «ανεμελιά», το business as usual και ο σεχταρισμός θα έχουν βαρύ κόστος! Τελευταίο αλλά όχι ασήμαντο: η Αριστερά πρέπει να πάρει πολύ στα σοβαρά τις εκτιμήσεις ότι θα βγει στον δρόμο και η άκρα δεξιά, σηκώνοντας μεταξύ άλλων και φιλορωσική σημαία. Αυτό το τελευταίο ας το «μετρήσει» η φιλορωσική πατριωτική Αριστερά, που κρυφά ή φανερά υποστηρίζει τον Πούτιν σαν… αναμορφωτή των διεθνών σχέσεων.