Της Σάσας Χασάπη
Με την κατάθεση προς διαβούλευση του νομοσχεδίου για την τηλεργασία επιβεβαιώθηκαν οι εκτιμήσεις ότι μια νέα μορφή εργασίας, που αξιοποιήθηκε μέσα στην πανδημία από εργοδότες και κράτος, ήρθε για να μείνει. Η τηλεργασία στο Δημόσιο ορίζεται πια σαν κανονικότητα που θα μπορεί να αφορά ποσοστό έως 25% των εργαζομένων σε κάθε φορέα απασχόλησης. Το νομοσχέδιο αναφέρει πως σκοπός του νόμου είναι να ορίσει το πλαίσιο εφαρμογής της τόσο σε έκτακτες όσο και σε κανονικές συνθήκες και παρά την αναφορά στον οικειοθελή χαρακτήρα εφαρμογής της, ορίζεται ξεκάθαρα πως σε περίπτωση έκτακτων αναγκών ή συνθηκών για την υπηρεσία, ο εργαζόμενος οφείλει να αποδεχτεί την πρόταση του εργοδότη για τηλεργασία. Ως χώρος εργασίας ορίζεται το σπίτι του τηλεργαζόμενου και η παροχή εξ αποστάσεως εργασίας γίνεται μέσω διαδικτύου, ενώ ο φορέας δεν είναι υποχρεωμένος να παρέχει στον/την εργαζόμενο/η τις υποδομές γι’ αυτό.
Επιπλέον, παρότι γενικά δεν επιτρέπει την παρακολούθηση του χρόνου εργασίας από τον εργοδότη με κάμερα ή οποιονδήποτε άλλον τρόπο, αναφέρει ως εξαίρεση την περίπτωση να επιβάλλεται κάτι τέτοιο από τις λειτουργικές ανάγκες του φορέα – κάτι που αφήνει ορθάνοιχτο το «παράθυρο» της κατάχρησης και της αυθαιρεσίας.
Πίσω από τις προφάσεις, οι πραγματικοί λόγοι
Είναι φανερό ότι το περιεχόμενο του νομοσχεδίου έρχεται να επικυρώσει τις νέες εργασιακές συνθήκες που ισχύουν για μεγάλο κομμάτι εργαζομένων εδώ και έναν χρόνο στις συνθήκες της πανδημίας. Η νεοφιλελεύθερη εμμονή της κυβέρνησης να μην παίρνει πραγματικά μέτρα προστασίας στους εργασιακούς χώρους έχει αναγάγει την εφαρμογή της εξ αποστάσεως εργασίας σε ιδιωτικό και δημόσιο τομέα σε πανάκεια για την αντιμετώπιση της διασποράς του ιού. Η τηλεργασία παρουσιάζεται έτσι σαν μονόδρομος σε συνθήκες πανδημίας, αλλά αυτός δεν είναι ο πραγματικός λόγος εφαρμογής και επέκτασής της.
Το παράδειγμα της καθολικής εφαρμογής εξ αποστάσεως εκπαίδευσης στα δημόσια σχολεία είναι πολύ διδακτικό. Ακόμα και πριν την εμφάνιση του ιού, η συζήτηση για παροχή τηλεκπαίδευσης είχε ανοίξει και μάλιστα είχαμε την πιλοτική εφαρμογή της σε τρία απομακρυσμένα νησιά της χώρας ως εναλλακτική λύση στις προσλήψεις εκπαιδευτικών. Με την εξάπλωση του ιού παρουσιάστηκε ως έκτακτη συνθήκη και μετά από έναν χρόνο εφαρμογής της νομιμοποιήθηκε ως μορφή «κανονικής» εκπαίδευσης με τηλεαπουσίες μαθητών, τηλεδιαγωνίσματα, τηλεξετάσεις. Η πλειονότητα των μαθητών και εκπαιδευτικών αναγκάστηκε να χρηματοδοτήσει με το οικογενειακό εισόδημα ή τον μισθό την αναβάθμιση των δικτύων πρόσβασης και του εξοπλισμού, ενώ μεγάλη μερίδα μαθητών που δεν είχε αυτές τις δυνατότητες αποκλείστηκε εντελώς από την εκπαίδευση. Η αδυναμία αυτή παρουσιάστηκε από το υπουργείο παιδείας σαν ατομική ευθύνη των οικογενειών που δεν είχαν τα μέσα πρόσβασης στην τηλεδιδασκαλία, η δε άρνηση των εκπαιδευτικών να συναινέσουν σε αυτό το έγκλημα σαν ανυπακοή, που αντιμετωπίστηκε με αυταρχισμό και πειθαρχικά.
Είναι βέβαιο πως το νομοσχέδιο αυτό έρχεται να επιβάλει το παραπάνω μοντέλο της τηλεργασίας σε όλο το Δημόσιο και πως αυτό θα λειτουργήσει σαν πιλότος για την τηλεργασία και στον ιδιωτικό τομέα.
Η εξ αποστάσεως εργασία δεν είναι κάτι καινούριο, προβλέπεται στην Ελλάδα τουλάχιστον από το 2010 με τον νόμο 3864 και εφαρμοζόταν για μονοψήφια ποσοστά εργαζομένων πριν την εμφάνιση του κορονοϊού. Η πανδημία αξιοποιήθηκε στο έπακρο από κυβέρνηση και εργοδότες για την εφαρμογή της σε μεγαλύτερα ποσοστά εργαζομένων, που πρόσφεραν εργασία από το σπίτι, μετατρέποντας την σε μια νέα, ανερχόμενη μορφή εργασίας.
Ποιος κερδίζει από την εφαρμογή της τηλεργασίας;
Κυβέρνηση και εργοδότες επιχειρηματολογούν πως ο εργαζόμενος κερδίζει από τον χρόνο μετάβασης στην εργασία, το κόστος μεταφοράς του κ.λπ., αλλά η πραγματικότητα είναι διαφορετική. Αρκεί μια ματιά σε οδηγία του ΣΕΒ για την τηλεργασία που χρονολογείται ήδη από το 2019, όπου αναφέρεται χαρακτηριστικά: Για τις επιχειρήσεις, τα κυριότερα οφέλη είναι η αύξηση της παραγωγικότητας μέχρι και 50%, η προσέλκυση και διατήρηση προσωπικού νεότερων ηλικιών, η μείωση των λειτουργικών εξόδων, αλλά και η μείωση εκτάκτων απουσιών. Για το ευρύτερο κοινωνικό σύνολο η τηλεργασία αυξάνει τις ευκαιρίες απασχόλησης για κοινωνικές ομάδες που έως σήμερα είχαν περιορισμένη δυνατότητα παροχής εργασίας π.χ. ΑμΕΑ και νέες μητέρες. Αναφέρει επίσης πως το όφελος για τις επιχειρήσεις και τους εργαζόμενους από την εφαρμογή της τηλεργασίας έχει υπολογιστεί από 52 εκ. δολάρια σε ΗΒ και Καναδά έως 645 εκ. δολάρια ετησίως στις ΗΠΑ.
Αλλά και η εμπειρία των εργαζομένων από την παροχή τηλεργασίας αποδεικνύει πως δεν έχουν κάποιο όφελος από αυτήν. Αντίθετα, αυτό που έχει διαπιστωθεί από την εφαρμογή της είναι η ταύτιση του προσωπικού και εργασιακού χρόνου εις βάρος του πρώτου και η απώλεια ελεύθερου χρόνου. Επιπλέον, η μεταφορά του κόστους για σύνδεση και εξοπλισμό από τον εργοδότη στον εργαζόμενο, η καταστρατήγηση ωραρίων μέσω της «διαρκούς διαθεσιμότητας», η εντατικοποίηση του ελέγχου του ωραρίου εργασίας, η εξατομίκευση του εργαζόμενου και η αποχή από συλλογικές διαδικασίες όπως η συνέλευση και το σωματείο, και η επιβάρυνση κυρίως των γυναικών που επιστρέφουν ξανά μέσα στο σπίτι και χάνουν κεκτημένα δικαιώματα όπως γονικές άδειες κ.λπ.
Το εργατικό κίνημα και τα συνδικάτα πρέπει να είναι σε επαγρύπνηση ενάντια στα παραπάνω σχέδια κυβέρνησης και εργοδοτών τη στιγμή που δικαιώματα των εργαζομένων όπως το 8ωρο, η απεργία, ο συνδικαλισμός χτυπιούνται. Οι νέες τεχνολογίες και τηλεπικοινωνίες μπορεί ν’ αποτελούν πρόοδο, αλλά μόνο όταν αποφέρουν οφέλη στα λαϊκά στρώματα και την εργατική τάξη, όχι στους εργοδότες και τα αφεντικά.
ΛΙΓΟΤΕΡΑ ΨΕΜΑΤΑ ΚΑΙ ΠΙΟ ΠΟΛΛΗ ΔΟΥΛΕΙΑ!
Το άρθρο 66 τού νομοσχέδιου που ρυθμίζει τα της τηλεργασίας, σύμφωνα με το κείμενο που έχει δοθεί στη δημοσιότητα για διαβούλευση, κάνει τα περισσότερα από αυτά που καταγγέλλει η αρθρογράφος κομματάκια και θρύψαλα! Ιδού:
______________________________
ΚΕΦΑΛΑΙΟ Β: ΡΥΘΜΙΣΕΙΣ ΓΙΑ ΣΥΓΧΡΟΝΕΣ ΜΟΡΦΕΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ
Άρθρο 66 Τηλεργασία – Αντικατάσταση του άρθρου 5 του ν. 3846/2010
Το άρθρο 5 του ν. 3846/2010 (Α 66), όπως ισχύει, αντικαθίσταται ως εξής:
«1. Τηλεργασία είναι η εξ αποστάσεως παροχή της εξαρτημένης εργασίας του εργαζομένου και με τη χρήση της τεχνολογίας, δυνάμει της σύμβασης εργασίας πλήρους, μερικής, εκ περιτροπής ή άλλης μορφής απασχόλησης, η οποία θα μπορούσε να παρασχεθεί και από τις εγκαταστάσεις του εργοδότη.
2. Η τηλεργασία συμφωνείται εγγράφως μεταξύ εργοδότη και εργαζομένου κατά την πρόσληψη ή με έγγραφη τροποποίηση της σύμβασης εργασίας.
3. Κατ’ εξαίρεση, η τηλεργασία επιβάλλεται μονομερώς:
α) Από τον εργοδότη, για λόγους προστασίας της δημόσιας υγείας και για όσο χρόνο διαρκεί η ανάγκη αυτή.
β) Από τον εργαζόμενο, σε περίπτωση τεκμηριωμένου κινδύνου υγείας του, ο οποίος θα αποφευχθεί αν εργάζεται μέσω τηλεργασίας και όχι στις εγκαταστάσεις του εργοδότη και για όσο χρόνο διαρκεί η ανάγκη αυτή. Με κοινή απόφαση των Υπουργών Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων και Υγείας καθορίζονται οι παθήσεις, νοσήματα ή αναπηρίες του εργαζομένου που μπορούν να τεκμηριώσουν τον κίνδυνο υγείας της περ. α).
4. Κατά την τηλεργασία, ο εργοδότης αναλαμβάνει το κόστος που προκαλείται στον εργαζόμενο από τη μορφή αυτή εργασίας, όπως ιδίως το κόστος του εξοπλισμού, εκτός εάν συμφωνηθεί να γίνεται χρήση εξοπλισμού του εργαζομένου, των τηλεπικοινωνιών, της συντήρησης του εξοπλισμού, της αποκατάστασης των βλαβών και κάθε τι άλλο σχετικό. Παρέχει στον εργαζόμενο τεχνική υποστήριξη για την παροχή της εργασίας του και αναλαμβάνει να αποκαταστήσει τις δαπάνες επισκευής των συσκευών που χρησιμοποιούνται για την εκτέλεσή της ή να τις αντικαταστήσει σε περίπτωση βλάβης. Η υποχρέωση αυτή αφορά και στις συσκευές που ανήκουν στον εργαζόμενο, εκτός εάν στη σύμβαση ή στη σχέση εργασίας ορίζεται διαφορετικά. Στη σύμβαση ή στη σχέση εργασίας ορίζεται ο τρόπος χρηματικής αποκατάστασης εκ μέρους του εργοδότη του ως άνω κόστους, καθώς και του κόστους, σε μηνιαία βάση, της χρήσης του οικιακού χώρου εργασίας του εργαζομένου. Οι σχετικές δαπάνες δεν αποτελούν αποδοχές, αλλά εκπιπτέα δαπάνη για την εργοδοτική επιχείρηση και δεν υπόκεινται σε οποιοδήποτε φόρο ή τέλος ούτε οφείλονται επί αυτών ασφαλιστικές εισφορές εργοδότη ή εργαζομένου.
Με απόφαση του Υπουργού Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων καθορίζεται το ελάχιστο ποσό των παρ. 1 έως και 3 και κάθε σχετική λεπτομέρεια.
5. Εντός οκτώ (8) ημερών από την έναρξη της τηλεργασίας, ο εργοδότης υποχρεούται να γνωστοποιήσει στον εργαζόμενο εγγράφως, με οποιονδήποτε πρόσφορο τρόπο, περιλαμβανομένης και της αποστολής με ηλεκτρονικό ταχυδρομείο, τους όρους εργασίας σύμφωνα με το π.δ. 156/1994 (Α’ 102). Στους όρους αυτούς, πέραν των αναφερομένων στην παρ. 2 του άρθρου 2 του π.δ. 156/1994, περιλαμβάνονται τουλάχιστον τα ακόλουθα:
α) Τα λεπτομερή καθήκοντα του τηλεργαζομένου.
β) Το ωράριο εργασίας του τηλεργαζομένου και το δικαίωμα αποσύνδεσης της παρ. 9.
γ) Η ανάλυση του πρόσθετου κόστους με το οποίο επιβαρύνεται περιοδικώς ο τηλεργαζόμενος από την τηλεργασία, ιδίως το κόστος τηλεπικοινωνιών, του εξοπλισμού και της συντήρησής του.
δ) Ο αναγκαίος για την παροχή τηλεργασίας εξοπλισμό, τον οποίο διαθέτει ο τηλεργαζόμενος ή του παρέχει ο εργοδότης και οι διαδικασίες τεχνικής υποστήριξης, συντήρησης και αποκατάστασης των βλαβών του εξοπλισμού αυτού.
ε) Οποιοιδήποτε περιορισμοί στη χρήση του εξοπλισμού ή εργαλείων πληροφορικής, όπως το διαδίκτυο και οι κυρώσεις σε περίπτωση παραβίασής τους.
στ) Η ιεραρχική σχέση του τηλεργαζομένου με τους προϊσταμένους του στην επιχείρηση, οι διαδικασίες αναφοράς και αξιολόγησης του τηλεργαζομένου.
ζ) Συμφωνία περί τηλετοιμότητας, τα χρονικά όρια αυτής και οι προθεσμίες ανταπόκρισης του εργαζομένου.
η) Οι όροι υγιεινής και ασφάλειας της τηλεργασίας και οι διαδικασίες αναγγελίας εργατικού ατυχήματος, που ο τηλεργαζόμενος οφείλει να τηρεί, σύμφωνα με την παρ. 8.
θ) Η υποχρέωση για προστασία των επαγγελματικών δεδομένων, καθώς και των προσωπικών δεδομένων του τηλεργαζομένου και οι ενέργειες και διαδικασίες που απαιτούνται για την εκπλήρωση της υποχρέωσης αυτής.
ι) Τα στοιχεία επικοινωνίας των συνδικαλιστικών εκπροσώπων των εργαζομένων στην επιχείρηση ή εκμετάλλευση.
Όσα από τα παραπάνω στοιχεία δεν αφορούν εξατομικευμένα στον εργαζόμενο μπορούν να γνωστοποιούνται και μέσω κοινοποίησης σχετικής επιχειρησιακής πολιτικής.
6. Η συμφωνία περί τηλεργασίας δεν θίγει το καθεστώς απασχόλησης και τη σύμβαση εργασίας του τηλεργαζομένου ως πλήρους, μερικής, εκ περιτροπής ή άλλης μορφής απασχόλησης, αλλά μεταβάλλει μόνο τον τρόπο με τον οποίο εκτελείται η εργασία. Η τηλεργασία μπορεί να παρέχεται κατά πλήρη, μερική ή εκ περιτροπής απασχόληση, αυτοτελώς ή σε συνδυασμό με απασχόληση στις εγκαταστάσεις του εργοδότη.
7. Με την επιφύλαξη των διαφοροποιήσεων που οφείλονται στη φύση της τηλεργασίας, οι τηλεργαζόμενοι έχουν τα ίδια δικαιώματα και υποχρεώσεις με τους συγκρίσιμους εργαζομένους εντός των εγκαταστάσεων της επιχείρησης ή εκμετάλλευσης, ιδίως σε σχέση με τον όγκο εργασίας, τα κριτήρια και τις διαδικασίες αξιολόγησης, τις επιβραβεύσεις, την πρόσβαση σε πληροφορίες που αφορούν στην επιχείρηση, την κατάρτιση και επαγγελματική τους εξέλιξη, τη συμμετοχή σε σωματεία, τη συνδικαλιστική τους δράση και την απρόσκοπτη και εμπιστευτική επικοινωνία τους με τους συνδικαλιστικούς τους εκπροσώπους.
8. Ο εργοδότης ελέγχει την απόδοση του εργαζομένου κατά τρόπο που σέβεται την ιδιωτική του ζωή και είναι σύμφωνος με την προστασία των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα. Απαγορεύεται η χρήση της κάμερας (web cam) για τον έλεγχο της απόδοσης του εργαζομένου.
9. Ο εργοδότης είναι υπεύθυνος για την προστασία της υγείας και της επαγγελματικής ασφάλειας του τηλεργαζομένου, σύμφωνα με τη σχετική νομοθεσία. Ο εργοδότης πληροφορεί τον τηλεργαζόμενο για την πολιτική της επιχείρησης όσον αφορά στην υγεία και την ασφάλεια στην εργασία, η οποία περιλαμβάνει ιδίως τις προδιαγραφές του χώρου τηλεργασίας, τους κανόνες χρήσης οθονών οπτικής απεικόνισης, τα διαλείμματα, τα οργανωτικά και τεχνικά μέσα της παρ. 9 και κάθε άλλο αναγκαίο στοιχείο. Ο τηλεργαζόμενος υποχρεούται να εφαρμόζει τη νομοθεσία για την υγιεινή και ασφάλεια στην εργασία και να μην υπερβαίνει το ωράριο εργασίας του. Κατά την παροχή τηλεργασίας από τον τηλεργαζόμενο τεκμαίρεται ότι ο χώρος τηλεργασίας πληροί τις παραπάνω προδιαγραφές και ότι ο τηλεργαζόμενος τηρεί τους κανόνες περί υγιεινής και ασφάλειας.
10. Ο τηλεργαζόμενος έχει δικαίωμα αποσύνδεσης, το οποίο συνίσταται στο δικαίωμά του να απέχει πλήρως από την παροχή της εργασίας του και ιδίως να μην επικοινωνεί ψηφιακώς και να μην απαντά σε τηλεφωνήματα, μηνύματα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου ή σε οποιασδήποτε μορφής επικοινωνία εκτός ωραρίου εργασίας και κατά τη διάρκεια των νόμιμων αδειών του. Απαγορεύεται κάθε δυσμενής διάκριση σε βάρος τηλεργαζομένου, επειδή άσκησε το δικαίωμα αποσύνδεσης. Τα τεχνικά και οργανωτικά μέσα, που απαιτούνται για να εξασφαλίσουν την αποσύνδεση του τηλεργαζομένου από τα ψηφιακά εργαλεία επικοινωνίας και εργασίας αποτελούν υποχρεωτικούς όρους της σύμβασης εργασίας και συμφωνούνται μεταξύ του εργοδότη και των εκπροσώπων των εργαζομένων στην επιχείρηση ή εκμετάλλευση. Σε περίπτωση έλλειψης συμφωνίας, τα μέσα του προηγούμενου εδαφίου καθορίζονται από τον εργοδότη και γνωστοποιούνται από αυτόν σε όλους τους εργαζόμενους.
11. Το ωράριο τηλεργασίας, καθώς και η αναλογία τηλεργασίας και εργασίας στις εγκαταστάσεις του εργοδότη, δηλώνονται στο Π.Σ. «ΕΡΓΑΝΗ».
12. Με διάταγμα που εκδίδεται μετά από πρόταση του Υπουργού Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων, μετά από γνώμη της Αρχής Διασφάλισης του Απορρήτου των Επικοινωνιών και της Αρχής Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα, καθορίζονται οι ειδικότεροι κανόνες υγιεινής και ασφάλειας της τηλεργασίας, καθώς και τα ελάχιστα τεχνικά και οργανωτικά μέσα που εξασφαλίζουν την άσκηση του δικαιώματος αποσύνδεσης, η δήλωση του ωραρίου τηλεργασίας στο Π.Σ. «ΕΡΓΑΝΗ», η διαδικασία ελέγχου εκ μέρους της Επιθεώρησης Εργασίας και κάθε άλλη λεπτομέρεια σχετική με την εφαρμογή του παρόντος άρθρου. Ιδίως ορίζεται η πρόσβαση της Επιθεώρησης Εργασίας και των λοιπών ελεγκτικών αρχών στα μεταδεδομένα και τα δεδομένα της επικοινωνίας της επιχείρησης και του εργαζομένου μέσω ιδιωτικών ή δημόσιων δικτύων τηλεφωνίας ή διαδικτύου και μετάδοσης ψηφιακών δεδομένων, η οποία είναι απαραίτητη για να ελέγχεται η τήρηση του ωραρίου εργασίας και εν γένει της εργατικής νομοθεσίας κατά την τηλεργασία, με διασφάλιση του επιχειρηματικού απορρήτου και των προσωπικών δεδομένων των εργαζομένων.
______________________________
ΥΓΣύντροφοι, είναι γνωστό με τί δεν βάφονται αυγά (ανεξάρτητα από το χρώμα βαφής που θα επιλέξουμε). Είναι καιρός να μάθετε ότι το ίδιο ακριβώς αποτέλεσμα έχουμε και όταν χρησιμοποιούμε ψέματα για να τα βάψουμε Κόκκινα!
Παίδες, λίγο πιο πριν έστειλα εδώ ένα σχόλιο που, επειδή περιέχει πάνω από δύο συνδέσμους, η WordPress το “μπλοκάρει” και το στέλνει για έλεγχο αυτομάτως. Μη με ξεχάσετε.