Του Πάνου Κοσμά
«Το ουσιαστικό συμπέρασμα από τις εκλογές της Τρίτης είναι πως οι ΗΠΑ είναι σχεδόν μη κυβερνήσιμες»
Edward Luce, Financial Times 9/11/2020
Το στόρυ είναι γνωστό από παλιά, κάτι σαν τυφλοσούρτης κατάλληλος διά πάσαν συγκυρίαν: μια δεξιά διακυβέρνηση που προκαλεί οργή και αντιδράσεις απ’ τα κάτω, πολιτική πόλωση και σημάδια πολιτικής κρίσης, ένας «προοδευτικός» αντίπαλος του δεξιού «τέρατος», νίκη του στις εκλογές και αποκατάσταση της «ομαλότητας». Ισχύει λοιπόν αυτός ο τυφλοσούρτης και για τις προεδρικές εκλογές στις ΗΠΑ; Οι πληγωμένες φιλελεύθερες καρδιές των οπαδών της «παγκοσμιοποίησης» το ελπίζουν και αρκετοί στην Αριστερά το… φοβούνται – αν και οι πρώτοι ελπίζουν λιγότερο απ’ όσο φοβούνται οι δεύτεροι. Ωστόσο, ευτυχώς ή δυστυχώς, είμαστε πολύ μακριά από αυτό. Κάτι άλλο (θα συνεχίσει να) συμβαίνει, και αξίζει όλη μας την προσοχή – και όχι μόνο αυτήν!
Για δεκαετίες ολόκληρες όσον αφορά τις ΗΠΑ επικρατούσε στην Αριστερά η αντίληψη πως τίποτε άξιο έμπνευσης δεν συμβαίνει στη ναυαρχίδα του καπιταλιστικού κόσμου, σε αντίθεση με την Ευρώπη και τον Τρίτο Κόσμο που είχαν να μας δώσουν σημαντικά κοινωνικά και πολιτικά εγχειρήματα ή και υποδείγματα αγώνα. Θα πρέπει να συνηθίσουμε στην ιδέα ότι αυτή η εποχή έχει παρέλθει. Πριν έναν αιώνα η καθυστερημένη Ρωσία διέψευσε την επικρατούσα στη Β’ Διεθνή αντίληψη ότι όλες οι σημαντικές εξελίξεις θα έπρεπε να αναμένονται από τις αναπτυγμένες καπιταλιστικές χώρες της Ευρώπης. Αυτή η μετατόπιση του «πολιτικού κέντρου» προς την Ανατολή συνεχίστηκε, παρόλο που η Ευρώπη δεν έχασε ποτέ να είναι πολύ σημαντική. Πάντα όμως οι ΗΠΑ «εξαιρούνταν»˙ ακόμη και το ’68, με το παγκόσμιο επαναστατικό ρεύμα του Μάη, το επίκεντρο ήταν στην Ευρώπη, έστω κι αν συνέβησαν σημαντικά πράγματα και στις ΗΠΑ. Τα γεγονότα του τελευταίου διαστήματος στις ΗΠΑ, εμβάθυνση και κλιμάκωση κοινωνικών και πολιτικών διεργασιών των τελευταίων χρόνων, θέτουν αντικειμενικά το ερώτημα: μήπως στο πλαίσιο αυτής της ιστορικής διαδικασίας μετατόπισης των παγκόσμιων πολιτικών κέντρων είμαστε μάρτυρες των πρώτων πολιτικών σπασμών άρσης της έως τώρα εξαίρεσης των ΗΠΑ από τα σημαντικά διεθνή κέντρα κοινωνικών και πολιτικών εξελίξεων; Θα ήταν εξαιρετικά ελπιδοφόρο και σημαντικό από στρατηγική άποψη.
«Πρωτοφανή» γεγονότα
Οι σκεπτικιστές θα απαντήσουν με ένα άλλο ερώτημα: μήπως αυτό είναι μια υπερβολική και αστήρικτη υπόθεση εργασίας;
Ας δούμε λοιπόν τα γεγονότα. Τους τελευταίους μήνες συμβαίνουν στις ΗΠΑ «πρωτοφανή» πράγματα που, αν συνέβαιναν στην Ευρώπη για παράδειγμα, θα είχε καμφθεί κάθε… αντίσταση της Αριστεράς στη χρήση «υπερβολικών» και επικών εκφράσεων. Ας δούμε μερικά ενδεικτικά παραδείγματα:
Πριν λίγους μήνες, ένοπλες πολιτοφυλακές του Τραμπ εισέβαλαν με πολυβόλα και μπαζούκας στη Βουλή του Μίτσιγκαν και τα έκαναν λαμπόγιαλο. Ο ίδιος ο Τραμπ στοχοποίησε την «ανεπιθύμητη» κυβερνήτη της πολιτείας με τρόπο όχι απλώς ωμό, αλλά προσομοιάζοντα με επικήρυξη! Με ποιες εκφράσεις θα περιέγραφε και με ποιες εκτιμήσεις θα συνόδευε η καθ’ ημάς Αριστερά ένα ανάλογο γεγονός αν συνέβαινε όχι στη Βουλή «αλάκερης» πολιτείας αλλά έστω στη Βουλή της Βαυαρίας, στο δημαρχείο του Παρισιού, στο δημαρχείο της Αθήνας;
Την επομένη των προεδρικών εκλογών τα διεθνή ΜΜΕ μετέδωσαν μια ασυνήθιστη είδηση: αστυνομικές και στρατιωτικές δυνάμεις πήραν πρωτοφανή μέτρα ασφαλείας (στα οποία περιλαμβάνονταν και… αντιαεροπορική κάλυψη!) γύρω από την οικία του Μπάιντεν; Τι φοβούνταν; Ότι κάποιοι παλαβοί από τους «πολιτοφύλακες» του Τραμπ θα μπορούσαν όχι απλώς να διανοηθούν αλλά και να οργανώσουν τη δολοφονία του! Ας μεταφέρουμε ένα ανάλογο γεγονός στα ευρωπαϊκά καθ’ ημάς για να μετρήσουμε τα decibel του «γενικού ξεσηκωμού» μπροστά σε μια τέτοια πρωτοφανή κατάρρευση των στοιχειωδών εγγυήσεων της αστικής δημοκρατίας…
Θα μπορούσε κανείς να προσθέσει πολλά: τον πόλεμο του Τραμπ στα… ταχυδρομεία (το θέαμα με τους σωρούς από κατεστραμμένες κούτες που προορίζονταν να φιλοξενήσουν τις επιστολικές ψήφους), την προτροπή προς τους ψηφοφόρους του να ψηφίσουν δύο φορές, των ωμότητα των προεκλογικών του δηλώσεων (πολλές εξ αυτών στην Ευρώπη θα ήταν αντικείμενο ποινικής δίωξης) κ.λπ.
Οι πολιτοφυλακές και ο έρπων εμφύλιος
Ωστόσο, όλα τα προηγούμενα ωχριούν μπροστά στο μεγάλο γεγονός που χαρακτηρίζει τις αμερικανικές εξελίξεις: τον έρποντα εμφύλιο ανάμεσα σε δύο παρατάξεις στον δρόμο. Το αμερικανικό αριστερό σάιτ και περιοδικό Jacobin με πρόσφατο άρθρο του περιέγραφε με γλαφυρά χρώματα το κλίμα και τις μεθόδους που χαρακτήρισαν όλους τους τελευταίους μήνες τη μάχη για την κυριαρχία στον δρόμο. Μάχη στην οποία η μία πλευρά (το μπλοκ του Τραμπ) συμμετέχει με επισήμως… καταμετρημένες 500 πάνοπλες πολιτοφυλακές σε όλη τη χώρα, με πολιτικές δολοφονίες και «επικήρυξη» αντιπάλων, με μεθόδους επίθεσης σε συγκεντρώσεις με αυτοκίνητα και τροχόσπιτα… (Για να μη μετρήσουμε τις δυνάμεις των στρατιωτικοποιημένων σωμάτων καταστολής που μετριούνται με εκατομμύρια και πίνουν νερό στο όνομα του Τραμπ, την Εθνοφυλακή κ.λπ., που εφάρμοσαν όλους αυτούς τους μήνες ακραίες μεθόδους καταστολής πλήθους.)
Και από την άλλη, η μαζική αυτοάμυνα με χρήση πολύ πιο ήπιων μέσων και οπλισμού (παρόλο που εμφανίστηκαν και ελάχιστες ένοπλες πολιτοφυλακές μαύρων).
Όχι μόνο με αφορμή τα γεγονότα που πυροδότησε η στυγνή δολοφονία του Τζορτζ Φλόιντ, αλλά η ίδια η προεκλογική εκστρατεία, διεξάχθηκε με όρους αντιπαράθεσης στον δρόμο ανάμεσα σε αυτά τα δύο στρατόπεδα. Οι εκλογές δεν ήταν απλώς μια απ’ τα πάνω αντιπαράθεση όπου η μουσολινικού ύφους ωμότητα του Τραμπ ήρθε αντιμέτωπη με τη «δημοκρατική» καθεστωτική «γλίτσα» του Μπάιντεν ήταν ταυτόχρονα η συνέχιση του έρποντος εμφυλίου απ’ τα κάτω με (προ)εκλογικά μέσα αλλά στο ίδιο ακριβώς κλίμα και με τις ίδιες μεθόδους της αντιπαράθεσης στον δρόμο.
Θεσμική κατάρρευση και πολιτική κρίση
Όλα αυτά πόρρω απέχουν από μια θεσμική κουλτούρα «ανοχής» και δημοκρατικής εναλλαγής στην εξουσία ανάμεσα στα δύο ιστορικά κόμματα του αμερικανικού καπιταλισμού. Όλα αυτά είναι εκδηλώσεις θεσμικής κατάρρευσης (χαρακτηρισμός σε άρθρο του Jacobin) και πολιτικής κρίσης. Μια γενναία δόση σαπίσματος της βορειοαμερικανικής «δημοκρατίας». Η κρισιμότητα των εκλογών δεν έγκειται στην υποτιθέμενη κρισιμότητα των συνεπειών από την εφαρμογή διαφορετικών πολιτικών, αλλά στη διαχείριση και τις προοπτικές της θεσμικής κατάρρευσης, της πολιτικής κρίσης και του έρποντος εμφυλίου. Υπ’ αυτό το πρίσμα, πρέπει να «διαγνώσουμε» τα εξής βασικά:
- Οι δύο παρατάξεις του έρποντος εμφυλίου θα παραμείνουν «συμπαγείς» και θα εξακολουθήσουν να δίνουν τη μάχη απ’ τα κάτω. Ο Τραμπ είναι κυρίαρχος στο Ρεπουμπλικανικό κόμμα, με τη δημοφιλία του στους ψηφοφόρους του κόμματος να κυμαίνεται στο 93% (από 90% το 2016). Έχει ξεδοντιάσει τους βαρόνους του κόμματος και ανοίξει τον δρόμο για μια νέα γενιά στελεχών γαλουχημένων με τα «ιδεώδη» του έρποντος εμφυλίου. Το γεγονός ότι θα ελέγχει τη Γερουσία, θα του δώσει τη δυνατότητα να είναι διαρκώς παρών πολιτικά, να «τηγανίζει» τον Μπάιντεν με διαρκή βέτο και αρνήσεις, να συνδυάζει (όπως και μέχρι σήμερα) το από τα πάνω και από τα κάτω (δηλαδή στον δρόμο).
- Η άλλη παράταξη του εμφυλίου ωστόσο δεν θα μπορεί να συνδυάσει το από τα πάνω και από τα κάτω. Δεν εκπροσωπείται από τον Μπάιντεν, αλλά από τα αριστερά στελέχη που εκλέχτηκαν με τους Δημοκρατικούς αλλά αναφέρονται πολιτικά περισσότερο στους DSA ή και στις «παρακαταθήκες» της καμπάνιας του Σάντερς (παρόλο που αυτή είναι ήδη τόσο μακρινή στις συνειδήσεις όσων αγωνίζονται). Ο Μπάιντεν θα τους ξενερώσει ακόμη περισσότερο – ήδη το 56% δηλώνει ότι ψήφισε Μπάιντεν μόνο και μόνο για να μην βγει ο Τραμπ. Όχι μόνο επειδή ο έλεγχος της Γερουσίας από τον Τραμπ δεν θα επιτρέψει να κάνει ούτε τα ελάχιστα από όσα επαγγέλθηκε, αλλά γιατί, σε συνδυασμό με το προηγούμενο, έχει ένα εντελώς μη ρεαλιστικό σχέδιο για την ταξική και πολιτική «συμφιλίωση», δηλαδή για την αντιμετώπιση των αιτίων και των συνεπειών του αμερικανικού «εμφυλίου»: την αποκατάσταση μιας παραδοσιακού τύπου «συγκατοίκησης» με τους Ρεπουμπλικανούς. Ήδη ξεκαθάρισε ότι θα κάνει χρήση ακόμη και του προεδρικού βέτο (ενάντια σε ποιον άραγε;) για να μην υλοποιηθεί το πρόγραμμα ασφάλισης υγείας για όλους, ενώ διερεύνησε και την πιθανότητα για σχηματισμό κυβέρνησης με πολλούς ρεπουμπλικανούς υπουργούς!
Ο Τραμπ θα κρατήσει συγκροτημένο και «ενεργό» τον έναν πόλο του έρποντος εμφυλίου. Ο Μπάιντεν θα προσφέρει -και μάλιστα πολύ γρήγορα- γενναίες δόσεις «ξενερώματος» σε όσους από τον άλλο πόλο έχουν ακόμη αυταπάτες – που πάντως δεν είναι οι περισσότεροι. Το ζήτημα της πολιτικής συγκρότησης του άλλου πόλου του αμερικανικού έρποντος εμφυλίου είναι πλέον εντελώς κρίσιμο!
Υ.Γ. Οι ταξικές βάσεις των δύο μπλοκ του αμερικανικού έρποντος εμφυλίου, η κρίση ηγεσίας στον καπιταλιστικό κόσμο και ο εμπορικός πόλεμος και ο «Ψυχρός πόλεμος» με την Κίνα, η συνδυαστική τους επίπτωση στην πυροδότηση της θεσμικής κατάρρευσης και της πολιτικής κρίσης στις ίδιες τις ΗΠΑ είναι τα μεγάλα κρίσιμα ζητήματα στα οποία πρέπει να στραφεί η ανάλυση και η προσοχή μας. Το παρόν άρθρο δεν είναι παρά μια μικρή και ανεπαρκέστατη εισαγωγή.
Υποβολή απάντησης