8 Μάρτη 2021: πολύμορφο κίνημα ενάντια στην ανισότητα, τον σεξισμό και τη βία

image_pdfimage_print

Της Αθηνάς Σκαμπά

Με δύο διαδηλώσεις στην Αθήνα, μία το μεσημέρι και μία το απόγευμα της Δευτέρας 8 Μαρτίου, το κίνημα για τα δικαιώματα των γυναικών «γιόρτασε» την επέτειο της παγκόσμιας ημέρας της γυναίκας. Ενώ η 8η Μάρτη σε κάποιες χώρες σημαίνει διπλή απεργία, απεργία από την παραγωγή και απεργία από την αναπαραγωγή, δίνοντας το στίγμα, συμβολικά και ουσιαστικά, του νοήματος της διπλής καταπίεσης των γυναικών, στην Ελλάδα, μόνο το συμβολικό στοιχείο είναι προς το παρόν αυτό που το κίνημα έχει καταφέρει. Η ΑΔΕΔΥ κηρύσσει, για τρίτη χρονιά φέτος, στάση εργασίας προς διευκόλυνση της συμμετοχής στην απεργιακή φεμινιστική συγκέντρωση, όμως η πλειονότητα των εργαζόμενων γυναικών δεν είναι σε θέση να απεργήσει. Οι φεμινιστικές οργανώσεις, στην πλειοψηφία τους στηρίζουν την απεργιακή συγκέντρωση και διεκδικούν να τιμηθεί η μέρα αυτή αγωνιστικά, με απεργία, αλλά οι περισσότερες γυναίκες της εργατικής τάξης δεν καλύπτονται συνδικαλιστικά, γι’ αυτό καλείται και το απόγευμα συγκέντρωση στο κέντρο της πόλης.

Πολυπληθείς, δυναμικές και πολύχρωμες ήταν και οι δύο συγκεντρώσεις φέτος. Περισσότερα συνδικάτα και εργατικές παρατάξεις έδωσαν το «παρών» με τα πανό τους, αλλά κυρίως το «παρών» έδωσε η νεολαία, τόσο το πρωί όσο και το απόγευμα. Η νεολαία που μας έχει εντυπωσιάσει με τα αντανακλαστικά και την αγωνιστικότητά της τους τελευταίους μήνες.

Το «φόντο» της 8ης Μάρτη φέτος είναι η πανδημία· αυτή καθόρισε τόσο τον τρόπο όσο και το περιεχόμενο της διοργάνωσης και της συμμετοχής. Πολλές σίγουρα ήταν οι απουσίες από τη διαδήλωση, λόγω των υγειονομικών μέτρων, του φόβου της μετάδοσης, αλλά και του κατασταλτικού οίστρου της κυβέρνησης με πρόσχημα την υγειονομική κρίση. Οι δύο διαδηλώσεις ήταν μαζικές, ζωντανές, ευφάνταστες και μαχητικές. Θα ήταν πολύ μεγαλύτερες αν δεν διανύαμε περίοδο lockdown, γιατί η συσσωρευμένη οργή έχει αρχίσει να εκφράζεται όλο και περισσότερο το τελευταίο διάστημα.

Η έμφυλη διάσταση του lockdown

Η πανδημία μετέφερε μεγάλο κομμάτι του δημόσιου βίου στο σπίτι. Αυξήθηκε πάρα πολύ το ποσοστό της τηλε-εργασίας, η εκπαίδευση των παιδιών γίνεται διαδικτυακά, το ΕΣΥ έχει καταρρεύσει και σχεδόν δεν εξυπηρετεί ό,τι δεν είναι επείγον, οι παιδικοί και βρεφονηπιακοί σταθμοί δεν λειτουργούν. Όλο αυτό το τεράστιο κομμάτι των κοινωνικών και προνοιακών καθηκόντων, του τομέα της κοινωνικής αναπαραγωγής, διεκπεραιώνεται εντός της οικίας, και το μεγαλύτερο βάρος το επωμίζονται οι γυναίκες. Η πανδημία και κυρίως το lockdown έχει έμφυλη διάσταση, γιατί σπίτι σημαίνει γυναικεία απλήρωτη εργασία. Εδώ η απουσία του κοινωνικού κράτους είναι ηχηρή. Κι ενώ οι γυναίκες φορτώνονται περισσότερη εργασία στο σπίτι, με τις νέες συνθήκες, ταυτόχρονα αυξάνονται πολύ περισσότερο τα ποσοστά της ανεργίας τους, συγκριτικά με τα αντίστοιχα, αυξημένα επίσης, ποσοστά της ανεργίας των ανδρών.
Προσθετικά στα αυξημένα βάρη που επωμίζονται οι γυναίκες σε συνθήκες εγκλεισμού, μεγάλο κομμάτι γυναικών αντιμετωπίζει επιπλέον το πρόβλημα της όξυνσης της ενδοοικογενειακής έμφυλης βίας. Το «μένουμε στο σπίτι» για να «είμαστε ασφαλείς» γι’ αυτές σημαίνει ακριβώς το ανάποδο. Η ενδοοικογενειακή βία αυξήθηκε κατά το τρομακτικό ποσοστό 300% στη διάρκεια της καραντίνας, καθώς οι γυναίκες που βρίσκονται σε κακοποιητικές σχέσεις αναγκάζονται να περνούν περισσότερο χρόνο με τον κακοποιητή τους. Ηχηρή κι εδώ η απουσία του προνοιακού κράτους. Από την έλλειψη ξενώνων και δομών που να μπορούν να φιλοξενήσουν κακοποιημένες γυναίκες, έως τις κοινωνικές υπηρεσίες που να μπορούν να υποδεχτούν τις καταγγελίες και να δώσουν τις πρώτες βοήθειες και συμβουλές.

Το ελληνικό #metoo

Η φωνή και το θάρρος της Σοφίας Μπεκατώρου να καταγγείλει και να δημοσιοποιήσει την κακοποίησή της και τον κακοποιητή της, αποτέλεσε την αιχμή του δόρατος για να σπάσουν τη σιωπής τους πολλές επιζώσασες και επιζήσαντες έμφυλης βίας. Το κύμα καταγγελιών, που χαρακτηρίστηκε ως το ελληνικό #metoo, ανέδειξε και αναδεικνύει ακόμα ένα πρόβλημα που αναπαράγεται, κυρίως, λόγω της σιωπής και της τακτικής «ενοχοποίησης» των θυμάτων (victim blaming).
Οι αλλεπάλληλες καταγγελίες στον χώρο του θεάματος, του αθλητισμού, της δημοσιογραφίας που είδαν και συνεχίζουν να βλέπουν το φως της δημοσιότητας το τελευταίο διάστημα, αποδεικνύουν όλα αυτά που περιέγραφαν οι γυναικείες οργανώσεις και καταδείκνυαν τα στατιστικά στοιχεία όλα τα προηγούμενα χρόνια: ότι η σεξουαλική παρενόχληση είναι τόσο συχνή, που υπολογίζεται πώς η 1 στις 3 γυναίκες έχει αντιμετωπίσει περιστατικό στον χώρο εργασίας της.
Στο πλαίσιο της εξουσιαστικής σχέσης εργοδότη – εργαζόμενης, το γυναικείο σώμα αντιμετωπίζεται σαν αντικείμενο. Εργοδότες ή άνδρες που βρίσκονται σε θέσεις με δύναμη και πρόσβαση στην εξουσία, εκμεταλλεύονται τη σχέση αυτή για να αποκτήσουν πρόσβαση στα ίδια τα σώματα των γυναικών, των θηλυκοτήτων ή/και των ανδρών, εκβιάζοντας με την επιβίωση ή την επαγγελματική εξέλιξη και εκμεταλλευόμενοι την ντροπή και την ενοχή που καλλιεργείται κοινωνικά. Οι φεμινιστικές οργανώσεις περιέγραφαν όλο αυτό το πλέγμα αντιλήψεων ως «κουλτούρα βιασμού». Από τη μία, οι απόψεις ότι οι άνδρες έχουν δικαιώματα πάνω στα σώματα των γυναικών, ότι τους «ανήκουν», και από την άλλη, οι ενοχές ότι τα θύματα έχουν «προκαλέσει» με κάποιον τρόπο τους βιαστές/κακοποιητές τους με το ντύσιμο ή τη συμπεριφορά τους, δημιουργούν τους όρους ώστε αυτά τα εγκλήματα να είναι τόσο συχνά και ταυτόχρονα τόσο «κουκουλωμένα».
Αρκεί να σκεφτούμε ότι συνήθως ακούμε «αυτή έκανε καριέρα γιατί κοιμόταν με το αφεντικό της, με τον σκηνοθέτη, με τον παραγωγό, με τον αρχισυντάκτη», ενώ σπάνια έχουμε ακούσει «αυτός εκμεταλλευόταν την εξουσία του για να βιάζει και να εκμεταλλεύεται σεξουαλικά γυναίκες που είχαν την ανάγκη του». Αυτόν τον «μηχανισμό» αποκάλυψαν και σε σημαντικό βαθμό απονομιμοποίησαν οι καταγγελίες της Σοφίας Μπεκατώρου και όλες αυτές που ακολούθησαν. Το συναίσθημα της ντροπής, της ενοχής του φόβου του στιγματισμού και οι όροι που το αναπαράγουν για πρώτη φορά δέχθηκαν τέτοιο πλήγμα.

Τα καθήκοντα των εργατικών σωματείων – το Σωματείο Ελλήνων Ηθοποιών

Σε όλη αυτή την υπόθεση είναι φωτεινό παράδειγμα η στάση του Σωματείου Ελλήνων Ηθοποιών, γιατί έχει πάρει ανοιχτή και ξεκάθαρη θέση υπέρ των μελών του που αποφάσισαν να προβούν σε καταγγελίες, καλώντας τα να μιλήσουν στα πειθαρχικά του όργανα και αναλαμβάνοντας το ίδιο την υποστήριξη και τη διαχείριση των καταγγελιών. Αυτό είναι που χρειάζεται να κάνουν όλα τα σωματεία. Να αποτελέσουν έναν ασφαλή χώρο στον οποίο μπορούν να καταφύγουν οι εργαζόμενες/οι που υφίστανται σεξουαλική παρενόχληση και βία στον χώρο εργασίας. Στις διαδηλώσεις της 8ης Μάρτη είδαμε πλακάτ που το ζητούσαν αυτό, ενώ ήταν και αίτημα που συναντήσαμε στις περισσότερες ανακοινώσεις γυναικείων οργανώσεων. Διεκδικούμε και πρέπει να πιέσουμε με όλους τους τρόπους ώστε στο εξής αυτό να είναι δεδομένο, γιατί τα σωματεία μας είναι το αποτελεσματικότερο όπλο σε τέτοιες μάχες για όλες και όλους μας. Συμβολικά, η απογευματινή φεμινιστική πορεία κατέληξε μπροστά στο Εθνικό Θέατρο, όπου ηθοποιοί πραγματοποίησαν δρώμενο. Είναι πρωτοπόροι οι εργαζόμενοι του θεάτρου σήμερα και έχει μεγάλη σημασία αυτό το απόστημα, που έσπασε, να συνεχίσει να πυορροεί ανοίγοντας τα στόματα και άλλων εργαζόμενων – κι εδώ τα σωματεία μας έχουν ευθύνη και δυνατότητα να παίξουν σημαντικό ρόλο.

Κυβέρνηση της ΝΔ: αντιδραστικές μεταρρυθμίσεις

Η κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας έχει δείξει από την αρχή της διακυβέρνησής της δείγμα γραφής για το πώς βλέπει και αντιμετωπίζει τις γυναίκες, την ισότητα των δύο φύλλων και τα δικαιώματα των λοατκια+ ατόμων. Τις απόψεις και της ενέργειές της χαρακτηρίζουν ο συντηρητισμός και ο μισογυνισμός που χαρακτηρίζει τη δεξιά και την ακροδεξιά σε όλον τον κόσμο. Η επιλογή της να μετονομάσει το την Γενική Γραμματεία Ισότητας Φύλλων σε Γενική Γραμματεία Δημογραφικής και Οικογενειακής Πολιτικής και Ισότητας Φύλλων δείχνει ακριβώς πώς αντιλαμβάνεται τη θέση και τον ρόλο της γυναίκας στην κοινωνία. Δεν είναι τυχαίο που ο σύλλογος εργαζομένων στην ίδια τη Γενική Γραμματεία εμφανίστηκε με πανό που απαιτούσε: «Επανασύσταση της Γ.Γ. Ισότητας τώρα», έχοντας καταγγείλει κατ’ επανάληψη την υποβάθμιση και απενεργοποίηση του θεσμού.
Σε συνέχεια ακριβώς αυτής της αντίληψης και πολιτικής, η φετινή 8η Μάρτη σημαδεύεται και από την προσπάθεια αντιδραστικής μεταρρύθμισης του οικογενειακού δικαίου, με την επιβολή υποχρεωτικής συνεπιμέλειας των παιδιών σε περίπτωση διαζυγίου. Πρόκειται για μεταρρύθμιση που αγνοεί τις περιπτώσεις κακοποιητικών σχέσεων, επιχειρεί να δυσκολέψει το διαζύγιο για τις γυναίκες και αντιμετωπίζει τον χρόνο του παιδιού σαν περιουσιακό στοιχείο και δικαίωμα των γονιών ανατρέποντας τον παιδοκεντρικό χαρακτήρα του παρόντος νόμου· και φυσικά δεν έχουν κληθεί ούτε η ΓΓ Ισότητας ούτε οι γυναικείες οργανώσεις για να εκφέρουν γνώμη στο πλαίσιο των διαβουλεύσεων για την κατάρτισή του. Βεβαίως, η μεταρρύθμιση διαφημίζεται από τα ίδια τα χείλη του υπουργού Δικαιοσύνης στο όνομα της ισότητας. Βεβαίως, για τον κύριο υπουργό ισότητα είναι το αυταπόδεικτο δόγμα ότι τα υγιή και έξυπνα παιδιά είναι αυτά που μεγαλώνουν με την παρουσία και των δύο γονιών στην ανατροφή τους. Πρόκειται ακριβώς για το πρότυπο της «αγίας» πυρηνικής πατριαρχικής οικογένειας, κάθε απόκλιση από την οποία θεωρείται μη κανονική και παράγουσα προβληματικά παιδιά, από τις μονογονεϊκές οικογένειες έως την μη αναγνώριση της ομόφυλης και τρανς γονεϊκότητας.
Η πανδημία, το κύμα καταγγελιών σεξουαλικής κακοποίησης και η αντιδραστική μεταρρύθμιση του οικογενειακού δικαίου είναι το πλαίσιο στο οποίο οι γυναίκες της Ελλάδας γιόρτασαν τη φετινή 8η Μάρτη. Επέλεξαν να την γιορτάσουν στον δρόμο, με διαδηλώσεις και απεργία. Ο μύθος ότι η γυναικεία καταπίεση ανήκει στο παρελθόν είναι ένα κακόγουστο αστείο που διαψεύδεται ακόμα κι από το ρεπορτάζ που μπορεί να διαβάσει κανείς σε μια εφημερίδα ενημέρωσης. Η απάντηση των γυναικών σε αυτήν την ανισότητα και την καταπίεση που παράγει, έρχεται με ένα ολοένα αυξανόμενο και πολύμορφο φεμινιστικό κίνημα που στηρίζει, εμπνέει και επιχειρεί να ανατρέψει την ανισότητα, τη διπλή καταπίεση στο σπίτι και στην εργασία.

Κάντε το πρώτο σχόλιο

Υποβολή απάντησης

Η ηλ. διεύθυνσή σας δεν δημοσιεύεται.


*


Αυτός ο ιστότοπος χρησιμοποιεί το Akismet για να μειώσει τα ανεπιθύμητα σχόλια. Μάθετε πώς υφίστανται επεξεργασία τα δεδομένα των σχολίων σας.