1

Ξηρασία, καύσωνας και επανάσταση

|
του Νανιέλ Τανούρo

Μετάφραση και επιμέλεια Γιώργου Μητραλιά

Yπερθέρμανση του πλανήτη, ακραία ξηρασία στην Ευρώπη, καύσωνες, η χιονοστιβάδα (ή η αλυσιδωτή αντίδραση) μεταξύ όλων αυτών των παραγόντων κρίσης… Κίνδυνος βίαιων αλλαγών της ωκεανικής κυκλοφορίας με ανυπολόγιστες συνέπειες… Αυτό το άρθρο καταπιάνεται με τρία ζητήματα: την εξήγηση αυτής της αναμφισβήτητης διαπίστωσης, τη δυνατή εξέλιξη, και τις πολιτικές που πρέπει να εφαρμοστούν.

Δεν χρειάζεται να αναφερθούμε σε αυτό το άρθρο σε στοιχεία και αριθμούς που αποδεικνύουν την ακραία κρισιμότητα της ξηρασίας που πλήττει την ευρωπαϊκή ήπειρο. Ακόμα και όσοι δεν παρακολουθούν πολύ στενά την επικαιρότητα έχουν δει τις τρομακτικές εικόνες με τον ποταμό Πάδο να έχει στεγνώσει, τον Λίγηρα να έχει γίνει μια στενή λωρίδα νερού, τον Τάμεση να έχει στεγνώσει στην πηγή του και σε μήκος οκτώ χιλιομέτρων, τον Ρήνο να έχει κατέβει τόσο χαμηλά που η ναυσιπλοΐα να έχει καταστεί αδύνατη… Αυτή η πρωτοφανής κατάσταση είναι αποτέλεσμα της σοβαρής έλλειψης βροχοπτώσεων, που συσσωρεύτηκαν από το τέλος του χειμώνα, μετά από πολλά συνεχή χρόνια ξηρασίας. Το νερό έχει γίνει σπάνιο και, σε ορισμένες περιοχές, πολύ σπάνιο.

Είναι εξίσου άσκοπο να απαριθμήσουμε στοιχεία για τον καύσωνα. Να πούμε ότι οι θερμοκρασίες είναι “πάνω από τους εποχικούς μέσους όρους”, όπως λένε στην τηλεόραση, σημαίνει ότι υποτιμούμε το πρόβλημα: είναι πολύ πάνω από αυτούς. Το όριο των 40°C έχει ξεπεραστεί αρκετές φορές σε πολλές περιοχές – συμπεριλαμβανομένων των θαλάσσιων εύκρατων περιοχών, όπως η Βρετανία. Ο καύσωνας προφανώς επιδεινώνει την ξηρασία. Ο σημερινός συνδυασμός των δύο φαινομένων είναι εξαιρετικός ως προς τη γεωγραφική του έκταση, την ένταση και τη διάρκειά του.

Θα καταπιαστούμε εν συντομία με τρία ζητήματα: τις εξηγήσεις και τις αιτίες τους, την πιθανή εξέλιξη και τις πολιτικές που πρέπει να εφαρμοστούν.

Εξηγήσεις και αιτιότητα

Ας ξεκινήσουμε με τις εξηγήσεις. Θα ήταν χρήσιμο να ανατρέξετε σε αυτό το καλό άρθρο εκλαΐκευσης στον ιστότοπο RTBF-Info. [1]. Εξηγεί απλά, με διαγράμματα, με ποιον τρόπο η διάσπαση του πολικού jet stream κλειδώνει μια περιοχή υψηλής πίεσης σε μια γεωγραφική περιοχή, έτσι ώστε μια μάζα θερμού αέρα να παραμένει μόνιμα αποκλεισμένη πάνω από αυτήν.

Η σχέση μεταξύ της διάσπασης του jet stream και της κίνησης προς βορρά του αντικυκλώνα των Αζορών αποτελεί αντικείμενο συζήτησης μεταξύ των επιστημόνων. Όπως το θέτει ο συγγραφέας του άρθρου: για ορισμένους, «είναι ο αντικυκλώνας που προκαλεί τη διάσπαση του jet stream», για άλλους, «είναι η διάσπαση που ευνοεί την άνοδο του αντικυκλώνα». Ένα πράγμα είναι βέβαιο: «η διάσπαση είναι μια πραγματικότητα που αυξάνει την έκταση των ξηρών και θερμών περιόδων στα γεωγραφικά μας πλάτη».

Μια άλλη βεβαιότητα είναι ότι δεν υπάρχει αμφιβολία πως η υπερθέρμανση του πλανήτη είναι η βασική αιτία της διάσπασης του jet stream. Η σταθερότητα του jet stream καθορίζεται από τη διαφορά θερμοκρασίας μεταξύ του πόλου και του ισημερινού. Καθώς η αύξηση της θερμοκρασίας στην Αρκτική είναι μεγαλύτερη από τον παγκόσμιο μέσο όρο, η διαφορά αποδυναμώνεται και το jet stream γίνεται πιο ακανόνιστο, πιο αργό και πιο ιδιόρρυθμο, γεγονός που μπορεί να οδηγήσει στη διάσπασή του.

Επομένως, οι καύσωνες και οι ξηρασίες οφείλονται ξεκάθαρα στην κλιματική αλλαγή, για την οποία η IPCC προειδοποιεί τα τελευταία τριάντα χρόνια. Σύμφωνα με την τελευταία έκθεση της IPCC (WG1) «είναι σχεδόν βέβαιο ότι η συχνότητα και η ένταση των κυμάτων καύσωνα έχουν αυξηθεί από το 1950 (σε παγκόσμιο επίπεδο) και θα συνεχίσουν να αυξάνονται στο μέλλον, ακόμη και αν η παγκόσμια υπερθέρμανση σταθεροποιηθεί στον 1,5 °C». Η έκθεση αναφέρει ότι «ο συνδυασμός των κυμάτων καύσωνα και της ξηρασίας είναι πιθανό να έχει αυξηθεί» και ότι «η τάση αυτή θα συνεχιστεί». Για την Ευρώπη, η έκθεση προβλέπει (με υψηλό επίπεδο εμπιστοσύνης στην πρόβλεψη) αύξηση των πλημμυρών από βροχοπτώσεις στα ΒΑ της ηπείρου και αύξηση των ξηρασιών στην περιοχή της Μεσογείου, με μειωμένες καλοκαιρινές βροχοπτώσεις στα ΝΑ.

Καμία έκπληξη, λοιπόν: η παρατηρούμενη πραγματικότητα είναι σύμφωνη με τις επιστημονικές προβλέψεις. Εκτός, και αυτό δεν είναι λεπτομέρεια, ότι τις ξεπερνά κατά πολύ. Και μάλιστα, πάρα πολύ.

Στην πραγματικότητα, όλα εξελίσσονται πολύ πιο γρήγορα από ό,τι δείχνουν τα μαθηματικά μοντέλα. Σε συνέντευξή τους στον Τύπο, οι κλιματολόγοι δεν κρύβουν την έκπληξή τους για τις θερμοκρασίες που ξαφνικά αυξήθηκαν κατά 4° ή 5 °C πάνω από τους εποχικούς μέσους όρους. Τέτοια ακραία φαινόμενα αναμενόταν μάλλον να εμφανιστούν γύρω στο 2030 ή και αργότερα – αν οι κυβερνήσεις συνέχιζαν να μην κάνουν (σχεδόν) τίποτα.

Αυτό πρέπει να το έχουμε κατά νου όταν ερχόμαστε στο δεύτερο ζήτημα: την πιθανή εξέλιξη.

Τι μας επιφυλάσσει το μέλλον και τι υπάρχει κίνδυνος να μας επιφυλάξει

Όπως και άλλοι, έχω συχνά επιστήσει την προσοχή σε μια αρκετά πρόσφατη επιστημονική δημοσίευση που έχει προκαλέσει πολύ θόρυβο.2 Έχοντας υπογραφεί από κορυφαίους επιστήμονες, αυτή ασχολείται με τις θετικές αναδράσεις της αύξησης της θερμοκρασίας (δηλαδή τις επιπτώσεις της αύξησης της θερμοκρασίας που προάγουν την αύξηση της θερμοκρασίας). Η πρωτοτυπία της έγκειται στην εξέταση του τρόπου με τον οποίο οι θετικές αναδράσεις θα μπορούσαν να αλληλοτροφοδοτούνται σε ένα είδος χιονοστιβάδας ή αλυσιδωτής αντίδρασης.

Το ακόλουθο απόσπασμα είναι ξεκάθαρο: «οι αλυσιδωτές ανατροφοδοτήσεις θα μπορούσαν να ωθήσουν το γήινο σύστημα προς ένα παγκόσμιο κατώφλι που, αν ξεπεραστεί, θα μπορούσε να αποτρέψει τη σταθεροποίηση του κλίματος σε ενδιάμεσες αυξήσεις της θερμοκρασίας και να προκαλέσει συνεχή υπερθέρμανση προς έναν “πλανήτη κλίβανο”, ακόμη και αν μειωθούν οι ανθρωπογενείς εκπομπές». Σύμφωνα με τους συγγραφείς του άρθρου, η διαδικασία θα μπορούσε να ξεκινήσει σε ένα σχετικά χαμηλό επίπεδο υπερθέρμανσης, μεταξύ +1°C και +3 °C.

Μία από τις πιο πιθανές αναδράσεις που θα πυροδοτούσουν τη διαδικασία είναι η αποσταθεροποίηση του παγοκαλύμματος της Γροιλανδίας. Το παγοκάλυμμα της Γροιλανδίας αποτελεί ένα ιδιαίτερο σημείο ευπάθειας. Οι ειδικοί εκτιμούν ότι το σημείο καμπής για την αποσάθρωσή του είναι κάπου μεταξύ +1° (+1,5 °C σύμφωνα με την IPCC) και +3°C της μέσης αύξησης της θερμοκρασίας. Επομένως, βρισκόμαστε ήδη στην επικίνδυνη ζώνη ή θα την πλησιάζουμε με ταχείς ρυθμούς (με αμετάβλητες πολιτικές, το όριο των +1,5 °C θα ξεπεραστεί πριν από το 2040, σύμφωνα με την IPCC).

Εάν ξεπεραστεί αυτό το σημείο καμπής, ποιες θα είναι οι συνέπειες; Πρώτον, η εισροή νερού στον ωκεανό θα επιτάχυνε την άνοδο της στάθμης της θάλασσας. Η διαδικασία θα χρειαζόταν πολύ χρόνο για να φτάσει στο τέλος της -σε ένα νέο σημείο ισορροπίας- αλλά θα ήταν μη αναστρέψιμη. Από την άλλη πλευρά, αυτή η εισροή θα μπορούσε να οδηγήσει σε μια ξαφνική, απότομη κατάρρευση της ωκεανικής κυκλοφορίας που αποκαλείται AMOC (Atlantic Middle Ocean Circulation), η οποία καθορίζει το κλίμα των περιοχών που βρέχονται από τον Ατλαντικό. Και τότε οι επιπτώσεις θα ήταν άμεσες.

Αυτό λέει η πρόσφατη έκθεση της Ομάδας Εργασίας 1 της IPCC σχετικά με τον κίνδυνο κατάρρευσης της AMOC: «Η εξασθένηση της AMOC δεν θα περιλαμβάνει μια απότομη κατάρρευση πριν από το 2100 (μέτρια εμπιστοσύνη). ΑΛΛΑ μια τέτοια κατάρρευση θα μπορούσε ενδεχομένως (might) να προκληθεί από μια απροσδόκητη εισροή (υδάτινων μαζών) από το παγοκάλυμμα της Γροιλανδίας. Εάν κατέρρεε, θα προκαλούσε πιθανότατα απότομες ανατροπές στα περιφερειακά κλίματα και στον κύκλο του νερού: μετατόπιση της τροπικής ζώνης βροχής προς τα νότια, εξασθένηση των μουσώνων στην Αφρική και την Ασία, ενίσχυση των μουσώνων στο νότιο ημισφαίριο και ξήρανση στην Ευρώπη». (WG1, Τεχνική περίληψη, σ. 73, η υπογράμμιση δική μου) Τα πάντα βρίσκονται προφανώς σε αυτό το «αλλά», το οποίο ανοίγει τη δυνατότητα «απότομων ανατροπών».

Ένα πράγμα είναι βέβαιο: οι συνέπειες τέτοιων ανατροπών θα είναι εξαιρετικά σοβαρές για τα οικοσυστήματα και τους πληθυσμούς. Ειδικά, φυσικά, για τις φτωχές μάζες της Ασίας και της Αφρικής. Εκατοντάδες εκατομμύρια άνθρωποι θα αντιμετώπιζαν δραματικές καταστάσεις.

Όπως το διαβάσαμε, η Ευρώπη δεν θα γλιτώσει. Η Ιβηρική Χερσόνησος απειλείται ιδιαίτερα. Η ερημοποίηση εξελίσσεται εκεί εδώ και χρόνια. Θα ξεπεράσει ένα ποιοτικό όριο, μη αναστρέψιμο σε ανθρώπινη κλίμακα.

Ποια είναι η ενδεχόμενη σχέση με την τρέχουσα ξηρασία και τον καύσωνα, δεδομένου ότι η Γροιλανδία δεν κλειδώνεται από τη διάσπαση του jet stream που την εξηγεί; Η σχέση είναι ότι, για διάφορους λόγους, η αύξηση της θερμοκρασίας στην Αρκτική είναι διπλάσια από τον παγκόσμιο μέσο όρο. Σύμφωνα με την IPCC, είναι «ουσιαστικά βέβαιο» ότι το παγοκάλυμμα της Γροιλανδίας χάνει μάζα από το 1990: οι ειδικοί εκτιμούν ότι 4.890 γιγατόνοι (δισεκατομμύρια τόνοι) πάγου (+- 460) έχουν λιώσει μεταξύ 1992 και 2020, προκαλώντας άνοδο της στάθμης της θάλασσας κατά 13,5 χιλιοστά.

Η IPCC τονίζει (για άλλη μια φορά!) ένα σημαντικό σημείο: οι προβλέψεις αυτές βασίζονται αποκλειστικά και μόνο σε εκτιμήσεις για το λιώσιμο των πάγων: δεν περιλαμβάνουν τις δυναμικές διαδικασίες που θα επιτάχυναν την απώλεια μάζας (την αποκόλληση τεράστιων τμημάτων του παγοκαλύμματος που γλιστρούν στον ωκεανό), επειδή «η ποσοτικοποίησή τους είναι εξαιρετικά αβέβαιη», γράφει η IPCC.

Λαμβάνοντας υπόψη τι συμβαίνει αλλού στον πλανήτη, δεν είναι παράλογο να φοβόμαστε ότι η εξέλιξη στη Γροιλανδία θα είναι επίσης ταχύτερη από ό,τι προβλέπουν τα μοντέλα. Πρόκειται για ευφημισμό: στην πραγματικότητα, υπάρχουν ορισμένες σαφείς ενδείξεις ότι αυτό ήδη συμβαίνει.

Για παράδειγμα, στα τέλη Ιουλίου του 2022, η θερμοκρασία στη Γροιλανδία ήταν πολύ υψηλότερη από τις εποχικές νόρμες. Έλιωσε διπλάσια ποσότητα πάγων από ό,τι άλλες χρονιές στην ίδια περίοδο. Μέσα σε τρεις ημέρες, περίπου 18 δισεκατομμύρια τόνοι πάγου μετατράπηκαν σε νερό. Οι επιστήμονες υπολόγισαν ότι η ποσότητα του νερού που θα απελευθερωνόταν θα κάλυπτε το έδαφος της Δυτικής Βιρτζίνια (62.259 km2 ) με ένα στρώμα νερού περίπου 30 εκατοστών. Αυτή η επιτάχυνση της διαδικασίας τήξης είναι χωρίς προηγούμενο.

Δεν χρειάζεται να σταθούμε περισσότερο σε αυτό: το κλιματικό μέλλον είναι πιο απειλητικό από ποτέ. Το φωτάκι είναι στο κόκκινο, αναβοσβήνει επίμονα και οι φτωχότεροι και πιο ευάλωτοι είναι πιθανό να πληγούν ολομέτωπα.

Τι να κάνουμε; (γνωστό ρεφρέν)

Ας προχωρήσουμε στις πολιτικές που πρέπει να εφαρμοστούν. Η καταστροφή βρίσκεται σε εξέλιξη και η IPCC μας λέει ότι θα συνεχίσει να εξελίσσεται «ακόμη και αν η αύξηση της θερμοκρασίας περιοριστεί στον 1,5 °C». Σημειώστε παρεμπιπτόντως ότι η σημερινή καταστροφή είναι το προϊόν μιας αύξησης της θερμοκρασίας κατά «μόλις» 1,2°C σε σύγκριση με την προβιομηχανική εποχή. Δεν είναι πολύ δύσκολο να φανταστεί κανείς τι θα συμβεί στη συνέχεια…

Δεδομένης της κατάστασης, είναι αυτονόητο ότι δεν μπορούμε απλώς να απαιτήσουμε ριζοσπαστικά μέτρα για τη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου: τα μέτρα αυτά είναι προφανώς απαραίτητα -περισσότερο από ποτέ!- πρέπει όμως να συνδυαστούν με μια άμεση και πολύ συγκεκριμένη πολιτική προσαρμογής στην παρατηρούμενη και προβλέψιμη αύξηση της θερμοκρασίας.

Απέναντι σε έναν όλο και πιο συχνό και έντονο συνδυασμό ξηρασίας και καύσωνα, τι μπορεί να γίνει για την προστασία των ανθρώπων, των φυτών και των ζώων; Χρειάζεται ένα βραχυπρόθεσμο, μεσοπρόθεσμο και μακροπρόθεσμο όραμα. Θα πρέπει να στοχεύει στην επεξεργασία ενός δημόσιου σχεδίου προσαρμογής το οποίο θα είναι δεσμευτικό (για να είναι αποτελεσματικό) και ευέλικτο (για να μπορεί να προσαρμόζεται στα απρόβλεπτα). Το σχέδιο αυτό πρέπει να δίνει προτεραιότητα στους τομείς της διαχείρισης των υδάτων, της πρόληψης των επιπτώσεων της ακραίας ζέστης στην υγεία (για τα ευάλωτα άτομα και στις πόλεις που αντιμετωπίζουν το φαινόμενο των «θερμικών νησίδων»), της γεωργίας/δασοκομίας, του σχεδιασμού χρήσεων γης, των υποδομών και της ενέργειας.

Η τελευταία έκθεση της Δεύτερης Ομάδας Εργασίας της IPCC μπορεί να δώσει ιδέες για το πώς πρέπει να γίνει η σύλληψη του σχεδίου και πώς να αγωνιστούμε για το σχέδιο με αφετηρία τα κοινωνικά κινήματα. Η έκθεση προφανώς δεν είναι αντικαπιταλιστική, αλλά διαβάζουμε σε αυτήν ότι «οι κυρίαρχες στρατηγικές ανάπτυξης λειτουργούν ενάντια στην αειφόρο ανάπτυξη για το κλίμα». Οι λόγοι που αναφέρονται είναι: η διεύρυνση των εισοδηματικών ανισοτήτων, η ανεξέλεγκτη αστικοποίηση, οι εξαναναγκαστικές μεταναστεύσεις και μετακινήσεις πληθυσμών, η συνεχής αύξηση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, οι συνεχιζόμενες αλλαγές στις χρήσεις γης, η αντιστροφή της μακροπρόθεσμης τάσης για αύξηση του προσδόκιμου ζωής… (IPCC, AR6, WG2, πλήρης έκθεση, 27/2/2022).

Η καταγγελία των νεοφιλελεύθερων πολιτικών είναι έμμεση, αλλά αρκετά ξεκάθαρη.

Στα θετικά της είναι ότι η έκθεση της IPCC ορθώς επιμένει ότι η προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή πρέπει να είναι ολιστική, κοινωνική, δημοκρατική, συμμετοχική, να μειώνει τις ανισότητες, να στηρίζεται στις πιο αδύναμες κοινωνικές ομάδες, να ενισχύει τις κοινωνικές θέσεις των γυναικών, των νέων και των μειονοτήτων κ.λπ. Όμως η προσέγγισή της επικεντρώνεται στους υπεύθυνους λήψης αποφάσεων που επιδιώκει να πείσει και όχι στα κοινωνικά κινήματα και τους αγώνες τους. Αλλά είναι από αυτά τα κοινωνικά κινήματα που εξαρτώνται τα πάντα, όχι από τις κυβερνήσεις.

Εδώ δεν είναι ο κατάλληλος χώρος για να παραθέσουμε έναν κατάλογο αιτημάτων˙ θα αρκεστούμε σε μερικές ενδείξεις και προβληματισμούς.

Η διαχείριση των υδάτων αποτελεί ζήτημα-κλειδί. Όπως γράφει η IPCC (WG2), «η διατήρηση του καθεστώτος του νερού ως δημόσιου αγαθού έχει κεντρική σημασία για τα ζητήματα ισότητας». Είναι το αλφάδι. Αυτό συνεπάγεται, μεταξύ άλλων, την αμφισβήτηση της μονοπώλησης των υδάτινων πόρων από καπιταλιστικούς ομίλους που παράγουν εμφιαλωμένο νερό και διάφορα ποτά, της μονοπώλησης των δασών από παραγωγούς χαρτοπολτού, πελέτ ή άλλων προϊόντων (βλ. την οικολογική και ανθρώπινη ζημιά που προκαλούν οι φυτείες ευκαλύπτου στην Πορτογαλία!) και της μονοπώλησης των υπόγειων υδάτων από τις αγροτικές επιχειρήσεις (στην Ανδαλουσία, για παράδειγμα).

Όμως, το αλφάδι του νερού ως δημόσιου αγαθού συνεπάγεται επίσης ένα πλήθος πιο άμεσων συγκεκριμένων διεκδικήσεων: να γυρίσει πίσω το ρολόι στην αδιαβροχοποίηση των επιφανειών, στην αποστράγγιση του βρόχινου νερού, στη διόρθωση των ρεμάτων, στην καταστροφή των υγροτόπων. Να προωθηθούν γεωργικές και δασοκομικές τεχνικές που αποκαθιστούν το έδαφος και την απορροφητική του ικανότητα περιορίζοντας την απορροή. Να αναπροσανατολιστεί η γεωργία πολύ πιο ριζικά προς την αγρο-οικολογία. Να μην ξεχνάμε τις επενδύσεις στο δίκτυο διανομής (στη Βαλονία, για παράδειγμα, το 20% του παραγόμενου νερού δεν τιμολογείται – η διαρροή του δικτύου είναι επομένως πολύ υψηλή).

Η ορθολογική, κοινωνική και οικολογική διαχείριση του νερού απαιτεί μια διαφορετική τιμολογιακή πολιτική. Η φιλελεύθερη πολιτική «κόστος-αλήθεια» είναι κοινωνικά άδικη, δεδομένου ότι όλοι οι καταναλωτές πληρώνουν για τον καθαρισμό μεγάλων ποσοτήτων νερών μολυσμένων από τη βιομηχανία. Επιπλέον, η νεοφιλελεύθερη πολιτική ενθαρρύνει τη σπατάλη του νερού, αφού τα οικονομικά έσοδα του διανομέα εξαρτώνται εν μέρει από το γεγονός ότι οι χρήστες πληρώνουν επίσης για τον -άχρηστο- καθαρισμό του βρόχινου νερού που καταλήγει στην αποχέτευση…

Θα πρέπει να εφαρμοστεί ένα άλλο σύστημα: για τα νοικοκυριά, δωρεάν κατανάλωση που αντιστοιχεί στην εύλογη ικανοποίηση πραγματικών αναγκών (πόσιμο, πλύσιμο, καθαρισμός σπιτιού, πλύσιμο πιάτων και ρούχων…), και στη συνέχεια ταχεία προοδευτική τιμολόγηση πέραν αυτού του επιπέδου.

Η προστασία των ανθρώπων θα πρέπει να είναι μια άλλη αποτελεσματική προτεραιότητα. Αυτό δεν συμβαίνει σήμερα. Η Πλατφόρμα της Βαλονίας για την IPCC, με επικεφαλής τον κλιματολόγο JP van Ypersele, σημειώνει ότι ο καύσωνας του 2003 προκάλεσε περισσότερους από 1.200 θανάτους, ενώ ο καύσωνας του 2020 προκάλεσε περισσότερους από 1.400 θανάτους… Άρα μεταξύ των δύο ημερομηνιών, τίποτα δεν έχει γίνει, παρά τις υποσχέσεις [3]…

Ένα δημόσιο σχέδιο για την προσαρμογή στην ακραία ζέστη θα πρέπει τουλάχιστον να οργανώνει το συστηματικό πρασίνισμα των αστικών περιοχών (δέντρα παντού, για να παρέχουν σκιά), καθώς και τη θερμομόνωση όλων των νοσοκομείων, των σχολείων, των κατοικιών για ηλικιωμένους ή άτομα με ειδικές ανάγκες.

Γενικότερα, πρέπει να επιβεβαιώσουμε την επείγουσα ανάγκη μόνωσης και ανακαίνισης όλων των κατοικιών. Όχι μόνο για τη δραστική μείωση των εκπομπών θέρμανσης (και κλιματισμού!), αλλά και για την προστασία της υγείας και της ευεξίας. Σε αυτόν τον τομέα, όπως και σε άλλους, είναι σαφές ότι οι νεοφιλελεύθερες πολιτικές κινήτρων που βασίζονται στους μηχανισμούς της αγοράς είναι τόσο οικολογικά αναποτελεσματικές όσο και κοινωνικά άδικες. Αυτή η κοντόφθαλμη πολιτική θα πρέπει να παραχωρήσει τη θέση της στη δημόσια πρωτοβουλία, διαφορετικά θα επικρατήσουν ατομικές λύσεις, όπως η αγορά κλιματιστικών, που θα οδηγήσουν στην αύξηση της κατανάλωσης ενέργειας και σε εκπομπές CO2.

Η IPCC τονίζει τη σημασία μιας ολιστικής πολιτικής, η οποία εξετάζει ταυτόχρονα την προσαρμογή στην αύξηση της θερμοκρασίας και την μείωση των εκπομπών («mitigation» στην επιστημονική ορολογία) Συνήθως, ο τομέας της ενέργειας εκτείνεται και στους δύο τομείς. Υπάρχει έλλειψη νερού για την ψύξη των πυρηνικών αντιδραστήρων. Δεδομένων των προβλέψεων, αυτή η πραγματικότητα μπορεί μόνο να επιδεινωθεί τα επόμενα χρόνια, έτσι ώστε η πολιτική προσαρμογής να βρεθεί αντιμέτωπη με εφιαλτικές εναλλακτικές λύσεις: θα πρέπει το νερό να χρησιμοποιείται κυρίως για την ψύξη των σταθμών παραγωγής ενέργειας (θερμαίνοντας τα ποτάμια!) για την παραγωγή ηλεκτρισμού; για πόσιμο νερό; ή για το πότισμα των καλλιεργειών; (και ποιων καλλιεργειών;) Ένας λόγος παραπάνω (υπάρχουν πολλοί άλλοι!) για να μην βασιστούμε στην πυρηνική ενέργεια ως λύση «mitigation»…

Δεν θα επανέλθω εδώ στα μέτρα που πρέπει να ληφθούν για τη διαρθρωτική μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, καθώς έχω ήδη γράψει γι’ αυτό σε πολλά άρθρα. Εν ολίγοις: η ενέργεια και το χρηματοπιστωτικό σύστημα πρέπει να κοινωνικοποιηθούν, όπως και το νερό, πρέπει να βγούμε από την αγροτoβιομηχανία και να οργανώσουμε το γρήγορο τέλος της κινητικότητας που βασίζεται στο ιδιωτικό αυτοκίνητο. Αυτή η δέσμη βαθιών διαρθρωτικών μετασχηματισμών αποτελεί την αναγκαία -αλλά όχι επαρκή- προϋπόθεση για την ταχεία και αποτελεσματική απανθρακοποίηση της παγκόσμιας οικονομίας.

Χωρίς αυτό το βαρύ αντικαπιταλιστικό γιατρικό, θα είναι αυστηρά αδύνατο να τηρηθούν οι κλιματικοί περιορισμοί που έχουν διατυπωθεί ρητά από τους επιστήμονες. Σε αυτή την περίπτωση, ο «πλανήτης κλίβανος» του Johann Rockström και των άλλων συγγραφέων που αναφέρθηκαν παραπάνω, θα γίνει σίγουρα μη αναστρέψιμη πραγματικότητα. Αυτό θα σήμαινε έναν ανθρώπινο και οικολογικό κατακλυσμό διαστάσεων που δεν τους χωράει ο νους. Είναι αδιανόητο.

«Αφηρημένη» κλιματική πολιτική ή οικοσοσιαλισμός;

Ουδέν κακό αμιγές καλού: όλοι και όλες μπορούν πλέον σήμερα να συνειδητοποιήσουν την ακραία κρισιμότητα της κατάστασης και του τρομερού κινδύνου που αντιμετωπίζουμε. Αναπαράγω εδώ ένα απόσπασμα από μια ανάρτηση που δημοσιεύτηκε στις 11 Αυγούστου στα κοινωνικά δίκτυα, σχετικά με την ξηρασία στην Ευρώπη:

«Με τις πλημμύρες (του 2021 στο Βέλγιο και τη Γερμανία), η κλιματική αλλαγή, μας έδωσε μια ροπαλιά στο κεφάλι. Μια ροπαλιά στο κεφάλι πονάει, μπορεί να σκοτώσει όσους βρίσκονται στην πρώτη γραμμή. Με την ξηρασία, η υπερθέρμανση του πλανήτη δείχνει ότι μπορεί να μας αρπάξει από το λαιμό και να μας σφίξει αργά, κάθε μέρα λίγο περισσότερο, χωρίς βιασύνη, έτσι ώστε να έχουμε αρκετό χρόνο για να δούμε τον θάνατο να προχωρεί – οι πιο διαυγείς τον βλέπουν ήδη: τον θάνατο των φυτών, τον θάνατο των ποταμών, τον θάνατο των ζώων, τον δικό μας θάνατο. Γιατί πώς μπορούμε να επιβιώσουμε όταν τα πάντα εξαφανίζονται;»4

Μπροστά σε αυτή την πρόκληση, καθένας και καθεμία μπορούν επίσης να συνειδητοποιήσουν ότι οι κυβερνητικές πολιτικές είναι εντελώς ανεπαρκείς, και στην πραγματικότητα εγκληματικές.

Οι πολιτικές αυτές δεν επιτρέπουν την ταχεία μείωση των εκπομπών (οι εκπομπές συνεχίζουν να αυξάνονται!), ώστε να επιτευχθεί «μηδενικός άνθρακας» το 2050. Στην πραγματικότητα, συμβαίνει μάλιστα το αντίθετο: η ανάκαμψη μετά την πανδημία και ο πόλεμος του Πούτιν κατά του ουκρανικού λαού έχουν προκαλέσει την απροσχημάτιστη εξόρμηση των πάντων για την αγορά ορυκτών καυσίμων (άνθρακα στην Κίνα, τη Ρωσία και την Τουρκία, λιγνίτη στη Γερμανία, σχιστολιθικό αέριο στις Ηνωμένες Πολιτείες, φυσικό αέριο στην Ευρωπαϊκή Ένωση). Το αποτέλεσμα είναι μια φρενίτιδα νεοαποικιακής αρπακτικότητας, ανταγωνισμών των ισχυρών και βάρβαρης διαχείρισης της μετανάστευσης.

Οι κυβερνητικές πολιτικές για το κλίμα όχι μόνο είναι αναποτελεσματικές, όχι μόνο αυξάνουν τις κοινωνικές ανισότητες, αλλά και αποτυγχάνουν να προστατεύσουν τους ανθρώπους από τις καταστροφές. Αυτή η προστασία του πληθυσμού είναι, θεωρητικά, στοιχειώδες συνταγματικό καθήκον κάθε κυβέρνησης, κάθε κράτους. Αυτή η τρομερά χαοτική διαχείριση είναι ένας δυνητικός παράγοντας για τη θεαματική εμβάθυνση της κρίσης νομιμότητας των ισχυρών αυτού του κόσμου, σε όποιο «στρατόπεδο» και αν ανήκουν.

Η αστάθεια που δημιουργείται με αυτόν τον τρόπο είναι βέβαιο ότι θα έχει ιδεολογικές επιπτώσεις. Είχαμε ένα παράδειγμα αυτού πρόσφατα στο Βέλγιο με το ελεύθερο βήμα με τη μορφή αυτοκριτικής που δημοσίευσε ο κ. Bruno Colmant στην εφημερίδα «La Libre Belgique»5

Σε αυτό το κείμενο, ο πρώην επικεφαλής του υπουργικού συμβουλίου του πολύ φιλελεύθερου Didier Reynders, ο οικονομολόγος που επινόησε την απάτη του «πλασματικού συμφέροντος», θεωρεί ότι «ο νεοφιλελεύθερος καπιταλισμός δεν είναι πλέον συμβατός με την κλιματική πρόκληση».

Ο κ. Colmant έχει δίκιο: η «ελεύθερη αγορά» δεν θα μας βγάλει από το αδιέξοδο. Η αντιμετώπιση της κλιματικής πρόκλησης απαιτεί δημόσιο σχέδιο, κοινωνικούς και οικολογικούς στόχους διαφορετικούς από το κέρδος, δημόσια μέσα και, επομένως, ριζική αναδιανομή του πλούτου, σε αντίθεση με τις «νεοφιλελεύθερες μεταρρυθμίσεις».

Ωστόσο, αφού επέκρινε το «νεοφιλελεύθερο καπιταλισμό», ο κ. Colmant βρίσκεται στη άβολη θέση εκείνου που σταματά μεσοστρατίς.

Πράγματι, το νεοφιλελεύθερο δόγμα της ελεύθερης αγοράς δεν είναι το μόνο εμπόδιο στον δρόμο για την ορθολογική διαχείριση της κλιματικής καταστροφής: η καπιταλιστική υποχρέωση για ανάπτυξη είναι ένα άλλο, ακόμη πιο θεμελιώδες εμπόδιο, το οποίο ο κ. Colmant δεν είναι έτοιμος να ξεπεράσει. Ένας μη φιλελεύθερος, κεϊνσιανός ή νεοκεϊνσιανός καπιταλισμός μπορεί να υπάρξει. Ένας καπιταλισμός χωρίς ανάπτυξη είναι, όπως έλεγε ο Σουμπέτερ, αντίφαση εν τοις όροις. Χωρίς αποανάπτυξη της τελικής κατανάλωσης ενέργειας -και επομένως χωρίς αποανάπτυξη της παραγωγής και των μεταφορών- αποκλείεται να φτάσουμε στις «μηδενικές εκπομπές» το 2050. Ακόμη και αν κρύψουμε τον άνθρακα κάτω από το χαλί με «αντισταθμιστικά», «παγίδευση-δέσμευση» και άλλες «πλασματικές μειώσεις των εκπομπών», αυτό αποκλείεται να συμβεί.

Είναι μια αντικειμενική αναγκαιότητα: πρέπει να παράγουμε λιγότερο, να εργαζόμαστε λιγότερο, να μεταφέρουμε λιγότερο, να μοιραζόμαστε τον πλούτο και να φροντίζουμε προσεκτικά και δημοκρατικά τους ανθρώπους και τα πράγματα. Με άλλα λόγια, πρέπει να σπάσουμε την καπιταλιστική παραγωγικίστικη μηχανή. Παραγωγικίστικη; Θα έπρεπε μάλλον να πούμε «καταστροφικίστικη», καθώς είναι σαφές ότι «το Κεφάλαιο καταστρέφει τις δύο μοναδικές πηγές κάθε πλούτου: τη γη και τον εργάτη» (όπως έλεγε ο Μαρξ μετά την αντιπαραγωγικίστικη μεταστροφή του).

Ο πόλεμος για το κλίμα έχει ξεκινήσει και είναι ένας ταξικός πόλεμος. Με αυτό εννοώ ότι απαιτεί να προσανατολίζεται στις ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΕΣ ανάγκες των ανδρών και των γυναικών, δηλαδή σε ένα προσανατολισμό απαλλαγμένο από την εμπορευματική αλλοτρίωση και τον αγώνα για το εγωιστικό κέρδος, που κάνει τους ανθρώπους να βλέπουν την πραγματικότητα αναποδογυρισμένη.

Έξω από έναν οικοσοσιαλιστικό, διεθνιστικό, φεμινιστικό προσανατολισμό, δεν θα υπάρξει σωτηρία. Ας οργανωθούμε για να το πούμε και για να δράσουμε με αυτό τον προσανατολισμό, πέρα από σύνορα, «στρατόπεδα» και «μπλοκ». Εν ολίγοις, ήρθε η ώρα να τολμήσουμε να γίνουμε επαναστάτες.

13 Αυγούστου 2022

Σημειώσεις

[1] https://www.rtbf.be/article/le-double-jet-stream-un-phenomene-a-l-origine-des-vagues-de-chaleur-en-europe-11045816?fbclid=IwAR3gpcICHL4MpFufQGFJstE4Ogcipy7ccU2ToFDAr6T8_Iv4iqvvnrxfJXU

[2] https://www.pnas.org/doi/10.1073/pnas.1810141115

[3] https://www.plateforme-wallonne-giec.be/adaptation

[4] https://www.facebook.com/dalloooniel.taoghghhjjhjhj)

[5] https://www.lalibre.be/debats/opinions/2022/08/07/le-capitalisme-neoliberal-nest-plus-compatible-avec-le-defi-climatique-INNZVTOFBRHUHMHJD2ZQKDA3WA/?fbclid=IwAR1MPd8RgLkyUYpSKCqlrFSTGaUGn3SMpFmxsjyTlka_bcCnSKuId20-rBs

 

πηγή: https://commune.org.gr/xirasia-kafsonas-kai-epanastasi/?fbclid=IwAR3NNrAINF8UYhZbeHf8U374o7f3fyqQSO7nG6i5NqNi3oDfslZbErgbJmQ



ΔΕΘ 2022 versus «χειμώνας 1942»

|

του Πέτρου Σταύρου

<strong>ΔΕΘ 2022 versus «χειμώνας 1942»</strong>

Αν, σύμφωνα με την κυβέρνηση και κορυφαίους της υπουργούς, τους επόμενους μήνες θα περάσουμε τον πιο δύσκολο χειμώνα ύστερα από το 1942 (βλέπε Άδωνις Γεωργιάδης), τότε γεννάται το ερώτημα γιατί πράγμα ακριβώς την θέλουμε την ΔΕΘ και τις γνωστές εξαγγελίες μέτρων ελάφρυνσης και προθέσεων φιλολαϊκής οικονομικής πολιτικής; Ταιριάζουν με αυτό το ζοφερό κλίμα κάθε είδους γιορτές της «υγιούς επιχειρηματικότητας» και της ανάπτυξης μπροστά σε μια τόσο κρίσιμη κατάσταση; Για την κυβέρνηση φαίνεται πως ταιριάζουν, μια και οι διαπιστώσεις περί του πιο δύσκολου χειμώνα δεν αφορούν την ίδια και τα μέτρα που οφείλει να πάρει, αλλά τους πολίτες. Αυτοί και αυτές, και κυρίως οι πιο ευάλωτοι/ες από αυτούς/ες, είναι που πρέπει να προσαρμοστούν, να πειθαρχήσουν και κυρίως να μην τολμήσουν να κατηγορήσουν μια κυβέρνηση που δεν φταίει σε τίποταη «καημένη» – ας όψεται η διεθνής κατάσταση!

Αν, κατά τα προηγούμενα χρόνια, ο ετήσιος θεσμός της ΔΕΘ ήταν μια αμφιλεγόμενη προσπάθεια να περιγραφεί, με εκλαϊκευμένους όρους, η μακροοικονομική πολιτική της εκάστοτε κυβέρνησης, στην αρχή της Ινδίκτου (οικονομικό έτος κατά τους Ρωμαίους) ίσως και με μια πτυχή αυτοκριτικής, δηλαδή «μετάνοιας» (κατά τους ορθόδοξους χριστιανούς και κληρονόμους της ρωμαϊκής παράδοσης) και μικροδιόρθωσης λαθών του προηγούμενου διαστήματος, φέτος πρόκειται, καθαρά, για πρωτοφανή πρακτική διαστρέβλωσης και συγκάλυψης της πραγματικότητας και ταυτόχρονα αποποίησης των όποιων κυβερνητικών -και πρωθυπουργικών- ευθυνών.

Οι διακηρύξεις

Η κυβέρνηση και ειδικότερα ο πρωθυπουργός, στη φετινή ΔΕΘ, λόγω και της υπόθεσης των υποκλοπών και του κόστους που αυτή είχε επί του κυβερνητικού και πρωθυπουργικού «προφίλ» και επί των δυνητικών «συμμάχων», επιχείρησαν να εμφανιστούν ως η μοναδική και αξιόπιστη«εγγύηση» της σταθερότητας, της ομαλότητας και της ισχυρής ανάπτυξης. Από ό,τι είδαμε και ακούσαμε, οι διακηρύξεις κινήθηκαν σε τρεις άξονες:

1) Κάποια λιγοστά μέτρα άμυνας για τουςκαταναλωτές απέναντι στις αποσταθεροποιημένες αγορές της ενέργειας, των τροφίμων και των ενοικίων.

2) Μέτρα εισοδηματικής και αγοραστικής στήριξης εργαζομένων και συνταξιούχων

3) παρεμβάσεις και προθέσεις, δηλαδή ευχές, «θωράκισης» της ισχυρής αναπτυξιακής τάσης που, υποτίθεται, χαρακτηρίζει την ελληνική οικονομία.

Κατά το παρελθόν και στον απόηχο της κρίσης του 2008 και των μνημονίων που ακολούθησαν, υπήρξε μια διεύρυνση των μακροοικονομικών και πολιτικών – κινηματικών συζητήσεων. Οι οικονομολόγοι και οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής, ενός ευρύτατου πολιτικού φάσματος, κάτω από την πίεση κινημάτων και πολιτικών οργανώσεων, απομάκρυναν, μερικώς, τις αληθοφάνειες των «τυφλοσούρτηδων» της οικονομικής πολιτικής προς μια πιο ρεαλιστική και ταυτόχρονα ριζοσπαστική άποψη της οικονομίας. Ήδη όμως, από την εποχή της διακυβέρνησης του ΣΥΡΙΖΑ, αυτή η ευρεία συζήτηση έχει πλήρως εξαφανιστεί και έχει δώσει τη θέση της στη σιωπή, στον τεχνοκρατικό εμπειρισμό και την αποδοχή κάθε βραχυπρόθεσμης επιδοματικής πολιτικής της κυβέρνησης. Κάτω από την πίεση μιας τρομακτικά συνδυασμένης και πολυπαραγοντικήςκρίσης, ξεχνάμε ή δεν έχουμε καν τη διάθεση να ψάξουμε, λίγο παραπάνω, το υπόβαθρο της κυβερνητικής οικονομικής πολιτικής.

Ας επιχειρήσουμε λοιπόν εδώ μια συνοπτική αποτίμηση της λογικής αυτής της οικονομικής πολιτικής, στη βάση των εξαγγελιών της κυβέρνησης στο πλαίσιο της ΔΕΘ:

Τι είναι τα μέτρα προστασίας που παίρνει η κυβέρνηση για να αντιμετωπίσει την ακρίβεια και την αστάθεια των αγορών;

Να θέσουμε ευθέως το ερώτημα: Μπορεί να υπάρξει πραγματική προστασία από την ακρίβεια και τις αγορές; Η απάντηση είναι πως όχι αν δεν αλλάξουν οι ίδιες οι αγορές. Αλλά πριν από αυτό το ερώτημα θα πρέπει να απαντήσουμε σε ένα άλλο: Στη σημερινή οικονομική συγκυρία οι τιμές αυξάνονται, με μεγάλη ταχύτητα, εξαιτίας των αγορών (της ενέργειας συγκεκριμένα, ή της αγοράς των ενοικίων π.χ.) ή αυξάνονται λόγω κάποιων άλλων παραγόντων; Δύσκολο αυτό το νέο ερώτημα γιατί, εκ πρώτης όψεως, φαίνεται ότι οι αγορές προσδιορίζουν τις τιμές των εμπορευμάτων και άρα το ύψος τους. Όμως, στην πραγματικότητα, οι αγορές προσδιορίζουν τις τιμές ισορροπίας, προσφοράς και ζήτησης, και μάλιστα οι σημερινές τιμές ισορροπίας είναι εξαιρετικά ασταθείς και ευμετάβλητες.

Τελικά, τι προσδιορίζει το ύψος των τιμών; Τα σημεία ισορροπίας προσφοράς και ζήτησης; Μα αυτά είναι σημεία ισορροπίας, σταθερά ή ασταθή και όχι σημεία χαμηλά ή ψηλά. Μήπως τις τιμές τις αυξάνει ο μηχανικός υπολογισμός με βάση το οριακό κόστος; Μα αυτός εξηγεί γιατί πληρώνουμε την μεγαβατώρα με βάση την τελευταία μονάδα που μπαίνει στο σύστημα και όχι γιατί η μεγαβατώρα έχει υψηλή τιμή. Για να μην μακρηγορούμε, λοιπόν, το ύψος των τιμών των εμπορευμάτων προσδιορίζεται, σε τελευταία ανάλυση,από τα ιδιοκτησιακά δικαιώματα, δηλαδή από αυτό από το οποίο συνίσταται ο καπιταλιστικός τρόπος παραγωγής και που είναι η ατομική ιδιοκτησία των μέσων παραγωγής.

Ο νεοφιλελευθερισμός λοιπόν, στον οποίο ομνύει η κυβέρνηση, χρησιμοποιεί τις αγορές σαν μηχανισμό υπερενίσχυσης των δικαιωμάτων ιδιοκτησίας. Γι’ αυτό και το επιχείρημα ότι οι αγορές και ο ανταγωνισμός ρίχνουν τις τιμές δεν ισχύει σε αγοραίες συνθήκες ανισόμετρης ενίσχυσης των ιδιοκτησιακών δικαιωμάτων. Τόσο οι υψηλές τιμές του φυσικού αερίου, των τροφίμων, των ειδών super market όσο και οι υψηλές τιμές των ενοικίων, στην ελληνική αγορά κατοικίας, οφείλονται στα ισχυρά ιδιοκτησιακά δικαιώματα που ενίσχυσαν οι νεοφιλελεύθερες πολιτικές δεκαετιών, τα μνημόνια, οι ιδιωτικοποιήσεις, τα χρηματιστήρια, η χαμηλή προσφορά κατοικιών, η εξάπλωση του τουριστικού τομέα, η συγκεντροποίηση των αγορών, τα μονοπώλια και τα ολιγοπώλια και οι μηχανισμοί προσδιορισμού της τιμής της μεγαβατώρας, με βάση το οριακό κόστος.

Αντίστροφα, κάθε τι που αμφισβητεί τα ιδιοκτησιακά δικαιώματα, όπως το εργατικό κίνημα, οι συνδικαλιστικοί αγώνες, το δίκαιο εμπόριο, οι δομές αλληλεγγύης, οι νέες τεχνολογίες και τεχνικές, οι συνεταιρισμοί και νέες μορφές παραγωγικών μονάδων, οι αποκεντρωμένες μονάδες παραγωγής ενέργειας, τα δημόσια προγράμματα κοινωνικής κατοικίας, οι περιορισμοί ενοικίων και το πλαφόν σε τιμές βασικών προϊόντων, οι κοινωνικοποιήσεις και κρατικοποιήσεις και τελικά η αντικατάσταση του οριακού προσδιορισμού των ενεργειακών τιμών από τον προσδιορισμό με βάση το μέσο κόστος, ρίχνει τις τιμές.

Σύμφωνά με την εφημερίδα «Ναυτεμπορική» «Η Ελλάδα χρειάζεται να εισάγει περί τα 70 δισεκατομμύρια κιλοβατώρες για να καλύπτει τις ετήσιες ανάγκες. Αν η τιμή του φυσικού αερίου παραμείνει σε επίπεδα υψηλότερα των 240-250 ευρώ, αυτό σημαίνει ότι οι εισαγωγές μπορεί να φτάσουν να κοστίζουν ακόμη και 1,5 δισ. ευρώ σε μηνιαία βάση από μόλις 200-300 εκατ. ευρώ με βάση τις τιμές στις αρχές του 2021. Αυτή τη διαφορά είναι αδύνατον να μην την επιβαρυνθεί κάποιος». Αυτός ο κάποιος είναι οι ίδιες οι επιχειρήσεις, οι καταναλωτές, ο δημόσιος προϋπολογισμός, η ευρωπαϊκή ένωση και όλοι αυτοί μαζί κ.λπ. Μια άλλη είδηση λέει ότι όλος ο ενεργειακός κλάδος της Ευρώπης έχει μπει σε μεγάλο κίνδυνο χρηματοπιστωτικής κατάρρευσης. Λόγω των υψηλών τιμών του φυσικού αερίου τα margin calls των επιχειρήσεων, δηλαδή οι υποτιμήσεις των εταιρικών εγγυητικών κεφαλαίων, είναι της τάξεως του 1,5 τρισ. δολ.! Αντίστοιχα είναι τα ποσά που πρέπει να καταβληθούν ως χρηματοοικονομικό στήριγμα (back up) στους ισολογισμούς αυτών των εταιριών. Τεράστια ποσά! Ταυτόχρονα, ο κίνδυνος κατάρρευσης της καταναλωτικής δαπάνης για ενέργεια (και όχι απλά η ορθολογική και σχεδιασμένη μείωσή της, λόγω της κλιματικής αλλαγής και της ανάγκης για ενεργειακή μετάβαση) απειλεί να στερήσει τις ιδιωτικές επιχειρήσεις από τον απαραίτητο κύκλο εργασιών. Αλλά και η συγκέντρωση της προσπάθειας στην αποσόβηση της ενεργειακής κατάρρευσης μπορεί να μετατραπεί σε κατάρρευση της καταναλωτικής δαπάνης σε άλλους τομείς. Μπρος γκρεμός και πίσω ρέμα δηλαδή! Γενικά, οι υπερβολικά υψηλές τιμές του φυσικού αερίου απειλούν με ισοπέδωση την αγοραστική δύναμη ευρύτατων εισοδηματικών στρωμάτων, με αποτέλεσμα τη βραχυκύκλωση όλης της οικονομίας.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση φαίνεται πως έχει χάσει τον έλεγχο της ενεργειακής της βάσης. Οι κίνδυνοι κατάρρευσης τόσο της προσφοράς όσο και της ζήτησης του εμπορεύματος «ενέργεια» είναι πολύ μεγάλοι. Εξίσου σημαντικοί είναι και οι κίνδυνοι χρηματοοικονομικής κατάρρευσης των μεγάλων επιχειρήσεων ενέργειας. Οι σημερινές τιμές του φυσικού αερίου, αλλά και του πετρελαίου, δεν αντανακλούν, ευθύγραμμα, κόστη παραγωγής ή απλά περιορισμένες ποσότητες λόγω πολέμου και κυρώσεων στη Ρωσία, ούτε κάποιον ανορθολογικό υπολογισμό. Δεδομένων όλων αυτών των περιορισμών της προσφοράς αντανακλούν, κυρίως,την προσπάθεια του καπιταλιστικού πόλουΕυρώπη να επανακτήσει την ενεργειακή του βάση, μέσα από τον ανταγωνισμό με την Ασία. Την μάχη αυτή την καθοδηγούν οι κεφαλαιακές δυνάμεις – ιδιοκτήτες των μέσων παραγωγής στον ενεργειακό, μεταφορικό και χρηματοπιστωτικό τομέα. Μεγάλος αντίπαλός τους, η αυτοαναφορικότητά τους.

Τελικά, τα μέτρα προστασίας και επιδοματικών ενισχύσεων μιας οποιασδήποτε κυβέρνησης -και πολύ περισσότερο της ελληνικής- στο νεοφιλελεύθερο πλαίσιο των ευρωπαϊκών αγορών δεν συνιστούν πραγματική ασπίδα για τα ευάλωτα στρώματα ή για το περιβάλλον και ούτε ωθούν προς την ενεργειακή μετάβαση, σε ένα άλλο οικολογικό μοντέλο εξοικονόμησης (και όχι απλά περιστολής της κατανάλωσης) και βέβαια μην περιμένουμε να ρίξουν τις τιμές ή να τις σταθεροποιήσουν σε χαμηλότερα επίπεδα. Σε ένα πρώτο στάδιο συνιστούν βραχυπρόθεσμες απόπειρες διατήρησης της ενεργειακής βάσης των επιμέρους χωρών-μελών καθώς και του ιδιωτικοποιημένου χαρακτήρα της (παρά τις κάποιες κρατικοποιήσεις που έχουν γίνει ή προτείνονται) που κινδυνεύουν να καταρρεύσουν από τις ιστορικά υψηλές τιμές του φυσικού αερίου, την ανεξέλεγκτη κατάρρευση της κατανάλωσης και τη δραματική αύξηση του κινδύνου και του κόστους αντιστάθμισης των μεγάλων ενεργειακών επιχειρήσεων.

Μεσομακροπρόθεσμα, όμως, διαφαίνεται η τάση να συνδεθούν ποσοτικά οι κρατικές ενισχύσεις με τη «δεξαμενή» των λεγόμενων υπερεσόδων των παραγωγών ηλεκτρικού ρεύματος και να συγκεκριμενοποιηθεί η στόχευση των ενισχύσεων στα πολύ χαμηλού εισοδήματος νοικοκυριά. Τα υπόλοιπα νοικοκυριά θα πρέπει να μειώσουν την κατανάλωση ενώ ο κρατικός προϋπολογισμός -ειδικότερα της Ελλάδας- θα πρέπει να ασχοληθεί με την εκ νέου παραγωγή πλεονασμάτων. Μένει να δούμε πώς θα αντιδράσουν οι παραγωγοί ηλεκτρικού ρεύματος, που χάνουν τα υπερέσοδα, και αν θα περιορίσουν την παραγόμενη ποσότητα.

Ο χρονικός ορίζοντας αποτελεσματικής και επαρκούς λειτουργίας των μέτρων, σε επίπεδο ΕΕ, είναι άγνωστος. Σίγουρα όμως δεν καλύπτουν την χρονική απόσταση που αντικειμενικά υπάρχει μεταξύ της απόφασης κατάργησης μιας ενεργειακής πηγής και της αντικατάστασής της με μια άλλη, εξίσου ασφαλή με την προηγούμενη. Αν υποθέσουμε ότι επιτυγχάνεται, σε μια πρώτη φάση, η μείωση της κατανάλωσης ενέργειας αλλά οι τιμές της ενέργειας συνεχίζουν την ανοδική τους πορεία, μέχρι πού μπορεί να συνεχιστεί αυτό; Πόση κατανάλωση μπορεί να εξοικονομηθεί και με ποιον τρόπο; Η μεταφορά με αγωγούς του απαραίτητου φυσικού αερίου ήταν θεμελιακό στοιχείο της ευρωπαϊκής ενεργειακής βάσης. Αντίθετα, οι παραδόσεις υγροποιημένου φυσικού αερίου δεν είναι εξασφαλισμένες σε σταθερές τιμές και στις αναγκαίες ποσότητες, και κάθε φορά εξαρτώνται από πολλούς παράγοντες. Η Ευρώπη, με αποκλειστικά δική της ευθύνη, βαδίζει σχεδόν στα τυφλά. Το ίδιο και η ελληνική οικονομία και τα μέτρα που παίρνει.

Τα υποσχόμενα μέτρα εισοδηματικής στήριξης της κυβέρνησης και ο ρόλος του «πατερούλη» της αγοράς εργασίας

Ας δούμε τώρα τα μέτρα εισοδηματικών ενισχύσεων που εξήγγειλε ο Κ. Μητσοτάκης στη ΔΕΘ και αν αυτά συνιστούν κάποια πολύ σημαντική βοήθεια, για τα φτωχά εισοδηματικά στρώματα, ή όχι. Το ύψος τους θα ανέλθει μόλις σε 5,5 δισ. ευρώ και θα αφορούν σε:

  • επίδομα 250 ευρώ για περίπου 2.300.000 ευάλωτους (χαμηλοσυνταξιούχους, μακροχρόνια ανέργους, ανασφάλιστους υπερήλικες κ.λπ.)
  • πρόσθετη δόση ελάχιστου εγγυημένου εισοδήματος στους δικαιούχους του
  • αύξηση φοιτητικού επιδόματος στέγης
  • αύξηση επιδόματος θέρμανσης
  • έκτακτη ενίσχυση αγροτών και κτηνοτρόφων
  • αύξηση επιδομάτων σε ειδικές κατηγορίες εργαζομένων (νοσοκομειακοί, στρατιωτικοί κ.λπ.)
  • κατάργηση της εισφοράς αλληλεγγύης
  • απαλλαγή από το 40% των ασφαλιστικών εισφορών των επιχειρηματιών που θα μετατρέψουν της θέσεις μερικής απασχόλησης σε πλήρους απασχόλησης
  • παρεμβάσεις ενίσχυσης της ιδιοκατοίκησης
  • αυξήσεις σε 1.500.000 συνταξιούχους έως και 7%, μετά από 12 χρόνια
  • νέα αύξηση του κατώτατου μισθού.

Η πρώτη παρατήρηση που έχουμε να κάνουμε είναι ότι τα περισσότερα από αυτά τα μέτρα θα έπρεπε κανονικά να τα είχε υλοποιήσει η κυβέρνηση και χωρίς να ενσκήψουν η πανδημία, η ενεργειακή κρίση και η ακρίβεια. Τα περισσότερα από αυτά είναι μέτρα που προτείνει η έκθεση Πισσαρίδη, που αποτελεί τον οδοδείκτη της κυβέρνησης αυτής. Η έκθεση Πισσαρίδη προτείνει δραστική ελάφρυνση των οικονομικών υποκειμένων, από τους περισσότερους φόρους που βαρύνουν (τους εργοδότες και τους εργαζόμενους) την εργασία στον ιδιωτικό τομέα και τη διατήρηση, σε σημαντικά επίπεδα εισπραξιμότητας, των φόρων κατανάλωσης. Η σχετική μετατόπιση του φορολογικού συστήματος από την εργασία στην κατανάλωση θα πρέπει να συνοδευτεί από ειδικές επιδοματικές ενισχύσεις των χαμηλόμισθων.

Ξεκάθαρα πράγματα! Η έκθεση Πισσαρίδη προτείνει τη μείωση των άμεσων και έμμεσων κοινωνικών και ασφαλιστικών εισφορώνπρος το κοινωνικό κράτος και το ασφαλιστικό σύστημα και την αντικατάστασή τους από την, «εκ των ενόντων», επιδοματική φιλανθρωπία ενός ελάχιστου κράτους πρόνοιας. Η κυβέρνηση, έστω και με καθυστερήσεις, εφαρμόζει τον οδικό χάρτη της έκθεσης Πισσαρίδη.Δεν πρόκειται να εφαρμόσει ειδικές εισοδηματικές ενισχύσεις για την αντιμετώπιση της ακρίβειας και της ενεργειακής κρίσης. Θα εφαρμόσει αυτό που έλεγε από την αρχή της διακυβέρνησής της το 2019. Απλά το εξαγγέλλει σήμερα, το 2022, με αφορμή την ΔΕΘ και ενόψει του εκλογικού έτους 2023.

Η δεύτερη παρατήρηση που έχουμε να κάνουμε είναι για την λεγόμενη κατάργηση της εισφοράς αλληλεγγύης. Από παραδείγματα που δημοσιεύτηκαν στον Τύποβλέπουμε το εξής εξωφρενικό του μέτρου αυτού: Εισοδήματα οριακά χαμηλόμισθων υπαλλήλων του Δημοσίου (10.000 ευρώ τον χρόνο) ενισχύονται με ολόκληρο… 1,8 ευρώ τον μήνα, ενώ εισοδήματα των 30.000 ευρώ ενισχύονται με 56 ευρώ τον μήνα. Με λίγα λόγια, το μέτρο αυτό αποδυναμώνει τα έσοδα του κράτους και ταυτόχρονα αφήνει ανεπηρέαστα τα χαμηλά εισοδήματα που υποφέρουν πιο πολύ από την τρομακτική ακρίβεια. Πέρα από το γελοίο ποσό που παραμένει στη διάθεση του εργαζόμενου/ης, η εφαρμογή του μέτρου αυτού είναι περισσότερο ιδεολογική και μεταδίδει το εξής μήνυμα: «Ξεχάστε τις αυξήσεις στο Δημόσιο. Αν πάρετε κάτι παραπάνω, θα είναι εκτός μισθού και θα συνδέεται με τα αδιευκρίνιστα συστήματα μπόνους και τη γενικότερη υπηρεσιακή σας εξέλιξη».

Η τρίτη παρατήρηση συνδέεται με τις υποτιθέμενες «σημαντικές» αυξήσεις που θα δοθούν στους συνταξιούχους. Λέγεται ότι θα χρησιμοποιηθεί (βάσει νόμου) ο αλγόριθμος (ΑΕΠ + Πληθωρισμός)/2. Σύμφωνα με αυτόν τον αλγόριθμο, οι αυξήσεις που θα δοθούν από το 2023 μπορεί να φτάσουν και το 7% μετά από 12 χρόνια (Οι εκτιμήσεις μιλάνε για πληθωρισμό 7% και ανάπτυξη κοντά στο 7% για ολόκληρό το έτος). Το ερώτημα είναι γιατί διαιρείται με το 2 το άθροισμα πληθωρισμού και ανάπτυξης; Προφανώς δεν υπάρχει ταμειακός λόγος για τη διαίρεση αυτή. Επιπρόσθετα, ο πληθωρισμός που αντιμετωπίζουν οι περισσότεροι/ες συνταξιούχοι είναι παραπάνω από τον επίσημο 7% και σε ορισμένες περιπτώσεις χαμηλοσυνταξιούχων μπορεί να φτάνει και το 20% ή και να το ξεπερνάει.

Ο πραγματικός πολιτικός – διανεμητικός λόγος που δίνονται αυτές οι συγκεκριμένες αυξήσεις είναι για να μειωθεί ακόμα περισσότερο το μερίδιο των συνταξιούχων στο εθνικό εγχώριο προϊόν, χωρίς να θιγεί η υποτιθέμενη κοινωνική ευαισθησία της κυβέρνησης και του κράτους απέναντι στις συνέπειες της ακρίβειας.

Ούτε αυτό το μέτρο πρόκειται να βοηθήσει τα χαμηλά εισοδήματα να αντιμετωπίσουν την οικονομική λαίλαπα που έρχεται. Μάλιστα, χάρη στην προηγηθείσα πολιτική ΣΥΡΙΖΑ και Κατρούγκαλου με τους επανυπολογισμούς των συντάξεων και τις προσωπικές διαφορές, για να αισθανθούν πραγματικές αυξήσεις στις τσέπες τους οι συνταξιούχοι (κυρίως οι παλιοί πριν το 2016) θα έπρεπε να δοθούν άλλες πέντε – έξι τέτοιες αυξήσεις και κάπως να μειωθεί η προσωπική διαφορά που «φράζει» την αύξηση του διαθέσιμου εισοδήματος του/της συνταξιούχου.

Η τέταρτη παρατήρηση αφορά την αύξηση του κατώτατου μισθού στα 751 ευρώ από 713 (αύξηση 5% περίπου) το 2023. Να θυμίσουμε ότι η αύξηση του κατώτατου μισθού για το 2022 υπολογίζεται κατά 9,7%. Σύμφωνα, επίσης,με το ΙΝΕ ΓΣΕΕ, μόνο τον Απρίλιο του 2022 ο κατώτατος μισθός υπέστη μείωση της αγοραστικής του δύναμης κατά 18%ενώ ο μέσος μισθός μερικής απασχόλησης κατά 28%. Η αδυναμία της εξαγγελίας, όμως, δεν φαίνεται μόνο στην τεράστια διαφορά που υπάρχει μεταξύ της απώλειας της αγοραστικής δύναμης και του ποσοστού της αύξησης. Τα ερωτήματα που έχουν δύσκολη απάντηση είναι δύο. Πρώτον: Περνάει η όποια αύξηση του κατώτατου μισθού στην υπόλοιπη μισθολογική κλίμακα; Και δεύτερον: Λαμβάνεται ο αυξημένος ονομαστικός κατώτατος μισθός;

Η απάντηση και στα δύο ερωτήματα είναι αρνητική. Σήμερα, στην ελληνική οικονομία και πολιτική – συνδικαλιστική σκηνή δεν υπάρχει εκείνο το συλλογικό υποκείμενο που να επιβάλλει την ουσιαστική επανέναρξη των πραγματικών συλλογικών διαπραγματεύσεων. Από το 2012 που διακόπηκαν οι συλλογικές διαπραγματεύσεις παρέμεινε ο κατώτατος μισθός με παγωμένες τις τριετίες (αναγνώριση προϋπηρεσίας). Ο μέσος μισθός στον ιδιωτικό τομέα ήταν στα 1.241 ευρώ το 2011 και το 2021 ήταν στα 925 ευρώ.

Ταυτόχρονα, ισχύουν τρεις, τουλάχιστον, θεσμικές συνθήκες στην αγορά εργασίας και στο εργασιακό περιβάλλον που δεν αφήνουν να περνούν οι αυξήσεις του κατώτατου μισθού στο διαθέσιμο εισόδημα των εργαζομένων. Οι τρεις αυτές συνθήκες είναια) η εξάπλωση της μερικής απασχόλησης, β) η εργασία και πληρωμή με μπλοκάκι και γ) η χρήση του εργόσημου ακόμα και από μεγάλες επιχειρήσεις. Όμως, όταν δεν υπάρχουν συλλογικά υποκείμενα της εργατικής τάξης, το κενό το καλύπτουν οι «πατερούληδες» κρατικοί λειτουργοί και πρωθυπουργοί. Η αύξηση του κατώτατου μισθού δεν θα ενισχύσει την άμυνα των μισθωτών στρωμάτων απέναντι στην ακρίβεια, διότι ο ίδιος ο κατώτατος μισθός είναιπολιτικά και κοινωνικά απενεργοποιημένος από τις προηγηθείσες μνημονιακές πολιτικές.

Η πέμπτη παρατήρηση αφορά την πρόθεση της κυβέρνησης να ελέγξει και να περιορίσει τη μερική απασχόληση. Προτείνει μάλιστα το «γενναίο» μέτρο της μείωσης των ασφαλιστικών εισφορών, κατά 40%, σε όποιον εργοδότη μετατρέψει τις θέσεις μερικής απασχόλησης σε θέσεις πλήρους απασχόλησης. Μα οι εργοδότες ήδη κερδίζουν κατά 50% απαλλαγές από τις ασφαλιστικές εισφορές, την ετήσια άδεια και την καταβολή των δώρων, με την εκτεταμένη εφαρμογή της μερικής απασχόλησης και 65% από την εφαρμογή του εργόσημου. Το σωστό μέτρο θα ήταν νομικός και διοικητικός περιορισμός των μορφών μερικής απασχόλησης, σε ποσοστό κάτω από το 20% ανά επιχείρηση. Με το μέτρο που προτείνει η κυβέρνηση, όλοι οι εργοδότες θα προσλάβουν μερικώς απασχολούμενους για να κερδίσουν μετά το 40%…

Η έκτη και τελευταία παρατήρηση αφορά στη διαφαινόμενη πρόθεση της κυβέρνησης να ασκήσει κάποιου είδους στεγαστική πολιτική και να αυξήσει την ιδιοκατοίκηση. Δεν μπορεί να υπάρξει καμία παρέμβαση στην αγορά κατοικίας και ειδικά στη πλευρά της προσφοράς χωρίς δημόσια, κανονική (χωρίς χρηματοοικονομικές αλχημείες) και μακροχρόνια παρέμβαση δραστικής αύξησης της κοινωνικής κατοικίας. Η κυβέρνηση δεν λέει κάτι τέτοιο και περιορίζεται σε μέτρα που έχουν περισσότερο διακηρυκτικό χαρακτήρα, έκτακτης ανάγκης και περιορίζεται σε ομάδες-στόχους που θέλει να κερδίσει εκλογικά.

Επειδή η προσφορά νέας κατοικίας έχει πολλές πλευρές ανελαστικότητας, θα πρέπει το οποιοδήποτε δημόσιο πρόγραμμα αύξησης του κτηριακού αποθέματος κοινωνικής κατοικίας να συνδυαστεί με τον άμεσο έλεγχο των ενοικίων και ορισμένων πλευρών της τουριστικής αγοράς. Όμως ο έλεγχος των ενοικίων και γενικότερα της στεγαστικής αγοράς δεν μπορεί να εξυπηρετηθεί από μια νεοφιλελεύθερη κυβέρνηση που η παρέμβασή της θα είναι, στην καλύτερη περίπτωση, ανάλογη της επιδοματικής– φιλανθρωπικής πολιτικής που ακολουθεί σε άλλους τομείς. H διαμονή σε οικονομικά προσιτά σπίτια μέσα από μακροχρόνια σχέση ενοικιαστή – ιδιοκτήτη, χωρίς ο δεύτερος να εκμεταλλεύεται τη μονοπωλιακή του θέση, αποτελεί μορφή ιδιοκατοίκησης που μια νεοφιλελεύθερη πολιτική δύναμη δεν μπορεί να καταλάβει ή να υπηρετήσει γιατί είναι ταγμένη στο πλευρό του ιδιοκτήτη και στη μεριά της αγοράς.

Η «ανάπτυξη» που ήρθε και κάποια στιγμή θα πέσει και στους «αποκάτω»

Ο πρωθυπουργός στη ΔΕΘ επανέλαβε το γνωστό κυβερνητικό αφήγημα περί της ανάπτυξης που επέστρεψε στην ελληνική οικονομία έπειτα από τις μεταρρυθμιστικές – φιλοεπενδυτικές παρεμβάσεις της πιο φιλοεπιχειρηματικής κυβέρνησης των τελευταίων δεκαετιών. Έχει ασφαλώς δίκιο για τον φιλοεπιχειρηματικό χαρακτήρα των κυβερνητικών επιλογών, αλλά όχι ως προς το αν αυτές αντέστρεψαν την ιστορική τάση παραγωγικής παρακμής της ελληνικής οικονομίας, που παρατηρείται, ανελλιπώς, από το 2010.

Η κυβέρνηση ισχυρίζεται, και επιβεβαιώνεται από την ΕΛΣΤΑΤ, ότι ο ρυθμός ανάπτυξης είναι ο ισχυρότερος και ο δυναμικότερος στην Ευρώπη. Πράγματι, η ελληνική οικονομία ανέκαμψε από το υφεσιακό σοκ της πανδημίας αλλά το κατά κεφαλήν ΑΕΠ της, με συνυπολογισμό του κόστους διαβίωσης, είναι το δεύτερο χαμηλότερο της Ευρώπης και βρίσκεται στα επίπεδα του 2007 (καμία ευρωπαϊκή χώρα δεν έχει παρουσιάσει τέτοια κατάρρευση του βιοτικού της επιπέδου).

Η κυβέρνηση ισχυρίζεται ότι οι εξαγωγές εκτινάσσονται. Και όντως, κάποια στοιχεία δείχνουν σημαντική αύξηση των εξαγωγών. Όμως ξεχνάει να τα αντιπαραβάλει με τα στοιχεία των εισαγωγών τα δύο τελευταία χρόνια. Οι εισαγωγές προϊόντων, τα δύο τελευταία χρόνια, έχουν εκτιναχθεί και ο ρυθμός αύξησής τους γίνεται χρόνο με τον χρόνο εντονότερος. Η «εξαγωγική φρενίτιδα» που ισχυρίζεται η κυβέρνηση στηρίζεται κατά το 50%, με στοιχεία του ίδιου του ΣΕΒ, σε 270 μόνο επιχειρήσεις και μόνο σε μια δεκάδα προϊόντων.

Η κυβέρνηση ισχυρίζεται ότι οι επενδύσεις που έγιναν τα δύο τελευταία χρόνια δεν έχουν προηγούμενο. Πράγματι, τα στοιχεία δείχνουν ότι οι επενδύσεις, το 2021, αυξήθηκαν και σε σχέση με το 2020 και σε σχέση με το 2019. Είναι σίγουρο πως και το 2022 θα αυξηθούν σε σχέση με το 2021. Αξίζει να σημειωθεί ότι το 2021 είναι το πρώτο έτος, από το 2009 κι ύστερα, στο οποίο οι ακαθάριστες επενδύσεις ξεπερνούσαν τις αποσβέσεις των επιχειρήσεων. Όμως, ας σημειωθεί ότι τόσο προ της πανδημίας όσο και μετά, μέχρι το 2021, οι επενδύσεις των επιχειρήσεων στην ελληνική οικονομία ήταν οι τέταρτες χαμηλότερες στην Ευρώπη, ενώ τα κέρδη τους τα τρίτα υψηλότερα στην Ευρώπη. Ταυτόχρονα, η αποδυνάμωση του παραγωγικού ιστού της οικονομίας γίνεται εμφανής στα στοιχεία που παρουσιάζουν το καθαρό απόθεμα μηχανολογικού εξοπλισμού των επιχειρήσεων μαζί με την απώλεια που συντελέστηκε στην περίοδο της οικονομικής κρίσης. Το 2019 το καθαρό απόθεμα αντιστοιχούσε σε 45,2 δισ. ευρώ, όταν το 2010 ήταν ίσο με 69,5 δισ. ευρώ.

Όσον αφορά τη βοήθεια που προέρχεται από το ΕΣΠΑ και το Ταμείο Ανάκαμψης, θα πρέπει κάποτε να ειπωθεί ότι η αναπτυξιακή δυναμική που προσθέτει στην ελληνική οικονομία υπολείπεται σημαντικά αυτής που εμπειρικά εκτιμάται από τα προϋπολογιστικά στοιχεία των διαθέσιμων πόρων των ευρωπαϊκών ταμείων. Μπορεί να δισεκατομμύρια να είναι αρκετά, αλλά αυτά δεν υπάρχουν διαθέσιμα και προκαταβεβλημένα στα ελληνικά ταμεία. Θα εισρεύσουν σε αυτά μόνο αν δαπανηθούν, πρώτα, εγχώριοι και κοινοτικοί πόροι που υπάρχουν στο ελληνικό Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων (ΠΔΕ) από προηγούμενες επενδυτικές παρεμβάσεις. Όμως, η συνήθης στενότητα πόρων του ελληνικού ΠΔΕ δημιουργεί ασυνέχειες στη χρηματοδότηση των επενδύσεων και αυτό, με τη σειρά του, προκαλεί υστερήσεις που καταλήγουν σε μια αποδυναμωμένη αναπτυξιακή προσπάθεια.

Με λίγα λόγια, το επίσημο αφήγημα της κυβέρνησης εμφανίζει την ελληνική οικονομία με ένα εξαιρετικό ενδογενές δυναμικό και, επιπλέον, να αναπτύσσεται ραγδαία! Όμως, πολύ πιθανά αυτό να είναι ένα bounce–back growth effect, ένα φαινόμενο αναπήδησης δηλαδή από μια προηγούμενη κατάρρευση. Το παραγωγικό δυναμικό που χάνεται σε μια ύφεση δεν αναπληρώνεται αυτόματα, κατά τα επόμενα χρόνια. Δηλαδή, η χθεσινή ύφεση υπονομεύει την αυριανή παραγωγική ικανότητα.

Ταυτόχρονα, η ελληνική οικονομία χαρακτηρίζεται από μια ιδιαίτερη αρχιτεκτονική των βασικών χρηματοροών της και των μηχανισμών διανομής του παραγόμενου προϊόντος που μια οποιαδήποτε αναπτυξιακή διαδικασία δεν φαίνεται να αφορά καθόλου τους «από κάτω». Το αφήγημα της «στάγδην»οικονομίας -tricke down economics- όλων των φιλοεπιχειρηματικών κυβερνήσεων, ότι δηλαδή η ευημερία των «αποπάνω» θα πέσει σαν βροχούλα και στους «αποκάτω», δεν τα έχει καλά με την πραγματικότητα των οικονομιών στις οποίες ασκήθηκε.

Τα βασικά συμπεράσματα

Οι εξαγγελίες της κυβέρνησης και του πρωθυπουργού, στη φετινή ΔΕΘ, είναι εξαιρετικά συγκρατημένες παρότι έρχεται, κατά την ίδια, ο δυσκολότερος χειμώνας από το 1942. Μόνο 5,5 δισ. ευρώ θα δοθούν, δείχνοντας ότι η κυβέρνηση έχει ήδη μπει στη φάση συγκράτησης των δημόσιων δαπανών, στο πλαίσιο της πανευρωπαϊκής δημοσιονομικής αυστηροποίησης του 2023 και των πολιτικών της ΕΚΤ. Δεν είναι τυχαίο πως επιμελητηριακοί εκπρόσωποι των μικρομεσαίων επιχειρηματιών επισημαίνουν κάτι που δεν έχει ξανασυμβεί σε ΔΕΘ. Από τις πρωθυπουργικές ανακοινώσεις σχεδόν λείπουν οι αναφορές στις μικρομεσαίες επιχειρήσεις. Οι παρεμβάσεις ευρύτατων δημοσιονομικών ελλειμμάτων, κατά το 2020 και 2021, ακόμα και το 2022, θα αντικατασταθούν από την αναγκαία επιστροφή στα πρωτογενή πλεονάσματα το 2023. Οι εκπρόσωποι των επιχειρήσεων θα πρέπει να καταλάβουν ότι από τις ανακοινώσεις του πρωθυπουργού απουσιάζουν τα άμεσα μέτρα στήριξης αλλά υπάρχουν τα έμμεσα. Όλα τα επιδόματα προς τα χαμηλά εισοδήματα καταλήγουν αμέσως στις επιχειρήσεις της λιανικής.

Τα μέτρα αντιμετώπισης της ενεργειακής κρίσης και των υψηλότατων λογαριασμών ηλεκτρικού ρεύματος ενώ επιχείρησαν, κατά το 2022, να αντιμετωπίσουν τη διαφαινόμενη κατάρρευση της κατανάλωσης και το σοβαρό πρόβλημα ρευστότητας των ενεργειακών εταιρειών, κατά το 2023 θα δίνονται κλιμακωτά, ανάλογα με την κατανάλωση και τον κοινό ευρωπαϊκό βηματισμό, αποσκοπώντας ίσως στη χρυσή τομή μεταξύ της δημοσιονομικής πειθαρχίας και της διατήρησης της ενεργειακής βάσης. Αυτή η χρυσή τομή είναι πολύ δύσκολο να βρεθεί και σε καμία περίπτωση δεν μπορεί να αντιμετωπίσει την επαλληλία των κρίσεων που χτυπούν τις οικονομίες της Ευρώπης συνολικά.

Οι υπόλοιπες εισοδηματικές παρεμβάσεις τις κυβέρνησης δεν αποσκοπούν στο να αντιμετωπίσουν την κατάρρευση της αγοραστικής δύναμης των λαϊκών εισοδημάτων, αλλά μόνο στη μερική αναχαίτιση της απόλυτης φτώχειας και των ακραίων μορφών υλικής στέρησης. Η Έκθεση Πισσαρίδη παραμένει ο οδοδείκτης της κυβέρνησης, και η οξύτατη πολύπλευρη κρίση είναι μια ευκαιρία για την περαιτέρω θεμελίωση ενός νεοφιλελεύθερου κράτους που αντιμετωπίζει μόνο με «ασπιρίνες» τις ακραίες συνέπειες του αποσυντονισμού των αγορών.

Οι διακηρυγμένες παρεμβάσεις για τη στέγη και την αγορά κατοικίας κινούνται ακόμα στη περιοχή του ευχολογίου. Καμία παρέμβαση στη συγκράτηση της αύξησης των ενοικίων δεν προβλέπεται, οι δε προθέσεις καθώς και οι τρόποι αύξησης της προσφοράς κτηριακού αποθέματος αποκαλύπτουν έναν σχεδιασμό στα λόγια και απόλυτη αδυναμία ανασύστασης μιας δημόσιας στεγαστικής πολιτικής. Θα έπρεπε κάποια στιγμή να ανατρέξουμε στους λόγους και στον τρόπο κατάργησης του Οργανισμού Εργατικής Κατοικίας. Μια τεχνογνωσία κοινωνικής στεγαστικής πολιτικής έχει χαθεί οριστικά.

Η απόλυτη επικράτηση των trickle down economics είναι δεδομένη και αναμφισβήτητη. Θα πρέπει πρώτα να ευημερήσουν οι πλούσιοι για να πέσουν κάποια «ψίχουλα» στους φτωχούς. Το ζήτημα είναι πως το δόγμα αυτό δεν τεκμηριώνεται από τα εμπειρικά δεδομένα, δηλαδή από την πραγματικότητα.Δεν μπορούμε να «καμαρώνουμε» επειδή δεκαπέντε επιχειρήσεις αύξησαν τις εξαγωγές τους εν μέσω «δύσκολων καιρών». Θα πρέπει να αναρωτηθούμε σοβαρά ποιο είναι το γενικότερο όφελος επειδή κάποιες επιχειρήσεις ευημερούν ή βρίσκουν διέξοδο στις διεθνείς αγορές. Η περιπτωσιολογία είναι ιδεολογία και μάλιστα κυρίαρχη ιδεολογία.

Τα μέτρα που εξήγγειλε στη ΔΕΘ ο Κυριάκος Μητσοτάκης δεν είναι απλώς πρωτοφανώς ανεπαρκή και προκλητικά για την κοινωνία. Είναι ταυτόχρονα και πρόκληση για την αντιπολίτευση, πολιτική και κοινωνική, γιατί πρόκειται για μέτρα που αντιμετωπίζουν την κρίση ηγεμονίας του νεοφιλελευθερισμού με την καταφυγή στην κυριαρχία του μονόδρομου και στην πειθαρχία της οικονομικής καταστολής.

Υπάρχει άλλος δρόμος από τον δρόμο του κ. Μητσοτάκη; Σε αυτό πρέπει να απαντήσουμε και να δουλέψουμε όλες και όλοι μας.

_________

1 https://naftemporiki.gr/finance/story/1901088/poso-stoixizei-stin-ellada-i-energeiaki-krisi

2 https://www.moneyreview.gr/business-and-finance/88043/kindynos-lehman-stin-energeia-margin-calls-1-5-tris-speydoyn-gia-diasoseis-oi-kyverniseis/

3 https://www.cnn.gr/oikonomia/chrima/story/328008/ti-simainei-i-katargisi-eisforas-allileggyis-deite-paradeigmta

4 https://www.inegsee.gr/wp-content/uploads/2022/05/ETHSIA_EKTHESI_2022_VASIKA_SYMPERASMATA.pdf

5 https://ergasiakadikaiomata.wordpress.com

6 Όπως παραπάνω

7 https://commune.org.gr/to-paragogiko-systima-tis-elladas-syrriknonetai/

8 https://www.inegsee.gr/wp-content/uploads/2022/07/Ethsia_Ekthesi_2022.pdf

9 https://www.insider.gr/epiheiriseis/242265/seb-tesseris-logoi-aisiodoxias-gia-tis-exagoges

10 https://www.inegsee.gr/wp-content/uploads/2022/07/Ethsia_Ekthesi_2022.pdf

11 https://www.capital.gr/oikonomia/3657619/g-kabbathas-gsebee-gia-tis-exaggelies-tou-prothupourgou-perimename-kai-perimenoume-perissotera

πηγή: https://commune.org.gr/deth-2022-versus-cheimonas-1942%c2%a8/?fbclid=IwAR1j3Ec4vOtGGSmWdhKOmFGwq0bONo45fU6BT-JDCypNCmRD2Ihqg4EBcZM



Νέες αυθαιρεσίες από τις εταιρίες ψηφιακών πλατφορμών – Απαιτείται εργατική απάντηση

|

του Χρήστου Βαγενά

Ένα νέο επεισόδιο έχουμε τον τελευταίο καιρό στον πόλεμο που έχουν κηρύξει οι “νεοφυείς” επιχειρήσεις κατά των δικαιωμάτων των εργαζομένων τους. Και συγκεκριμένα στο χορό έχουν μπει πάλι οι ψηφιακές πλατφόρμες με την Wolt να πρωτοστατεί στην προσπάθεια να καταργήσει τη μισθωτή εργασία και να μετατρέψει το προσωπικό της σε ελεύθερους επαγγελματίες!

 

Έτσι μετά τα γεγονότα με την e-food που επιδίωξε, ανεπιτυχώς μετά τις κινητοποιήσεις των εργαζομένων, να μετατρέψει τους διανομείς σε free lancers, έρχεται η Wolt πατώντας στη δυνατότητα που δίνει η ΑΑΔΕ να εγγράφεται κάποιος στη ΔΟΥ και μετά να πηγαίνει να εγγραφεί στον ΕΦΚΑ σαν ελεύθερος επαγγελματίας.

Από τον Σεπτέμβρη καλεί τους εργαζόμενους της να πάνε να εγγραφούν στην εφορία και να αμείβονται με παραστατικά σαν ελεύθεροι επαγγελματίες, για εργασία που είναι ξεκάθαρα εξαρτημένη.

Ο ΕΦΚΑ μέχρι στιγμής δεν εγγράφει τους delivery σαν ελεύθερους επαγγελματίες και σωστά πράττει και παρουσιάζεται τώρα το φαινόμενο, αυτοί οι εργαζόμενοι να είναι ουσιαστικά ανασφάλιστοι και μάλιστα σε ένα επάγγελμα με πολλούς κινδύνους και πολλά εργατικά ατυχήματα και δυστυχήματα.

Οι διανομείς αυτοί δεν είναι ούτε ελεύθεροι επαγγελματίες και free lancers, ούτε πρέπει να δουλεύουν με τίτλο κτήσης. Πόσο μάλλον να δουλεύουν ανασφάλιστοι, όπως συνηθίζεται στο χώρο αυτό, και αποκάλυψε με τραγικό τρόπο ο θάνατος ανήλικου διανομέα στον Ωρωπό.

 

Πρέπει οι εργαζόμενοι να απαιτήσουν από τις εταιρίες αυτές, που θέλουν να απαλλαγούν πλήρως από τις ασφαλιστικές εισφορές, να τους εγγράψουν στο πρώην ΙΚΑ με σχέση εξαρτημένης εργασίας. Το Υπ. Εργασίας και ο ΕΦΚΑ δεν πρέπει να υποχωρήσουν στις διαθέσεις και τις απαιτήσει της κάθε επιχείρησης, που αδιαφορούν παντελώς για τις ανάγκες των εργαζομένων, που όμως χάρης τη δουλειά τους γεμίζουν κέρδη.

Μηχανεύονται κάθε κόλπο για να θεωρούν τους εργαζόμενους σαν “συνεργάτες επιχειρηματίες”, θέλοντας επίσης εκτός των άλλων να διασπάσουν το προλεταριάτο, όπου θα αμείβεται με διαφορετικές, ατομικές συμβάσεις, χωρίς καμία διαπραγματευτική ισχύ.

 

Η οργάνωση των ντελίβερι και η αγωνιστική απάντηση πρέπει να είναι άμεση. Οι δράσεις θα πρέπει να στρέφονται κατά των εταιριών που μηχανεύονται αυτά τα σχέδια, αλλά και κατά της κυβέρνησης και του Υπ. Εργασίας που καλύπτουν τις μεγάλες εταιρίες.

Επιβάλλεται να εφαρμοστεί η εργατική νομοθεσία και οι διανομείς να γίνουν άμεσα μισθωτοί με όλα τα δικαιώματα που προβλέπονται.

 

Χωρίς εσένα γρανάζι δε γυρνά!

 

Βαγενάς Χρ. εργαζόμενος στον ΕΦΚΑ



Ανυπότακτος Κορυδαλλός: Αλληλεγγύη στους φοιτητές-ενάντια στην καταστολή

|

Μετά από πρόταση της Ριζοσπαστικής Προοδευτικής Δημοτικής Κίνησης “Ανυπότακτος Κορυδαλλός”, το Δημοτικό Συμβούλιο Κορυδαλλού υιοθέτησε κατά πλειοψηφία το παρακάτω ψήφισμα για την Πανεπιστημιακή Αστυνομία και τους φοιτητές/τριες που βρίσκονται σε κινητοποιήσεις:

Ψήφισμα του Δημοτικού Συμβουλίου Κορυδαλλού για την Πανεπιστημιακή Αστυνομία και το όργιο καταστολής εναντίον των φοιτητών/τριών

Καταδικάζουμε απερίφραστα την απόπειρα της κυβέρνησης να προχωρήσει στην εγκατάσταση πανεπιστημιακής αστυνομίας (ΟΠΠΙ) σε κεντρικά πανεπιστημιακά ιδρύματα καθώς και το όργιο δολοφονικής καταστολής των ΜΑΤ σε συναυλία αλληλεγγύης στο ΑΠΘ και στην κινητοποίηση των Φοιτητικών Συλλόγων το Σάββατο 17/9. Σκοπός της πανεπιστημιακής αστυνομίας δεν είναι η “πάταξη της ανομίας” αλλά η καταστολή και θωράκιση της αναδιαρθρωτικής πολιτικής της κυβέρνησης στην εκπαίδευση από τις αντιστάσεις του φοιτητικού κινήματος ενάντια στην διάσπαση των προγραμμάτων σπουδών, στην ρευστοποίηση των πτυχίων, στην λειτουργία των ιδρυμάτων με όρους αγοράς. Οι δολοφονικές επιθέσεις των ΜΑΤ στο ΑΠΘ κατά την διάρκεια συναυλίας με χιλιάδες κόσμο, φοιτητές/τριες, οικογένειες να κινδυνεύουν να ποδοπατηθούν, να λιποθυμούν και να βρίσκονται σε πανικό από τα χημικά, τα δακρυγόνα και τις κρότου λάμψης και στην συγκέντρωση των Φοιτητικών Συλλόγων το Σάββατο με δολοφονικά χτυπήματα στα κεφάλια που οδήγησαν σε σοβαρότατους τραυματισμούς φοιτητών/τριών, αποτελούν το αναγκαίο συμπλήρωμα μιας βαθιάς αντιλαϊκής πολιτικής σε βάρος του κόσμου της δουλειάς και της νεολαίας. Οι λαϊκές οικογένειες στενάζουν από την ακρίβεια, βλέπουν το εισόδημά τους να συρρικνώνεται από τον πληθωρισμό, χιλιάδες φοιτητές και φοιτήτριες έρχονται αντιμέτωποι με την έλλειψη εστιών και τα υπέρογκα νοίκια, η χρηματοδότηση των πανεπιστημίων μειώνεται συνεχώς, τα κενά στις σχολικές μονάδες και υποδομές παραμένουν τεράστια. Δεν πρόκειται να ανεχτούμε τις βίαιες εικόνες του ΑΠΘ και του Σαββάτου με οικογένειες να τρέχουν να σωθούν και ανοιγμένα κεφάλια νέων ανθρώπων. Δεν πρόκειται να ανεχτούμε τις δυνάμεις καταστολής να περικυκλώνουν τα πανεπιστημιακά ιδρύματα, δεν θα ανεχτούμε την βία και την καταστολή στους δρόμους και τις γειτονιές μας. Ο αγώνας ενάντια στην πανεπιστημιακή αστυνομία και στην δολοφονική βία των ΜΑΤ και στην καταστολή είναι και δικός μας, ως αγώνας για την υπεράσπιση των λαϊκών ελευθεριών και δικαιωμάτων. Εκφράζουμε την αλληλεγγύη μας στους Συλλόγους Φοιτητών που βρίσκονται σε κινητοποιήσεις. Να παρθεί πίσω από την κυβέρνηση η απόφαση για εγκατάσταση ΟΠΠΙ σε πανεπιστήμια.

#Δήμος_Κορυδαλλού #ΟΠΠΙ #καταστολή

Πηγή: https://m.facebook.com/story.php?story_fbid=pfbid02iHZLJJfBRuaKje6rqoGgqBHXmJjaHX7e2YEYBoFv5Bj3rD3ZnGR62HzwtgfwTzxjl&id=100064804235179&eav=Afav0Vrhpi27kpI-wfz9Qh-Kp8wEiswDPUDpsNfCdQuJX-Fm_j98yNqOP7xV06E_qYo&m_entstream_source=timeline&paipv=0



Προς την φαιά διεθνή της ευρωπαϊκής και παγκόσμιας ακροδεξιάς;

|
<strong>Προς την φαιά διεθνή της ευρωπαϊκής και παγκόσμιας ακροδεξιάς;</strong>

Ποτέ από το τέλος του δεύτερου Παγκόσμιου Πολέμου δεν έγινε αισθητή όσο σήμερα η απειλή μιας αναζωογονημένης, επιθετικής και συνεχώς ανερχόμενης ακροδεξιάς. Γιατί; Μα, επειδή σε αντίθεση με ό,τι συνέβαινε στις 6-7 προηγούμενες δεκαετίες, τώρα αυτή η απειλή δεν προέρχεται πια από μερικές ομάδες ή έστω μικρά κόμματα νοσταλγών του Μεσοπολέμου, αλλά από μια φιλόδοξη και δυναμική νέα ακροδεξιά που κυβερνάει ή ετοιμάζεται να κυβερνήσει ακόμα και χώρες που περιλαμβάνονται στις μεγαλύτερες δυνάμεις αυτού του κόσμου!

Η Ινδία του Μόντι, η Ρωσία του Πούτιν, η Βραζιλία του Μπολσονάρο, η Ουγγαρία του Όρμπαν, και σε λίγο η Ιταλία της Τζόρτζια Μελόνι και ίσως οι Ηνωμένες Πολιτείες του Τραμπ ΙΙ: ο πίνακας δεν είναι εξονυχιστικός, δίνει όμως μιαν ιδέα για τη σοβαρότητα της απειλής που πλανάται πια πάνω από την ανθρωπότητα. Αν και δεν είναι όλοι τους δηλωμένοι νοσταλγοί ή «κληρονόμοι» του φασισμού και του ναζισμού του Μεσοπολέμου, αυτούς τους ηγέτες τούς ενώνει ο ρατσισμός, η ξενοφοβία, ο αυταρχισμός, η ισλαμοφοβία και ο αντισημιτισμός, η ανοιχτή απόρριψη της (αστικής) κοινοβουλευτικής δημοκρατίας, ο μισογυνισμός, η λατρεία στα ορυκτά καύσιμα και ο κλιματοσκεπτικισμός, ο μιλιταρισμός, η περιφρόνηση για τα δημοκρατικά δικαιώματα και ελευθερίες, η συνμοσιολογία και η αστυνομική αντίληψη για την Ιστορία, το μίσος για την κοινότητα LGBTQ, ο σκοταδισμός και η παθολογική προσκόλληση στο τρίπτυχο «Πατρίς-Θρησκεία-Οικογένεια».

Το να τους αποκαλούμε λοιπόν «λαϊκιστές», όπως το κάνουν συστηματικά όλα τα ευρωπαϊκά ΜΜΕ, είναι ένας εντελώς απαράδεκτος ευφημισμός, καθώς μάλιστα τα ίδια ΜΜΕ αποκαλούν επίσης «λαϊκίστικη» την Αριστερά που τολμά να αμφισβητήσει το νεοφιλελεύθερο καπιταλισμό. Αν λοιπόν ο Μπολσονάρο, η Μελόνι ή ο Αμπασκάλ της ισπανικής VOX είναι «λαϊκιστές», γιατί όχι και… ο Μουσολίνι, ο Χίτλερ ή ο Φράνκο; Γιατί να μην ξαναγράψουμε όλη την ιστορία των τελευταίων 100 χρόνων, σβήνοντας κάθε αναφορά στη Φαιά Πανούκλα, που συρρικνώνεται σε έναν σχεδόν ανώδυνο «λαϊκισμό»; Προφανώς, στη νύχτα της νεοφιλελεύθερης αντεπανάστασης, όλοι οι ρατσιστές, μισογύνηδες, πογκρομιστές, νεοφασίστες και λοιποί ακροδεξιοί δεν είναι πια φαιοί αλλά μάλλον… γκρίζοι. Δηλαδή, σχεδόν ακίνδυνοι «λαϊκιστές»…

Όμως, μακριά από εμάς η ιδέα να κολλήσουμε αδιάκριτα σε όλο αυτό τον καλό κόσμο, την ετικέτα του (νεο)φασίστα ή του (νεο)ναζιστή. Στην πραγματικότητα, όχι μόνο δεν είναι όλοι ίδιοι, αλλά έχουν και διαφορές, πράγμα που εξηγεί εξάλλου τις αντιπαλότητες και τις μάχες που δίνουν παραδοσιακά μεταξύ τους για τον έλεγχο των επιρροών τους. Με λίγα λόγια, η ευρωπαϊκή (και η παγκόσμια) άκρα δεξιά δεν είναι ομοιογενής και, παρόλο που είναι σε συνεχή άνοδο στο σύνολό της, είναι η πιο σκληρή και η πιο βίαιη πτέρυγά της που ανεβαίνει τώρα περισσότερο και σημειώνει τις μεγαλύτερες επιτυχίες.

Είναι εξάλλου από αυτή τη σκληρή και βίαιη πτέρυγά της που προέρχονται οι πρωτοβουλίες με στόχο τη δόμηση και το συντονισμό αυτής της ακροδεξιάς σε διεθνή κλίμακα. Για παράδειγμα, η VOX επωφελούμενη από τις θεαματικές επιτυχίες της στην Ισπανία, λανσάρει με αρκετή επιτυχία το «Φόρουμ της Μαδρίτης» για να συσπειρώσει στη Λατινική Αμερική κάθε επίδοξο πραξικοπηματία καθώς και κόμματα και προσωπικότητες της άκρας δεξιάς. Είναι αξιοσημείωτο πως το κύριο χαρακτηριστικό της «Χάρτας της Μαδρίτης» που υπογράφουν οι μετέχοντες σε αυτό το ανοιχτά φασίζον Φόρουμ, είναι το παθολογικό μίσος για τους ιθαγενείς λαούς η γενοκτονία των οποίων (μακράν η μεγαλύτερη στην ιστορία της ανθρωπότητας) από τους Ισπανούς κατακτητές εκθειάζεται σαν πράξη… «απελευθέρωσης από το αιμοσταγές καθεστώς τρόμου των Αζτέκων»!

Αυτό που από πρώτη άποψη είναι τουλάχιστον περίεργο σε αυτή τη «Χάρτα της Μαδρίτης» που απευθύνεται σε ισπανοφώνους, είναι ότι συν-υπογράφεται και από κόμματα και προσωπικότητες της άκρας δεξιάς που δεν έχουν την παραμικρή σχέση ούτε με τη Λατινική Αμερική ούτε με την ισπανική γλώσσα. Βρίσκουμε λοιπόν ανάμεσα στους υποστηρικτές της στελέχη του τραμπισμού των αμερικανών Ρεπουμπλικάνων, το κόμμα Ελληνική Λύση του Κυριάκου Βελόπουλου (αυτού του απατεώνα των τηλεαγορών που έγινε διάσημος όταν πουλούσε για μήνες, ακόμα και «αυθεντικά χειρόγραφα του… Ιησού Χριστού) ή το μετα-φασιστικό κόμμα Fratelli d’Italia της προσεχούς πρωθυπουργού της Ιταλίας Τζιόρτζια Μελόνι, η οποία διατηρεί εξάλλου ιδιαίτερα προνομιακές σχέσεις με τους «camerati» της VOX.

Ιδού λοιπόν μια πρώτη απόπειρα συσπείρωσης των δυνάμεων της σκληρής ακροδεξιάς, που θα μπορούσε να αποτελέσει εφαλτήριο για τη δημιουργία μιας αληθινής Φαιάς Διεθνούς, που πολυάριθμα κόμματα της άκρας δεξιάς δείχνουν να εύχονται διακαώς. Ωστόσο, η παρούσα απουσία μιας τέτοιας Διεθνούς δεν σημαίνει και ότι δεν υπάρχει ακόμα και στενή συνεργασία μεταξύ αυτών των εξτρεμιστικών δυνάμεων. Οι κάθε λογής συναντήσεις των ηγετών τους είναι πια ρουτίνα. Όπως εξάλλου, και τα μανιφέστα και οι κοινές διακηρύξεις τους. Η οικονομική τους αλληλοβοήθεια, η γνωστότερη από τις οποίες είναι εκείνη των ρωσικών τραπεζών του Πούτιν προς το κόμμα της Μαρίν Λε Πεν, δεν είναι πια μυστικό. Και μερικές φορές, αυτή η χρηματοδότηση περνάει ακόμα και τον Ατλαντικό, όταν το ζητούμενο είναι να «εξουδετερωθεί» ένας ιδιαίτερα ενοχλητικός εχθρός.

Όπως για παράδειγμα, όταν αυτός ο προς «εξουδετέρωση» εχθρός ονομάζεται Γκρέτα Τούνμπεργκ, η εμπνεύστρια του ριζοσπαστικού κινήματος της παγκόσμιας νεολαίας ενάντια στην κλιματική καταστροφή. Να λοιπόν πώς κλείναμε, πριν από τρία χρόνια, ένα κείμενο με τον ιδιαίτερα εύγλωττο τίτλο «Το μίσος ενάντια στην Γκρέτα: Να ποιοι είναι εκείνοι -με όνομα και διεύθυνση- που το χρηματοδοτούν!»,1 στο οποίο παρουσιάζαμε εκείνους στις ΗΠΑ που χρηματοδοτούσαν τα ευρωπαϊκά ακροδεξιά κόμματα για να κάνουν εκστρατείες δυσφήμισης της Γκρέτα:

«Καταρχήν, η θριαμβεύουσα ευρωπαϊκή μας άκρα δεξιά ή τουλάχιστον μερικές από τις ναυαρχίδες της, αν δεν εξαρτώνται, έχουν πάντως πολύ στενές σχέσεις με ένα πολιτικό και οικονομικό κέντρο/αρχηγείο που βρίσκεται στις Ηνωμένες Πολιτείες και πιο συγκεκριμένα στον Λευκό Οίκο και στους χρηματοδότες και υποστηρικτές του σημερινού ενοίκου του Ντόναλντ Τραμπ! Κατόπιν, δεν είναι τυχαίο ότι αυτή η ”μαύρη διεθνής” δείχνει να έχει εντοπίσει στο ζήτημα της επερχόμενης κλιματικής καταστροφής και ειδικότερα στο διαρκώς ογκούμενο νεολαιίστικο κίνημα που την παλεύει, την μεγαλύτερη απειλή για τα συμφέροντά της και την κυριαρχία του καπιταλιστικού συστήματος στα αμέσως προσεχή χρόνια. Και τέλος, δεν είναι επίσης διόλου τυχαίο ότι αυτή η “μαύρη διεθνής” και ειδικότερα το ευρωπαϊκό “τμήμα” της επικεντρώνουν σήμερα την δράση τους στην -κατά απόλυτη προτεραιότητα- στοχοποίηση της Γκρέτα Τούνμπεργκ, που είναι η αναμφισβήτητη ηγερία, θεωρητικός και ταυτόχρονα συντονίστρια των νεολαιίστικων κινητοποιήσεων σε δεκάδες ευρωπαϊκές και μη χώρες».

Συμπερασματικά μπορούμε να πούμε ότι οι σχέσεις μεταξύ των ακροδεξιών κομμάτων είναι υπαρκτές, ότι είναι ισχυρές και ότι αναπτύσσονται εξίσου γρήγορα με την εκλογική τους επιρροή. Θα δούμε λοιπόν την ευρωπαϊκή και παγκόσμια άκρα δεξιά να ανεβάζει ταχύτητα και να ιδρύει τη δική της φιλόδοξη, καλά δομημένη και ακόμα πιο επικίνδυνη Διεθνή; Προφανώς, δεν λείπει η διάθεση για κάτι τέτοιο, και εκφράζεται μάλιστα τον τελευταίο καιρό δημόσια, κατά το πρότυπο του Βίκτορ Όρμπαν, που αποθεώνεται με standing ovation, στις 4 Αυγούστου, από χιλιάδες τραμπικούς Ρεπουμπλικανούς στο συνέδριο του CPAC στο Ντάλας του Τέξας, όταν τους δηλώνει: «Πρέπει να συντονίσουμε το κίνημα των στρατευμάτων μας, επειδή αντιμετωπίζουμε την ίδια πρόκληση […] Βρίσκομαι εδώ για να σας πω ότι πρέπει να ενώσουμε τις δυνάμεις μας»!

Δεν υπάρχει αμφιβολία πως η περισσότερο από πιθανή νίκη της άκρας δεξιάς στις ιταλικές εκλογές της 25ης Σεπτεμβρίου θα μπορούσε να αλλάξει αισθητά το πολιτικό τοπίο και τους πολιτικούς συσχετισμούς δυνάμεων στην ήπειρό μας. Σε αυτή την περίπτωση, δεν θα αποκλειόταν διόλου ένα τέτοιο γεγονός να εντείνει την παραπέρα άνοδο των μεν και την κρίση των δε. Εξάλλου, ενόψει αυτής της εκλογικής νίκης των Fratelli d’Italia και των συμμάχων τους, βλέπουμε ήδη ηγέτες όπως ο Ορμπάν ή ο Αμπασκάλ ή ακόμα και ο Πούτιν να μην κρατούν πια ούτε τα προσχήματα και να μιλούν πολύ πιο ωμά και επιθετικά, ενώ από την άλλη μεριά, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προτιμά να εμφανίζεται «συμφιλιωτική», στέλνοντας, ήδη τον Δεκέμβριο του 2021, ακόμα και τον αντιπρόεδρό της, τον Έλληνα Μαργαρίτη Σχοινά, να την εκπροσωπήσει στην ετήσια σύναξη των νέων ακροδεξιών Ιταλών!

Το συμπέρασμα είναι ότι το αποτέλεσμα των ιταλικών εκλογών σε συνδυασμό με την πιθανή νίκη των τραμπιστών στις αμερικανικές ενδιάμεσες (mid-term) εκλογές του προσεχούς Νοεμβρίου θα μπορούσε να διαμορφώσει μια νέα κατάσταση που θα σημαδευόταν από ένα τεράστιο άλμα μπροστά αυτής της θριαμβεύουσας ακροδεξιάς.

Τότε, η εντελώς υπαρκτή προοπτική να υπάρξει σύζευξη του Πούτιν με τον Τραμπ II που θα επέστρεφε στον Λευκό Οίκο το 2024, θα έπρεπε να ληφθεί υπόψη πολύ στα σοβαρά από τους αντιφασίστες και τους δημοκράτες όλου του κόσμου, που πρέπει να αρχίσουν να προετοιμάσουν την αντεπίθεσή τους το συντομότερο δυνατό. Ανεξάρτητα από το αν έχει ή δεν έχει Φαιά Διεθνή, η άκρα δεξιά αποτελεί από εδώ και πέρα μια τεράστια υπαρξιακή απειλή για όλους μας.

Πηγή: https://commune.org.gr/pros-tin-faia-diethni-tis-evropaikis-kai-pagkosmias-akrodexias/



Υπάρχουν λύσεις για το ενεργειακό ζήτημα;

|

To να καθορίζει το χρηματιστήριο την τιμή ενός αγαθού, σε γενικές γραμμές φανταζόμαστε τι σημαίνει, αλλά η κατάσταση που διαμορφώνεται στην ενέργεια ξεπέρασε κάθε φαντασία, όχι μόνο ημών των «αδαών» λαών αλλά και αυτών των ίδιων των αξιωματούχων που μεθόδευσαν την μετατροπή της σε εμπόρευμα και χρηματιστηριακό αγαθό στην Ε.Ε και στην Ελλάδα.

Συνοπτικά, αυτά που πρέπει -ή θα έπρεπε- να γνωρίζουμε για την ξέφρενη κούρσα των τιμών της ενέργειας είναι ότι:

1. Ο πόλεμος στην Ουκρανία ευθύνεται μόνο για ένα μέρος και ίσως όχι το σπουδαιότερο, της αύξησης των τιμών. Ο πιο σημαντικός παράγοντας είναι η εμπορευματοποίηση της ενέργειας που δημιουργεί τη δυνατότητα κερδοσκοπίας, η οποία όμως δεν είναι συγκυριακή αλλά συνυφασμένη με την αγορά.

2. Ολοένα και περισσότερες φωνές (αξιωματούχοι, οικονομικοί αναλυτές κ.λπ.) διαπιστώνουν ότι η διακύμανση των τιμών είναι τεράστια και «επιβεβαιώνει με τον πιο ξεκάθαρο τρόπο ότι οι χρηματιστηριακές τιμές ηλεκτρικής ενέργειας και φυσικού αερίου εντός και εκτός Ελλάδος αντίστοιχα, υποκινούνται από το στοιχείο της κερδοσκοπίας και δεν οφείλονται σε πραγματικές αλλαγές των παραμέτρων που προσδιορίζουν τις τιμές».

3. Ταυτόχρονα, η ενέργεια είναι προϊόν που απαιτεί μεγάλες επενδύσεις, δεσμεύεται από διακρατικές συναλλαγές και θεσμικές ρυθμίσεις. Για τον λόγο αυτό, στην παρούσα συγκυρία, κράτη που έκαναν διαφορετικές ρυθμίσεις όπως η Ισπανία και η Πορτογαλία έχουν χονδρεμπορικές τιμές υπο-πολλαπλάσιες των άλλων χωρών της Ε.Ε.

4. Λόγω αυτής της χαοτικής κατάστασης, ανάμεσα στα «ουρανοκατέβατα» -όπως κατ’ ευφημισμό τα ονόμασαν- κέρδη των παραγωγών και των εμπόρων και στην άβυσσο που ανοίγεται για τους υπόλοιπους παραγωγικούς τομείς και τα νοικοκυριά, οι πολιτικοί είναι αναγκασμένοι να παρέμβουν. Γι’ αυτό έχουν εξαγγελθεί διαφόρων ειδών μέτρα, χωρίς ωστόσο να αμφισβητείται ο κεντρικός πυρήνας της ευρωπαϊκής πολιτικής: μια διασυνδεδεμένη και ιδιωτικοποιημένη αγορά ενέργειας.

Στη χώρα μας, το τοπίο είναι ζοφερό λόγω του επιθετικού μοντέλου ενίσχυσης των ιδιωτών παραγωγών που σχεδιάστηκε και εφαρμόζεται μέχρι σήμερα. Και όμως: παρά την δημοσιονομική κατάρρευση που προβλέπεται αν συνεχιστεί η επιδότηση των (προσχεδιασμένων και όχι ουρανοκατέβατων) κερδών και παρά την φτωχοποίηση που απειλεί το μεγαλύτερο μέρος της ελληνικής κοινωνίας, οι σχεδιασμοί και τα μέτρα που εξαγγέλλονται δεν μοιάζουν να έχουν κάποια λογική συνοχή.

  • Τα μέτρα που αφορούν τον έλεγχο των τιμών, όπως ο προσωρινός μηχανισμός τιμολόγησης του ρεύματος στο Χρηματιστήριο Ενέργειας, κατέληξαν σε φιάσκο.
  • Εξαγγέλλονται κίνητρα για επιστροφή στο πετρέλαιο για τη θέρμανση, ενώ μόλις πριν λίγους μήνες και συγκεκριμένα τον περασμένο Νοέμβρη, ψηφίστηκε ο κλιματικός νόμος που προέβλεπε την κατάργηση των καυστήρων πετρελαίου.
  • Τον περασμένο Μάρτιο ανακοίνωσαν ότι η Ελλάδα συζητεί διμερή συμφωνία για να χρηματοδοτήσει κατασκευή πυρηνικού εργοστασίου στην Βουλγαρία.
  • Ολική επαναφορά για τον λιγνίτη, που είχε καταργηθεί άρον- άρον και χωρίς κανένα σχέδιο και ο οποίος υποτίθεται ότι θα αποτελούσε παρελθόν το 2023. Στα λιγνιτωρυχεία όχι μόνο αυξάνονται αλματωδώς οι εξορύξεις, αλλά σχεδιάζεται και άνοιγμα νέων κοιτασμάτων.
  • Συνεχίζεται και εντείνεται η πέρα από κάθε λογική και έλεγχο αποξήλωση της ελληνικής φύσης για την εγκατάσταση φαραωνικής κλίμακας έργων ΑΠΕ. Έργα που παρότι σε ονομαστική ισχύ καλύπτουν πολλαπλάσια από τη ζήτηση αιχμής, εξακολουθούν να μην εξασφαλίζουν την περίφημη ενεργειακή αυτάρκεια και ασφάλεια, κυρίως λόγω του τρόπου που αναπτύσσονται, ο οποίος δεν υπηρετεί αυτόν το στόχο αλλά την αύξηση της κερδοφορίας των εταιρειών. Μάλιστα τόσο στους δύο τελευταίους νόμους-«σκούπα» για την σάρωση των όποιων εμποδίων της περιβαλλοντικής νομοθεσίας στις επενδύσεις (4685/2020 και 4964 /2022) όσο και στην αναθεώρηση της οδηγίας της Ε.Ε. για την προώθηση των ΑΠΕ και την αύξηση της ενεργειακής απόδοσης, η αδειοδότηση έργων ΑΠΕ επιταχύνεται, κάνοντας ολοένα και πιο αυταρχικό και μακριά από τον έλεγχο των πολιτών το καθεστώς ανάπτυξής τους.

Ταυτόχρονα, παρά την φρενήρη αύξηση των τιμών του φυσικού αερίου και την αβεβαιότητα για την τροφοδοσία του, συνεχίζονται αμείωτα τα μεγάλα έργα κατασκευής δικτύων διανομής φυσικού αερίου σε νέες περιοχές και πόλεις σε όλη τη χώρα. Ας σημειωθεί ότι η λεγόμενη «απανθρακοποίηση» στη χώρα μας στηρίχθηκε αποκλειστικά στην υποκατάσταση των μονάδων του ορυκτού λιγνίτη από μονάδες του επίσης ορυκτού φυσικού αερίου. Η ανορθολογική χρήση του φυσικού αερίου, που κατευθύνθηκε κατά προτεραιότητα στην παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας (σε αντίθεση με την πιο αποδοτική χρήση του ως απευθείας καυσίμου), εντείνει την επιβάρυνση των τιμών, λόγω των δικαιωμάτων ρύπων, τα οποία καθορίζονται χρηματιστηριακά και ενσωματώνονται στην τιμή του ρεύματος που πληρώνουν οι καταναλωτές.

Κάνουν τα πάντα για να μην κάνουν αυτό που πρέπει

Τι λέει ο πολιτικός κόσμος για όλα τα παραπάνω; Τα δύο μεγαλύτερα κόμματα της αντιπολίτευσης, ΣΥΡΙΖΑ και ΠΑΣΟΚ ΚΙΝΑΛ, επί της ουσίας δεν αμφισβητούν τις βασικές επιλογές που αφορούν την αγορά ενέργειας και την προώθηση των έργων ΑΠΕ˙ προτείνουν επιμέρους και διορθωτικού τύπου παρεμβάσεις, με τον ΣΥΡΙΖΑ να διεκδικεί να παραμείνουν τα δίκτυα και η ΔΕΗ υπό δημόσιο έλεγχο.

Ακόμη όμως και οι προτάσεις που διατυπώνουν το ΚΚΕ και το ΜΕΡΑ 25, που θέτουν θέμα για την κατάργηση του χρηματιστηρίου της ενέργειας ή ακόμη και για επανεθνικοποίηση της ΔΕΗ, δεν αποτυπώνουν ούτε το σύνολο του προβλήματος ούτε τις εναλλακτικές αντιμετώπισής του.

Το ενεργειακό ζήτημα, εκτός από πρόβλημα γεωπολιτικής και οικονομίας, είναι επίσης μείζον οικολογικό και κοινωνικό πρόβλημα. Η αναζήτηση λύσεων δεν μπορεί παρά να περνάει μέσα από την απάντηση σε θέματα εκδημοκρατισμού, περιβαλλοντικής προστασίας, δίκαιης κατανομής. Ωστόσο, μέτρα σε αυτή την κατεύθυνση παρότι θα μπορούσαν να δώσουν ακόμη και άμεση ανακούφιση, απειλούν την κερδοφορία των μεγάλων «παικτών» της ενέργειας, που κατέχουν κεντρική και στρατηγική θέση στο οικονομικό και πολιτικό σύστημα.

Για παράδειγμα, η κυβέρνηση επιδοτεί την κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας με πάνω από 1 δισ. ευρώ κάθε μήνα και την κατανάλωση καυσίμων με πάνω από μισό δισ. ευρώ μέχρι σήμερα, τροφοδοτώντας τα υπερκέρδη τόσο των εταιρειών ηλεκτρικής ενέργειας όσο και των διυλιστηρίων.

Αντίθετα, διέθεσε μόλις 150 εκατ. για την επιδότηση αλλαγής κλιματιστικών, ψυγείων και καταψυκτών, σε λίγους δικαιούχους. Ωστόσο, η πιο ενεργοβόρα συσκευή είναι ο θερμοσίφωνας, που καταναλώνει περίπου το 35% της ενέργειας σε μια κατοικία. Και όμως: σε μια χώρα με τόση ηλιοφάνεια, συνεχίζει να μην υπάρχει καμία πολιτική για την εγκατάσταση ηλιακού θερμοσίφωνα, ο οποίος όχι μόνο δεν επιδοτείται αλλά και επιβαρύνεται με τονανώτατο ΦΠΑ 24%. Παρά το γεγονός (ή ίσως ακριβώς γι’ αυτό…) ότι οι ηλιακοί που κυκλοφορούν στην αγορά είναι σχεδόν αποκλειστικά εγχώριας παραγωγής.

Ταυτόχρονα ενώ δάση, ακτές, νησιά, περιοχές προστασίας της φύσης, αγροτική γη και αρχαιολογικοί χώροι καταβροχθίζονται για να εγκατασταθούν ανεμογεννήτριες και φωτοβολταϊκά, το μόνο που δεν προχώρησε ήταν το αυτονόητο, δηλαδή η εγκατάσταση φωτοβολταϊκών στις στέγες κατοικιών, επαγγελματικών χώρων, δημόσιων υποδομών και υποδομών της αυτοδιοίκησης. Είμαστε η ευρωπαϊκή χώρα με τα μικρότερα ποσοστά εγκατάστασης φωτοβολταϊκών στις στέγες, ενώ σύμφωνα με μελέτες η χώρα θα μπορούσε να καλύψει το 30% των αναγκών της αν επικεντρωνόταν σ’ αυτό.

Αντίστοιχα άμεση μείωση της κατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας και ταυτόχρονα τόνωση της τοπικής οικονομίας και της απασχόλησης θα έδινε ένα πακέτο ενίσχυσης μέτρων εξοικονόμησης ενέργειας και αύξησης της αποδοτικότητας σε κτήρια, επιχειρήσεις, αγρότες, τουριστικά καταλύματα κ.λπ. Η Ελλάδα καταδικάστηκε το 2021 από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή για μη εφαρμογή της Οδηγίας για την Ενεργειακή Αποδοτικότητα του 2018, ενώ σε λίγους μήνες ξεκινάει η εφαρμογή νέας Οδηγία, με νέους, υψηλότερους στόχους. Τα προγράμματα ΕΞΟΙΚΟΝΟΜΩ είναι πάντα με μεγάλη καθυστέρηση και με πολλούς περιορισμούς, ενώ η εκμετάλλευση της γεωθερμίας στα κτήρια είναι ελάχιστη.

Γιατί δεν σχεδιάζουν σε αυτή την κατεύθυνση; Γιατί δεν επιδοτούν κατά προτεραιότητα την εξοικονόμηση, αντί για την κατανάλωση; Γιατί δεν τονώνουν την αυτοπαραγωγή ρεύματος με ΑΠΕ σε νοικοκυριά και επιχειρήσεις; Γιατί δεν ενισχύουν δημοτικές και συνεταιριστικές προσπάθειες ώστε να αποκεντρωθεί η παραγωγή ρεύματος και να εξοικονομηθούν οι απώλειες; Γιατί δεν προωθούν εκμετάλλευση των ΑΠΕ κατά προτεραιότητα στον δομημένο χώρο, σε βιομηχανικές περιοχές, σε ορυχεία, σε χώρους διαχείρισης απορριμμάτων, κατά μήκος δρόμων;

Η απάντηση είναι προφανής: Θα προτιμήσουν να μας γονατίσουν παρά να αφήσουν την αγελάδα της ενέργειας.

Στον αντίποδα, λοιπόν, του πανικού και του χαοτικού ενεργειακού τοπίου, στον αντίποδα της αναζήτησης ολοένα και περισσότερων πηγών ενέργειας και της όξυνσης των ανταγωνισμών, στον αντίποδα της μεγάλης ιδέας των εξορύξεων πετρελαίου και φυσικού αερίου στην Ανατολική Μεσόγειο και σε χερσαίες περιοχές, στον αντίποδα όλων των αποσπασματικών μέτρων, πρέπει να διακρίνει κανείς τον πυρήνα του προβλήματος, που δεν είναι άλλος από τη συνεχή αύξηση της ζήτησης ενέργειας και που απειλεί να τινάξει στον αέρα την ανθρωπότητα είτε λόγω της περιβαλλοντικής κρίσης είτε λόγω των πολεμικών συρράξεων – είτε και των δύο.

Μια εναλλακτική πολιτική για την ενέργεια περιλαμβάνει αναπόφευκτα τον έλεγχο της ζήτησης μέσα από τον προσδιορισμό των πραγματικών κοινωνικών αναγκών, κριτήρια για την κατανομή της ενέργειας στις δραστηριότητες (μεταφορές, κτήρια, βιομηχανία, αγροτική παραγωγή, τουρισμός) αλλά και στον χώρο, ώστε η παραγωγή να είναι όσο το δυνατόν εγγύτερα στην κατανάλωση και στην εξασφάλιση μιας ελάχιστης αναγκαίας ενεργειακής παροχής για όλους.

Περιλαμβάνει ακόμη μια ανακατεύθυνση της τεχνολογικής έρευνας από την εξυπηρέτηση επιχειρηματικών σχεδίων στην εξυπηρέτηση περιβαλλοντικών και κοινωνικών στόχων. Μια τέτοια κατεύθυνση θα άνοιγε πεδία που σήμερα ούτε καν τα φανταζόμαστε. Ενδεικτικά, πρόσφατα η Τουρκία ανακοίνωσε μικρές ανεμογεννήτριες κατά μήκος των διαχωριστικών νησίδων των εθνικών δρόμων οι οποίες κινούνται με την κίνηση των οχημάτων, ενώ στη Γαλλία κατασκευάστηκε πιλοτικά επαρχιακός δρόμος με οδόστρωμα από φωτοβολταϊκά.

Τι από τα παραπάνω μπορεί να γίνει στο πλαίσιο μιας ενοποιημένης ευρωπαϊκής αγοράς ενέργειας και της συμμετοχής σε μια παγκοσμιοποιημένη οικονομία;

Κάποια μπορούν να διεκδικηθούν άμεσα, όμως είναι προφανές ότι μια ριζική μεταβολή του ενεργειακού τοπίου προϋποθέτει κοινωνικό έλεγχο και δημόσιο σχεδιασμό, προϋποθέτει οικολογικό μετασχηματισμό, εκ βάθρων αναθεώρηση της έννοιας της ανάπτυξης, την καταπολέμηση των ανισοτήτων και τη διεύρυνση της δημοκρατίας.

Η κοινωνική διεκδίκηση για τα θέματα της ενέργειας, είναι μέρος αυτού του ευρύτερου αγώνα˙ που, όπως κάθε αγώνας, έχει άμεσους και μακροπρόθεσμους στόχους. Στα άμεσα αιτήματα θα έπρεπε να είναι η κατά προτεραιότητα επιδότηση της αυτοπαραγωγής και της εξοικονόμησης ενέργειας, η επιστροφή των υπερκερδών, η κατάργηση του χρηματιστηρίου ενέργειας, η καθολική παροχή μιας ελάχιστης αναγκαίας ποσότητας ενέργειας στα νοικοκυριά, η προστασία της φύσης από την αλόγιστη ενεργειακή δραστηριότητα, η επαναφορά του δημόσιου ελέγχου και η επανεθνικοποίηση αντί για εκποίηση του τομέα της ενέργειας. Και αν αυτό το τελευταίο για κάποιους μοιάζει… επαναστατικό, δεν είναι καθόλου: ήδη εξαγγέλθηκε από τον Μακρόν η εθνικοποίηση εταιρειών ενέργειας στη Γαλλία – και κανείς δεν θα σκεφτόταν μπορεί να χαρακτηρίσει τον Μακρόν… επαναστάτη.

Γι’ αυτό, έχει μεγάλη σημασία να μπουν όσο το δυνατόν περισσότεροι παράμετροι στις διεκδικήσεις για την ενέργεια και να μην παραμείνουμε μόνο στα στενά οικονομικά εργαλεία. Γιατί ανεξάρτητα από την συγκυρία, η κρίση θα είναι διαρκής και ανεξέλεγκτη αν δεν αντιδράσουμε.

__________

1https://www.businessnews.gr/epixeiriseis/energeia/item/245304-tis-kerdoskopias-to-kagkelo-sto-elliniko-xrimatistirio-energeias-ypoxorei-i-timi-alla-paramenei-ypsili-gia-ayrio

2https://www.rae.gr/map-graph/

3https://ypodomes.com/rae-prasino-fos-gia-tin-diagonismo-eikonikoy-agogoy-cng-tis-deda/

4https://energynetwork2020.wordpress.com/2022/07/28/%ce%bd%ce%b1-%ce%b1%cf%80%ce%bf%cf%83%cf%85%cf%81%ce%b8%ce%b5%ce%af-%cf%84%ce%bf-%ce%bd%ce%ad%ce%bf-%cf%83%cf%87%ce%ad%ce%b4%ce%b9%ce%bf-%ce%bf%ce%b4%ce%b7%ce%b3%ce%af%ce%b1%cf%82-%cf%84%ce%b7%cf%82/

5https://www.blogger.com/blog/post/edit/8778542242214723287/619408638394630184?hl=el

Πηγή: https://commune.org.gr/yparchoun-lyseis-gia-to-energeiako-zitima/?fbclid=IwAR1axRu39tY36fRUzMM3NXTT2DIea0yP01F-FM4mfDoy2GbeYEwv-LzaFqo



Χιλιάδες στην σημερινή διαδήλωση ενάντια στο φασισμό και την καταστολή

|

Η σημερινή ημέρα μνήμης της δολοφονίας του Παύλου Φύσσα από τα Τάγματα Εφόδου της Χρυσής Αυγής, επιστεγάστηκε με μια δυναμική αντιφασιστική πορεία με τη συμμετοχή χιλιάδων ανθρώπων.

Τα συνθήματα ζητούσαν την καταδίκη των φασιστών της Χρυσής Αυγής κι είχαν αντιφασιστικό και αντικυβερνητικό χαρακτήρα.

Από τη μία, δόθηκε ένα ηχηρό μήνυμα πως οι φασιστικές ομάδες δεν έχουν χώρο στις γειτονιές μας κι από την άλλη εκφράσαμε την πρόθεση μας να αντισταθούμε στην πολιτική της κυβέρνησης, μια πολιτική λιτότητας, ανεργίας, βαρβαρότητας και καταστολής.

Μεγάλο μέρος των συνθημάτων αναφέρθηκαν στο πανεπιστημιακό άσυλο, την αστυνομία στα ΑΕΙ και τα πρόσφατα γεγονότα στη Θεσσαλονίκη.

Επίσης, δηλώθηκε η αλληλεγγύη στους μετανάστες και πρόσφυγες, ζητώντας ανοιχτά σύνορα, νομιμοποίηση των μεταναστών και των προσφύγων και δημόσια, δωρεάν υγεία και παιδεία σε ντόπιους, μετανάστες και πρόσφυγες.

Η Κίνηση “Απελάστε τον Ρατσισμό” και το “Κόκκινο Νήμα” έδωσαν, από κοινού το παρών, σε έναν κοινό αγώνα με τις άλλες συλλογικότητες ενάντια στο Φασισμό και το Ρατσισμό.

Πηγή: kar.org.gr



ΠΕΝΕΝ: Όλοι στην συγκέντρωση τιμής και μνήμης για τον αντιφασίστα Παύλο Φύσσα «Και τώρα και πάντα και όπως το 40, την φτώχεια και το φασισμό θα πολεμάμε πάντα

|

Φέτος συμπληρώνονται 9 χρόνια από την εν ψυχρώ δολοφονία του μουσικού και αντιφασίστα Παύλου Φύσσα από τα φασιστικά τάγματα εφόδου της νεοναζιστικής οργάνωσης «Χρυσή Αυγή».

Πριν από αυτή την εγκληματική τους ενέργεια είχαν προηγηθεί εκατοντάδες επιθέσεις σε αντιφασίστες – πρόσφυγες – μετανάστες, εργατικά σωματεία, σε στελέχη κομμάτων, οργανώσεων και συλλογικοτήτων.

Η ΠΕΝΕΝ αποτέλεσε δύο φορές στόχο αυτής της νεοφασιστικής συμμορίας!

Η νεοναζιστική οργάνωση αναπτύχθηκε, επεκτάθηκε και διευρύνθηκε οργανωτικά – πολιτικά – ιδεολογικά με την στήριξη του ίδιου του συστήματος, των αστικών κομμάτων, πολλών ΜΜΕ, ενώ την δράση της την υπέθαλψε η αστυνομία και άλλες δυνάμεις του κράτους που ενίοτε συνεργάστηκαν αλλά και η ανοχή της αστικής δικαιοσύνης.

Το κεφάλαιο και επιφανείς εκπρόσωποί του ήταν υποστηρικτές και χρηματοδότες της, την χρησιμοποίησαν σαν το μακρύ χέρι τους στα σχέδιά τους για να περνούν και να υλοποιούν την επίθεσή τους ενάντια στην εργατική τάξη.

Είναι γνωστές οι σχέσεις της νεοναζιστικής οργάνωσης με εφοπλιστές, μεγαλοεργολάβους στην ναυπηγοεπισκευαστική ζώνη και αλλού….

Μεγάλα τμήματα της εργατικής τάξης, του λαού , ταξικά συνδικάτα, μαζί με μάχιμες αντιφασιστικές οργανώσεις έδωσαν «μικρές» και μεγάλες μάχες για την ιδεολογική – πολιτική απομόνωση των νεοφασιστών και την οργανωτική της συντριβή.

Ξεχωριστή αναφορά πρέπει να κάνουμε σε όλους εκείνους που βρέθηκαν επανειλημμένα στον δρόμο του αγώνα σε λαϊκές συνοικίες, γειτονιές, σε εργασιακούς χώρους που πάλεψαν και συγκρούστηκαν με τις δυνάμεις καταστολής και τις κυβερνητικές πολιτικές εκείνης της περιόδου που αντιμετώπιζαν την «Χρυσή Αυγή» σαν κοινοβουλευτικό κόμμα που πρέπει να απολαμβάνει όλα τα προνόμια που παρέχει η αστική κοινοβουλευτική νομιμότητα!

Αυτές οι μάχες, οι αναμετρήσεις, οι συγκρούσεις με τους νεοφασίστες στους δρόμους και στις γειτονιές συνετέλεσαν καθοριστικά στην απονομιμοποίηση των νεοφασιστών και στην ανάδειξή τους ως δολοφονική φασιστική οργάνωση!

Η δικαστική απόφαση στις 7 Οκτωβρίου 2020 είναι απόλυτα εναρμονισμένη με το λαϊκό αίσθημα και συνιστά νίκη για το ταξικό – εργατικό και αντιφασιστικό κίνημα.

Η ΠΕΝΕΝ όλα αυτά τα χρόνια αποτέλεσε έναν βασικό κρίκο στην αλυσίδα της αντιφασιστικής δράσης.

Είμαστε περήφανοι για αυτή την συμβολή μας στους αγώνες κατά του νεοφασισμού.

Είναι προφανές ότι οι γενεσιουργές αιτίες του φασισμού είναι το ίδιο το σάπιο εκμεταλλευτικό καπιταλιστικό σύστημα και από αυτή την πλευρά χρειάζεται το εργατικό και αντιφασιστικό κίνημα να είναι σε εγρήγορση, να έχει ανοιχτό μέτωπο ενάντια στον φασισμό, τον ρατσισμό, την ξενοφοβία. Να ταχθεί στο πλευρό των προσφύγων και των μεταναστών και να αποκρούσει την ρατσιστική πολιτική και προπαγάνδα από όπου και αν προέρχεται αυτή!

Η Διοίκηση της ΠΕΝΕΝ στηρίζει το σύνολο του προγράμματος για τις φετινές κινητοποιήσεις και εκδηλώσεις που διοργανώνονται από τον «Σύλλογο Πολιτισμού Παύλος Killah P Φύσσας» ο οποίος είναι υπό την αιγίδα της οικογένειάς του.

Καλούμε τα μέλη μας να συμμετέχουν σε αυτές και στην κορυφαία συγκέντρωση που θα γίνει την Κυριακή 18/9 στις 5.30 στην οδό Π. Φύσσα   στο Κερατσίνι.

Η Διοίκηση της ΠΕΝΕΝ

 

Πηγή: https://penen.gr/%CF%80%CE%B5%CE%BD%CE%B5%CE%BD/%CE%B4%CE%B5%CE%BB%CF%84%CE%B9%CE%B1-%CF%84%CF%85%CF%80%CE%BF%CF%85/item/14094-%CE%B1%CE%BD%CE%B1%CE%BA%CE%BF%CE%AF%CE%BD%CF%89%CF%83%CE%B7-%E2%80%93-%CE%BA%CE%AC%CE%BB%CE%B5%CF%83%CE%BC%CE%B1-%CF%8C%CE%BB%CE%BF%CE%B9-%CF%83%CF%84%CE%B7%CE%BD-%CF%83%CF%85%CE%B3%CE%BA%CE%AD%CE%BD%CF%84%CF%81%CF%89%CF%83%CE%B7-%CF%84%CE%B9%CE%BC%CE%AE%CF%82-%CE%BA%CE%B1%CE%B9-%CE%BC%CE%BD%CE%AE%CE%BC%CE%B7%CF%82-%CE%B3%CE%B9%CE%B1-%CF%84%CE%BF%CE%BD-%CE%B1%CE%BD%CF%84%CE%B9%CF%86%CE%B1%CF%83%CE%AF%CF%83%CF%84%CE%B1-%CF%80%CE%B1%CF%8D%CE%BB%CE%BF-%CF%86%CF%8D%CF%83%CF%83%CE%B1-%C2%AB%CE%BA%CE%B1%CE%B9-%CF%84%CF%8E%CF%81%CE%B1-%CE%BA%CE%B1%CE%B9-%CF%80%CE%AC%CE%BD%CF%84%CE%B1-%CE%BA%CE%B1%CE%B9-%CF%8C%CF%80%CF%89%CF%82-%CF%84%CE%BF-40,-%CF%84%CE%B7%CE%BD-%CF%86%CF%84%CF%8E%CF%87%CE%B5%CE%B9%CE%B1-%CE%BA%CE%B1%CE%B9-%CF%84%CE%BF-%CF%86%CE%B1%CF%83%CE%B9%CF%83%CE%BC%CF%8C-%CE%B8%CE%B1-%CF%80%CE%BF%CE%BB%CE%B5%CE%BC%CE%AC%CE%BC%CE%B5-%CF%80%CE%AC%CE%BD%CF%84%CE%B1%C2%BB



Κρίση τροφίμων: Nα σταματήσουν οι κυρώσεις;

|

του Daniel Tanuro

Κρίση τροφίμων: Nα σταματήσουν οι κυρώσεις; του Daniel Tanuro

Κρίση τροφίμων: Nα σταματήσουν οι κυρώσεις;

του Daniel Tanuro,

από το ουκρανικό Commons, 8/9/2022

Μετάφραση: Τάσος Αναστασιάδης

Το “Chernozem” (Μαύρη Γη) είναι ένα εξαιρετικά εύφορο έδαφος, με πολύ υψηλό ποσοστό οργανικών ουσιών (5%) σε βάθος έως ένα μέτρο ή και περισσότερο. Ιστορικά, αυτά τα “μαύρα εδάφη” χάρισαν στην Ουκρανία τη φήμη της ως “σιτοβολώνας” της ρωσικής αυτοκρατορίας και της Ευρώπης. Στο πλαίσιο της νεοφιλελεύθερης παγκοσμιοποίησης, ο σιτοβολώνας έγινε παγκόσμιος: Η Ουκρανία ήταν το 2018 ο πέμπτος παραγωγός αραβοσίτου, ο όγδοος παραγωγός σιταριού, ο πρώτος παραγωγός ηλίανθου, ο τρίτος παραγωγός φαγόπυρου. Το 12% των εισαγωγών σε σιτηρά παγκοσμίως προέρχεται από την Ουκρανία και ορισμένες χώρες είναι εξαιρετικά εξαρτημένες από αυτήν, ιδιαίτερα στη Μέση Ανατολή και στην Αφρική (Λίβανος 50%, Τυνησία 41%, Αίγυπτος 21%, Σομαλία 70%). Η Ρωσία είναι επίσης πολύ μεγάλος παραγωγός, έτσι ώστε το ένα τρίτο του σιταριού παγκοσμίως να προέρχεται από τις δύο αυτές χώρες.

Ιμπεριαλιστική ληστεία

Δεν έχει επισημανθεί επαρκώς το προφανές ότι η ιδιοποίηση του “Chernozem” και της παραγωγής του είναι ο ένας από τους οικονομικούς στόχους που ακολουθεί ο μεγαλορώσικος ιμπεριαλισμός μέσα από τον επιθετικό του πόλεμο κατά του ουκρανικού λαού. Για το Κρεμλίνο, η θέλησή του είναι να ενισχύσει το γεωστρατηγικό του βάρος στην παγκόσμια σκηνή με βάση τις τεράστιες εκτάσεις των εδαφών του, που είναι ιδιαίτερα πλούσιες σε πόρους (ορυκτούς, ενεργειακούς και γεωργικούς) και επεκτείνοντας την επικράτειά του μέσα από κατακτήσεις. Πρέπει να ξέρει κανείς ότι το 40% περίπου του ουκρανικού σιταριού παράγεται στις περιοχές ανατολικά και νότια, που είναι και αυτές τις οποίες εποφθαλμιά άμεσα η Μόσχα.

“Ο πόλεμος είναι η συνέχεια της πολιτικής με άλλα μέσα”, έλεγε ο Κλάουζβιτς. Ο αποκλεισμός των λιμανιών, οι σοδειές που καίγονται, τα γεωργικά εδάφη που γεμίζουν με νάρκες, η εκτόξευση πυραύλων ενάντια σε σιλό και οι καταστροφές των ουκρανικών λιμενικών εγκαταστάσεων εγγράφονται σε αυτό το πλαίσιο, όπως και η ιδιοποίηση αποθεμάτων (περίπου 500.000 τόνοι έχουν κλαπεί μέσω της Κριμαίας, σύμφωνα με το Κίεβο), η κατάληψη γεωργικών εδαφών και η κλοπή αγροτικών μηχανημάτων στις περιοχές που έχει προσωρινά καταλάβει ο ρωσικός στρατός.

Ισταμπούλ: μια εύθραυστη συμφωνία

Η συμφωνία της Κωνσταντινούπολης, για να ξαναρχίσουν οι ουκρανικές εξαγωγές σιτηρών, δεν σημαίνει πως ο Πούτιν εγκατέλειψε το στόχο του. Η επίθεση κατά του λιμανιού της Οδησού, την επαύριο της υπογραφής των δύο κειμένων (Ρωσία και Ουκρανία υπέγραψαν η κάθε μία δύο ξεχωριστές συμφωνίες με την Τουρκία και τον ΟΗΕ), δείχνει πως κάτι τέτοιο δεν ισχύει. Είναι πιο πιθανόν η Μόσχα να αποφάσισε να υπογράψει τη συμφωνία για μια συγκεκριμένη σειρά από λόγους και στρατιωτικούς (μεγαλύτερες δυνατότητες πληγμάτων από τον ουκρανικό στρατό στη Μαύρη Θάλασσα, όπως το έδειξε η ανακατάληψη του νησιού των Φιδιών) και διπλωματικούς (καλλιέργεια μιας εικόνας υπεύθυνης μεγάλης δύναμης, ιδιαίτερα απέναντι στις χώρες της Αφρικής και της Μέσης Ανατολής που απειλούνται το περισσότερο από διατροφική κρίση) και οικονομικούς (παρόλο που οι ρωσικές εξαγωγές σιτηρών δεν έχουν γίνει αντικείμενο κυρώσεων).

Ο εκβιασμός για παγκόσμια διατροφική κρίση -με γενικευμένη άνοδο των τιμών και πείνα στις χώρες του παγκόσμιου Νότου- εξακολουθεί να ανήκει στο ρωσικό οπλοστάσιο του “υβριδικού πολέμου”. Ο Πούτιν δεν θα διστάσει να το ξαναβγάλει στη φόρα, για να απαιτήσει χαλάρωση των δυτικών κυρώσεων ή και σταμάτημα στην παράδοση σύγχρονων όπλων στην Ουκρανία. Θα του αρκούσε να επιλέξει κάποιο πρόσχημα προσαρμοσμένο στην προπαγάνδα του περί θυματοποίησης μιας “αμυνόμενης Ρωσίας” (για παράδειγμα, με τις ουκρανικές επιθέσεις στις ρωσικές βάσεις στην Κριμαία;).

imgonline

Το σιτάρι φορτώνεται σε φορτηγό πλοίο /Andrey Rudakov / Bloomberg via Getty Images

Επιπτώσεις του πολέμου, της πανδημίας και της υπερθέρμανσης του πλανήτη

Εάν γίνουν σεβαστές, οι συμφωνίες της Κωνσταντινούπολης θα επιτρέψουν στην Ουκρανία να εξάγει τα 20 με 25 εκατομμύρια τόννους σιτηρών που έχουν μπλοκαριστεί στα σιλό της. Τόσο το καλύτερο για τους πληθυσμούς που εξαρτώνται περισσότερο από αυτά. Ωστόσο, μακροχρόνια, η απειλή για παγκόσμια επισιτιστική κρίση απλώς αμβλύνεται κάπως.

Πρώτα-πρώτα, ο πόλεμος καταστροφής του Πούτιν είναι ένας ολοκληρωτικός πόλεμος, που πλήττει τόσο τις πόλεις όσο και τις γεωργικές εκτάσεις: από την έναρξή του, οι καλλιεργημένες εκτάσεις που επλήγησαν και τα προβλήματα σε εργατική δύναμη οδήγησαν σε μείωση της ουκρανικής παραγωγής αραβόσιτου κατά 51% και σιταριού κατά 53%… Η επίπτωση θα φανεί του χρόνου, καθώς και κατά τα επόμενα χρόνια. Δεύτερον, η αύξηση των τιμών των αγροτικών προϊόντων ξεκίνησε πριν από την επιδρομή της Ρωσίας στην Ουκρανία. Το Νοέμβριο του 2021, ο δείκτη τιμών των τροφίμων του FAO βρισκόταν ήδη ελαφρά πάνω από το επίπεδο ρεκόρ που είχε καταγράψει το 2008 (εν μέσω “χρηματοπιστωτικής” κρίσης). Από συγκυριακή σκοπιά, η αύξηση αυτή συνδέεται στενά με τις τιμές των ενεργειακών προϊόντων, που οφείλεται σε φαινόμενα συμφόρησης στην τροφοδοσία και σε φαινόμενα αποσυγχρονισμού, που επηρέασαν την παγκόσμια καπιταλιστική ανάπτυξη κατά την (προσωρινή; της) έξοδο από την πανδημία.

Αλλά υπάρχουν και πιο διαρθρωτικοί και πιο ανησυχητικοί λόγοι που υπεισέρχονται, από τους οποίους ένας από τους πλέον σημαντικούς είναι η εξάντληση των εδαφών από το παραγωγισμό του agrobusiness και από τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής (το 2021, ακραία φαινόμενα επηρέασαν πολύ σοβαρά τις σοδειές του Καναδά, των δυτικών ΗΠΑ, της Βραζιλίας και της Ρωσίας). Οι διαρθρωτικοί αυτοί παράγοντες βρίσκονται στη βάση του γεγονότος ότι ο αριθμός των ανθρώπων που υποφέρουν από πείνα άρχισε να αυξάνεται και πάλι την τελευταία δεκαετία, ενώ είχε μειωθεί από το 1970 ώς το 1990.

Η άνοδος των τιμών των τροφίμων πλήττει σκληρά τις λαϊκές τάξεις, ιδιαίτερα τις χώρες του Παγκόσμιου Νότου. Ο ετήσιος πληθωρισμός στα είδη διατροφής έφτασε τον Ιούλιο του 2022 το 22% στη Νιγηρία και το 11,60% στο Περού, και τον Ιούνιο το 75,8% στη Σρι Λάνκα. Στις τρεις αυτές χώρες, τα νοικοκυριά αφιερώνουν κατά μέσον όρο αντίστοιχα, το 59%, 22,6% και 69,6% των εισοδημάτων τους στην αγορά τροφίμων. Στις ΗΠΑ, η ετήσια αύξηση τιμών των ειδών διατροφής ήταν 10,9% τον Ιούλη, με τα τρόφιμα να αποτελούν κατά μέσον όρο μόνο το 7,1% των δαπανών των νοικοκυριών (BBC World Service, 17/8/2022). Στην Ευρωπαϊκή Ένωση οι αριθμοί είναι παρόμοιας τάξης, αλλά ο πληθωρισμός στα είδη διατροφής ξεπερνάει το 20% σε ορισμένες χώρες της Ένωσης ενώ και τα νοικοκυριά αφιερώνουν κατά μέσον όρο περισσότερο από το 20% των εισοδημάτων τους σε τρόφιμα στις πιο φτωχές χώρες της Ένωσης, καθώς και στα πιο φτωχά στρώματα του πληθυσμού γενικότερα.

Mykolaiv

Το αποτέλεσμα του βομβαρδισμού σε ένα από τα χωράφια στην περιοχή Μυκολαγιέφ /

Φωτογραφία από την Κρατική Υπηρεσία Έκτακτης Ανάγκης της Ουκρανίας

Φταίνε οι κυρώσεις;

Μαζί με την άνοδο των τιμών της ενέργειας, η κατάσταση αυτή δημιουργεί μεγάλη δυσαρέσκεια στις λαϊκές τάξεις. Οι λαϊκιστές προσπαθούν να το χρησιμοποιήσουν για να αποδώσουν την άνοδο των τιμών κυρίως στις δυτικές κυρώσεις κατά της Ρωσίας του Πούτιν: “οι κυρώσεις δεν χρησιμεύουν σε τίποτα και το μόνο που κάνουν είναι να καταστήσουν το βίο αβίωτο στις λαϊκές τάξεις στις χώρες μας, άρα να καταργήσουμε τις κυρώσεις”, λένε με λίγα λόγια. Ο λόγος αυτός προέρχεται όχι μόνο από την ακροδεξιά -από τη Γαλλίδα Μαρίν Λε Πεν ώς τον Ούγγρο Βικτόρ Ορμπάν- για την οποία ο Πούτιν αποτελεί αναφορά, αλλά ακόμα και από διάφορα αριστερά ρεύματα: από αυτούς που συγχέουν τον αντινατοϊκό “καμπισμό” με τον διεθνισμό, από μερικά τμήματα του ειρηνιστικού κινήματος (για τα οποία οι κυρώσεις αποτελούν μέρος της πολεμικής κλιμάκωσης) και από τα αριστερά λαϊκιστικά κόμματα. Για παράδειγμα, σε ένα βίντεο στο Youtube, ένας βέλγος βουλευτής του PTB καταφέρνει να μιλήσει για την επίδραση του πολέμου στην άνοδο των τιμών των ειδών διατροφής χωρίς να αναφερθεί στον αποκλεισμό των ουκρανικών λιμανιών από το ρώσικο στόλο. Οι κυρώσεις “επιδεινώνουν την άνοδο των τιμών στις δικές μας χώρες”, ιδιαίτερα του ψωμιού, δηλώνει. Και συμπεραίνει ότι “οι κυρώσεις πλήττουν τους εργαζόμενους περισσότερο απ’ό,τι τον Πούτιν”. Ανάλογες δηλώσεις έχουν γίνει και από εκπροσώπους της αριστεράς στη Γερμανία, την Ιταλία και την Ισπανία, ιδιαίτερα.

Για μια αυθεντικά διεθνιστική αριστερά (μια αριστερά για την οποία ο διεθνισμός θεμελιώνεται στην αλληλεγγύη με τους αγωνιζόμενους λαούς), που βασίζεται σε μια συγκεκριμένη ανάλυση της συγκεκριμένης κατάστασης, είναι σημαντικό να επιχειρηματολογήσει για το ότι μπορούμε να βγούμε από την διατροφική κρίση διαφορετικά από το να ενισχύσουμε ακόμα περισσότερο το γεωργικό παραγωγισμό, χωρίς να κολακεύουμε τον εθνικισμό και χωρίς να προσφέρουμε στον Πούτιν ασυλία για τα εγκλήματά του. Μπορούμε άραγε να το κάνουμε αυτό; Πρέπει όμως να το κάνουμε! Γιατί είναι ο μόνος τροπος για να οικοδομήσουμε διαρθρωτικές λύσεις, λύσεις “δίκαιης αποανάπτυξης” που να σέβεται τη Γη και τους κατοίκους της.

Πώς; Ας πάρουμε δύο παραδείγματα.

boats

Το δεξαμενόπλοιο Ice Energy με σημαία Λιβερίας αντλεί αργό πετρέλαιο

από το δεξαμενόπλοιο Lana με σημαία Ρωσίας στα ανοικτά των ακτών της Ελλάδας στις 29 Μαΐου 2022.

 ΑΓΓΕΛΟΣ ΤΖΩΡΤΖΙΝΗΣ / AFP μέσω Getty Images

 

Σπατάλη τροφίμων: 1,3 δισεκατομμύρια τόνοι

Το πρώτο πράγμα που πρέπει να γίνει είναι να υιοθετηθούν αποφασιστικές πολιτικές για την καταπολέμηση της απώλειας και της σπατάλης τροφίμων (μιλάμε για “απώλεια” στα στάδια της παραγωγής, αποθήκευσης, χονδρικής τροφοδοσίας και για “σπατάλη” στο στάδιο της διανομής και της κατανάλωσης). Συνολικά, πάνω από το ένα τρίτο της παραγωγής τροφίμων χάνεται ή σπαταλάται. Αυτό αντιπροσωπεύει 1,3 δισεκατομμύρα τόνους τροφίμων. Η παραγωγή αυτού του 1,3 δισεκατομμυρίων τόνων χρησιμοποιεί το 28% της γεωργικής επιφάνειας, εκπέμπει 3,3 δισεκατομμύρια τόνους αερίων του θερμοκηπίου (όλα τα αέρια μαζί) και χρησιμοποιεί το ένα τρίτο του νερού που καταναλώνεται από τη γεωργία (δηλαδή το ένα τρίτο του 70% του γλυκού νερού που καταναλώνεται από την ανθρωπότητα). Επιπλέον, αυτό το 1,3 δισεκατομμύρια τόνοι τροφίμων ισοδυναμεί με τέσσερεις φορές τις ετήσιες διατροφικές ανάγκες των 800 εκατομμυρίων ανθρώπων που υποφέρουν από πείνα. Τέσσερεις φορές…

Η εξήγηση για αυτό το τεράστιο σκάνδαλο είναι πολλαπλή: η παγκοσμιοποίηση επιμηκύνει τις αλυσίδες μεταφοράς των ευπαθών τροφίμων, οι κερδοσκόποι αποθηκεύουν περιμένοντας τις τιμές να ανέβουν, οι παραγωγοί στις χώρες του Νότου δεν διαθέτουν επαρκείς εξοπλισμούς, οι τιμές που επιβάλλονται από το agrobusiness στους χωρικούς είναι πολύ χαμηλές, οι μεγάλοι όμιλοι διανομής είναι αδηφάγοι (γνωρίζουμε πολύ λίγα γι’ αυτό: οι όμιλοι αυτοί καθορίζουν οι ίδιοι τις ημερομηνίες λήξης των προϊόντων τους, με βάση το κέρδος και το 10% της σπατάλης στην ΕΕ αποδίδεται σε αυτή τη μορφή της “προγραμματισμένης λήξης”!), είναι οι πρακτικές των εστιατορίων, η συμπεριφορά των πλούσιων καταναλωτών και των πλούσιων χωρών, κλπ.

Άμεσα ή έμμεσα, όλες αυτές οι εξηγήσεις ανάγονται τελικά ή συνδέονται διαρθρωτικά με μια ενιαία αιτία: τον ανταγωνισμό για το καπιταλιστικό κέρδος, που συγκεντρώνει τον πλούτο στον ένα πόλο της κοινωνίας και τη φτώχεια στον άλλο, καταστρέφοντας ταυτόχρονα τα οικοσυστήματα και την εργατική δύναμη. Πρέπει επομένως να απαντήσουμε με δημόσια μέτρα ρύθμισης, οικολογικά και κοινωνικά, που να συζητηθούν και να υιοθετηθούν δημοκρατικά.

polonais

Ένας Πολωνός φορτώνει ένα λεωφορείο στο κέντρο διανομής κυρίως με ιατρικές προμήθειες, καθώς και είδη υγιεινής και βρεφικά είδη

/Sebastian Gollnow / picture alliance via Getty Images

Λιγότερο κρέας, λιγότερα αυτοκίνητα

Δίπλα στην πάλη κατά της σπατάλης αυτής, ένα δεύτερο πράγμα που πρέπει να κάνουμε είναι να αμφισβητήσουμε την ίδια τη δομή της καπιταλιστικής γεωργίας, ιδιαίτερα το γεγονός ότι ένα αυξανόμενο τμήμα της παραγωγής διοχετεύεται προς τη βιομηχανική παραγωγή κρέατος (που δεν είναι βιώσιμη ούτε κοινωνικά, ούτε οικολογικά, ούτε ηθικά) και προς την παραγωγή βιοκαυσίμων. Είναι απολύτως απρεπές να διατείνεται κανείς ότι υπάρχει έλλειψη σιτηρών στην Ευρώπη και ότι η έλλειψη αυτή προκαλεί αύξηση των τιμών τους, την ώρα που ξέρουμε ότι το 50% των σιτηρών που παράγονται στην Ευρώπη χρησιμεύει για ζωοτροφές (αν και τα ζώα είναι φυτοφάγα και όχι σποροφάγα!) καθώς και για να κυκλοφορούν αυτοκίνητα. Περιττό να πούμε ότι αυτός ο αγώνας, όπως και ο προηγούμενος, συνεπάγεται μια δημόσια πολιτική που να τολμήσει να συγκρουστεί με την καπιταλιστική λογική της υπερπαραγωγής για το κέρδος, για να αντικαταστήσει το agrobusiness με την αγροτοοικολογία.

Η “δίκαιη αποανάπτυξη” ως στρατηγικός άξονας

Να λοιπόν δύο άξονες με τους οποίους μπορεί και πρέπει μια αριστερά, άξια του ονόματός της, να επεξεργαστεί μια απάντηση στη διατροφική κρίση. Mutatis mutandis, η γενική αυτή μέθοδος είναι η ίδια και για την απάντηση στην ενεργειακή κρίση: και στις δύο περιπτώσεις, ο στόχος είναι να εργαστούμε στο άξονα της “δίκαιης αποανάπτυξης”, επειδή είναι η μόνη λύση που είναι ταυτόχρονα και κοινωνική, και οικολογική, και δημοκρατική (με σεβασμό στο δικαίωμα αυτοδιάθεσης των λαών) και διεθνιστική.

Ασφαλώς μπορεί κανείς να αμφισβητήσει τη μία ή την άλλη κύρωση που έχει υιοθετήσει ο δυτικός ιμπεριαλισμός, για παράδειγμα ότι δεν βάζει στο στόχαστρο τους αληθινούς υπεύθυνους του καθεστώτος Πούτιν. Αλλά με το να περιφέρει κάποιος το σύνθημα “σταματήστε τις κυρώσεις”, ως θαυματουργό τρόπο αντιμετώπισης του πληθωρισμού, αφήνει την ουσία στη σκιά, βοηθάει ταυτόχρονα τον Πούτιν να συνεχίζει τη σφαγή και παίζει επικίνδυνα το παιχνίδι του “Πρώτα ο δικός μας λαός”. Αυτό είναι το σύνθημα της λαϊκιστικής, εθνικιστικής, δημαγωγικής ακροδεξιάς, όχι της αριστεράς.

Daniel Tanuro

Commons, 8/9/2022

πηγή: https://www.elaliberta.gr/%CE%B4%CE%B9%CE%B5%CE%B8%CE%BD%CE%AE/%CE%B1%CE%BD%CE%B1%CF%84%CE%BF%CE%BB%CE%B9%CE%BA%CE%AE-%CE%B5%CF%85%CF%81%CF%8E%CF%80%CE%B7-%CE%B2%CE%B1%CE%BB%CE%BA%CE%AC%CE%BD%CE%B9%CE%B1/8431-%CE%BA%CF%81%CE%AF%CF%83%CE%B7-%CF%84%CF%81%CE%BF%CF%86%CE%AF%CE%BC%CF%89%CE%BD-%20n%CE%B1-%CF%83%CF%84%CE%B1%CE%BC%CE%B1%CF%84%CE%AE%CF%83%CE%BF%CF%85%CE%BD-%CE%BF%CE%B9-%CE%BA%CF%85%CF%81%CF%8E%CF%83%CE%B5%CE%B9%CF%82-%CF%84%CE%BF%CF%85-daniel-tanuro?fbclid=IwAR2rq7F867GVN9aIj_aYDMw8H0o_0phv6MThPZnLOxsW3MkFLCe-QES8X_c



Εισοδηματική πολιτική, κρατική ενίσχυση και το πέρασμα (pass) των υποτελών τάξεων στην “λιτή ζωή”

|
<strong>Εισοδηματική πολιτική, κρατική ενίσχυση και το πέρασμα (pass) των υποτελών τάξεων στην «λιτή ζωή»</strong>

Οι  αυξήσεις τόσο στην τιμή της ηλεκτρικής ενέργειας αλλά και των καυσίμων  (πετρέλαιο, βενζίνη, φυσικό αέριο) μείωσαν  σε μεγάλο βαθμό το εισόδημα των εργαζόμενων. Η αντίδραση της κυβέρνησης Μητσοτάκη, υπό τον φόβο της πολιτικής φθοράς και των ενδεχόμενων κοινωνικών αντιδράσεων, είναι η ενίσχυση της καταναλωτικής δύναμης των εργαζομένων μέσω μιας πολιτικής επιδοτήσεων, είτε μέσω εκπτώσεων στα τιμολόγια της ενέργειας είτε μέσω των επιταγών  (vouchers) επιδότησης.  Μάλιστα, o υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας Σκρέκας εκτίμησε ότι η επιδότηση του Σεπτεμβρίου θα ανέλθει σε 1,9 δισεκατομμύριο ευρώ. Από πολλούς και πολλές, αυτή η μορφή επιδότησης χαρακτηρίστηκε «επιδοματική πολιτική» που στόχο έχει την οικονομική ενίσχυση των νοικοκυριών προκειμένου να αντεπεξέλθουν στις ανάγκες τους για ενέργεια και καύσιμα. Αρκετοί μάλιστα έκριναν ότι ο πρωθυπουργός αυτοδιαψεύσθηκε, αναγκαζόμενος να μετακινηθεί από τη νεοφιλελεύθερη δογματική αντίθεσή του στην επιδοματική πολιτική. 

Από το κοινωνικό κράτος, στο «δίχτυ προστασίας»

Η επιδοματική πολιτική στην Ελλάδα -και στα περισσότερα καπιταλιστικά και  αστικοδημοκρατικά κράτη-πρόνοιας-  διαμορφώνεται κυρίως μέσα από το σύστημα της κοινωνικής ασφάλισης και το σύστημα της κοινωνικής προστασίας. Το πρώτο αφορά σε ασφάλιση κινδύνων (η ανεργία, η ασθένεια, το γήρας, η μητρότητα κ.λπ.) και χρηματοδοτείται μέσω των ασφαλιστικών εισφορών. Πρόκειται για σύστημα ανταποδοτικό. Το σύστημα της κοινωνικής πρόνοιας αφορά σε μονομερείς παροχές του κράτους προς άτομα ή κοινωνικές ομάδες προκειμένου να καλύψουν ανάγκες τους. Χρηματοδοτείται από την φορολογία. Οι παροχές αφορούν σε παροχές σε χρήμα, είδος ή κοινωνικές υπηρεσίες.

Ήδη από τη δεκαετία του ’80, στα περισσότερα ευρωπαϊκά κράτη οι εκφραστές του νεοφιλελευθερισμού ασκούν κριτική ως προς  το κόστος των κοινωνικών δαπανών: το κράτος πρόνοιας ανακηρύσσεται κοστοβόρο. Οι πιέσεις που ασκούνται για το υψηλό κόστος του κράτους πρόνοιας οδηγούν σε μετασχηματισμούς της κοινωνικής πολιτικής και ειδικότερα της προνοιακής πολιτικής, που μεταλλάσσεται στο νεοφιλελεύθερο «δίχτυ προστασίας». Στην κατεύθυνση αυτή συμβάλλει και η συζήτηση που ξεκίνησε την ίδια δεκαετία για την περίφημη υπο-τάξη (under class), ένα αταξικό μόρφωμα (άνεργοι/ες τοξικοεξαρτημένοι/ες, αρχηγοί μονογονεϊκών νοικοκυριών, αποφυλακισμένες/οι κ.λπ.),  που ταυτίζεται με τη ομάδα φτωχών και περιθωριοποιημένων που βρίσκονται εκτός του πεδίου της παραγωγής και κατανάλωσης, στις παρυφές της εργατικής τάξης. Άθροισμα ατόμων που, σύμφωνα με τους νεοφιλελεύθερους, φέρουν την προσωπική ευθύνη της κατάστασής τους. 

Η κυριαρχία του νεοφιλελευθερισμού στην Ευρώπη προτάσσει ένα ελάχιστα αναδιανεμητικό κράτος, περιστολή των κοινωνικών δαπανών και «δημοσιονομική πειθαρχία». Οι νεοφιλελεύθεροι διακηρύσσουν ότι την ευθύνη για τη δημιουργία της υπο-τάξης έχει το κράτος πρόνοιας˙ είναι αυτό που δημιουργεί κουλτούρα εξάρτησης στους φτωχούς, οι οποίοι προσδοκούν μονίμως οφέλη από τα επιδόματα που χρηματοδοτούν όσοι και όσες εργάζονται, έχουν μειωμένες φιλοδοξίες, είναι παθητικοί δέκτες των επιδομάτων, αποσύρονται εκούσια από την αγορά εργασίας, δεν ενεργοποιούνται και δεν αναλαμβάνουν την ατομική ευθύνη για την διασφάλιση της αξιοπρεπούς διαβίωσής τους.

Η οικονομική κρίση το 2009 στην Ελλάδα επέφερε σημαντικές αλλαγές στην κοινωνική πολιτική και ειδικότερα στις πολιτικές κοινωνικής προστασίας. Το τέλος της «ευημερίας και της ανεμελιάς» των εργαζόμενων τάξεων και το πέρασμα στον «λιτό βίο»  θεσμοθετήθηκε με την εφαρμογή τριών μνημονίων και την άσκηση σκληρών πολιτικών λιτότητας. Το σύστημα των προνοιακών παροχών μετατρέπεται σε σύστημα κάλυψης των «πραγματικών» αναγκών, και πλέον οι κοινωνικές δαπάνες στοχεύουν μόνο σε ειδικές «ευάλωτες» ομάδες (ομάδες-στόχους), διαμορφώνοντας έτσι ένα υπολειμματικό μοντέλο πρόνοιας που παρέχει ένα ελάχιστο «δίχτυ ασφάλειας». Η κρατική εγγύηση αφορά έτσι μόνο την ακραία ένδεια. Οι φτωχοί στρωματοποιούνται και όσοι/όσες δεν βρίσκονται σε κατάσταση ακραίας φτώχειας εκπίπτουν της κοινωνικής προστασίας. Ακόμα και αυτές οι στοχευμένες παροχές στο πλαίσιο του «διχτυού ασφάλειας» (ελάχιστο εγγυημένο εισόδημα, κοινωνικό οικιακό τιμολόγιο) προϋποθέτουν αυστηρούς ελέγχους των περιουσιακών και εισοδηματικών στοιχείων των δικαιούχων. Έτσι, μοναδικός εγγυητής της κοινωνικής αναπαραγωγής των υποτελών τάξεων αναδεικνύεται η αγορά.

Ανταγωνισμός και κρατικές ενισχύσεις

Ωστόσο η αγορά πρέπει να έχει κανόνες, κανόνες που διασφαλίζουν τον ελεύθερο ανταγωνισμό και την προστατεύουν από αθέμιτες πρακτικές που διαστρεβλώνουν, αλλοιώνουν και νοθεύουν τον ανταγωνισμό. Η Συνθήκη της Λειτουργίας της Ένωσης (ΣΛΚ), προκειμένου να θωρακίσει θεσμικά και νομοθετικά την εσωτερική αγορά και τον ανταγωνισμό, εισάγει ρητή ρύθμιση που απαγορεύει τις κρατικές ενισχύσεις. Απαγορεύει δηλαδή ενισχύσεις που χορηγούνται με οποιαδήποτε μορφή από χώρα της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ), ή με κρατικούς πόρους οι οποίες νοθεύουν ή απειλούν να νοθεύσουν τον ανταγωνισμό μέσω της ευνοϊκής μεταχείρισης ορισμένων επιχειρήσεων ή ορισμένων κλάδων παραγωγής. Στο όνομα της ελευθερίας του  ανταγωνισμού, απαγορεύεται κάθε μορφή κρατικής ενίσχυσης προς τις ιδιωτικές επιχειρήσεις που θα αποφέρει πλεονέκτημα, δηλαδή βελτίωση της οικονομικής κατάστασης της επιχείρησης ή συγκεκριμένων κλάδων.

Η νεοφιλελεύθερη και αυταρχική κυβέρνησης της ΝΔ από την πρώτη στιγμή ανάληψης της εξουσίας κατέστησε σαφή την αντίθεσή της με την όποια επιδοματική πολιτική. Κυβερνητικά χείλη διαλαλούσαν και διαλαλούν ότι τα επιδόματα δημιουργούν εξάρτηση και ότι μοναδική θεραπεία στην φτώχεια και την ανεργία είναι η ενεργοποίηση στην αγορά εργασίας. Μάλιστα, στο μανιφέστο του νεοφιλελευθερισμού της κυβέρνησης της ΝΔ, στο πόρισμα Πισσαρίδη, με σαφήνεια αναφέρεται ότι «είναι σημαντικό να εξασφαλιστεί ότι το σύστημα δεν γίνεται αντικείμενο εκμετάλλευσης από άτομα που δεν έχουν πραγματική ανάγκη». Να θυμηθούμε ότι από τις πρώτες παρεμβάσεις της κυβέρνησης ήταν οι μειώσεις των ασφαλιστικών εισφορών εργοδοτών και εργαζομένων, που παρουσιάστηκαν ως ελάφρυνση των επιχειρήσεων από το «μη μισθολογικό κόστος» και ως αύξηση του μισθού των εργαζομένων. Παρεμβάσεις που περιόρισαν την ασφαλιστική πολιτική κάλυψης των κινδύνων των εργαζομένων. Στην ίδια κατεύθυνση είναι και το νομοσχέδιο για τον ΟΑΕΔ, που ποινικοποιεί τους ανέργους και την επιδοματική πολιτική για την ανεργία και προτάσσει την ανάληψη της ατομικής ευθύνης για την αναπαραγωγή της εργασιακής τους δύναμης, με όρους μάλιστα αναγκαστικής εργασίας. 

Οι πρόσφατες επιδοτήσεις της κυβέρνησης δεν παρεκκλίνουν από την πολιτικής της, αυτή της  εγγύησης της κερδοφορίας μερίδων του κεφαλαίου, της δημοσιονομικής πειθαρχίας, της υπολειμματικής και αυταρχικής  κοινωνικής πολιτικής που προτάσσει την ατομική ευθύνη στην ανάληψη των κινδύνων. Ειδικότερα οι πρόσφατες μειώσεις στα τιμολόγια της ηλεκτρικής ενέργειας, καθόλου δεν προσιδιάζουν σε επιδοματική πολιτική που παραπέμπει στο κοινωνικό κράτος, διότι δεν αφορά σε κάποιο χρηματικό ποσό που έλαβαν στους τραπεζικούς τους λογαριασμούς οι καταναλωτές, ούτε σε παροχή σε είδος. Πρόκειται για απευθείας μεταβιβάσεις στους παρόχους ενέργειας, μέσω των τιμολογίων. Πρόκειται για δημόσιο χρήμα που καταλήγει στα ταμεία των  ιδιωτικών  επιχειρήσεων παραγωγής και παροχής ρεύματος, αφορά δηλαδή σε πολιτική κρατικής ενίσχυσης. Ακόμη και η παροχή των διαφόρων pass, όπως το fuel pass, προς τα φυσικά πρόσωπα/καταναλωτές αφορά σε παροχές που καταλήγουν στις επιχειρήσεις. Ουσιαστικά, παρακάμπτοντας το θεσμικό πλαίσιο που απαγορεύει τις κρατικές ενισχύσεις, εφαρμόζεται μια έμμεση πλην σαφής πολιτική κρατικής ενίσχυσης των επιχειρήσεων.

Πρόσφατα μάλιστα, στο πλαίσιο αυτής της αυταρχικής υπολειμματικής πολιτικής επανέρχεται και το νεοφιλελεύθερο δόγμα της ορθολογικής επιλογής. Ορθολογική επιλογή που αδυνατούν να κάνουν οι υποτελείς τάξεις, αδυνατώντας να κάνουν σωστή χρήση των κρατικών επιδομάτων και της κρατικής αρωγής. Μάλιστα, οι κρατικές υπηρεσίες ανακάλυψαν ότι δεν υπάρχει διαφάνεια «στο σημερινό μοντέλο πληρωμής των κοινωνικών επιδομάτων, η οποία διευκολύνει τις αδήλωτες και σκιώδεις συναλλαγές, όπως χρήση ροζ τηλεφωνικών γραμμών και διαδικτυακό τζόγο». Στόχος λοιπόν είναι η πληρωμή της πλειονότητας των επιδομάτων του ΟΠΕΚΑ και της ΔΥΠΑ (πρώην ΟΑΕΔ) να γίνεται με προπληρωμένες κάρτες, προκειμένου να ελέγχεται η ορθολογική χρήση των προνοιακών επιδομάτων, αλλά και να αποφεύγεται η φοροδιαφυγή, δηλαδή η είσπραξη του ΦΠΑ, για την οποία ευθύνονται οι υποτελείς τάξεις που τζογάρουν και κάνουν χρήση των ροζ τηλεφωνικών γραμμών!!! Όπως αναφέρει η αρθρογράφος, «Επικρατέστερο επίδομα για να μπει στην νέα λειτουργία -δηλαδή την πληρωμή μέσω προπληρωμένης κάρτας- είναι το επίδομα γέννας των 2.000 ευρώ που τέθηκε σε εφαρμογή από την1ηη Ιανουαρίου του 2020. Με την κάρτα αυτή οι δικαιούχες μητέρες θα μπορούν να αγοράζουν οποιοδήποτε προϊόν τούς χρειάζεται από οποιοδήποτε κατάστημα της χώρας με βρεφικά ή παιδικά είδη, αλλά δεν θα μπορούν να κάνουν ανάληψη ούτε ενός σεντ από αυτό, καθώς δεν θα αντιστοιχεί σε κάποιο τραπεζικό λογαριασμό τους».

Οι εξαγγελίες της κυβέρνησης στη ΔΕΘ δεν περιέχουν τίποτε άλλο παρά ένα μείγμα αυταρχικής υπολειμματικής κοινωνικής πολιτικής, με την μορφή των έκτακτων ενισχύσεων, της κρατικής ενίσχυσης προς τις εταιρείες και των πολιτικών βιοεξουσίας  και πειθάρχησης των υποτελών τάξεων. Ένα μείγμα πολιτικών μέτρων που θωρακίζει την κερδοφορία των επιχειρήσεων, επιφυλάσσει τον «λιτό βίο» για τα νοικοκυριά των εργαζόμενων τάξεων και αναπαράγει το οδυνηρό πέρασμα των υποτελών στη μη  αξιοβίωτη ζωή.

_________________________

1 Από τον ΟΑΕΔ, νυν ΔΥΠΑ, παρέχεται επίδομα ανεργίας, μακροχρόνιας ανεργίας, ειδικό εποχικό βοήθημα, ειδική παροχή προστασίας της μητρότητας, επίδομα διαμονής σε τουριστικά καταλύματα (κοινωνικός τουρισμός), επίδομα διαμονής σε παιδικές κατασκηνώσεις κ.λπ.

2 Τα προνοιακά επιδόματα αφορούν σε επιδόματα στήριξης της οικογένειας, όπως το επίδομα γέννησης ή το επίδομα παιδιού, επίδομα για όσους διαμένουν σε ορεινές και απομακρυσμένες περιοχές, επιδόματα σε άτομα με αναπηρίες, σε ανασφάλιστους υπερήλικες, επιδόματα στέγασης και ελάχιστο εγγυημένο εισόδημα.  

3 Σύμφωνα με το  άρθρο 107 παράγραφος 1 της ΣΛΕΕ, κρατική ενίσχυση υπάρχει όταν η ενίσχυση χορηγείται από το κράτος , άμεσα ή έμμεσα μέσω κρατικών πόρων , καταλογίζεται στο δημόσιο, ευνοεί επιλεκτικά μία ή περισσότερες επιχειρήσεις, νοθεύει τον ανταγωνισμό  και επηρεάζει τις συναλλαγές μεταξύ χωρών της ΕΕ.

4 https://www.mononews.gr/oikonomia/meso-propliromenis-kartas-ta-proniaka-epidomata

πηγή: https://commune.org.gr/eisodimatiki-politiki-kratiki-enischysi-kai-to-perasma-pass-ton-ypotelon-taxeon-stin-liti-zoi/?fbclid=IwAR2lisjFPtM0SdmFsTzHx_CgLyIJck_B_KYE5_IzhxlPZEzZkwuhbsAHBpk