Αναδημοσίευση από  commune.org.gr

του Γιώργου Μπασκόζου

με αφορμή το βιβλίο του Rob Wallace «Dead Epidemiologists, On the Origin of COVID-19»

Όταν πλησίαζε το τέλος της δεκαετίας του ’60 στις ΗΠΑ, κομμουνιστές και αριστεροί επιστήμονες, όπως οι βιολόγοι Richard Lewontin και Steven Jay Gould, μέσα από τις τάξεις της «Επιστήμης για τον λαό» (Science for the people) έδιναν μάχη ενάντια στην κοινωνιο-βιολογία, μια μορφή βιολογικού ανταγωγισμού που ανάγει κοινωνικά φαινόμενα στη βιολογία και ειδικότερα στη γενετική. Συγκρούονταν με το επιστημονικό κατεστημένο (είναι μνημειώδης η αντιπαράθεση με τον Wilson˙ μάλιστα, όταν κάποιοι φοιτητές μπουγέλωσαν τον τελευταίο μετά από ομιλία του με ρατσιστικές αναφορές, αυτός κατηγόρησε τον Lewontin) και αποφετιχοποιούσαν την έρευνα για την αποκωδικοποίηση του γενετικού υλικού (1). Σε μεγάλο βαθμό, η διαλεκτική επιστημονική τους παρέμβαση αποδείχτηκε πολύ κοντύτερα στην πολύπλοκη αλληλεπίδραση γενετικών και επι-γενετικών παραγόντων και περιβάλλοντος σε σύγκριση με τα σχήματα με βάση τα οποία κατανεμήθηκαν οι χρηματικοί και ανθρώπινοι πόροι στην έρευνα στην ιατρική και τη βιολογία τις τελευταίες δεκαετίες.

Ανάλογη είναι η παρέμβαση του Rob Wallace στη συλλογή δοκιμίων του «Νεκροί επιδημιολόγοι. Σχετικά με τις ρίζες του COVID-19» (2). O Wallace προτείνει ένα ριζοσπαστικό επιδημιολογικό πρόγραμμα, απαλλαγμένο από τους καταναγκασμούς της πολιτικής οικονομίας, του καπιταλισμού. Ένα πρόγραμμα επιδημιολογίας που θα στοχεύει πρώτα να απαντήσει τα επιστημονικά ερωτήματα που άπτονται των λαϊκών αναγκών μέσα στην πανδημία. Αλλά δε μένει μόνο εκεί. Στην εποχή που ευκολότερα μπορούμε να συλλογιστούμε το τέλος του κόσμου από το τέλος του καπιταλισμού, ο Wallace εξετάζει το πώς ο σύγχρονος τρόπος μαζικής, βιομηχανοποιημένης παραγωγής τροφίμων, με συγκεκριμένο τρόπο, δημιουργεί ευνοϊκό περιβάλλον για την εξέλιξη ιών σαν τον COVID-19 ή τον Ζίκα. Εξετάζει πώς ο νεοφιλελευθερισμός δημιουργεί τις πανδημίες και ρωτά αν και πώς μπορούμε να παραγάγουμε τρόφιμα με τρόπο που κάνει την εξάπλωση τέτοιων νοσογόνων παραγόντων πιο δύσκολη.

Τα κείμενα είναι αντιπροσωπευτικά μιας πολυδιάστατης παρέμβασης: δοκίμια θεωρητικών περιοδικών, ομιλίες σε επιστημονικά συνέδρια, συνεντεύξεις σε πολιτικά περιοδικά, ομιλίες σε συνεταιρισμούς παραγωγών και συνδικάτα εργαζομένων στη βιομηχανία της τροφής. Ο ρόλος της βιομηχανίας παραγωγής τροφίμων, των συγκεκριμένων όρων παραγωγής της με την εξάπλωση επιδημιών συγκεντρώνει το βασικό ενδιαφέρον του Wallace ήδη από το 2016. Η βασική του θέση συνοψίζεται στο «Οι μεγάλες φάρμες δημιουργούν μεγάλες ιώσεις» (3). Η βασική θέση είναι ότι ο συγκεκριμένος τρόπος παραγωγής και διανομής τροφίμων στο πλαίσιο της μεγάλης αγροτο-διατροφικής βιομηχανίας δημιουργεί ευνοϊκό περιβάλλον και εξελικτική πίεση για την έξαρση επιδημιών. Η πυκνότητα επιδημιολογικών εξάρσεων από το 2009 (Η1Ν1, SARS, MERS, γρίπη των χοίρων, των πουλερικών κ.τ.λ.) ενισχύουν αυτή την υπόθεση.

Ο μηχανισμός είναι σύνθετος. Η εκτροφή μεγάλων κοπαδιών σε συνθήκες υψηλής πυκνότητας και υψηλού συγχρωτισμού, στο όνομα της αποδοτικότητας, ευνοεί τους ιούς με μεγάλη μεταδοτικότητα˙ η σφαγή σε νεαρότερες ηλικίες ευνοεί του ιούς υψηλής νοσηρότητας σε νεαρότερους οργανισμούς με ισχυρότερα ανοσοποιητικά συστήματα˙ η υψηλή αποδοτικότητα των εργοστασίων παραγωγής τροφίμων τροφοδοτεί συνεχώς τους ιούς με ευάλωτο πληθυσμό – μάλιστα παράγει ευνοϊκές συνθήκες για την επιβίωση ιών με μεγάλη θνητότητα, που μπορούν εύκολα να σκοτώσουν μια ολόκληρη κοινότητα, αφού αφαιρεί το φυσικό όριο με βάση το οποίο η εξέλιξη ενός ιού ισορροπεί ανάμεσα στην υψηλή μεταδοτικότητα και την υψηλή θνητότητα˙ η παραγωγή κρέατος από ομάδες ζώων απολύτως απομονωμένες μεταξύ τους (π.χ. το προηγούμενο κοπάδι έχει σφαγεί πριν εισαχθεί καινούριο κοπάδι στη μονάδα) ενισχύει παθογόνους παράγοντες που βελτιστοποιούν τη μεταδοτικότητα στο επίπεδο της μονάδας˙ φυσική επιλογή των ίδιων των ζώων κλείνεται έξω από τις πόρτες του εργοστασίου (πολλές φορές με δρακόντεια μέτρα βιο-ασφάλειας), μειώνοντας τη φυσική ποικιλομορφία και την ανοσία της αγέλης.

Τα επίκεντρα των εξάρσεων στη συντριπτική πλειονότητα των επιδημιών βρίσκονται γύρω από τέτοιες θηριώδεις μονάδες παραγωγής τροφίμων. Όμως ο COVID-19 δεν εμφανίστηκε στις ΗΠΑ, την Ολλανδία, τη Βραζιλία ή γύρω από κάποια μονάδα βιομηχανοποιημένης παραγωγής τροφίμων. Ή μήπως έγινε ακριβώς έτσι; Το κυρίαρχο επιχείρημα ενοχοποιεί προ-καπιταλιστικές παραγωγικές μεθόδους, φτωχά υγειονομικά πρωτόκολλα, κατάλοιπα παλιότερων εποχών που συναντάμε στην κουλτούρα των λαών του παγκόσμιου Νότου και της Ασίας. Ο Wallace καταρρίπτει τον οριενταλισμό, τη συνωμοσιολογία και το παιχνίδι κατασκόπων που λίγο πολύ όλες οι κυβερνήσεις αξιοποίησαν στην αρχή της επιδημίας, για να αναδείξει τα κυκλώματα του κεφαλαίου που παράγουν πανδημίες σαν αυτή του COVID-19. Η αγορά στη Γιουχάν εμφανίζεται σαν αυτό που είναι, ένα εργοστάσιο παραγωγής τροφίμων, απολύτως εντός και επιτελώντας μια συγκεκριμένη λειτουργία στο πλαίσιο της διεθνοποιημένης αγοράς τροφίμων. Η σφαγή εξωτικών ειδών σε αυτή την αγορά, όπως ο συμπαθής αρμαντίλο, ελάχιστη σχέση έχει με τις αρχέγονες διατροφικές συνήθειες των τοπικών κοινωνιών, αλλά με την ολοένα και μεγαλύτερη θεσμοποίηση, οργάνωση, καθετοποίηση και ένταξη της παραγωγής κρέατος από άγρια ζώα στην παγκόσμια αγορά τροφίμων.

Η φυσική ποικιλομορφία παθογόνων παραγόντων που βρίσκεται εκεί «έξω» διασπείρεται σε όλο τον κόσμο μέσω των καναλιών της βιομηχανοποιημένης γεωργίας, ξύλευσης, εξορυκτικών δραστηριοτήτων. Αυτό συνέβη και με τον Ebola και με τη γρίπη των πουλερικών. Η ολοένα και μεγαλύτερη υπαγωγή στο κεφάλαιο των φυσικών πόρων, η εξάπλωση των αγορών και η επέκταση των ανθρώπινων παραγωγικών δραστηριοτήτων αυξάνουν τη διεπαφή μεταξύ του ανθρωπογενούς περιβάλλοντος και των «άγριων» παθογόνων, των οποίων την παγκόσμια κατανομή αναλαμβάνουν τα κυκλώματα του κεφαλαίου οργανικά δεμένα σε τοπικό και διεθνές επίπεδο. Από την σπηλιά των νυχτερίδων στις αγορές των μεγαλουπόλεων. Επίσης αυτή η μίξη ελεγχόμενων πληθυσμών εκτρεφόμενων ζώων και άγριας φύσης, που έχει προσφάτως μετατραπεί σε εμπόρευμα, ευνοεί την εξέλιξη ιών που μπορούν να «πηδήξουν» από το ένα είδος στο άλλο. Ζωονοσογόνων ιών σαν τον COVID-19, τη γρίπη των χοίρων και των πουλερικών.

Τόση ώρα μιλάμε για καπιταλιστική παραγωγή και εργοστάσια, σε μεγάλο βαθμό για παραγωγικές δυνάμεις. Το πιο πολύτιμο σημείο του βιβλίου είναι, ωστόσο, η ανάδειξη της σημασίας των παραγωγικών σχέσεων. Η επιδημία δεν είναι πόλεμος με έναν αόρατο εχθρό όπως λένε οι άρχοντές μας, αλλά ταξικός πόλεμος ενάντια στην τάξη που παράγει τον πλούτο και τις υλικές συνθήκες αναπαραγωγής της κοινωνίας. Κατά τη διάρκεια των λοκντάουν και των υπόλοιπων μέτρων κοινωνικής αποστασιοποίησης μια τάξη συνέχισε να εργάζεται κανονικά, αποδεικνύοντας κάθε μέρα ότι χωρίς αυτές και αυτούς δεν γίνεται τίποτα. Σε όλες τις χώρες του κόσμου τα επιβεβαιωμένα επίκεντρα των μεγαλύτερων εστιών υπερ-μετάδοσης ήταν τα εργοστάσια, και σε μεγάλο βαθμό τα εργοστάσια τροφίμων. Από τη σαλαμοποιία της βόρειας Ελλάδας μέχρι τις ΗΠΑ όπου, σύμφωνα με το EWG (4) οι περιοχές στις οποίες βρίσκονται μονάδες επεξεργασίας κρέατος παρουσιάζουν ρυθμό λοιμώξεων COVID-19 διπλάσιο του εθνικού. Η υλική βάση των «ιδιότυπων» λοκντάουν, αυτής της επισφαλούς ισορροπίας ανοίγματος της αγοράς κάνοντας «business as usual» και περιορισμού των λοιμώξεων, χτίζεται πάνω στην υποτίμηση και τη διακινδύνευση της ίδιας της ζωής των εργατών.

Σε δεύτερο χρόνο αυτός ο εξαναγκασμός της έκθεσης στον κίνδυνο χρησιμοποιείται ως δικαιολογία για το ξεδίπλωμα ενός βιο-πολιτικού σχεδίου περιορισμού των ελευθεριών, συνδικαλιστικών και εργατικών δικαιωμάτων. Το ειδικό λοκντάουν στη δυτική Αθήνα είναι ένα τέτοιο μέτρο. H περικοπή του επιδόματος αναρρωτικής άδειας εν μέσω πανδημίας από τον Τραμπ είναι ένα τέτοιο μέτρο, όπως και η επίθεση εναντίον του κορονοϊού με κλομπ και ξύλο στην Ινδία, την Ελλάδα και αλλού. Η λογική της ατομικής ευθύνης βρίσκει το όριό της στις αναρίθμητες μαρτυρίες εργατριών που πηγαίνουν στη δουλειά με αντιφλεγμονώδη υπό τον φόβο της απόλυσης μεταδίδοντας τον ιό σε ευάλωτους συγγενείς και συναδέλφους, μέχρι τις οδηγίες (5) που ρητά προτείνουν καραντίνα για τους φορείς του κορονοϊού μόνο εφόσον έχουν συμπτώματα. Στη Βρετανία οι μεγαλύτερες εστίες υπερμετάδοσης της πανδημίας είναι ένα εργοστάσιο παραγωγής σάντουιτς M&S, ένα εργοστάσιο επεξεργασίας κοτόπουλου και το ίδιο το υπουργείο Μεταφορών (6). Το μοτίβο είναι προφανές, όπως εντυπωσιακές είναι και οι ομοιότητες στη διαχείριση -στο πεδίο του εργοστασίου όσο και συνολικά στην κοινωνία- στις περισσότερες χώρες.

Το ενδογενές ρίσκο του μοντέλου παραγωγής τροφίμων αντιμετωπίζεται με εκ των υστέρων κατασταλτικές πολιτικές, ακραία βιο-ασφάλεια και έλεγχο του προσωπικού, συχνά τραγικά αναποτελεσματικά. Η απάντηση στην υψηλή μεταδοτικότητα στα εργοστάσια τροφίμων στις ΗΠΑ έρχεται με ασφυκτικό έλεγχο της ζωής των εργαζομένων έξω από το εργοστάσιο και μετά την εργασία, πασπαλισμένη με μπόλικο κοινωνικό ρατσισμό. Στην Ινδία, η ακροδεξιά κυβέρνηση, ανέτρεξε σε έναν αποικιακό νόμο του 1987 για να συγκεντρώσει εξουσίες και να μη χάσει την ευκαιρία να επιτεθεί στο κομμουνιστικό και εργατικό κίνημα. Σε πολλές χώρες τα σύνορα κλείνουν και ανοίγουν -ενώ ο ιός διασπείρεται ανενόχλητος στην κοινότητα- για να μη χαθεί η ευκαιρία για λίγη εξωτερική πολιτική μέσα στην επιδημική κρίση. Ο Wallace αναδεικνύει, με πολλά παραδείγματα και ματιά που δεν είναι εστιασμένη μόνο στη Δύση, το ότι οι άρχουσες τάξεις δεν αφήνουν ανεκμετάλλευτη την ευκαιρία να προβάλουν το πρόταγμά τους για τον μετασχηματισμό της κοινωνίας. Σε αυτή την κατεύθυνση, είναι προφανές ότι ο έλεγχος της επιδημίας σπανίως είναι ο πρωτεύων στόχος.

Στη πρώτη φάση της επιδημίας η Κίνα προσπάθησε να βρει τη «χρυσή» ισορροπία ελέγχου της διασποράς αφήνοντας ήσυχη την παραγωγή. Ωστόσο, η απογευματινή απαγόρευση κυκλοφορίας, ο περιορισμός της κοινωνικής ζωής, η επίκληση της ατομικής ευθύνης και οι εκκλήσεις για συστράτευση και ατομική υγιεινή δεν είχαν ιδιαίτερο αποτέλεσμα. Ακολούθησε μια άνευ προηγουμένου κινητοποίηση του κρατικού μηχανισμού, κινητοποίηση όλων των φορέων που θα μπορούσαν να βοηθήσουν και αυστηρά περιοριστικά μέτρα, τα οποία πράγματι λειτούργησαν. Είναι πράγματι εντυπωσιακό ότι στην Ευρώπη κινούμαστε ακόμα διαρκώς ανάμεσα στο πρώτο -τραγικά αποτυχημένο- και στο δεύτερο –επιτυχημένο- κινεζικό μοντέλο. Θα ήταν παράδοξο να σκεφτούμε ότι θα γινόταν κάτι διαφορετικό από αυτό που γίνεται: δύο χρόνια πανδημίας, εκατόμβη νεκρών, κοινωνική και οικονομική καταστροφή.

Η νεοφιλελεύθερη διαχείριση της επιδημικής κρίσης δεν αφήνει άλλη μια ευκαιρία να πάει χαμένη. Ο Wallace επικεντρώνεται στο ποιος πληρώνει την οικονομική καταστροφή στην αγροτοδιατροφική βιομηχανία. Η «ουμπεροποίηση» (7) της παραγωγής μεταθέτει όλο το ρίσκο σε μικρούς παραγωγούς-συνεργάτες οι οποίοι νοικιάζουν και εργάζονται στα χωράφια των διατροφικών κολοσσών. Ό,τι δεν μπορεί να μετατεθεί σε αυτούς, το πληρώνει το κράτος. Την ίδια στιγμή η κεντρική διοίκηση δίνει ρεσιτάλ αναποτελεσματικότητας, ανταγωνίζεται με τις ομοσπονδιακές κυβερνήσεις στις ΗΠΑ για το ποιος θα πάρει πρώτος μάσκες και λοιπό υλικό ατομικής προστασίας, εκτινάσσοντας τις τιμές και παράγοντας σκηνικά απείρου κάλλους όπου χρήματα και μάσκες ανταλλάσσονται χέρι με χέρι σε έρημα πάρκινγκ. Στην Ελλάδα είχαμε το «σκοιλ ελικίκου» και τις μάσκες-«αλεξίπτωτα». Αν δεν ήταν τραγικό, θα ήταν κωμωδία.

Η επιστήμη στην υπηρεσία του κράτους έρχεται να βάλει τα κατάλληλα ερωτήματα και να ντύσει αυτές τις πολιτικές διαχείρισης με τον κλασικό μανδύα «αντικειμενικότητας» εκφυλίζοντας πολιτικές επιλογές σε τεχνικές λύσεις. Ο Wallace αναδεικνύει σε εκπρόσωπο αυτού του ανθρωπότυπου επιστήμονα τον Fauci, δείχνοντας ότι «η διαφθορά δεν αφορά μόνο φακέλους με χρήματα κάτω από το τραπέζι». Ο Fauci και άλλοι διαγράφουν μια πορεία προσεταιρισμού, νουθεσίας ή και σύγκρουσης με την πολιτική εξουσία. Η όποια κριτική ή διαφωνία δεν αρθρώνονται δημόσια, δεν μας βοηθάνε να αναπτύξουμε ένα πλαίσιο κριτικής˙ στο δημόσιο λόγο, μόνο «στραμπουλάνε» επιστημονικά επιχειρήματα για να τα χωρέσουν στις πολιτικές αποφάσεις της εκάστοτε κυβέρνησης. Γι’ αυτόν τον λόγο, η σύγκρουση, όταν έρχεται, είναι ολοκληρωτική, και τα πρόσωπα αναλώσιμα.

Κοινός τόπος οι πυροσβεστικές παρεμβάσεις, άλλες περισσότερο άλλες λιγότερο αποτελεσματικές, η μετάθεση του κόστους στις κοινωνίες, η υποτίμηση της εργασίας και της ίδιας την ανθρώπινης ζωής των εργατριών, η επιστράτευση του ρατσισμού (κοινωνικού και φυλετικού) και η εργαλειοποίηση της επιδημίας. Ο Wallace είναι αισιόδοξος. Διαβάζοντας τα κείμενα κρατάμε την ανάδειξη του πόσο τεράστια δύναμη έχει η εργατική τάξη, η οποία ναι υπάρχει, αρρωσταίνει και συγχρωτίζεται στα εργοστάσια τροφίμων – μεταξύ άλλων. Αναδεικνύεται η πραγματικότητα της αλληλεγγύης στη δράση των γιατρών και των υγειονομικών, στις πρωτοβουλίες γειτονιάς, στις εργατικές κινητοποιήσεις για την απαίτηση μέτρων προστασίας. Περιγράφεται σε αδρές γραμμές ένα επιστημονικό πρόγραμμα έρευνας και πρακτικής στην υπηρεσία των κοινωνικών αναγκών που συνδυάζει την επιδημιολογία, την οικολογία και τον μαρξισμό. Η αντιμετώπιση ενός κατεξοχήν παγκόσμιου προβλήματος δημιουργεί ευνοϊκό περιβάλλον για την ανάπτυξη διεθνιστικών πολιτικών.

Η εκκωφαντική αποτυχία του καπιταλισμού να απαντήσει στις ανθρώπινες ανάγκες σε αντίθεση με τις εντυπωσιακές δυνατότητες της ανθρωπότητας να εφεύρει και παράξει λύσεις, φάρμακα, εργαλεία, εμβόλια ξαναφέρνουν στην κουβέντα την αντικαπιταλιστική προοπτική. Η κριτική στο παραγωγικό μοντέλο της αγροτοδιατροφικής βιομηχανίας, οι κοινότητες παραγωγών, η κινητοποίηση και η επανεμφάνιση των αόρατων εργατών παραγωγής τροφής αναδεικνύουν μια οικολογική, κοινοτιστική εναλλακτική. Μια παραγωγή με έντονη τοπικότητα και δεμένη με τις κοινότητες, αξιοποιώντας τις φυσικές δυνατότητες του εδάφους, του νερού, της βιοποικιλότητας και της ανθρώπινης γνώσης που γιορτάζει την αναπαραγωγή της ανθρώπινης ζωής και όχι τον παραγωγισμό υπάρχει σήμερα και δείχνει ότι ένας «άλλος διατροφικός κόσμος είναι εφικτός». Ένας κόσμος που δε θα ευνοεί την εξέλιξη θανατηφόρων ιών σαν τον COVID-19 και ένα παραγωγικό μοντέλο που θα προστατεύει το περιβάλλον μαζί με τις ανθρώπινες κοινωνίες.

Σημειώσεις

1. Lewontin R, Rose S, Kamin L. Not in Our Genes: Biology, Ideology, and Human Nature. Reprint edition. Haymarket Books; 2017. 322 p.
2. Wallace R. Dead Epidemiologists: On the Origins of COVID-19. New York: Monthly Review Press,U.S.; 2020. 296 p.
3. Wallace R, Davis M. Big Farms Make Big Flu: Dispatches on Influenza, Agribusiness, and the Nature of Science. Illustrated edition. Monthly Review Press,U.S.; 2016. 400 p.
4. Investigation: Counties With Meatpacking Plants Report Twice the National Average Rate of COVID-19 Infections | EWG [Internet]. [cited 2021 Jan 24]. Available from: https://www.ewg.org/news-and-analysis/2020/05/ewg-map-counties-meatpacking-plants-report-twice-national-average-rate
5. CDC. Community, Work, and School [Internet]. Centers for Disease Control and Prevention. 2020 [cited 2021 Jan 24]. Available from: https://www.cdc.gov/coronavirus/2019-ncov/community/organizations/meat-poultry-processing-workers-employers.html
6. Grant Shapps faces fury over mass Covid outbreak at DVLA [Internet]. the Guardian. 2021 [cited 2021 Jan 24]. Available from: http://www.theguardian.com/world/2021/jan/23/minister-faces-fury-over-mass-covid-outbreak-at-top-government-agency
7. Από το “uberization”, νεολογισμός που παραπέμπει σε ένα οικονομικό μοντέλο που μετατρέπει εξαρτώμενους εργαζόμενους από υπαλλήλους με σταθερά συμβόλαια σε αυτό-απασχολούμενους συνεργάτες με σύμβαση έργου, και βασίζεται στις νέες τεχνολογίες για να παρέχει υπηρεσίες και να κατανείμει πόρους. Ανάλογο νόημα με το “Gig Economy”. Η Wolt, Uber, Deliveroo κ.α λειτουργούν με αυτό το μοντέλο.

της Έλενας Παπαγεωργίου

Ο Μάρτιν Λούθερ δολοφονήθηκε στις 4 Απριλίου του 1968. Από πάστορας που συγκέντρωνε το ποίμνιο του για να διεκδικήσει τα πολιτικά δικαιώματα των αφροαμερικάνων, τάχθηκε εναντίον του πολέμου του Βιετνάμ. Από τη θεωρία της μη βίας υποστήριξε λίγες μέρες πριν δολοφονηθεί την απεργία των καθαριστών στο Μέμφις, προτρέποντας τους “να πάνε μέχρι τέλους διεκδικώντας οικονομική ισότητα και κοινωνική δικαιοσύνη”. Αλλά ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή…

Το 1949, η Τζο Αν Ρόμπινσον, μέλος και μετέπειτα πρόεδρος του Πολιτικού Συμβουλίου Γυναικών, WPC, είχε δεχτεί λεκτική επίθεση από έναν οδηγό λεωφορείου επειδή καθόταν στο μπροστινό τμήμα του λεωφορείου που προοριζόταν “Μόνο για λευκούς” με αποτέλεσμα να επιχειρήσει ανεπιτυχώς να ξεκινήσει μποϊκοτάζ διαμαρτυρίας κατά του διαχωρισμού λεωφορείων στην Αλαμπάμα. Μερικά χρόνια αργότερα απέστειλε επιστολή στο δήμαρχο, ο οποίος και πάλι την αγνόησε επιδεικτικά. Το 1953, οι μαύροι στο Μπατόν Ρουζ της Λουιζιάνα, είχαν ήδη ξεκινήσει να μποϊκοτάρουν λεωφορεία για περίπου μια εβδομάδα έως ότου οι λευκοί συμφώνησαν να τροποποιήσουν τις υπάρχουσες πρακτικές φυλετικού διαχωρισμού.

Αλλά η υπόθεση της Rosa Parks, την 1η Δεκέμβρη του 1955, ήταν διαφορετική. Το μποϊκοτάζ τότε κράτησε 381 μέρες με αποτέλεσμα τελικά το 1956 το τοπικό δικαστήριο της Αλαμπάμα να κρίνει το νόμο για το φυλετικό διαχωρισμό αντισυνταγματικό.

Η Ρόζα Παρκς ήταν γραμματέας της Εθνικής Ένωσης για την Πρόοδο των Έγχρωμων (National Association for the Advancement of Colored People) και ο ακτιβιστής και υποστηρικτής της φυλετικής ισότητας Νίξον, ο οποίος ήταν κι αυτός μέλος της Ένωσης, μαζί με την Τζο Αν Ρόμπινσον, ξεκίνησαν στις 5 Δεκέμβρη καμπάνια για το μποϊκοτάζ των λεωφορείων. Επικεφαλής τέθηκε ο πάστορας Μάρτιν Λούθερ Κινγκ, μετά από μια μαζικότατη συνέλευση που έγινε το βράδυ της πρώτης μέρας του μποϊκοτάζ.

“Δεν έχουμε άλλη εναλλακτική λύση παρά να διαμαρτυρηθούμε.” έλεγε. “Για πολλά χρόνια δείξαμε εκπληκτική υπομονή. Μερικές φορές δώσαμε στους λευκούς αδελφούς μας την αίσθηση ότι μας άρεσε ο τρόπος που μας αντιμετώπιζαν. Αλλά ερχόμαστε εδώ απόψε για να πούμε ότι δεν διαθέτουμε άλλη υπομονή. Η μόνη υπομονή που θα κάνουμε είναι μέχρι να κατακτήσουμε ελευθερία και δικαιοσύνη.”

Αρχικά η καμπάνια ήταν προγραμματισμένη για να είναι μονοήμερη, επειδή όμως, είχε απόλυτη επιτυχία αποφάσισαν να την συνεχίσουν. Για να εξυπηρετηθεί ο κόσμος και να μπορέσει να πάει στη δουλειά, εθελοντές οδηγοί ακολουθούσαν τα δρομολόγια των λεωφορείων και επιβίβαζαν ή αποβίβαζαν τους αφροαμερικανούς σε κάθε στάση, ενώ αφροαμερικανοί ταξιτζήδες έπαιρναν το αντίτιμο του εισιτηρίου του λεωφορείου, για να μεταφέρουν τους εργαζόμενους.

Ενώ στην αρχή τα αιτήματα ήταν μετριοπαθή, σιγά σιγά, ακριβώς επειδή το κίνημα αυτό συνάντησε τεράστια αντίδραση, οι πρωταγωνιστές συνειδητοποίησαν ότι έπρεπε το αίτημα τους να είναι η πλήρης κατάργηση των φυλετικών νόμων. Mαύροι που συμμετείχαν στο μποϊκοτάζ συλλαμβάνονταν, οι ασφαλιστικές εταιρείες δεν δέχονταν να ασφαλίσουν τα λιγοστά αυτοκίνητα των μαύρων εθελοντών που εξυπηρετούσαν τους εργαζόμενους, αλλά από την άλλη πλευρά το κίνημα άρχισε να κερδίζει την υποστήριξη των λευκών. Παρά την προσπάθεια τρομοκράτησης τους με βόμβες και συλλήψεις δεν λύγισαν.

Αναγνωρίζοντας την ανάγκη ενός μαζικού κινήματος, μετά την επιτυχημένη δράση του Μοντγκόμερι, ο Κινγκ ξεκίνησε να διοργανώνει τη Διάσκεψη Νότιας Χριστιανικής Ηγεσίας (SCLC), η οποία του έδωσε μια βάση λειτουργίας σε ολόκληρο τον Νότο. Ο Κινγκ έδωσε διαλέξεις σε όλα τα μέρη της χώρας και συζήτησε θέματα σχετικά με τη φυλή με ηγέτες θρησκευτικών και πολιτικών δικαιωμάτων στο εσωτερικό και στο εξωτερικό.

“Ο απελευθερωτικός αγώνας στην Αφρική υπήρξε η μεγαλύτερη διεθνής επιρροή για τους αμερικανούς νέους μαθητές”, έγραψε. “Συχνά τους ακούω να λένε ότι αν οι αφρικανοί αδελφοί τους μπορούν να σπάσουν τα δεσμά της αποικιοκρατίας, σίγουρα ο αμερικανός μαύρος μπορεί να σπάσει τους νόμους Jim Crow*»

Είχε ως θέση του τη μη χρήση βίας, ενώ το 1960 συνελήφθη με 33 νέους να διαμαρτύρονται για διαχωρισμό στο μεσημεριανό γεύμα σε ένα πολυκατάστημα της Ατλάντα. Ο Κινγκ απελευθερώθηκε μόνο μετά από τη μεσολάβηση του Δημοκρατικού υποψηφίου για τον προεδρικό κόμμα Τζον Φ. Κένεντι – μια πράξη που θεωρείται ότι συνέβαλε ουσιαστικά στη νίκη του Κένεντι οκτώ ημέρες αργότερα. Το 1963 στην Αλαμπάμα η διαμαρτυρία στο δημαρχείο της πόλης για τον τερματισμό του διαχωρισμού στα μεσημεριανά έγινε γνωστή σε όλες τις ΗΠΑ επειδή η αστυνομία επιτέθηκε στους διαδηλωτές με γκλοπς και σκυλιά. Ο Κινγκ φυλακίστηκε μαζί με μεγάλο αριθμό υποστηρικτών του, συμπεριλαμβανομένων εκατοντάδων μαθητών. Από τη φυλακή του Μπέρμιγχαμ, ο Κινγκ έγραψε μια επιστολή στην οποία διατύπωσε τη φιλοσοφία του για τη μη βία, σε μια στιγμή που το κίνημα δεχόταν επίθεση και από το κράτος αλλά και από την ΚΚΚ:

“Γιατί άμεση δράση; Γιατί καθιστικές διαμαρτυρίες, πορείες και ούτω καθεξής; Δεν είναι η διαπραγμάτευση καλύτερη λύση; ” Έχετε απόλυτο δίκιο να θέλετε διαπραγματεύσεις. Αυτός, εξάλλου, είναι ο ίδιος ο σκοπός της άμεσης δράσης. Η μη βίαιη άμεση δράση επιδιώκει να δημιουργήσει μια κατάσταση, εξαιτίας της οποίας μια κοινότητα που αρνείται συνεχώς να διαπραγματευτεί, να αναγκαστεί να το κάνει.”

Η πιο γνωστή στιγμή της πάλης για τα Πολιτικά Δικαιώματα του Μάρτιν Λούθερ Κινγκ υπήρξε στις 28 Αυγούστου 1963 η πορεία προς την Ουάσιγκτον, όπου στο μνημείο του Λίνκολν έβγαλε το λόγο που έμεινε γνωστός από τη φράση «I Have a Dream», όπου τόνιζε την πίστη του ότι όλοι οι άνθρωποι, κάποια μέρα, θα ήταν αδελφοί.

Καθοριστική στην πορεία ριζοσπαστικοποίησης του ήταν η διαμαρτυρία το 1965 στη Σέλμα. Εκεί δεν ηγήθηκε της πρώτης πορείας, η οποία αντιμετωπίστηκε από την αστυνομία με δακρυγόνα, ενώ στη δεύτερη κάλεσε τον κόσμο να προσευχηθεί και να οπισθοχωρήσει. Μόνο την τρίτη φορά πραγματοποίησε την πορεία και γι’αυτό δέχτηκε την έντονη κριτική των μαύρων νεολαίων που ριζοσπαστικοποιούνταν, οι οποίοι τον χαρακτήρισαν υπερβολικά μετριοπαθή. Κριτική δέχτηκε και από τον Μάλκολμ Χ, ο οποίος έφτασε στο σημείο να αποκαλεί την τακτική του «εγκληματική»: «Όσον αφορά τη μη βία, είναι εγκληματικό να διδάσκεις έναν άνδρα να μην υπερασπίζεται τον εαυτό του όταν είναι το μόνιμο θύμα βίαιων επιθέσεων».

Ο Μάρτιν Λούθερ Κινγκ συνέδεσε τους αγώνες του για τα πολιτικά δικαιώματα με τον αγώνα ενάντια στη φτώχεια, διεκδικώντας λιγότερα χρήματα για πολεμικές δαπάνες και περισσότερα χρήματα για τη στέγαση και την αντιμετώπιση της ανεργίας. Το σημείο καμπής στη δράση του υπήρξε στις 4 Απρίλη του 1967, ένα χρόνο πριν τη δολοφονία του, η καταδίκη του πολέμου του Βιετνάμ στην ομιλία του “Πέρα από το Βιετνάμ”. Τότε δέχτηκε την κριτική ότι “έχανε το δίκιο του” στον αγώνα του για τα πολιτικά δικαιώματα, αφού επέκτεινε τη συζήτηση σε “άσχετα” θέματα.

Ο άλλοτε “μετριοπαθής” κληρικός παρέδιδε πλέον αντιμιλιταριστικά μαθήματα και μιλούσε για ισότητα και κοινωνική δικαιοσύνη. Δολοφονήθηκε στο Μέμφις, όπου είχε πάει για να στηρίξει την απεργία των οδοκαθαριστών. Τη σκυτάλη θα έπαιρναν οι Μαύροι Πάνθηρες. Η εποχή του αγώνα αμιγώς για τα πολιτικά δικαιώματα είχε περάσει ανεπιστρεπτί.

Ο Mάρτιν Λούθερ Κινγκ συνέβαλε σε μια ευρύτερη ριζοσπαστικοποίηση, όχι βέβαια μόνο των μαύρων. Σε συνδυασμό με το παγκόσμιο κλίμα, του Μάη του 68 στη Γαλλία, συνεισέφερε στην άνοδο της νέας Αριστεράς (new Left), αλλά και πολλά στελέχη του ενσωματώθηκαν στο Δημοκρατικό κόμμα, έχοντας τις αυταπάτες ότι θα αλλάξουν τα πράγματα εκ των έσω (κάτι που δυστυχώς συνεχίζεται ως τις μέρες μας).

* σειρά φυλετικών νόμων στο Νότο που ίσχυσαν από το 1876 ως το 1965

Μαχητικό και μαζικό μήνυμα αγώνα έστειλαν σωματεία, συλλογικότητες και φορείς του Πειραιά, απαιτώντας ουσιαστική ενίσχυση του δημόσιου συστήματος Υγείας, επίταξη του ιδιωτικού τομέα Υγείας, μέτρα προστασίας στους χώρους εργασίας και καταδίκης του κυβερνητικού αυταρχισμού και της καταστολής. Μετά από πολλά χρόνια ήταν η πρώτη μεγάλη συγκέντρωση που έγινε μετά από ενωτικό κάλεσμα του Εργατικού Κέντρου Πειραιά και συσπείρωσε εκατοντάδες Πειραιώτες.

Έδωσαν το παρών δεκάδες φορείς – σύλλογοι – κινήσεις – συλλογικότητες και τοπικά σχήματα της ευρύτερης περιοχής του Πειραιά: σωματεία ναυτεργατών, εργαζόμενοι από πολλούς κλάδους, το λιμάνι, τη Ζώνη, τη Χημική Βιομηχανία, εκπαιδευτικοί, Σύλλογοι Γυναικών, μαθητές. Επίσης το παρών έδωσαν η Αγωνιστική Πρωτοβουλία SOS Πειραιάς, η Λαϊκή Αντίσταση, η Εργατική Λέσχη Κερατσινίου – Δραπετσώνας, η Κίνηση “Απελάστε το Ρατσισμό”, δημοτικά σχήματα από Πειραιά, Νίκαια – Ρέντη (Κόντρα στο Ρεύμα), Κορυδαλλό (Ανυπότακτος Κορυδαλλός), Κερατσίνι – Δραπετσώνα, η ΟΡΜΑ και το RProject.

Στη συγκέντρωση μίλησαν εκπρόσωποι του Δ.Σ του ΕΚΠ, ο Πρόεδρος της ΠΕΝΕΝ Αντώνης Νταλακογιώργος και χαιρέτισαν εκπρόσωπος της ΕΙΝΑΠ από το νοσοκομείο της Νίκαιας και ο (εκδικητικά απολυμένος από την κυβέρνηση πλέον) Πρόεδρος των εργαζομένων στο νοσοκομείο «Άγιος Σάββας», Κώστας Καταραχιάς. Μας μετέφεραν τη δραματική κατάσταση στα νοσοκομεία της περιοχής (και όχι μόνο), όπου πεθαίνει κόσμος στην αναμονή για ένα κρεβάτι ΜΕΘ. Από όλους τους ομιλητές αναδείχτηκε το πόσο απροστάτευτοι είναι οι εργαζόμενοι από την πανδημία, με την ευθύνη κυβέρνησης και εργοδοσίας. Ενδεικτικά αναφέρθηκαν η COSCO, τα μεγάλα σούπερ μάρκετ όπου ήδη μετρούν νεκρούς, το λιμάνι, η Ζώνη. Επίσης η έλλειψη Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας στις περιοχές του Πειραιά, αλλά και όπου αυτή υπάρχει είναι εντελώς υποβαθμισμένη.

Στη συνέχεια πορευτήκαμε στους δρόμους του Πειραιά. Τα συνθήματα που κυριάρχησαν ήταν αυτά της προστασίας της δημόσιας υγείας, της ενίσχυσης των δημοσίων νοσοκομείων με την πρόσληψη υγειονομικού προσωπικού, την αύξηση των ΜΕΘ, την επίταξη των ιδιωτικών κλινικών για τη κάλυψη των αναγκών για τη νοσηλεία του COVID-19 και κατά της κυβερνητικής καταστολής.

Το εργατικό κίνημα παίρνοντας τη σκυτάλη από τις μαζικές διαδηλώσεις στην Αθήνα, τη Ν. Σμύρνη και πολλές γειτονιές, μπαίνει δυναμικά απέναντι στις αντιδραστικές πολιτικές κυβέρνησης – κεφαλαίου, αναδεικνύοντας την ανάγκη απόκρουσης της νέας επίθεσης ενάντια στα εργατικά – δημοκρατικά και συνδικαλιστικά δικαιώματα.

Επόμενο ραντεβού την Δευτέρα 5 Απρίλη στις 5.30μ.μ στην κινητοποίηση του ΕΚΠ στο Υπουργείο Περιβάλλοντος.

Πρόγραμμα δράσης

Την Πέμπτη 1 Απρίλη 2021 πραγματοποιήθηκε μαζική σύσκεψη αγώνα με την συμμετοχή δεκάδων συνδικαλιστικών κινήσεων, σχημάτων, ταξικών συνδικαλιστών, αγωνιστών και αγωνιστριών από πολλούς χώρους του δημόσιου και ιδιωτικού τομέα.

Οι συμμετέχοντες ανέδειξαν την εγκληματική πολιτική της κυβέρνησης της ΝΔ, η οποία έχει αφήσει το δημόσιο σύστημα υγείας χωρίς το αναγκαίο προσωπικό, υποδομές και ΜΕΘ, τους εργαζόμενους στους χώρους εργασίας απροστάτευτους και έρμαιο των εργοδοτικών ορέξεων, ενώ προσπαθεί με την καταστολή να επιβάλλει την πολιτική της.

Παράλληλα η κυβέρνηση της ΝΔ ετοιμάζεται ξανά να φέρει για ψήφιση το αντεργατικό αντισυνδικαλιστικό νομοσχέδιο, που προβλέπει δεκάωρη δουλειά, πλήρη ευελιξία για τις επιχειρήσεις, συρρίκνωσης του δικαιώματος στην απεργίας και ποινικοποίηση των αγώνων.

Στην σύσκεψη τονίστηκε η ανάγκη εργατικής και λαϊκής κινητοποίησης, ενάντια στην αντιλαϊκή επιδρομή της κυβέρνησης και της εργοδοσίας. Επιδίωξη είναι να υπάρξει ευρύτερη έκφραση της αντικυβερνητικής δυσαρέσκειας που αποτύπωσαν και οι μεγάλες κινητοποιήσεις του προηγούμενου διαστήματος από τους φοιτητές, τους υγειονομικούς, το κίνημα για τα δημοκρατικά δικαιώματα, οι μαζικές κινητοποιήσεις στις γειτονιές ενάντια στην αστυνομική βίας.

Αποφασίστηκαν μια σειρά κινητοποιήσεων καθώς και η έκδοση κοινής ανακοίνωσης και αφίσας

Συγκεκριμένα:

1.                  Δευτέρα 5 Απρίλη στις 6:00μμ στον ΔΕΔΗΕ (Χαλκοκονδύλη 30). Κινητοποίηση για το εργοδοτικό έγκλημα τριών εργαζομένων στο δίκτυο διανομής ηλεκτρικού ρεύματος στην Εύβοια. Οι τρεις νεκροί εργάτες συνάδελφοί μας, όπως και ένας ακόμα βαριά τραυματισμένος, εργάζονταν σε συνεργείο του Άκτωρα, εργολάβο του ΔΕΔΔΗΕ.

2.                  Τετάρτη 7 Απρίλη μέρα δράσης για την Υγεία. Την μέρα εκείνη έχουν προκηρύξει στάσεις εργασίας και κινητοποιήσεις οι ομοσπονδίες στην Υγεία, με πρωινές συγκεντρώσεις στις πύλες των νοσοκομείων και συγκέντρωση στο Υπουργείο Υγείας στις 4μμ.

3.                  Παρασκευή 9 Απρίλη καλούμε σε παναθηναϊκή συνάντηση, συζήτηση και συντονισμού εργατικών σχημάτων, συλλογικοτήτων γειτονιάς, φεμινιστικών συλλογικοτήτων κ.ά.

4.                  Πέμπτη 22 Απρίλη προτείνουμε στα πρωτοβάθμια σωματεία και στις ομοσπονδίες την προκήρυξη 24ωρης προειδοποιητικής απεργίας ενάντια το αντεργατικό αντισυνδικαλιστικό νομοσχέδιο και στην αντεργατική πολιτική. Σε κάθε περίπτωση επιδιώκουμε η Πέμπτη 22 Απρίλη να είναι μέρα δράσης και αγώνα με συλλαλητήριο.

5.                  Σάββατο 24 Απρίλη, προτείνουμε μέρα εργατικής παρέμβασης σε γειτονιές με συγκεντρώσεις και πορείες.

6.                  Πέμπτη 6 Μάη προτείνουμε ταξικό και απεργιακό εορτασμό της Πρωτομαγιάς με 24ωρη απεργία

7.                  Σε συνεργασία με τους φοιτητικούς συλλόγους συμμετέχουμε στις κινητοποιήσεις ενάντια στην δημιουργία της πανεπιστημιακή αστυνομία.

8.                  Στηρίζουμε την πρόταση για Διακλαδική Απεργία τον Μάη οργανωμένη από τα κάτω από Κλαδικά και Επιχειρησιακά Εργατικά Σωματεία.

9.                  Στηρίζουμε τις κινητοποιήσεις ενάντια στην απόλυση του γιατρού Κώστα Καταραχιά, προέδρου του σωματείου εργαζομένων του Νοσοκομείου «Άγιος Σάββας».

Εργατικά σχήματα, Κινήσεις, Συλλογικότητες, Αγωνιστ(ρι)ες

Του Βαγγέλη Λιγάση

Μετά από 65 ημέρες απεργίας πείνας ο Δημήτρης Κουφοντίνας αποφάσισε την διακοπή της με την ακόλουθη δήλωση: «Η Αλληλεγγύη είναι η ζωτική συνθήκη που μας ενώνει στους αγώνες […] Αλληλεγγύη και συμπαράσταση που δείξανε ότι υπάρχουν ζωντανές κοινωνικές δυνάμεις που αντιστέκονται στην αυθαιρεσία, τη βία και τον αυταρχισμό […] Η οικογένεια που κυβερνά απόδειξε πόσο αδίστακτη είναι στον εξευτελισμό των νόμων και του Συντάγματος, στην διαχείριση της δικαιοσύνης. Τους τα χαρίζω. Τους κρίνει ο κόσμος που κατεβαίνει στους δρόμους. Αυτό που γίνεται εκεί έξω είναι πολύ πιο σημαντικό από αυτό για το οποίο ξεκίνησε».

Η απεργία πείνας του Δ.Κ. και το κίνημα συμπαράστασης, άνοιξαν μια συζήτηση για το αν οι «τρομοκράτες, δολοφόνοι» κ.λπ. έχουν δικαιώματα, για την «ιερότητα της ανθρώπινης ζωής» κ.λπ.
Η κυβερνητική στάση απέναντι στον Κουφοντίνα στη δεδομένη πολιτική συγκυρία κατέδειξε (μαζί και με το γενικευμένο όργιο καταστολής) την απόφαση της κυβέρνησης Μητσοτάκη για πόλωση σήμερα, ανάμεσα στην μειοψηφούσα αριστερά και το κίνημα από την μια μεριά και την πλειοψηφία των «φιλήσυχων νοικοκυραίων», «ιδιωτών» (idiots) από την άλλη που αποτελούν την κοινωνική της βάση, πριν την έλευση της μετα-covid εποχής, όπου «το ελατήριο της οικονομίας (τους) θα εκτιναχθεί» μεν αλλά τα περιθώρια ψευτοζωής των «φιλήσυχων-νοικοκυραίων-ιδιωτών» θα στενέψουν έτι περισσότερο. Η φωτογραφική διάταξη για την αγροτική φυλακή, και η αυθαίρετη μεταγωγή, ακόμη και η απόφαση για μη υποχρεωτική σίτιση (όπως έμμεσα ζητούσε η Ένωση Δικαστών-Εισαγγελέων και όπως κατ’ επανάληψη κάνουν με κάποιο βολικό συντονιστή διευθυντή κλινικής ΕΣΥ, π.χ. στον Σάββα Ξηρό) όταν η απεργία πείνας έφτασε σε κρίσιμο σημείο, ισοδυναμούσε με επίδειξη πυγμής μέσω θανατικής εκτέλεσης (αλά Θάτσερ την εποχή της «σκυταλοδρομίας θανάτου» του Μπόμπι Σαντς και των υπόλοιπων 9 αγωνιστών του ΙRΑ).
Ωστόσο, οι πολιτικές δυνατότητες του Δημήτρη Κουφοντίνα (παρά την συνέπεια λόγων – έργων και το ηθικό μεγαλείο που συνεπάγεται) και της οργάνωσής του συνολικά δεν ξεπερνούσαν τον μέσο όρο και τις αδυναμίες της μεταπολιτευτικής Αριστεράς.
Στα απόνερα της ήττας των προσδοκιών του μαζικού κινήματος της εποχής ’74-’79 (σε αντιστοιχία με τις Ερυθρές Ταξιαρχίες μετά την ταραγμένη τριετία ’69-’71), αποπαίδι του πολύ μαζικότερου ΕΛΑ (οι πιτσιρικάδες, τότε, κόντρα στους «παππούδες» ή «μηχανικούς») και με ιδεολογικό background τον ανθούντα τότε γκεβαρισμό και ιδεολογικά τον παντοδύναμο σταλινισμό, την ιδεολογία που προέκυψε θα την χαρακτηρίζαμε εύκολα (και εκ του ασφαλούς) σήμερα «ένοπλο ρεφορμισμό» και «σοσιαλπατριωτισμό». Λόγω χώρου, δεν μπορούμε να παραθέσουμε αποσπάσματα από τις προκηρύξεις παρά να αναφέρουμε τον χαρακτηρισμό για την Ελλάδα σαν «μπανανίας λατινο-αμερικάνικου τύπου στον χώρο της Ανατολικής Μεσογείου», τον χαρακτηρισμό της αστικής τάξης σαν «λματ» (λούμπεν μεγαλοαστική τάξη) που «απέτυχαν σαν σύνολο, σαν καπιταλιστική τάξη ν’ αναπτύξουν αυτοδύναμα, ισόρροπα με μια σχετική αυτονομία τη χώρα […] κύρια μορφή της δραστηριότητας αυτής της τάξης είναι ο πλουτισμός κι η καπιταλιστική εκμετάλλευση με παραβίαση του αστικού νόμου, δηλ. απάτες σε συνεργασία και υπό το ξένο κεφάλαιο σε βάρος της χώρας», που θεώρησαν ότι «η τυφλή υποταγή της πολιτικής ηγεσίας στις εντολές των αμερικάνων παίρνει καθαρά προδοτικό χαρακτήρα αφού σημαίνει συνειδητή παράδοση και στις τουρκικές απαιτήσεις».
Από την εποχή των Μπλανκιστών και μετέπειτα της «Μυστικής Αδελφότητας» των Μπακούνιν – Νετσάγιεφ, μέχρι την αυγή του προηγούμενου αιώνα με τους Ναρόντνικους τρομοκράτες στην Ρωσία, πολλές απαντήσεις έχουν δοθεί από τους Μαρξ – Ένγκελς, Λένιν κ.λπ. Για λόγους γλαφυρότητας επιλέγουμε ένα απόσπασμα από άρθρο του Τρότσκι το 1911:
«Μόνο οι εργάτες μπορούν να καθοδηγήσουν μια απεργία. Οι μικροί χειρώνακτες τεχνίτες που καταστράφηκαν από τη βιομηχανική παραγωγή του εργοστασίου, οι αγρότες των οποίων το νερό των χωραφιών μολύνθηκε από τα εργοστάσια ή το λούμπεν προλεταριάτο που ψάχνει για λάφυρα ζητιανιάς, μπορούν να καταστρέψουν τις μηχανές, να βάλουν φωτιά στο εργοστάσιο ή να δολοφονήσουν τον ιδιοκτήτη του[…] Η συνταγή κατασκευής εκρηκτικών είναι εύκολα προσβάσιμη σ’ όλους, και ένα όπλο Μπράουνιγκ μπορεί να αποκτηθεί οπουδήποτε. Στην πρώτη περίπτωση θα είχαμε έναν κοινωνικό αγώνα του οποίου όμως οι μέθοδοι και οι σκοποί θα πήγαζαν αναγκαστικά από την ίδια τη φύση της προϋπάρχουσας κοινωνικής κατάστασης. Στην δεύτερη περίπτωση έχουμε απλώς μια εντελώς μηχανική αντίδραση […] πολύ εκρηκτική ως προς την εξωτερική της μορφή αλλά εντελώς ακίνδυνη όσον αφορά τη λειτουργία του κοινωνικού συστήματος.
Μια απεργία, ακόμη και στην πιο ασήμαντη εκδοχή της, έχει κοινωνικές επιπτώσεις: το δυνάμωμα της εργατικής αυτοπεποίθησης, την ανάπτυξη του συνδικαλισμού και όχι σπάνια και μια βελτίωση στους όρους παραγωγής. Η δολοφονία ενός ιδιοκτήτη εργοστασίου παράγει αποτελέσματα αποκλειστικά αστυνομικού ενδιαφέροντος ή και μια αλλαγή κληρονομική στην ιδιοκτησία χωρίς καμιά κοινωνική σημασία. […] Το καπιταλιστικό κράτος δεν βασίζεται στους κυβερνητικούς αξιωματούχους και δεν μπορεί να εκλείψει μαζί τους. Η τάξη που το κυβερνάει μπορεί πάντα να βρει νέους ανθρώπους, ο μηχανισμός παραμένει αλώβητος και συνεχίζει να λειτουργεί.
[…] Αν μια δαχτυλήθρα μπαρουτόσκονης και ένας μικρός πυροσωλήνας αρκεί για να σκοτώσεις τον εχθρό σου, ποιος ο λόγος της ταξικής οργάνωσης; Αν αρκεί απλώς να τρομοκρατήσεις ένα υψηλά ιστάμενο αξιωματούχο με τον κρότο των εκρήξεων, ποιος ο λόγος να φτιάξεις κόμμα; Για ποιο λόγο να γίνουν συζητήσεις και θεωρητική ζύμωση, γιατί να συμμετέχεις σε εκλογές, αν μπορείς τόσο εύκολα να στοχεύσεις και να πετύχεις τους υπουργικούς θώκους από τον εξώστη του Κοινοβουλίου; Στην δική μας λογική, η ατομική τρομοκρατία είναι απορριπτέα επειδή ακριβώς εκμηδενίζει το ρόλο των μαζών στην ίδια τους την αυτοσυνείδηση, τη συμφιλιώνει με την ίδια της την αδυναμία και στρέφει τα μάτια και τις ελπίδες της σ’ έναν πιθανό μεγάλο μαχητή και απελευθερωτή που κάποια μέρα θα έρθει για να εκπληρώσει την αποστολή του.
Οι προφήτες της «προπαγάνδας της πράξης» μπορούν να ισχυρίζονται ό,τι θέλουν σχετικά με την ενεργητική επιρροή της τρομοκρατίας στις μάζες. Η θεωρητική ανάλυση και η πολιτική εμπειρία αποδεικνύουν το αντίθετο […] Αλλά κάποια στιγμή ο καπνός της έκρηξης διαλύεται, ο πανικός εξαφανίζεται, ο διάδοχος του δολοφονηθέντος υπουργού αναλαμβάνει το πόστο του, η ζωή κυλάει πάλι στις ράγες της και ο τροχός της καπιταλιστικής εκμετάλλευσης συνεχίζει όπως και πριν να γυρνάει. Μόνο η αστυνομική καταπίεση γίνεται πιο κτηνώδης και δυναμική. Και σαν αποτέλεσμα, στη θέση των καλών προθέσεων και ελπίδων και στον έντεχνα προκαλούμενο ενθουσιασμό, έρχεται η απογοήτευση και η απάθεια.
Πριν αναχθεί στο επίπεδο μιας μεθοδικής πολιτικής πάλης, η τρομοκρατία κάνει την εμφάνισή της σαν μορφή ατομικής εκδίκησης […]
Δεν χρειάζεται να σημειώσουμε ότι η Σοσιαλδημοκρατία δεν έχει τίποτα το κοινό με την αγοραία αντίληψη των ηθικολόγων, που σχολιάζουν μια τρομοκρατική ενέργεια με δακρύβρεχτες διακηρύξεις για την «απόλυτη αξία» της ανθρώπινης ζωής. Αυτοί είναι οι ίδιοι άνθρωποι που σε άλλες περιπτώσεις και στο όνομα άλλων-«απόλυτων αξιών», όπως για παράδειγμα την τιμή του έθνους ή το πρεστίζ της μοναρχίας, είναι έτοιμοι να σπρώξουν εκατομμύρια ανθρώπους στην κόλαση του πολέμου. Σήμερα ο εθνικός τους ήρωας είναι ο υπουργός που δίνει διαταγές να αρχίσει πυρ κατά των άοπλων εργατών -στο όνομα της υπεράσπισης του ιερού δικαιώματος της ατομικής ιδιοκτησίας- και αύριο, όταν το απελπισμένο χέρι ενός άνεργου εργάτη θα ακουμπήσει τη σκανδάλη ενός όπλου, θα αρχίσουν να λένε όλων των ειδών τις ανοησίες σχετικά με τον αποτροπιασμό τους για κάθε μορφή βίας απ’ όπου κι αν προέρχεται. Ό,τι κι αν λένε οι ευνούχοι και οι φαρισαίοι της ηθικής, το αίσθημα της εκδίκησης έχει το δίκιο του. Κάνει την εργατική τάξη τη μεγαλύτερη ηθική δύναμη που δεν κοιτάει με αδιαφορία αυτά που συμβαίνουν σ’ αυτόν τον καλύτερο από τους δυνατούς κόσμους. Δεν πρέπει να καταπραΰνουμε το ανικανοποίητο αίσθημα εκδίκησης που έχει το προλεταριάτο, αλλά αντίθετα να το τσιγκλάμε ξανά και ξανά, να το εμβαθύνουμε και να το κατευθύνουμε ενάντια στις αληθινές πηγές της κοινωνικής αδικίας και του απανθρωπισμού […]».
Παρ’ όλα αυτά όμως, υπερασπιστήκαμε τον Δημήτρη Κουφοντίνα και θα υπερασπιστούμε κάθε νέο Δημήτρη Κουφοντίνα στο μέλλον.
Όχι γενικόλογα για ανθρωπιστικά δικαιώματα των κρατουμένων (παρόλο που αυτά έχουν την αξία τους καθώς σε ένα δίκαιο επικυριαρχίας των εκμεταλλευτών η εξέλιξη ή οπισθοχώρηση των δημοκρατικών δικαιωμάτων έρχεται ως επιστέγασμα και αποτύπωση ταξικών συσχετισμών), αλλά ως αγωνιστή της Αριστεράς που τουλάχιστον πολέμησε, έστω και με λάθος τρόπο. Όσοι δεν συμβιβάζονται με την κοινωνία της εκμετάλλευσης, ακόμα και αν σφάλλουν (αναρχικοί, ρεφορμιστές, σταλινικοί κ.λπ.), ακόμη και αν τους κάνουμε την σκληρότερη κριτική, δεν τους αφήνουμε σκύβαλα στην εκδικητική μανία των αντιπάλων μας προς παραδειγματισμό ή για να υπογραμμίσουμε τις… ειρηνικές μας διαθέσεις απέναντι στο σύστημα της εκμετάλλευσης. Απέναντι στο σύστημα, τους υπερασπιζόμαστε, και σε αυτό η Αριστερά σύμπασα αποδείχτηκε επιτέλους άξια στην πράξη.