του Δημοσθένη Παπαδάτου-Αναγνωστόπουλου

Διασχίζοντας τους εμπορικούς δρόμους και τα δρομολόγια του διεθνούς αεροδρομίου της Γουχάν, ο COVID-19 έπεισε ότι στις πανδημίες κινδυνεύουμε όλοι. Αυτό, όμως, ήταν η μισή αλήθεια. Οι πανδημίες σημαίνουν κατάσταση συναγερμού για τις κυβερνήσεις, γιατί ο κίνδυνος και οι επιπτώσεις τους δεν αφορούν όλους το ίδιο: αυτός είναι και ο λόγος που, παρότι κρίσεις δημόσιας υγείας, οι πανδημίες είναι δυνατό να εξελιχθούν σε πανεθνικές κρίσεις.

Ένα κείμενο του μακρινού 1844 –η Κατάσταση της εργατικής τάξης στην Αγγλία– θεωρείται μέχρι σήμερα έργο ιδρυτικό για τη δημόσια υγεία, ακριβώς γιατί επισημαίνει αυτή τη διαφοροποίηση του κινδύνου. Σε πείσμα της ευφορίας για τη θριαμβεύουσα βιομηχανική επανάσταση της εποχής του, ο Ένγκελς δείχνει ότι η διασπορά νοσημάτων ευνοείται («προσδιορίζεται») από συγκεκριμένα κοινωνικά περιβάλλοντα και συνθήκες στέγασης και εργασίας που διαφέρουν ριζικά για τους ανθρώπους στις καπιταλιστικές κοινωνίες. Τεκμηριώνοντας τον διαφοροποιημένο κίνδυνο, ο Ένγκελς ζητεί να στρέψουμε το βλέμμα στο επίπεδο του πληθυσμού, αντί της «αυτονόητης» έμφασης που δίνει η βιολογική ιατρική στα άτομα: καταπολέμηση νοσημάτων σημαίνει εξάλειψη «νοσογόνων» συνθηκών (εργασίας, στέγασης, ζωής) και των κοινωνικών σχέσεων που τις επιβάλλουν: «Οι εργατικές συνοικίες, όπως το Ιστ Εντ», διαβάζουμε, «είναι εστίες λοιμωδών νόσων: οι πιο φριχτές σπηλιές και τρύπες όπου ο κεφαλαιοκρατικός τρόπος παραγωγής κλείνει κάθε νύχτα τους εργάτες».

Η εναντίωση στην καραντίνα έχει παρελθόν

Μήπως όμως είναι πολύ γενική, σχεδόν προπαγανδιστική, αυτή η σύνδεση «αόρατων», μεταδιδόμενων νοσημάτων, όπως ο φονικός COVID-19, με τον τρόπο παραγωγής – την οικονομική, την πολιτική και την ιδεολογική του διάσταση; Μια ιστορία συγκαιρινή του Ένγκελς δείχνει ακριβώς το αντίθετο.

Το 1851, το Πρώτο Υγειονομικό Συνέδριο του Παρισιού –«πρόδρομος» του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας– διχάζεται: Η μια πλευρά (οι «μεταδοτιστές») πιστεύει ότι η χολέρα μεταδίδεται από άνθρωπο σε άνθρωπο· συνεπώς, τα πληρώματα και οι επιβάτες των πλοίων που φτάνουν στα λιμάνια πρέπει να μπαίνουν σε καραντίνα. Oι «αντι-μεταδοτιστές» αμφισβητούν την επιστημονική βάση του μέτρου: η χολέρα, λένε, μεταδίδεται από στοιχεία του εδάφους – συνεπώς αρκούν μέτρα δημόσιας υγείας ανά χώρα που να μην επηρεάζουν τη διεθνή κυκλοφορία των πλοίων. Στους «μεταδοτιστές» ανήκουν κυρίως οι χώρες της Ανατολικής Μεσογείου – και η Ελλάδα. Τον τόνο στην απέναντι πλευρά δίνει η Βρετανία. Λεπτομέρεια: τα 2/3 των πλοίων που κινούνται εκείνη την εποχή μεταξύ Ευρώπης και Ασίας, κυκλοφορούν υπό βρετανική σημαία. Η βρετανική αντιπροσωπεία δεν θέλει να ακούει για καραντίνα, γιατί καραντίνα σημαίνει καθυστερήσεις στα δρομολόγια πλοίων και την κυκλοφορία ανθρώπων και εμπορευμάτων. Καθώς με τη Βρετανία συμπλέουν η γαλλική και η αυστριακή αντιπροσωπεία, η σύμβαση του 1851, που υποχρεώνει τους πλοιοκτήτες να τηρούν υγειονομικά πρωτόκολλα, υπογράφεται από τρία μόνο κράτη. Μόλις το 1892, έπειτα από αλλεπάλληλα κύματα χολέρας, εφαρμόζεται η πρώτη διεθνής σύμβαση που δεσμεύει σε αυστηρά μέτρα αντιμετώπισης επιδημικών κρίσεων (1).

Δημόσια υγεία, επιχειρηματικό συμφέρον και ιδεολογία

Όπως σε διεθνές επίπεδο, έτσι και σε κάθε χώρα ξεχωριστά, οι κυβερνήσεις δεν κάνουν τα «αυτονόητα» για την υγεία, εκτός αν αναγκαστούν. Ο καγκελάριος Μπίσμαρκ της Γερμανίας θεσπίζει το πρώτο κρατικά εγγυημένο σύστημα υγείας στην Ευρώπη το 1883, γιατί θέλει να αποσπάσει τα ταμεία ασθενείας από τα εργατικά συνδικάτα της εποχής. Τη στιγμή της τέλειας άγνοιας για τον COVID-19, η πολιτική ξαναγίνεται υπόθεση των κρατών, μολονότι η πανδημία υπερβαίνει τα σύνορά τους: με όλες τις σοβαρές διαφορές ανά χώρα, ωστόσο, η πολιτική αυτή δεν μεριμνά αποκλειστικά για την υγεία. Σταθμίζει εξαρχής κόστη και οφέλη, ισορροπώντας μεταξύ (α) της δημόσιας υγείας, θεωρούμενης ως κατάστασης ασφάλειας για «την οικονομία» και την πολιτική εξουσία· (β) ιδιωτικών οικονομικών συμφερόντων (παρατεταμένο κλείσιμο σημαίνει μεγαλύτερη ύφεση· ιδιωτικός τομέας υγείας σημαίνει ελευθερία του επιχειρείν)· (γ) συνεπειών για τη θέση κάθε «εθνικής οικονομίας» στον διεθνή ανταγωνισμό· και (δ) ιδεολογικών αντιλήψεων για το τι είναι επιστημονικό, δημοκρατικό, εθνικά ασφαλές.

Ως ζήτημα ασφάλειας, και ως ζήτημα αρμοδιότητας ειδικών επιστημόνων, παρουσιάστηκε διεθνώς η πανδημία COVID-19. Πιο εμφατικά δε, ως «πόλεμος». Πώς ξεκίνησε όμως ο πόλεμος αυτός;

«Πόλεμος» με πολλούς «στρατηγούς», χωρίς προϋπολογισμό και με άνισες επιπτώσεις

Οι «βασικοί εργαζόμενοι» –στα επαγγέλματα υγείας, τα σούπερ-μάρκετ, τα εργοστάσια κρέατος–, αδυνατώντας να «μείνουν σπίτι», εκτέθηκαν περισσότερο από τους ειδικευμένους, που μπορούσαν να τηλε-εργαστούν ή τους ανειδίκευτους που επιδοτούνταν για να προστατευτούν. Η έκθεση στον COVID-19 ήταν μεγαλύτερη στα κατώτερα κοινωνικά στρώματα –στις ΗΠΑ, τη Βρετανία, τη Γερμανία–, και η περιορισμένη δυνατότητα απομόνωσης ή πρόσβασης σε μέσα προστασίας θύμισε ότι οι ταξικές ανισότητες στην υγεία δεν έμειναν στα βιβλία του Ένγκελς (2).

Η κατάσταση ήταν πολεμική, όχι όμως όπως το εννοούσαν οι κυβερνήσεις: Στις 4 Φεβρουαρίου 2020, ο ΠΟΥ ζητούσε εσπευσμένα 675 εκ. δολάρια για να χρηματοδοτήσει το σχέδιο αντιμετώπισης της επιδημικής κρίσης μεταξύ Φεβρουαρίου και Απριλίου. Ο γενικός διευθυντής του προειδοποιούσε: «Αν δεν λάβουμε νέους πόρους, θα μείνουμε χωρίς χρήματα πριν από το τέλος της πανδημίας». Τον Μάρτιο του 2020, 30% των χωρών δεν διέθεταν εθνικό σχέδιο ετοιμότητας και απόκρισης στον COVID-19, ενώ μόνο οι μισές χώρες είχαν εθνικό πρόγραμμα πρόληψης και ελέγχου των λοιμώξεων ή πρότυπα υγιεινής για τις δομές φροντίδας υγείας (3). Τα πράγματα μπορούσαν να πάνε χειρότερα: εντάσσοντας τον ΠΟΥ στον ανταγωνισμό ΗΠΑ-Κίνας, και τροφοδοτώντας την ανορθολογική συνωμοσιολογία περί παρασκευής του ιού σε κινεζικά εργαστήρια, ο Τραμπ υπέγραφε στις 23 Απριλίου το διάταγμα για την αναστολή της αμερικανικής χρηματοδότησης του Οργανισμού.

Υποχρηματοδοτούμενος ήδη από την εποχή Ρίγκαν, ιδεολογικά αφομοιωμένος στη λογική των συμπράξεων με τον ιδιωτικό τομέα και της αποτελεσματικότητας των συστημάτων υγείας με βάση το κόστος τους (cost-effectiveness) και παραδομένος στο έλεος φιλανθρωπο-καπιταλιστών δωρητών, όπως ο Μπιλ Γκέιτς, ο ΠΟΥ θα έβγαινε από τη δεινή κατάσταση στα μέσα Μαρτίου, χάρη στο «Ταμείο Αλληλέγγυας Απόκρισης στον COVID-19». Το Ταμείο δημιουργήθηκε επιτούτου από το Ίδρυμα των Ηνωμένων Εθνών (UN Foundation), ανεξάρτητο οργανισμό που ιδρύθηκε το 1998, χάρη και πάλι σε έναν φιλάνθρωπο καπιταλιστή – τον ιδρυτή του CNN, Τεντ Τέρνερ. Στο Ταμείο συνέβαλαν επιχειρηματικοί κολοσσοί άσχετοι με την υγεία (όπως το NBA ή το facebook), και βεβαίως φιλανθρωπικά ιδρύματα. Οι δωρεές τους δεν θα φορολογούνταν: πολλές κυβερνήσεις –και η ελληνική– φρόντιζαν εκείνες τις μέρες για τη φοροασυλία των δωρητών.

Αν οι πόλεμοι διεξάγονταν μέχρι πρότινος από κυβερνήσεις, στρατηγούς και πειθαρχημένα σώματα ασφαλείας –πάντως όχι από Κοινοβούλια, συνδικάτα υγείας, ενώσεις επιστημόνων ή κινήματα–, η αποποίηση της ευθύνης κρατών και διακρατικών οργανισμών, η διάχυση της ευθύνης αυτής σε άλλες χώρες ή στα άτομα, και ο «εθνικός εγωισμός» (η εγκατάλειψη λ.χ. της Ιταλίας από τους Ευρωπαίους «εταίρους»), έφερναν τώρα στο πεδίο της μάχης, σαν σωτήρες, τους ιδιώτες.

Στους πολέμους απαιτούνται γρήγορες και αντισυμβατικές αποφάσεις, υποταγή στην ιεραρχία, εθνική ενότητα, συστηματικός έλεγχος της πληροφορίας: η επιλογή των κυβερνήσεων να παρουσιάζουν μια κρίση δημόσιας υγείας σαν πόλεμο, είχε προφανή πλεονεκτήματα. Είχε, όμως, και σοβαρές επιπτώσεις διεθνώς (4): Δυσανάλογους περιορισμούς στην κίνηση σε εξωτερικούς χώρους˙γενίκευση της επιτήρησης μέσω αστυνόμευσης ή υπερσύγχρονων τεχνολογιών˙ σοβαρή οπισθοχώρηση σε ζητήματα ιατρικής ηθικής (όπως η επιλογή νεότερων ασθενών για διασωλήνωση στην Ιταλία ή ο εξαναγκασμός ασθενών να δηλώνουν ότι δεν επιθυμούν ανάνηψη στην Αγγλία και την Ουαλία)˙ έξαρση της διαφθοράς στην περίπτωση δημόσιων συμβάσεων για υλικό και εξοπλισμούς˙ ενίσχυση της εκτελεστικής σε βάρος της νομοθετικής εξουσίας, με το πρόσχημα ότι οι κυβερνήσεις εφάρμοσαν «απλά» μέτρα που εισηγούνταν ειδικοί επιστήμονες· και, βεβαίως, χειραγώγηση των ΜΜΕ. Σε αυτά ήρθε σύντομα να προστεθεί μια νέα εφαρμογή της θεωρίας των άκρων: η ταύτιση κάθε εύλογης διαφωνίας ή διαμαρτυρίας για την κυρίαρχη πολιτική με τις αντιδράσεις της ανορθολογικής ακροδεξιάς.

Ως «συνέχεια της πολιτικής με άλλα μέσα», ωστόσο, κάθε πόλεμος απαιτεί επίσης στρατηγικό σχέδιο: πιθανή αποτυχία του τελευταίου –βαριές απώλειες ανθρώπων στη μάχη–, είναι δυνατό να οδηγήσει σε «Βατερλό» παντοδύναμους στρατηγούς. Παρά την πολεμική ρητορική, ο Τραμπ ηττήθηκε: η πανδημία, που έπληξε «προνομιακά» Μαύρους και ισπανόφωνους (και ιδίως μια Νέα Υόρκη αφημένη στη μέριμνα του Ιδρύματος Γκέιτς), αποδείχτηκε βασικό κριτήριο της ψήφου υπέρ του Μπάιντεν. Προτού χάσει, ωστόσο, ο Τραμπ είχε φέρει τις ΗΠΑ πρώτες μεταξύ των κρατών που χρηματοδότησαν την έρευνα και την παραγωγή εμβολίων (5). Μόνο η Μoderna, μέχρι τον Ιούλιο του 2020 είχε λάβει αμερικανικό δημόσιο χρήμα περί το 1 δισ. δολάρια. Στην Ευρώπη, Γαλλία, Γερμανία, Ολλανδία και Ιταλία σύστηναν την Inclusive Vaccine Alliance, συμφωνώντας με την AstraZeneca την προαγορά 400 εκατ. δόσεων του εμβολίου της. «Φιλάνθρωποι» καπιταλιστές όπως ο Γκέιτς, με ισχυρή ανάμειξη (και) στην έρευνα για το εμβόλιο, δήλωναν σε ανύποπτο χρόνο ότι τα συστήματα υγείας είναι χαμένα λεφτά: το παν είναι τα εμβόλια.

Περιμένοντας το εμβόλιο όπως άλλοι το Πάσχα, και ανταγωνιζόμενες για την ταχύτερη παρασκευή και πώληση των δικών τους, «εθνικών», εμβολίων (ο μετριοπαθής ΠΟΥ προειδοποιεί καιρό τώρα για τον «εμβολιαστικό εθνικισμό»), οι ηγετικές χώρες στον διεθνή καπιταλισμό διέθεσαν περί το 20% του ΑΕΠ τους σε μέτρα στήριξης κυρίως επιχειρήσεων, δευτερευόντως και εργαζομένων. Την ίδια στιγμή, και παρά τα παραδείγματα μερικής εθνικοποίησης και συγκέντρωσης κατακερματισμένων συστημάτων υγείας, οι ίδιες άφησαν τα συστήματά τους έκθετα στον ανταγωνισμό από τον ιδιωτικό τομέα. Η βιασύνη να ξανανοίξει η «οικονομία» χωρίς ενίσχυση των συστημάτων υγείας φέρει μήνες τώρα την καπιταλιστική Ευρώπη πρώτη ανάμεσα στις πιο πληγείσες περιοχές στον πλανήτη.

Ο «πόλεμος κατά της πανδημίας» στην Ελλάδα

Πώς εξειδικεύονται αυτά στην ελληνική περίπτωση; Πώς μπήκε η Ελλάδα στον «πόλεμο»;

Το 2019, ο ΟΟΣΑ συνόψιζε με σκοτεινά χρώματα τις συνέπειες δέκα χρόνων λιτότητας στο εθνικό σύστημα υγείας: υποχρηματοδότηση και υποστελέχωση· γερασμένο εργατικό δυναμικό· σοβαρές περιφερειακές ανισότητες· έντονη ανισορροπία στην κατανομή εργατικού δυναμικού (η Ελλάδα έχει τον υψηλότερο αριθμό γιατρών και τον χαμηλότερο αριθμό νοσηλευτών ανά 1.000 κατοίκους στην ΕΕ)· ποσοστό καταστροφικών δαπανών από τα υψηλότερα στην Ευρώπη· πάνω από το 1/3 των δαπανών για την υγεία προερχόμενο από τα νοικοκυριά (συμπεριλαμβανομένων των «άτυπων πληρωμών»)· εκτεταμένη ιδιωτικοποίηση (6). Σε αυτά προστέθηκε το 2019 η κατάργηση του ΑΜΚΑ για τους πρόσφυγες.

Ενώ στις αρχές Ιανουαρίου δοκιμάζονταν πιλοτικά οι Συμπράξεις Δημοσίου-Ιδιωτικού σε τρία νοσοκομεία, στις πρώτες εβδομάδες της πανδημίας αποκαλύπτονταν τραγικές ελλείψεις σε κλίνες ΜΕΘ, υλικό αυτοπροστασίας και εκπαιδευμένο προσωπικό. Οι γιατροί που θα τις δημοσιοποιούσαν, κινδύνευαν άμεσα με πειθαρχικό έλεγχο. Στο πλαίσιο αυτό, μια ολόκληρη κοινωνία χρειάστηκε να πειστεί ότι, για άγνωστο διάστημα, οι μόνες επιτρεπόμενες «κατ’ εξαίρεση μετακινήσεις» θα ήταν όσες αφορούσαν αποκλειστικά ανάγκες επιβίωσης, έκτακτες κοινωνικές υποχρεώσεις ή τον οικονομικό καταναγκασμό της εργασίας.

Η δημόσια υγεία σαν «ασφάλεια»

Μια κρίση δημόσιας υγείας αντιμετωπίστηκε εξαρχής ως ζήτημα ασφάλειας· καταρχάς, ασφάλειας συνόρων: «Το μεταναστευτικό τώρα αποκτά μια νέα διάσταση», δήλωνε ο πρωθυπουργός στις 27 Φεβρουαρίου, «καθώς στις ροές προς την Ελλάδα περιλαμβάνονται άνθρωποι από το Ιράν –όπου είχαμε πολλά κρούσματα κορονοϊού– και πολλοί διερχόμενοι από το Αφγανιστάν». Στις 17 Μαρτίου λειτουργούσε δοκιμαστικά το Κέντρο Ιχνηλάτησης Κρουσμάτων στο κτήριο της Γενικής Αστυνομικής Διεύθυνσης Αττικής!

Ενώ τα σχέδια απόκρισης και ετοιμότητας πρέπει να είναι διαφανή, ώστε να κερδίζουν την εμπιστοσύνη και τη συμμετοχή των εμπλεκόμενων, το σχέδιο για τα Κέντρα Υποδοχής και Ταυτοποίησης Προσφύγων στα νησιά καλυπτόταν από πλήρη αδιαφάνεια: δεν επρόκειτο για σχέδιο του υπ. Υγείας ή του ΕΟΔΥ, αλλά για σχέδιο αποτροπής κρουσμάτων βίας και εξεγέρσεων, που επιπλέον θα κρατούσε τους ασθενείς από COVID-19 μέσα στα στρατόπεδα. Η κυβέρνηση είχε αποφασίσει να τα διατηρήσει, ενώ η Επιτροπή Λοιμωξιολόγων τα θεωρούσε ρητά εστίες υπερμετάδοσης και ο ΠΟΥ σύστηνε να εκκενωθούν το συντομότερο. Ο υπουργός Μεταναστευτικής Πολιτικής παραδεχόταν ανοιχτά ότι η κυβέρνηση εφάρμοζε άλλα μέτρα για τους πρόσφυγες και άλλα για τον γενικό πληθυσμό.

Στις φυλακές, τα αιτήματα για αποσυμφόρηση και παροχή ειδών προσωπικής υγιεινής κατέληγαν σε τιμωρία των «υποκινητών» και στέρηση επισκεπτηρίων. Για όσο η Ελλάδα πρόβαλλε ως ιστορία επιτυχίας στην αντιμετώπιση του COVID-19, ο πρωθυπουργός παραδεχόταν: «Όταν μιλούσα για ασφάλεια είχα υπόψη μου μια άλλη διάσταση της ασφάλειας. Δεν φανταζόμουν την υγειονομική ασφάλεια» (Καθημερινή 19.4.2020).

Θορυβημένη από τις απώλειες ανθρώπων στην Ιταλία, η κυβέρνηση δεν αντέγραψε την πολιτική Τραμπ, αλλά ανέδειξε τις συνεργασίες της με τους «ειδικούς» (Τσιόδρα, Μόσιαλο, Λινού κ.ά.): κλείνοντας «οικονομία» και Εκκλησία, κέρδισε τη στήριξη της αντιπολίτευσης. Τα φιλοκυβερνητικά Μέσα θαύμασαν την πειθάρχηση «ενός απείθαρχου λαού». Αλλά η έμφαση στην πειθαρχία (η ενοχοποίηση και η βία σε βάρος νέων στις πλατείες της Αθήνας και της Θεσσαλονίκης, η αμειβόμενη ευθυγράμμιση των ΜΜΕ, η γενίκευση του στρατοπεδικού εγκλεισμού προσφύγων με ΠΝΠ και νόμο) ήταν η άλλη όψη της ιδεολογικής εμμονής στην απογύμνωση του ΕΣΥ: Τις μέρες που αίρονταν το πρώτο λοκντάουν, ο φιλοκυβερνητικός Τύπος επανέφερε ολόκληρη την ατζέντα της ιδιωτικοποίησης: συμπράξεις Δημοσίου–Ιδιωτικού Τομέα, αμοιβή βάσει απόδοσης, μείωση διοικητικού και βοηθητικού προσωπικού, αξιολόγηση («Θεραπείες για τις …ασθένειες του ΕΣΥ», Καθημερινή 4.5.2020).

Νεοφιλελεύθεροι και «ειδικοί»

Η εχθρότητα προς τη «μη παραγωγική» εργασία (την εργασία που δεν παράγει εμπορεύματα), «ενέπνευσε» την αποφυγή προσλήψεων στην υγεία, όπως και στην εκπαίδευση: οι καταληψίες μαθητές που την απαίτησαν, προκειμένου να «σπάσουν» οι τάξεις άνω των 15, ταυτίστηκαν ψευδώς από την κυβέρνηση με τους ανορθολογικούς αρνητές. Οι «ειδικοί» είτε στήριξαν την πολιτική αυτή, είτε σιώπησαν. Το ίδιο συνέβη με τη μη διατίμηση των τεστ, την αύξηση της πληρότητας των πλοίων τον Αύγουστο, την έκθεση εκατοντάδων χιλιάδων στον συγχρωτισμό των μέσων συγκοινωνίας, την αποκάλυψη τριών πόλων καταγραφής κρουσμάτων (ΕΟΔΥ, ΗΔΙΚΑ, γ.γ. Δημόσιας Υγείας), την ελεγχόμενη δημοσίευση επιδημιολογικών δεδομένων, την περιορισμένη επιδημιολογική επιτήρηση, την απόκρυψη όσων συζητούνται στο πλαίσιο της Επιτροπής Λοιμωξιολόγων.

Η αποποίηση της κυβερνητικής ευθύνης και η διάχυσή της στα άτομα έγινε, δικαίως, η πιο συζητημένη πλευρά της κυβερνητικής πολιτικής· προσέχτηκε λιγότερο, έτσι, η άφεση του συστήματος υγείας στην καλοσύνη των δωρητών (ιδίως του Ιδρύματος «Σταύρος Νιάρχος») και η υπερ-ανάθεση ελπίδων στο εμβόλιο. Η κυβέρνηση ομογενοποίησε τους όρους αποδοχής των δωρεών στα 18 υπουργεία και, ήδη από τον Αύγουστο, ανακοίνωσε την παραγγελία εκατομμυρίων δόσεων του εμβολίου της Οξφόρδης, μολονότι αυτό δεν είχε περάσει την τελική κλινική δοκιμή.

Στο κλίμα αυτό, αγνοήθηκαν αιτήματα για προσλήψεις, στήριξη της πρόληψης, ενίσχυση της ιχνηλάτησης και της αποκατάστασης μέσα στην κοινότητα. Η επίταξη του ιδιωτικού τομέα (η ένταξη του οποίου στον σχεδιασμό απαιτούσε χρόνο) έγινε απλά ενοικίαση επ’ αδρά αμοιβή. Και η κυβέρνηση διαπραγματεύτηκε με τον Πανελλήνιο Ιατρικό Σύλλογο προκλητικές αμοιβές για τους ιδιώτες γιατρούς. Αγνοήθηκαν, εντέλει, οι επιστημονικές μελέτες για το πώς βγαίνει μια χώρα από ένα λοκντάουν ώστε να μην ξαναμπεί, ιδίως όταν οι συστάσεις τους αφορούσαν την ενίσχυση του συστήματος υγείας και τη δημοσιοποίηση επιδημιολογικών δεδομένων (7). Οι αποστάσεις μελών της Επιτροπής Λοιμωξιολόγων και τα επικριτικά σχόλια ακόμα και στον φιλοκυβερνητικό Τύπο έγιναν δείκτες μιας εγκληματικής αποτυχίας που μπορούσε ένα αποφευχθεί.

Αντί ενίσχυσης του ΕΣΥ, αποδυνάμωση

Στις πέντε εβδομάδες του δεύτερου, απολύτως «ιδιότυπου» λοκντάουν, η Ελλάδα μέτρησε περισσότερους θανάτους, διασωληνωμένους και κρούσματα απ’ ό,τι σε ολόκληρη την προηγούμενη περίοδο. Κρούσματα και απώλειες αφορούν πλέον γιατρούς και νοσηλευτές. Και στις απώλειες αθροίζονται εκατομμύρια επισκέψεις που αφορούν τη μη COVID νοσηρότητα (συχνά μάλιστα για ανελαστικές ανάγκες υγείας, όπως αυτές ογκολογικών ασθενών ή ατόμων με σοβαρά επιβαρυμένη ψυχική υγεία (8). Παρά το ασφυκτικό τοπίο, οι δαπάνες για την υγεία μειώθηκαν κατά 572 εκ. ευρώ στον προϋπολογισμό τού 2021 και η απεύθυνση σε δωρητές για προμήθειες ΜΕΘ συνεχίζεται, η δε υιοθέτηση των συστάσεων της Έκθεσης Πισσαρίδη (και) στο τμήμα που αφορά την πολιτική υγείας είναι ενδεικτική ενός προσανατολισμού εχθρικού για το δημόσιο σύστημα υγείας, που ακυρώνει εκτιμήσεις περί «στροφή στον κεϊνσιανισμό»:

* Αύξηση διοικητικής και οικονομικής «αυτονομίας» των δημόσιων νοσοκομείων

* Ενίσχυση συστήματος παρακολούθησης και αξιολόγησης νοσοκομείων και άλλων μονάδων υγείας

* «Ευφυής υγεία» (smart health) και «έξυπνο νοσοκομείο», για τη μείωση του κόστους

* Ανάπτυξη συνεργασίας δημόσιου και ιδιωτικού τομέα υγείας με συμβάσεις με ιδιωτικές κλινικές, συμβάσεις διαχείρισης ή μίσθωσης εξοπλισμού ή συμβάσεις εκχώρησης.

Εν κατακλείδι

Πράξεις, παραλείψεις, εμμονές και καταχρήσεις –όπως η πολιτική χρήση του ΠΚ 285 «περί παραβίασης μέτρων για την πρόληψη ασθενειών»– δείχνουν ότι ο «πόλεμος ενάντια στην πανδημία», που διεξάγουν οι κυβερνώντες, δεν είναι παρά «πολεμικός» κοινωνικός ανταγωνισμός: Ταξική πάλη, με πολλαπλά αλλά συγκεκριμένα επίδικα: ποιος κατέχει και ποιος διοικεί δομές του συστήματος υγείας· ποιος και πόσο χρηματοδοτεί· ποιος παρέχει υπηρεσίες υγείας και ποιες, για πόσο και σε ποιους· ποιες σχέσεις συνδέουν ειδικούς και μη ειδικούς· ποιες χρήσεις της τεχνολογίας ευνοούνται και σε ποια σχέση με την εργατική δύναμη στα συστήματα υγείας.

Ο ανταγωνισμός αυτός δεν αφορά αφηρημένες θεωρίες ή αριθμούς: τα αποτελέσματά του «αποφασίζουν» για τη ζωή και τον θάνατο, την ελευθερία και τον αυταρχισμό.

1 Mark W. Zacher and Tania J. Keefe, The Politics of Global Health Governance. United by contagion. New York, Hampshire: Palgrave-MacMillan 2008.
2 Ενδεικτικά: Aaron van Dorn, Rebecca E Cooney, Miriam L Sabin, “COVID-19 exacerbating inequalities in the US”, Lancet, vol. 395 18, April 2020· Sarah E Hill, Sharon Friel, Jeff Collin, “Positive effects of covid-19 and social determinants of health: all in it together?”, BMJ, vol. 370, 3 July 2020, doi: https://doi.org/10.1136/bmj.m2633· Hajo Holst, Agnes Fessler & Steffen Niehoff , “Covid-19, social class and work experience in Germany: inequalities in work-related health and economic risks”, European Societies, 13 October 2020, doi: 10.1080/14616696.2020.1828979.
3 Ann Danaiya Usher, “WHO launches crowdfund for COVID-19 response”, Lancet, vol. 395 (10229), 28 March 2020, doi: https://doi.org/10.1016/S0140-6736(20)30719-4/
4 Stephen Thomson, Eric C Ip, COVID-19 emergency measures and the impending authoritarian pandemic, Journal of Law and the Biosciences 64, https://doi.org/10.1093/jlb/lsaa064.
5 “Whoever Finds the Vaccine Must Share It” Strengthening Human Rights and Transparency Around Covid-19 Vaccines, Human Rights Watch, October 2020 https://www.hrw.org/sites/default/files/media_2020/10/globalvaccine1020_web.pdf.
6 OECD/European Observatory on Health Systems and Policies (2019), Greece: Country Health Profile 2019, State of Health in the EU, OECD Publishing, Paris/European Observatory on Health Systems and Policies, Brussels.
7 Μελέτη στο περιοδικό Lancet πρότεινε τον Σεπτέμβριο ένα τέτοιο πλαίσιο, με τις εξής παραμέτρους: Ι. Γνώση του επιπέδου μετάδοσης (Δείκτες παρακολούθησης της επιδημιολογικής κατάστασης). ΙΙ. Εμπλοκή της κοινότητας (πολιτικές αποστασιοποίησης και μάσκα, μέτρα προστασίας σε σχολεία και εργασιακούς χώρους, επικοινωνία για τη διασφάλιση της δημόσιας εμπιστοσύνης και της συνεργασίας, προστασία ευάλωτων πληθυσμών, παροχή κοινωνικο-οικονομικής στήριξης). ΙΙΙ. Δημόσια υγεία (Τεστ, ιχνηλάτηση και απομόνωση, ρόλος ειδικών). ΙV. Ικανότητα συστήματος υγείας (Δομές θεραπείας, ιατρικός εξοπλισμός, εργατικό δυναμικό στη φροντίδα υγείας). V. Μέτρα ελέγχου συνόρων (περιορισμός εισερχόμενων). Βλ. Emeline Han, Melisa Mei Jin Tan et al., «Lessons learnt from easing COVID-19 restrictions: an analysis of countries and regions in Asia Pacific and Europe», Lancet 396 (10261), pp. 1525-1534, 7 November 2020, https://doi.org/10.1016/S0140-6736(20)32007-9.
8 Σχετικά στοιχεία δημοσιεύτηκαν στην διαδικτυακή ημερίδα του Κέντρου Έρευνας και Εκπαίδευσης στην Πολιτική Υγείας (healthpolicycenter.gr), στις 12.12.2020. Τα πρακτικά της θα κυκλοφορήσουν στις αρχές του 2021 σε ειδική έκδοση.

Πηγή: commune.org.gr

Ο.Ε.Ν.Γ.Ε. Ομοσπονδία Ενώσεων Νοσοκομειακών Γιατρών Ελλάδας

O.E.N.G.E. Federation of Hospital Doctors of Greece

Αθήνα 14 Ιανουαρίου 2021

Α.Π:10987

ΠΡΟΣ:

• ΥΠΟΥΡΓΟ ΥΓΕΙΑΣ, κ. ΚΙΚΙΛΙΑ ΒΑΣΙΛΗ

• ΑΝΑΠΛΗΡΩΤΗ ΥΠΟΥΡΓΟ ΥΓΕΙΑΣ, κ. ΚΟΝΤΟΖΑΜΑΝΗ ΒΑΣΙΛΗ

• ΜΕΛΗ Γ.Σ ΟΕΝΓΕ

• ΠΡΟΕΔΡΟΥΣ ΕΝΩΣΕΩΝ

• ΦΟΡΕΙΣ

• ΜΜΕ

Πριν ακόμα στεγνώσουν τα τηλεοπτικά δάκρυα του υπουργού Υγείας, ήρθε να επιβεβαιώσει άλλη μια φορά πόσο στηρίζει τα δημόσια νοσοκομεία και τους εργαζόμενους σε αυτά. Μετά την μετατροπή τους σε νοσοκομεία μιας νόσου (δήθεν για να μειωθεί η διασπορά), τώρα έχουμε τη μετατροπή των νοσοκομείων σε εμβολιαστικά κέντρα.

Έτσι εξ αρχής κινδυνεύει, με απόλυτη ευθύνη της κυβέρνησης, να υπονομευτεί ένα τόσο κρίσιμο ζήτημα όπως ο εμβολιασμός του γενικού πληθυσμού για τον οποίο οι νοσοκομειακοί γιατροί όχι μόνο είμαστε υπέρμαχοι αλλά τον απαιτούμε εδώ και καιρό ζητώντας επάρκεια δόσεων και σωστό σχεδιασμό.

Αντί να στελεχώσει την ΠΦΥ με το απαραίτητο προσωπικό για την λειτουργία των εμβολιαστικών κέντρων, προχωράει το περισπούδαστο εμβολιαστικό πλάνο με ανακύκλωση προσωπικού από τα τραγικά υποστελεχωμένα και υπερφορτωμένα νοσοκομεία και τεράστιο μπάχαλο στον σχεδιασμό.

Πως θα πραγματοποιηθεί ο εμβολιασμός στα δημόσια νοσοκομεία που ακόμα υφίστανται τεράστιο φόρτο από το δεύτερο κύμα της πανδημίας, και που δεν έχει γίνει η απαραίτητη ενίσχυση τους; Στα νοσοκομεία που θα δεχτούν ένα τρίτο και σφοδρότερο κύμα της πανδημίας; Στα νοσοκομεία που είναι ακόμα υπερπλήρη από τους ασθενείς του δεύτερου κύματος της επιδημίας όπως π.χ. στην Θεσσαλονίκη και στην Θεσσαλία;

Με ποιο ακριβώς προσωπικό σκοπεύουν να στελεχώσουν τα εμβολιαστικά κέντρα που προβλέπεται να έχουν 12ώρη βάρδια; Με το εξουθενωμένο προσωπικό των νοσοκομείων; Με ατέλειωτες ώρες εντατικοποιημένης εργασίας για να καλυφθούν τα τεράστια κενά, που διογκώνονται με τους χιλιάδες υγειονομικούς που νοσούν; Με το προσωπικό που έχει να ξεκουραστεί με άδεια εδώ και μήνες; Με ποιους γιατρούς; Ο γιατρός τη μία μέρα θα περιθάλπει ασθενείς με Covid 19 και την άλλη θα εμβολιάζει υγιή πληθυσμό;

Τι θα γίνει με τις συνθήκες συνωστισμού και συγχρωτισμού του υγιούς πληθυσμού με τους ασθενείς που θα προσέρχονται στο νοσοκομείο; Τώρα δεν υπάρχει ο κίνδυνος διασποράς; Τι πρόβλεψη έχει γίνει για τις ιδιαίτερες ανάγκες που έχει ο πληθυσμός, πχ τη δυσκολία μετακίνησης των υπερηλίκων; Πως εξασφαλίζεται η αναγκαία παρακολούθηση των εμβολιασθέντων για τυχόν ανεπιθύμητες ενέργειες; Ποιος θα έχει την ευθύνη για την παρακολούθηση τους, την αναγκαία φαρμακοεπαγρύπνηση π.χ. στα νοσοκομεία παίδων που ειδοποιήθηκαν τελευταία στιγμή πως σε λίγες μέρες και σε αυτά θα πρέπει να λειτουργήσουν εμβολιαστικά κέντρα υπερηλίκων; Οι παιδίατροι και οι νεογνολόγοι;

Τι θα γίνει με την εκπαίδευση των ειδικευόμενων; Ένας ολόκληρος χρόνος έχει ήδη χαθεί. Οι ειδικευόμενοι των παθολογικών ειδικοτήτων έχουν μετατραπεί με άνωθεν αναγκαστικές εντολές σε «πολυεργαλεία covid», οι ειδικευόμενοι των χειρουργικών ειδικοτήτων βρίσκουν κλειστές τις πόρτες των χειρουργείων. Θα χαθεί και δεύτερη συνεχόμενη χρονιά επειδή τώρα θα μετατραπούν σε «πολυεργαλεία εμβολιασμού»;

Τι θα γίνει με την δημόσια Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας; Ήδη δίνονται εντολές στα Κ.Υ τους επόμενους μήνες να ασχολούνται αποκλειστικά με τον εμβολιασμό και με τίποτα άλλο. Ποιος θα βλέπει τους ασθενείς για όλα τα άλλα χίλια μύρια προβλήματα της υγείας τους;

Ούτε το αυτονόητο δεν έχει γίνει. Να επισπεύσει τους διορισμούς των επί θητεία γενικών γιατρών. Εδώ και ένα μήνα έχουν βγει τα οριστικά αποτελέσματα και ακόμα διορίζονται. Όχι μόνο δεν προσλαμβάνουν το σύνολο των γιατρών που έχουν βάλει υποψηφιότητα για τις λιγοστές θέσεις που έχουν προκηρυχθεί, αλλά πάγωσαν και τις κρίσεις για τις θέσεις Επιμελητών Β’ για τα Κέντρα Υγείας που προκηρύχθηκαν τον Ιανουάριο του 2019!!!

Βέβαια άλλες είναι οι προτεραιότητες της κυβέρνησης. Αντί με κατεπείγουσες διαδικασίες να στελεχώσει τα ρημαγμένα από προσωπικό νοσοκομεία και Κέντρα Υγείας, νομοθετεί κριτήρια προσλήψεων για τις προσλήψεις που δεν κάνει. Αντί να αυξήσει ,μειώνει τη χρηματοδότηση από τον κρατικό προϋπολογισμό της Π.Φ.Υ. που έχει στρατηγικό ρόλο κλειδί για την αντιμετώπιση της πανδημίας και την υλοποίηση του εμβολιαστικού σχεδίου.

Εδώ και τώρα απαιτούμε η κυβέρνηση να πάρει όλα τα αναγκαία μέτρα για την αποφασιστική ενίσχυση των ΚΥ, την δημιουργία εμβολιαστικών κέντρων σε επίπεδο Π.Φ.Υ.

· Μαζικές προσλήψεις μόνιμου προσωπικού στην ΠΦΥ, με κάλυψη όλων των κενών οργανικών θέσεων στα ΚΥ και ΠΙ. Ανασύσταση των δομών Δημόσιας Υγείας που πρέπει να είναι αναπόσπαστο μέρος της δημόσιας ΠΦΥ και θα έπρεπε, πρέπει να έχουν κομβικό ρόλο στο πρόγραμμα του εμβολιασμού.

· Επίταξη του ιδιωτικού τομέα της υγείας και υποχρεωτική ένταξη του συνόλου των ιδιωτών γιατρών στο σχέδιο του εμβολιασμού, την παρακολούθηση των τυχόν παρενεργειών και την περίθαλψης της γενικής νοσηρότητας.

· Εξασφάλιση όλων των αναγκαίων μέτρων (προσωπικό, εξοπλισμός, γραμματειακή υποστήριξη, χώροι) και την αναγκαία εκπαίδευση του προσωπικού για την ασφαλή διενέργεια του εμβολιασμού.

· Εξασφάλιση όλων των αναγκαίων προϋποθέσεων, αύξηση της κρατικής χρηματοδότησης, ενίσχυση με προσωπικό και υποδομές, ώστε να επανέλθει πλήρως η τακτική λειτουργία των δημόσιων νοσοκομείων και των Κέντρων Υγείας και να μπορεί να ανταπεξέλθει ταυτόχρονα στις αυξημένες ανάγκες της πανδημίας αλλά ΚΑΙ της υπόλοιπης νοσηρότητας. Δε θα επιτρέψουμε το δημόσιο σύστημα υγείας να λειτουργεί σε μόνιμη βάση σαν σύστημα «μιας νόσου» με ανυπολόγιστες συνέπειες για την υγεία του λαού και να μετατρέπεται όλη η υπόλοιπη νοσηρότητα σε φιλέτο για την κερδοσκοπία των ιδιωτικών μεγαθηρίων της υγείας.

Η προτεραιοποίηση της εμβολιαστικής κάλυψης του πληθυσμού να γίνει σύμφωνα με αμιγώς επιστημονικά κριτήρια χωρίς να υπεισέρχονται άλλοι παράγοντες. Να μην επαναληφθούν τα τραγελαφικά φαινόμενα που παρατηρήθηκαν στην έναρξη του εμβολιασμού.

ΥΓ. Όσο για τον εξαναγκασμό σε απλήρωτη υπερωριακή «εθελοντική» εργασία των γιατρών που θα στελεχώσουν τα εμβολιαστικά κέντρα ΟΥΤΕ να το διανοηθούν.

Του Μάριου Αυγουστάτου

Με ξύλο και χημικά απάντησε η ΕΛ.ΑΣ στους φοιτητές/τριες που συγκεντρώθηκαν ενάντια στο αντιεκαιδευτικό σχέδιο Κεραμέως – Χρυσοχοΐδη για τα Πανεπιστήμια (παγκόσμια «πρωτοπορία» κοινός νόμος Υπουργείου Παιδείας + Υπουργείου «Ασφάλειας & Καταστολής”), που εκτός του ότι αλλάζει τον τρόπο εισαγωγής στην τριτοβάθμια εκπαίδευση, εισάγει όριο φοίτησης στα πανεπιστήμια, θεσμοθετεί «φοιτητοδικεία» και νομοθετεί την ίδρυση σώματος πανεπιστημιακής αστυνομίας, που θα υπάγεται στην ΕΛΑΣ.

Με προσλήψεις 1.000 ειδικών φρουρών. Με …διαδικασίες εξπρές βεβαίως βεβαίως, ενώ όπως λένε διάφορες κυβερνητικές μαριονέτες «λεφτά δεν υπάρχουν» (για πραγματική ενίσχυση της παιδείας και δημόσιας υγείας).

Αυτός ο νόμος δεν πρέπει να περάσει

ΟΕΝΓΕ

Σχόλιο του Προέδρου της ΠΕΝΕΝ

Πλήθος δημοσιευμάτων τις τελευταίες μέρες, με πηγή τον ίδιο τον Υπουργό Ε.Ν, υποδηλώνουν ότι από κοινού ΥΕΝ και ΕΕΕ σε αγαστή συνεργασία σχεδιάζουν καμπάνια προσέλκυσης νέων στο ναυτικό επάγγελμα.

Ταυτόχρονα αναμένεται σύμφωνα με τα ίδια αυτά δημοσιεύματα να ανακοινωθούν και νέα μέτρα στον “πυρήνα των οποίων βρίσκονται η άρση αντικινήτρων και εξορθολογισμός διαδικασιών που σχετίζονται με την επιλογή της ελληνικής σημαίας, θα ενσωματωθούν στο υφιστάμενο σταθερό και συνταγματικά κατοχυρωμένο θεσμικό πλαίσιο νηολόγησης ποντοπόρων πλοίων”.

Ο λόγος γίνεται για νέες διευθετήσεις αλλά και για την κατάργηση της ΣΣΕ των Ναυτεργατών στην ελληνική ποντοπόρο ναυτιλία και την απασχόληση κατωτέρων πληρωμάτων και αξιωματικών (Ανθυποπλοίαρχος – Γ΄ Μηχανικός).

Με το κυβερνητικό τερατούργημα νόμος 4714/20 μπαίνει ταφόπλακα στην κλαδική ναυτεργατική ΣΣΕ που θεσπίστηκε στις 23 Σεπτέμβρη 1943 (Ν. 3276/1944) και η οποία καταργήθηκε με απαίτηση του τυχοδιωκτικού εφοπλιστικού κεφαλαίου της ΕΕΕ και του Προέδρου της Θ. Βενιάμη.

Η αντικατάσταση αυτής της Σύμβασης θα γίνει με τους όρους που προβλέπει η αντίστοιχη ΣΣΕ της ITF η οποία έχει εφαρμογή ανά τον κόσμο στην ναυτιλία αποκλειστικά στα πλοία με σημαίες ευκαιρίας για τους Ναυτεργάτες των χωρών του τρίτου κόσμου…..

Πρόκειται για μια αισχρή και άθλια πολιτική πράξη που αντικειμενικά μετατρέπει την ελληνική σημαία σε σημαία ευκαιρίας σε συνδυασμό τόσο με το καθεστώς των φοροαπαλλαγών των ελληνικών πλοίων και γενικότερα με το υφιστάμενο θεσμικό πλαίσιο νηολόγησης και λειτουργίας των ελληνικών ποντοπόρων πλοίων.

Πρόκειται για την εγκαθίδρυση μιας σύγχρονης εργασιακής γαλέρας που δεν έχει εφαρμογή σε καμιά προηγμένη ναυτιλιακή χώρα του κόσμου και στην επίσημη σημαία των πλοίων της.

Με αυτή την επαίσχυντη πράξη η κυβέρνηση οδηγεί τα μισθολόγια 50 έως 70% κάτω από αυτά που ίσχυαν με την ΣΣΕ και παράλληλα οι εργασιακές συνθήκες γίνονται επώδυνες και επικίνδυνες και στην βάση αυτού του νέου εργασιακού μεσαίωνα εφοπλιστές και κυβέρνηση θα εγκαινιάσουν την προπαγανδιστική τους εκστρατεία για την προσέλκυση νέων στο ναυτικό επάγγελμα!!!

Το χειρότερο όλων είναι ότι όπως δείχνουν τα πράγματα (σύμφωνα με τα δημοσιεύματα) η διαφήμιση αυτού του τρισάθλιου αντιδραστικού εργατικού μοντέλου θα γίνει και με χρήματα του ελληνικού δημοσίου!!!

Δηλαδή ο ελληνικός λαός μέσω της φορολογίας του θα κληθεί να πληρώσει την κοινή καμπάνια εφοπλιστών – ΥΕΝ η οποία θα διαφημίζει την επαναφορά των εργασιακών σχέσεων των Ναυτεργατών στον περασμένο αιώνα και την συντριβή των δικαιωμάτων τους στο όνομα της ανταγωνιστικότητας, της κερδοφορίας και των βέλτιστων διεθνών πρακτικών στην μισθοδοσία των νέων που θέλουν να επαναφέρουν στο ναυτικό επάγγελμα!!!

Αιδώς Αργείοι!!!

Νταλακογεώργος Αντώνης

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΤΥΠΟΥ

ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΑΜΠΑΝΙΑ ΥΠΟΓΡΑΦΩΝ, ΤΗΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΣΤΗΡΙΞΗ ΤΩΝ ΔΙΩΚΟΜΕΝΩΝ, ΤΗ ΣΥΛΛΟΓΗ ΨΗΦΙΣΜΑΤΩΝ  &

ΤΗΝ ΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗ ΣΑΒΒΑΤΟ 6 ΦΛΕΒΑΡΗ 12 μεσημέρι στο ΣΥΝΤΑΓΜΑ

Την Τρίτη, 12 Ιανουαρίου 2021, στις 12 το μεσημέρι πραγματοποιήθηκε Συνέντευξη Τύπου της «Επιτροπής Αλληλεγγύης σε διωκόμενους για την ελευθερία σε κινητοποιήσεις» στα Γραφεία της ΔΟΕ στο Σύνταγμα.

Η συνέντευξη μεταδόθηκε και διαδικτυακά μέσω zoom και meet.jit.si στους δημοσιογράφους και συντονίστηκε από τη Μαρία Μπικάκη μέλος της Επιτροπής Αλληλεγγύης.

Από το Νίκο Ζυγογιώργο, συλληφθέντα στις 6/12 στην οδ. Γραβιάς και κρατούμενο από το πρωί μέχρι αργά τη νύχτα στη ΓΑΔΑ μαζί με δεκάδες άλλους σε συνθήκες υπερσυνωστισμού, παρουσιάστηκε η ανάγκη που οδήγησε στην ίδρυση της ανοικτής Επιτροπής Αλληλεγγύης με τα γεγονότα της κυβερνητικής καταστολής, των απαγορεύσεων και την έξαρση της κρατικής βίας με εκατοντάδες προσαγωγές και δεκάδες συλλήψεις σε όλη τη χώρα με πρόσχημα την πανδημία. Ανέφερε ότι όλο αυτά εντάσσονται στο γενικότερο σχεδιασμό του συστήματος για επιβολή μέτρων ελέγχου,  παρακολούθησης, περαιτέρω περιστολής ελευθεριών.

Ο Σταύρος Σκεύος, μέλος του Δ.Σ. του Ενιαίου Σωματείου Εργαζομένων Vodaphone-Wind-Victus μίλησε για τις στοχεύσεις της κυβέρνησης με τα μέτρα ελέγχου και την αστυνομικής τρομοκρατίας που εντείνονται προκειμένου   να αντιμετωπίσει τη λαϊκή δυσαρέσκεια για τις εγκληματικές ευθύνες της για τη δημόσια υγεία και για την αντεργατική πολιτική της που εντείνει τη φτώχεια και την ανεργία, οδηγώντας το λαό στην εξαθλίωση, ώστε να καταστείλει «εν τη γενέσει» τους τις λαϊκές αντιδράσεις το επόμενο διάστημα.

Η Λυδία Καττή, φοιτήτρια, συλληφθείσα και κτυπημένη στις 17 Νοέμβρη στην επίθεση της αστυνομίας στα Σεπόλια που κρατήθηκε στη ΓΑΔΑ, αναφέρθηκε στη στοχοποίηση της νεολαίας από την κυβέρνηση και είπε ότι «καταστολή δεν είναι μόνο αυτή στις διαδηλώσεις, αλλά είναι και η αγωνία για το μέλλον μας, αυτό που βιώνουμε στις σχολές και στα σχολεία μας,  ο φόβος για την ανεργία και την επισφαλή εργασία, το άγχος για την κατάσταση που επικρατεί στην υγεία και τον εγκληματικό τρόπο αντιμετώπισης της πανδημίας από την κυβέρνηση, που δεν παίρνει ουσιαστικά μέτρα, ενώ την ίδια στιγμή περνά αντιδημοκρατικούς νόμους και θέλει να κλείνει και τη νεολαία από τις 9 μέσα στο σπίτι».

Ο Ερνέστο Αγγελής, αδιόριστος εκπαιδευτικός, παρουσίασε το κύμα αλληλεγγύης που έχει ξεκινήσει με δημιουργία Επιτροπών και σε άλλες πόλεις εκτός από την Αθήνα, όπως στη Θεσσαλονίκη, τα Ιωάννινα, το Ηράκλειο, την Ηγουμενίτσα, κ.α. και συναντά μεγάλη ανταπόκριση από κόσμο. Την υποστήριξη όσων έχουν υποστεί πρόστιμα και έχουν διώξεις για κινητοποιήσεις από αλληλέγγυους δικηγόρους με τη νομική ομάδα που έχουν συστήσει πανελλαδικά. Επίσης, την μεγάλη στήριξη που έχουν δώσει καλλιτέχνες με τη συμμετοχή τους σε 3 διαδικτυακές συναυλίες για την ενίσχυση των διωκόμενων. Ενημέρωσε ότι ήδη έχουν συγκεντρωθεί από εργατικά σωματεία και ομοσπονδίες πάνω από 130 ψηφίσματα συμπαράστασης στους διωκόμενους που απαιτούν παύση των διώξεων και διαγραφή των προστίμων (σχετικός κατάλογος στο ιστολόγιο της Επιτροπής Αλληλεγγύης εδώ).

Ο Θανάσης Κούρκουλας, καθηγητής Μ.Ε.,  τόνισε την έκταση της καταστολής και της οικονομικής τρομοκρατίας της κυβέρνησης αναφέροντας ότι οι διώξεις που γνωρίζει η Επιτροπή μέχρι τώρα είναι πάνω από 69 για 10 δίκες, ενώ τα πρόστιμα για συμμετοχή σε κινητοποιήσεις για τα οποία γνωρίζουμε συγκεκριμένα στοιχεία αφορούν 200 αγωνιστές και αγωνίστριες και προσεγγίζουν τις 60.000 €. Επίσης, παρουσίασε τα ονόματα  των πολιτικών οργανώσεων και μετώπων που στηρίζουν την Επιτροπή και είναι οι : Αναμέτρηση, ΑΝΤΑΡΣΥΑ, ΔΕΑ,        ΕΚΚΕ, ΕΕΚ, ΚΚΕ (μ-λ),Κόκκινο Νήμα, ΝΑΡ για την Κομμουνιστική Απελευθέρωση, νΚΑ, Ξεκίνημα, ΟΚΔΕ Σπάρτακος, ΟΚΔΕ, Συνάντηση για μια Διεθνιστική Αντικαπιταλιστική Αριστερά, Συντονισμός Κομμουνιστικών Δυνάμεων.

Ο Γιάννης Αναγνωσταράς, μέλος του ΔΣ της ΔΟΕ, είπε ότι στην εποχή των σκληρών αντιθέσεων από τη μία είναι ο βάρβαρος κόσμος της κυβέρνησης, που με πρόσχημα την πανδημία, απαγορεύει διαδηλώσεις και από την άλλη ο πραγματικός κόσμος της ζωής που γράφει στο φως. Είναι οι γιατροί που μάχονται στα νοσοκομεία, οι εκπαιδευτικοί στα ανοχύρωτα σχολεία, όσοι διαδηλώνουν διεκδικώντας εργατικά δικαιώματα, όσοι στοιβάζονται στη ΓΑΔΑ και στο μεταγωγών για τις συγκεντρώσεις στις 17 Νοέμβρη για το Πολυτεχνείο και στις 6 Δεκέμβρη για τον Γρηγορόπουλο. Για αυτό είμαστε αλληλέγγυοι και ζητάμε απόσυρση όλων των κατηγοριών και των απαράδεκτων προστίμων.

Στη συνέχεια η Μάγια Σταυροπούλου, μέλος του ΔΣ της ΔΟΕ, δήλωσε την αλληλεγγύη των μαχόμενων εκπαιδευτικών και τη στήριξη των δράσεων της Επιτροπής, ως συνέχεια της παρουσίας τους  στους αγώνες ενάντια στην εγκληματική  πολιτική που πλήττει βάναυσα την κοινωνική πλειοψηφία με την αντιμετώπιση της πανδημίας, όσο και στο επίπεδο της εργασίας με τη λήψη αντεργατικών μέτρων, με όχημα και άλλοθι την πανδημία, διαμορφώνοντας ταυτόχρονα ένα πλαίσιο ‘’έγκλειστης ‘’κοινωνίας.  Κάλεσε κάθε σωματείο, σύλλογο, φορέα και συλλογικότητα του κινήματος να στηρίξει έμπρακτα και με κάθε τρόπο τις δράσεις της Επιτροπής, ώστε να απλώσουμε ένα δίχτυ προστασίας και περιφρούρησης των αγωνιζόμενων αλλά και των δικαιωμάτων και των ελευθεριών.

Ενώ, ο Κώστας Τουλγαρίδης, πρόεδρος του Συλλόγου Εκπαιδευτικών Πρωτοβάθμιας Κ. Σωτηρίου και περιφερειακός σύμβουλος, που συνελήφθη στις 6/12 και κρατήθηκε στο Μεταγωγών στην Πέτρου Ράλλη σε κρατητήρια μέχρι αργά τη νύχτα μαζί με δεκάδες ακόμα που θέλησαν να τιμηθεί η μνήμη του Αλέξη,  αναφέρθηκε στη συμμετοχή του Συλλόγου τους στην Επιτροπή και κάλεσε όλους να την στηρίξουν αυτή την περίοδο που με μεγαλύτερη βαρβαρότητα εκδηλώνεται η επίθεση στα δικαιώματα, στην εργασία, την εκπαίδευση για αντιλαϊκές μεταρρυθμίσεις.

Ο Θοδωρής Συμεωνίδης, δικηγόρος, από τη Νομική ομάδα, που έχει σταθεί αλληλέγγυα στην υποστήριξη όσων αγωνιστών έχουν πρόστιμα και συλλήψεις όλο αυτό το διάστημα και βρέθηκε κοντά τους σε αστυνομικά τμήματα, κρατητήρια, δικαστήρια, αναφέρθηκε στα νέα μέτρα οικονομικής καταστολής. Ο αστυνόμος νομιμοποιείται να κρίνει αν είναι άσκοπη η μετακίνηση σου αν έχεις παραβιάσει την ΚΥΑ και να σου βάζει πρόστιμο, αλλά και αυτός που κρίνει την ένσταση κατά του προστίμου είναι πάλι αστυνομικό όργανο. Εισάγονται νέες καταστάσεις με επίθεση στο σκληρό πυρήνα του Συντάγματος στο δικαίωμα του συναθροίζεσθαι και στο δικαίωμα της ελεύθερης έκφρασης ιδεών που δεν μπορούν να αναθεωρηθούν, αλλά η κυβέρνηση τα παραβιάζει με αφορμή έκτακτες καταστάσεις. Επειδή ταυτόχρονα η πολιτική της κυβέρνησης εξελίσσεται με νέα αντιλαϊκά μέτρα, η απάντηση δεν μπορεί να είναι περιμένουμε στο σπίτι μας πότε θα περάσει η πανδημία. Ο λαός πρέπει να εκφράσει την αγωνία του μέσω των αγώνων. Στηρίζουμε  ως μαχόμενοι δικηγόροι την Επιτροπή.

Στη συνέχεια σε ερωτήσεις δημοσιογράφων για το εάν ενδιαφερόμαστε μόνο για όσους συμμετείχαν στις κινητοποιήσεις, έγινε σαφές ότι εμείς θέλουμε να σπάσει το κλίμα των περιορισμών και απαγορεύσεων που δεν υπαγορεύονται από κάποιο υγειονομικό λόγο, της αστυνομικής και οικονομικής τρομοκρατίας που αφορά όλους, στοχοποιεί ιδιαίτερα όσους κινητοποιούνται και το δικαίωμα των συναθροίσεων,  ενώ αναγνωρίζει το δικαίωμα της άσκησης, του περιπάτου, του να βγάλει κάποιος έξω το κατοικίδιο του. Συμπαραστεκόμαστε σε όλο τον κόσμο που έχει δεχτεί αναίτια πρόστιμα και θεωρούμε ότι ο αγώνας μας θα έχει ουσιαστική συμβολή στο σπάσιμο της τρομοκρατίας και του περιορισμού της κυκλοφορίας.

Επίσης σε ερώτηση γιατί μαζεύουμε χρήματα για τα πρόστιμα, ενώ κάνουμε καμπάνια για τη διαγραφή τους,  διασαφηνίστηκε ότι : Τα χρήματα κατευθύνονται και για τη στήριξη των υπεράσπισης των διωκομένων που απαιτεί δικαστικά έξοδα σε μία πολύ ακριβή δικαιοσύνη σήμερα, αλλά, παρότι, ο αγώνας μας για τη διαγραφή των προστίμων θα συνεχιστεί, ωστόσο δεν θα αφήσουμε όσους έχουν απειλή κατασχέσεων και τόκων υπερημερίας να μείνουν μόνοι τους μέχρι να δικαιωθούμε. Συλλογικά θα αντιμετωπίσουμε και τα πρόστιμα, και αν τα χρήματα των προστίμων καταφέρουμε με τους αγώνες μας επιστραφούν από πολιτική ή δικαστική απόφαση, τότε θα χρησιμοποιηθούν πάλι από το κίνημα για τις δράσεις αλληλεγγύης.

Τέλος, ως ανοιχτή Επιτροπή σε σωματεία, φορείς και αλληλέγγυους που έχει σκοπό την υπεράσπιση όσων αντιμετωπίζουν διώξεις και τους έχουν επιβληθεί πρόστιμα με πρόσχημα την πανδημία, γιατί συμμετείχαν ή προσπάθησαν να συμμετέχουν σε κινητοποιήσεις στην επέτειο εξέγερσης του Πολυτεχνείο στις 17/11, στην απεργία της 26/11, στην επέτειο της δολοφονίας του Α. Γρηγορόπουλου στις 6/12 ή σε άλλες συλλογικές δράσεις, καλούμε και άλλους φορείς και αλληλέγγυους σε συμμετοχή στην Επιτροπή Αλληλεγγύης.

Συνεχίζουμε τη δράση μας και την καμπάνια μας για  με τις παρακάτω ενέργειες :   

•  Καμπάνια συλλογής υπογραφών (η φόρμα εδώ) με στόχο να μαζευτούν χιλιάδες υπογραφές που να απαιτούν την παύση των διώξεων και την διαγραφή των εξοντωτικών προστίμων ώστε να μπορέσουμε στα δικαστήρια και σε όλες μας τις κινητοποιήσεις να υπερασπίσουμε τα δικαιώματά μας και να καταδείξουμε ότι δίπλα σε όλους όσους διώκονται είμαστε χιλιάδες.
• Συγκέντρωση ψηφισμάτων (το σχέδιο εδώ, αποστολή στο μέιλ [email protected]) από φορείς για να εκφραστεί από το κίνημα ένα μαζικό κύμα συμπαράστασης και να μπορέσουμε να συμβάλλουμε στην αθώωση των κατηγορουμένων.
• Συλλογική οικονομική στήριξη για τα έξοδα των δικών και τα πρόστιμα, ώστε παράλληλα με τον αγώνα που κάνουμε να ακυρωθούν τα πρόστιμα να μπορέσουμε να έχουμε υποστήριξη σε όσους καταλογιστούν και να αποφύγουν τις κατασχέσεις από τους λογαριασμούς τους (ο λογαριασμός εδώ)
• Μαζική κινητοποίηση το Σάββατο 6 Φεβρουαρίου στις 12 το μεσημέρι μπροστά στη Βουλή στο Σύνταγμα για να προασπίσουμε το δικαίωμα μας στη διαδήλωση και να απαιτήσουμε την παύση των διώξεων και την διαγραφή των εξοντωτικών προστίμων.
• Δηλώνουμε την αντίθεσή της στο νόμο απαγόρευσης των διαδηλώσεων & στην ποινικοποίηση της πολιτικής, κινηματικής δράσης.
• Καταδικάζουμε την εκμετάλλευση της πανδημίας ως πρόσχημα για την επίθεση στα εργατικά & δημοκρατικά δικαιώματα. Υποστηρίζουμε το δικαίωμα στους αγώνες.
• Απαιτούμε να διαγραφούν τα εξοντωτικά πρόστιμα και να αποσυρθούν όλες οι κατηγορίες από τους συλληφθέντες
• Καλούμε σε ραντεβού στους δρόμους στους δρόμους του αγώνα.

 ΜΑΖΙ ΣΤΟΝ ΑΓΩΝΑ – ΜΑΖΙ ΣΤΗΝ ΥΠΕΡΑΣΠΙΣΗ

Περισσότερες πληροφορίες και το βίντεο από τη συνέντευξη θα βρείτε στο ιστολόγιο της Επιτροπής https://mazistonagona.blogspot.com

Αθήνα, 12 Ιανουαρίου 2020

ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗΣ ΣΕ ΔΙΩΚΟΜΕΝΟΥΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΣΕ ΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΕΙΣ

https://mazistonagona.blogspot.com         facebook / Μαζί στον αγώνα

Πηγή: mazistonagona.blogspot.com

Μετά τον ανασχηματισμό της προηγούμενης εβδομάδας δεν υπάρχει πλέον καμία αμφιβολία: η πολιτική – ολετήρας της δημόσιας εκπαίδευσης δεν έχει μόνο την υπογραφή της Νίκης Κεραμέως , αλλά τη σφραγίδα της κυβέρνησης και προσωπικά του πρωθυπουργού , ο οποίος της παρέχει απλόχερη στήριξη στον καταιγισμό νομοθετικών ρυθμίσεων, που έχουν ήδη ψηφισθεί ή αναμένονται να κατατεθούν στη Βουλή το αμέσως επόμενο διάστημα, και αφορούν όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης. Η στρατηγική τους στόχευση είναι η υλοποίηση ενός συνολικού σχεδίου αντιδραστικής αναδιάρθρωσης της δημόσιας παιδείας.

Το νέο κομμάτι του νεοφιλελεύθερου παζλ είναι το πρόσφατα ψηφισθέν νομοσχέδιο για την επαγγελματική εκπαίδευση και κατάρτιση , το οποίο φιλοδοξεί η κυβέρνηση να καταστήσει βασικό εργαλείο άμεσης σύνδεσης της εκπαίδευσης με τις ανάγκες της καπιταλιστικής οικονομίας και αγοράς στερώντας από τα παιδιά των εργατικών στρωμάτων την ουσιαστική παιδεία , που αντικαθίσταται από την κατάρτιση και τις δεξιότητες, για να εφοδιαστεί γρήγορα η αγορά με το αναγκαίο φτηνό εργατικό δυναμικό.

Το έγκλημα θα ολοκληρωθεί με τα επερχόμενα νομοσχέδια : αιφνιδιαστικές αλλαγές στο σύστημα εισαγωγής στα ΑΕΙ , Πανεπιστημιακή αστυνομία , ατομική αξιολόγηση εκπαιδευτικών , νόμος πλαίσιο για τα ΑΕΙ, νέο σύστημα πρόσληψης εκπαιδευτικών.

Πιο συγκεκριμένα , η κυβέρνηση με πρωτοφανή τρόπο για τα εκπαιδευτικά δεδομένα της χώρας , παρεμβαίνει στα μέσα της χρονιάς και μάλιστα εν μέσω πανδημίας , αλλάζοντας τον τρόπο υπολογισμού των βάσεων εισαγωγής στα ΑΕΙ. Οι αλλαγές αυτές θα αφήσουν χιλιάδες μαθητές εκτός τριτοβάθμιας εκπαίδευσης και συνδεόμενες με την Τράπεζα θεμάτων και την πρόσφατη τροπολογία για την επαγγελματική ισοτιμία των ιδιωτικών κολεγίων με τα ΑΕΙ, δεν μπορούν να κρύψουν το ταξικό πρόσημο της πολιτικής αυτής της κυβέρνησης.

Παράλληλα, με τα πανεπιστήμια κλειστά εδώ κι έναν χρόνο, «συμπληρώνει» την κατάργηση του ασύλου με την πανεπιστημιακή αστυνομία , ολοκληρώνοντας το δυστοπικό τοπίο καταστολής κάθε κινηματικής διαδικασίας που θα αμφισβητήσει την κυρίαρχη ιδεολογία.

Σε επόμενο δε νομοσχέδιο η κυβέρνηση θα επιχειρήσει να κάνει πράξη τον διακαή πόθο ενός νεοφιλελευθερου εσμού, που τριάντα χρόνια τώρα προσπαθεί να επιβληθεί στην εκπαίδευση: την αξιολόγηση. Τριάντα χρόνια, όμως, βρίσκει απέναντι το οργανωμένο κίνημα και τη σθεναρή αντίσταση των εκπαιδευτικών, οι οποίοι αρνούνται να πέσουν στην παγίδα της «αυτονομίας» και της «λογοδοσίας» και να φορτωθούν την ευθύνη της «μη αποτελεσματικής λειτουργίας» του εκπαιδευτικού συστήματος , οδηγούμενοι ως πρόβατα επί σφαγή στην απόλυση και στην περαιτέρω ελαστικοποίηση των εργασιακών σχέσεων.

Και ενώ συμβαίνουν όλα αυτά , από τις 11 Ιανουαρίου άνοιξαν ξανά τα δημοτικά σχολεία και τα νηπιαγωγεία, δυο μήνες μετά την αναστολή της λειτουργίας τους και δέκα μήνες από  τον Μάρτη της περσινής σχολικής χρονιάς που ξεκίνησε η πανδημία στη χώρα μας

Από την πρώτη καραντίνα μέχρι σήμερα, έχουμε γίνει μάρτυρες μιας σειράς εγκληματικών παραλείψεων, σκοπιμοτήτων, ψεμάτων και προπαγάνδας απ’ την πλευρά της κυβέρνησης  που έχουν στόχο να αξιοποιήσουν την πανδημία για να χτυπήσουν και να απαξιώσουν παραπέρα  το δημόσιο σχολείο και τους εκπαιδευτικούς.

Είμαστε η μοναδική χώρα στον κόσμο που λίγο πριν το δεύτερο φονικό κύμα του covid-19 αυξήθηκε με νόμο ο αριθμός των μαθητών στην τάξη και άνοιξαν τα σχολεία το Σεπτέμβρη με περισσότερα παιδιά σε κάθε τμήμα, υποτυπώδη καθαριότητα, λιγότερες καθαρίστριες, λιγότερους εκπαιδευτικούς, απουσία σχολικών νοσηλευτών, άρνηση διεξαγωγής τεστ στη σχολική κοινότητα από τον ΕΟΔΥ ακόμα και μετά την ύπαρξη κρουσμάτων!

Τα σχολεία έκλεισαν τελικά το Νοέμβρη κάτω από τις σοβαρές επιπτώσεις της κυβερνητικής διαχείρισης της πανδημίας,  τόσο σε επίπεδο κοινωνίας με τους 5000 και πλέον  νεκρούς όσο και στην εκπαίδευση, που καμιά σκοπιμότητα και καμιά προπαγάνδα δεν μπορούσε να κρύψει επιμελώς τα πραγματικά  κρούσματα σε σχολεία και οικογένειες.

Η παιδαγωγική της τηλεκπαίδευσης που σέρβιρε από τότε το Υπουργείο, όπως και τα ψέματα για τον τεχνολογικό εξοπλισμό που (δεν) χορήγησε αλλά και τις ετοιμασίες που (δεν) έκανε, ήταν η αποθέωση της αδιαφορίας για τα παιδιά της κοινωνικής πλειοψηφίας που φοιτούν στα δημόσια σχολεία. Την ίδια στιγμή, η πολιτική ηγεσία του ΥΠΑΙΘ μέσα στο σκοτάδι και το φόβο της υγειονομικής κρίσης δε σταμάτησε ούτε στιγμή την ταξική της επίθεση: Τράπεζα θεμάτων, βάση του 10,  νέες ρυθμίσεις για την επαγγελματική εκπαίδευση, περικοπή χιλιάδων θέσεων στα Πανεπιστήμια, εξίσωση των πανεπιστημιακών πτυχίων με αυτά των κολλεγίων, τρίμηνες συμβάσεις αναπληρωτών, κατάργηση των συλλογικών διαδικασιών, χτύπημα των σωματείων.

Σήμερα, λοιπόν, κάτω από νέες σκοπιμότητες ανοίγουν τα σχολεία με τον ιό να θερίζει, την επιτροπή των ειδικών να νομιμοποιεί εκ των υστέρων τις κυβερνητικές ανακοινώσεις που προηγήθηκαν και  την κατάσταση όλα τα σχολεία να παραμένει ακριβώς ίδια με εκείνη με την οποία έκλεισαν.

Να το πούμε καθαρά: Τα σχολεία εν μέσω του χειμώνα και με βάση την εξέλιξη που έχει η πανδημία θα λειτουργήσουν ως υγειονομικές βόμβες. Αυτή τη ζοφερή πραγματικότητα δεν την αμβλύνουν τα νέα πρωτόκολλα αερισμού των αιθουσών, που μόνο  ως αστείο ακούγονται, ούτε τα rapid-test που ανακοινώθηκαν για τους εκπαιδευτικούς κατόπιν εορτής, αφού απουσιάζει ένα ολοκληρωμένο σχέδιο επιδημιολογικής επιτήρησης ούτε βέβαια οι ανοησίες και τα ψέματα της νέας υφυπουργού περί ενός μαθητή ανά θρανίο και ζιγκ-ζαγκ! Οι εκπαιδευτικοί, οι μαθητές και οι οικογένειές τους θεωρούνται αναλώσιμοι, αφού ανοίγουν για τρίτη φορά τα σχολεία μέσα στην πανδημία και δεν προηγήθηκε ούτε ένα τεστ έστω για δείγμα στην εκπαιδευτική και σχολική κοινότητα! Ούτε προβλέπεται κάποιο πρόγραμμα επαναλαμβανόμενων τεστ για να ξέρουμε που βαδίζουμε σε κάθε σχολείο. Αλλά και για τον περιβόητο εμβολιασμό μασούν τα λόγια τους σχετικά με την ανάγκη επίσπευσης του εμβολιασμού των εκπαιδευτικών που επιθυμούν, προφανώς γιατί προηγούνται κάποιοι κομματικοί παρατρεχάμενοι σαν κι αυτούς που πήραν τη σειρά γιατρών και νοσηλευτών τις προηγούμενες μέρες.

Και όσο για τον αριθμό των μαθητών ανά τμήμα, αρνούνται πεισματικά  την αποσυμφόρηση των πληθωρικών τμημάτων ακόμα και όπου υπάρχουν διαθέσιμες αίθουσες, γιατί είναι ορκισμένοι για τη μείωση των δαπανών στο δημόσιο σχολείο – και τώρα και στο μέλλον.

Δεν πρέπει να επαναπαυόμαστε. Οι αντιδραστικές τομές στην εκπαίδευση συνεχίζονται, οι συνθήκες λειτουργίας των σχολείων παραμένουν επικίνδυνες τόσο για τα παιδιά όσο και για τους εκπαιδευτικούς, ενώ η τηλεκπαίδευση αξιοποιείται με τρόπο που εξυπηρετεί την κυβερνητική πολιτική. Το λοκντάουν δεν είναι η απάντηση στην πανδημία αλλά η ομολογία της αποτυχίας της κυβερνητικής πολιτικής να κατοχυρώσει την ασφαλή λειτουργία των σχολείων. Η οργάνωση της αντίστασης μέσα στις πρωτόγνωρες αυτές συνθήκες παραμένει η δική μας πραγματική προτεραιότητα.

Η ΑΡΕΝ και η ΠΡΩΤΟΒΟΥΛΙΑ ΑΝΕΞΑΡΤΗΤΩΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ Π.Ε.καλούν

Όλους/όλες στο Υπουργείο Παιδείας στη συγκέντρωση διαμαρτυρίας της ΔΟΕ και των πρωτοβάθμιων σωματείων της εκπαίδευσης, την Πέμπτη 14 – 1 – 2021 στις 14:00.

Όλους/όλες στο Υπουργείο Υγείας την Παρασκευή 15 – 1 – 2021 στις 14:00 στη συγκέντρωση της ΔΟΕ και των πρωτοβάθμιων σωματείων της εκπαίδευσης.

του Γιώργου Γαλανή και του Αχιλλέα Μαντέ

Ο εκθετικός τρόπος εξάπλωσης του κορωνοϊού (1) σε συνδυασμό με την αβεβαιότητα όσον αφορά το κατά πόσο και για πόσο διάστημα αποκτούν ανοσία τα άτομα που έχουν νοσήσει, κάνει τα μέτρα φυσικής απόστασης αναγκαίο μέσο ελαχιστοποίησης θανάτων τουλάχιστον μέχρι να αποκτήσει μεγάλο κομμάτι της κοινωνίας ανοσία. Ωστόσο, παρόλο που τα μέτρα είναι αναγκαία, το πόσο «σκληρά» θα πρέπει αυτά να είναι και το τι θα πρέπει να περιλαμβάνουν δεν είναι το ίδιο προφανές.

Αυτό το γεγονός οδηγεί σε μια έντονη συζήτηση μέσα στην ευρύτερη ελληνική (και όχι μόνο) Αριστερά μετά το δεύτερο κύμα με lockdowns. Αν και όλες οι εκφάνσεις της Αριστεράς συμφωνούν στην αποτυχία της κυβέρνησης να εφαρμόσει εναλλακτικές πολιτικές όπως η στήριξη του ΕΣΥ, υπάρχει μεγάλη διαφωνία όσον αφορά τη στάση απέναντι στα lockdowns. Η συζήτηση γίνεται εντός ενός πλαισίου του οποίου τα όρια μπορούν να περιγραφούν από δύο θέσεις: αυτή του «όχι» στα lockdown, και αυτή του «ναι μεν αλλά» (2). Η θέση του «όχι» συνοψίζεσαι στον εξής συλλογισμό (3).

Το lockdown:
i) Γεννά νέες ανισότητες.
ii) Επιβάλλεται από την πολιτική ηγεμονία και εμποδίζει το όποιο κίνημα να προβεί σε κινητοποιήσεις στον δρόμο.
iii) Κατά μέσο όρο μπορεί να σωθεί ο ίδιος αριθμός ζωών με εναλλακτικές πολιτικές οι οποίες έχουν άμεση εφαρμογή.

Επομένως, σύμφωνα με αυτή την άποψη, η Αριστερά πρέπει να καταδικάσει το lockdown, διαφορετικά δεν έχει τον χώρο να αντιπαλέψει τις κυβερνητικές πολιτικές, γίνεται ετερόνομη και ηγεμονεύεται από την κυρίαρχη ιδεολογία.

Στον αντίποδα, η θέση του «ναι μεν αλλά» (4) υιοθετεί τα (i) και (ii) αλλά διαφωνεί στο (iii) και καταλήγει στο εναλλακτικό συμπέρασμα:

iv) Η Αριστερά δεν πρέπει να καταδικάσει το lockdown, αλλά να εστιάσει την κριτική στην μη εφαρμογή εναλλακτικών πολιτικών στο παρελθόν, που θα μπορούσαν να έχουν αποτρέψει το νέο lockdown.

Η πραγματικότητα ωστόσο είναι πιο σύνθετη, μιας και δεν υπάρχει μόνο ένα είδος lockdown και άρα μια δυαδική αντιμετώπιση δεν μπορεί να είναι αποτελεσματική. Δεν οδηγούν όλα τα είδη lockdown νομοτελειακά σε νέες ανισότητες ούτε η κυρίαρχη ηγεμονία είναι αδιάφορη ανάμεσα στα διάφορα είδη lockdown που εφαρμόζονται. Το lockdown είναι ένα εργαλείο πολιτικής που έχει κύριο στόχο την πτώση του βασικού αναπαραγωγικού αριθμού (5) κάτω από τη μονάδα, και τον έλεγχο της πανδημίας. Η κρίση και η άνιση κατανομή των επιπτώσεων, είναι μια παράπλευρη απώλεια στην αναζήτηση αυτού του στόχου. Η κατανομή των επιπτώσεων και του κοινωνικού κόστους, επηρεάζεται από το είδος του lockdown. Μπορούμε πάλι σχηματικά, να διακρίνουμε δύο είδη lockdowns, τα οποία για ευκολία ονομάζουμε κυρίαρχο lockdown και εναλλακτικό lockdown.

α) Κυρίαρχο lockdown: Αφορά στο σύνολο των πολιτικών περιορισμού της κυκλοφορίας και το σύνολο των βραχυπρόθεσμων οικονομικών πολιτικών που έχουν εφαρμοστεί κατά τη διάρκεια της πανδημίας. Στον Δυτικό τουλάχιστον κόσμο, αυτή η μορφή του lockdown χαρακτηρίζεται από τις εξής γενικές τάσεις: Να κλείσουν όσο το δυνατόν λιγότεροι κλάδοι και για τον μικρότερο δυνατό χρόνο, ώστε να μην διακοπούν οι εφοδιαστικές αλυσίδες και η παραγωγή˙ να γίνει στροφή στην τηλε-εργασία όπου είναι εφικτό˙ να περιοριστούν όλες οι άσκοπες (σε σχέση με την παραγωγή) μετακινήσεις, και ειδικά όσες δεν αφορούν ή διευκολύνουν χρηματικές συναλλαγές.

Αυτά τα μέτρα φυσικής αποστασιοποίησης, συνοδεύτηκαν από ένα μείγμα οικονομικής και κοινωνικής πολιτικής που κινούνταν γύρω από τους παρακάτω άξονες:

i) Την διαχείριση των οικονομικών προσδοκιών και την αποφυγή πανικού στις αγορές κεφαλαίου και το χρηματιστήριο
ii) Την παροχή φτηνής πίστωσης και την τόνωση του χρηματιστηρίου, για την αντιμετώπιση βραχυχρόνιων προβλημάτων ρευστότητας και φερεγγυότητας
iii) Την ενίσχυση της ζήτησης και των εισοδημάτων μέσα από επεκτατικές δημοσιονομικές πολιτικές.
iv) Την ενίσχυση των συστημάτων υγείας και δομών πρόνοιας, προκειμένου να μπορούν να αντεπεξέλθουν στις αυξημένες εισαγωγές ασθενών, αλλά στοχευμένα και περιορισμένα, σε αυστηρή συσχέτιση με τις ανάγκες που σχετίζονται με την covid-19.

Ο βαθμός και η διάρκεια κάθε επιμέρους πολιτικής διαφέρει από χώρα σε χώρα. Κοινός όμως παρονομαστής του κυρίαρχου lockdown είναι να έχει όσο το δυνατόν μικρότερο αντίκτυπο στις σφαίρες της παραγωγής, της διανομής και των αγορών, ώστε να αποφευχθεί μια «ανήκεστος» βλάβη στο μηχανισμό καπιταλιστικής κερδοφορίας. Σε αυτό το πλαίσιο, η άσκηση επεκτατικών «κεϊνσιανών» πολιτικών, η μείωση των επιτοκίων, η στήριξη των συστημάτων υγείας και δομών πρόνοιας δεν είναι de facto προοδευτικά μέτρα, αλλά μέτρα διατηρούν σε κάποιο βαθμό τη λειτουργία των αγορών. Για παράδειγμα, η Διάσκεψη των Ηνωμένων Εθνών προειδοποιεί για μια «χαμένη δεκαετία» εάν δεν εφαρμοστούν επεκτατικές πολιτικές (6) και το ΔΝΤ μιλάει ανοιχτά για την ανάγκη δημοσιονομικών επεκτατικών μέτρων (7), ακόμη και για capital controls (8).

Αμφισβήτηση του κυρίαρχου πλαισίου

Η Αριστερά δεν έχει κανέναν λόγο να περιορίζει τη συζήτηση σε αυτό το πλαίσιο. Αντίθετα, η αμφισβήτηση αυτού του πλαισίου πρέπει να είναι βασικός της στόχος. Διαφορετικά, ελλοχεύει ο κίνδυνος είτε να βρεθεί σε κοινό τόπο με τις (ακρο-)δεξιές θέσεις του πλήρους ανοίγματος και της κατάργησης του lockdown, όπως αυτές εκφράζονται και από τις μελέτες του πανεπιστημίου του Stanford (9), είτε να περιοριστεί η συζήτηση σε μια κεϊνσιανή διαχείριση της κρίσης, χωρίς να αμφισβητείται ο πυρήνας των καπιταλιστικών σχέσεων παραγωγής και διανομής.

β) Εναλλακτικό lockdown. Αφορά στο σύνολο των πολιτικών περιορισμού της κυκλοφορίας και το σύνολο των βραχυπρόθεσμων οικονομικών πολιτικών που ξεφεύγει από το παραπάνω πλαίσιο, όχι μόνο σε ό,τι αφορά την υγειονομική προστασία του κόσμου της εργασίας, αλλά και -κυρίως- σε ό,τι αφορά την διαχείριση των οικονομικών επιπτώσεων του lockdown.

Σε αντίθεση με το κυρίαρχο lockdown, ο στόχος θα ήταν να κλείσουν όσο το δυνατόν περισσότεροι κλάδοι της οικονομίας με ταυτόχρονη εξασφάλιση των βασικών αναγκών των εργαζομένων από το κράτος, ενώ παράλληλα δεν θα περιορίζονταν οι δραστηριότητες χαμηλού κινδύνου μετάδοσης, όπως η γυμναστική σε εξωτερικούς χώρους, οι ήπιες και χωρίς υψηλό βαθμό συγχρωτισμού εκδοχές κοινωνικοποίησης και οι πορείες με μέτρα φυσικής απόστασης (από διαδηλωτές και αστυνομικούς). Αυτού του τύπου το lockdown θα στόχευε στην ελαχιστοποίηση του ρυθμού αναμετάδοσης του ιού, με περιορισμό των ατομικών ελευθεριών στο ελάχιστο.

Ένα δεύτερο στοιχείο αυτής της εναλλακτικής πολιτικής θα ήταν η παύση κάθε είδους άλλης δαπάνης. Όπως εξηγεί σε ένα πρόσφατο κείμενο, ο Jan Kregel (10) κατά τη διάρκεια του lockdown δεν υπάρχει κανένας λόγος να πληρώνονται πάγια κόστη όπως νοίκια, στεγαστικά δάνεια και οι εκμισθώσεις παγίου κεφαλαίου με στόχο την κατάργηση του τόκου και του ενοικίου σαν κατηγορίες εισοδήματος.

Ένα πετυχημένο και κοινωνικά δίκαιο lockdown απαιτεί την ελαχιστοποίηση των ανισοτήτων. Παράλληλα απαιτεί δωρεάν παροχή ειδών πρώτης ανάγκης και ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης, και ταυτόχρονη νομική ρύθμιση που θα εξασφαλίζει δωρεάν στέγη σε όλες κι όλους, ώστε να αποφευχθούν οι εξώσεις και οι πλειστηριασμοί. Το κλείσιμο πολύ περισσότερων τομέων της οικονομίας, το κλείσιμο των χρηματιστηρίων και η παύση των χρηματικών ροών, της παροχής ρευστότητας και δημιουργίας πρόσθετου ιδιωτικού χρέους, οι αυξημένες δαπάνες για όλο τον πληθυσμό με χαμηλά εισοδήματα και για τη δημόσια υγεία, μεταφέρουν το μεγαλύτερο κομμάτι της κρίσης στο κεφάλαιο. Λόγω της τηλε-εργασίας αλλά και των καταναλωτικών ροών που αναπόφευκτα προκύπτουν από τα αποθέματα πλούτου ορισμένων νοικοκυριών, η επιβολή ενός έκτακτου υψηλού φορολογικού συντελεστή με προοδευτικά χαρακτηριστικά, σε συνδυασμό με την απαγόρευση πληρωμής τόκων, μερισμάτων και προσόδων, κατ’ ανάγκη συνεπάγεται ότι το σύνολο του κοινωνικού πλεονάσματος καταλήγει στο κράτος, το οποίο εν συνεχεία και διανέμει για την κάλυψη των βασικών αναγκών του συνόλου της κοινωνίας.

Συνοπτικά, ένα εναλλακτικό lockdown το οποίο θα πρέπει να αντιμετωπίζεται ως ένα μέτρο παράλληλο με την αναγκαία στήριξη του συστήματος υγείας (και όχι ως αντίμετρο) μπορεί να περιλαμβάνει μέτρα όπως:

i) Κλείσιμο όσο το δυνατόν περισσότερων κλάδων και για τον μικρότερο δυνατό χρόνο, ώστε να περιοριστεί η εξάπλωση της νόσου
ii) Παύση όλων των χρηματικών ροών κόστους από νοικοκυριά και επιχειρήσεις, με στόχο την δίκαιη κατανομή του κόστους του lockdown
iii) Κεντρικά σχεδιασμένη παροχή ειδών πρώτης ανάγκης
iv) Νομοθετική ρύθμιση για την κατάργηση των εξώσεων και των πλειστηριασμών
v) Ελάχιστο εγγυημένο εισόδημα για όλες και όλους τους/τις μη εργαζόμενους/νες με εισοδηματικά κριτήρια στο ύψος του κατώτατου μισθού.

Εν κατακλείδι: Ενώ τα μέτρα φυσικής απόστασης είναι αναγκαία μέσα αντιμετώπισης της πανδημίας, η συγκεκριμένη μορφή που θα έπρεπε/πρέπει να πάρουν δεν είναι καθόλου προφανής. Ο στόχος των μέτρων θα έπρεπε/πρέπει να είναι διπλός: (1) να εξασφαλίζουν τα υλικά μέσα για όσους/ες είναι αναγκασμένοι/ες να εργάζονται για να ζήσουν και γι’ αυτό δεν έχουν την πολυτέλεια να «μείνουν σπίτι» αν δεν στηριχτούν εισοδηματικά, και (2) να είναι κοινωνικά δίκαια, που σημαίνει να είναι ταξικά μεροληπτικά υπέρ των κατώτερων τάξεων.

(1) Σε μη τεχνικούς όρους, η εκθετική αύξηση μπορεί να θεωρηθεί ως μια «εκρηκτική» αύξηση, όπως για παράδειγμα εξαπλώνεται μια χιονοστιβάδα ή μια πυρκαγιά.
(2) Για μια παρουσίαση των δυο θέσεων στην Αγγλία, δες McKie, R. & Helm, T. 2020, “Lockdowners vs Libertarians: Britain’s coronavirus divide” https://www.theguardian.com/world/2020/sep/27/lockdowners-v-libertarians-britain-coronavirus-divide
(3) Για αναλύσεις με αυτή την οπτική δες Sotiris, P. 2020, “Thinking Beyond the Lockdown: On the Possibility of Democratic Biopolitics”, Historical Materialism https://brill.com/view/journals/hima/aop/article-10.1163-1569206X-12342803/article-10.1163-1569206X-12342803.xml και https://www.jacobinmag.com/2020/09/covid-19-pandemic-economy-us-response-inequality
(4) Για παράδειγμα δες Dale, G. 2020 “Lockdown policies: A response to Panagiotis Sotiris” Historical Materialism https://www.historicalmaterialism.org/blog/lockdown-politics-response-to-panagiotis-sotiris , Burgis, B. 2020, “The Left Can’t Just Dismiss the Anti-Lockdown Protests”, Jacobinmag https://jacobinmag.com/2020/4/coronavirus-pandemic-lockdown-protests-ubi , Καϊδατζής, Α., Κεσσόπουλος, Α. & Κουρουνδής, Χ. 2020, «Μέτρα για την υγειονομική κρίση: στο απυρόβλητο η ιδιοκτησία;», https://left.gr/news/metra-gia-tin-ygeionomiki-krisi-sto-apyrovlito-i-idioktisia Δουζίνας, Κ. 2020, «Λόγος περί ευθύνης (1)», Εφημερίδα των Συντακτών https://www.efsyn.gr/themata/politika-kai-filosofika-epikaira/262801_logos-peri-eythynis-1
(5) Ο βασικός αναπαραγωγικός αριθμός δηλώνει τον αναμενόμενο αριθμό κρουσμάτων που προκύπτουν από κάθε άλλο κρούσμα. Δείχνει δηλαδή πόσους άλλους μολύνει ο κάθε μολυσμένος ασθενής, σε έναν πληθυσμό. Για τον Covid-19 οι διάφορες εκτιμήσεις κυμαίνονται μεταξύ 1.4-5.7, με τους περισσότερους ερευνητές να το προσδιορίζουν κοντά στο 4.5 (πριν την επιβολή μέτρων φυσικής αποστασιοποίησης), για παράδειγμα δες Katul, G. C., Mrad, A., Bonetti, S., Manoli, G. & Parolani, A. 2020, “Global Convergence of Covid-19 basic reproduction number and estimation from early-time SIR dynamics”, PLoS ONE 15/9,
(6) UNCTAD, 2020, “Trade and Development Report 2020, From Global Pandemic to Prosperity for All: Avoiding Another Lost Decade”, https://unctad.org/system/files/official-document/tdr2020_en.pdf
(7) Giles, C. 2020, “IMF Says Austerity is not inevitable to ease pandemic impact on public finances”, Financial Times https://www.ft.com/content/722ef9c0-36f6-4119-a00b-06d33fced78f
(8) Adrian, T., Gopinath, G., Pazarbasioglu, C. 2020, “Navigating Capital Flows-An Integrated Approach”, IMF Blog, https://blogs.imf.org/2020/12/09/navigating-capital-flows-an-integrated-approach/ και Basu, S. S., Boz, E., Gopinath, G., Roch, F., Unsal, F. D., 2020, “A Conceptual Model for the Integrated Policy Framework”, IMF Working Paper 20/121
(9) Eran Bendavid, Bianca Mulaney, Neeraj Sood, Soleil Shah, Emilia Ling, Rebecca Bromley-Dulfano, Cara Lai, Zoe Weissberg, Rodrigo Saavedra-Walker, Jim Tedrow, Dona Tversky, Andrew Bogan,Thomas Kupiec, Daniel Eichner, Ribhav Gupta, John P.A. Ioannidis, Jay Bhattacharya, 2020, “Covid-19 Antibody Seroprevalence in Santa Clara County, California”, medrxiv, https://www.medrxiv.org/content/10.1101/2020.04.14.20062463v2
(10) Kregel, J. 2020. “Alternative Macro Policy Response for a Pandemic Recession” Levy Policy Note 2020/6 www.levyinstitute.org/publications/alternative-macro-policy-response-for-a-pandemic-recession

Πηγή: commune.org.gr

της Δώρας Σταθοπούλου

Κατά τη διάρκεια της πανδημίας καταγράφηκε ότι οι χώροι εργασίας αποτελούν εστίες υπερμετάδοσης του κορωνοϊού. Συρροή κρουσμάτων έχει καταγραφεί σε εργοστάσια επεξεργασίας κρέατος στη Γερμανία, σε μονάδα επεξεργασίας χοιρινού κρέατος στο Βέλγιο (1), ενώ στις ΗΠΑ έως τις 10 Ιουλίου αναφέρθηκαν περισσότερα από 16.200 κρούσματα σε 239 εγκαταστάσεις επεξεργασίας κρέατος και πουλερικών. Το Αμερικανικό Κέντρο Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων (CDC) αναγκάστηκε να εκδώσει ειδικές οδηγίες για τους εργαζομένους. Αναφέρει, μάλιστα, ότι «ο κίνδυνος επαγγελματικής μετάδοσης του κορωνοϊού εξαρτάται από παράγοντες όπως το ψυχρό και με υγρασία περιβάλλον που υπάρχει αναγκαστικά στους χώρους αυτούς, η μειωμένη απόσταση μεταξύ των εργαζομένων, η διάρκεια και ο τύπος της επαφής» (2).

Στην Ελλάδα, κατά τη διάρκεια της πανδημίας καταγράφηκαν αρκετές περιπτώσεις με συρροή κρουσμάτων σε εργασιακούς χώρους, σε κλειστές και ανοιχτές εκμεταλλεύσεις. Πιο συγκεκριμένα εντοπίστηκαν: στην Καβάλα πάνω από 30 κρούσματα σε εργοστάσιο επεξεργασίας κρέατος, στη Χαλκιδική 50 κρούσματα σε εργοστάσιο παραγωγής και τυποποίησης ελιάς, 114 κρούσματα σε κονσερβοποιία στη Βόρεια Ελλάδα (3), 18 κρούσματα σε εκκοκκιστήριο στη Λιβαδειά. Ο κατάλογος μακρύς και άγνωστος, αφού τα στοιχεία δεν έχουν καταγραφεί επίσημα, αλλά βρίσκονται διάσπαρτα σε άρθρα εφημερίδων.

Πλήθος είναι και οι καταγγελίες των σωματείων για την εμφάνιση των κρουσμάτων και την αντιμετώπισή τους από τους εργοδότες, σε κλάδους εργασίας όπως το εμπόριο. Το Σωματείο Εμποροϋπαλλήλων Αθήνας στην ανακοίνωσή του επισημαίνει τη στάση των εργοδοτών στη συρροή κρουσμάτων που εντοπίστηκαν σε εργασιακούς χώρους (4). Σύμφωνα με την ανακοίνωση, οι εργοδότες είτε απέκρυψαν την παρουσία κρουσμάτων αποφεύγοντας να ενημερώσουν εργαζομένους και καταναλωτές, είτε έθεσαν μόνο τον φορέα του ιού σε καραντίνα είτε, τέλος, ανάγκαζαν τους εργαζόμενους των οποίων τα τεστ βγήκαν αρνητικά να επιστρέφουν κανονικά στη δουλειά τους χωρίς να ληφθεί κανένα άλλο μέτρο προστασίας.

Μια αθέατη «κανονικότητα»: η νομοθεσία για την ασφάλεια και υγεία στην εργασία

Τι προβλέπει όμως η νομοθεσία για την υγεία και ασφάλεια στην εργασία;
Σύμφωνα τον ν.3850/2010, η νομοθεσία για την ασφάλεια και την υγεία στην εργασία εφαρμόζεται σε όλες τις επιχειρήσεις, εγκαταστάσεις, εκμεταλλεύσεις και εργασίες του ιδιωτικού και του δημόσιου τομέα, για κάθε εργαζόμενο/η που απασχολείται από τον εργοδότη με οποιαδήποτε σχέση εργασίας, περιλαμβανομένων των ασκούμενων και μαθητευόμενων.
Την αποκλειστική ευθύνη φέρει ο εργοδότης, ο οποίος υποχρεούται να εξασφαλίζει την ασφάλεια και την υγεία των εργαζομένων ως προς όλες τις πτυχές της εργασίας, να λαμβάνει μέτρα που να εξασφαλίζουν την υγεία και ασφάλεια τρίτων προσώπων και να χρησιμοποιεί τις υπηρεσίες τεχνικού ασφαλείας και (όπου προβλέπεται) ιατρού εργασίας.
Τα μέτρα για την ασφάλεια, την υγεία και την υγιεινή κατά την εργασία σε καμία περίπτωση δεν συνεπάγονται την οικονομική επιβάρυνση των εργαζομένων.
Επιπλέον, ο εργοδότης οφείλει να έχει στη διάθεσή του γραπτή εκτίμηση των υφιστάμενων κατά την εργασία κινδύνων για την ασφάλεια και την υγεία, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που αφορούν ομάδες εργαζομένων που εκτίθενται σε ιδιαίτερους κινδύνους. Να καθορίζει τα μέτρα ατομικής προστασίας που πρέπει να ληφθούν και, αν χρειαστεί, να εξασφαλίζει το υλικό προστασίας που πρέπει να χρησιμοποιηθεί. Η γραπτή εκτίμηση επαγγελματικού κινδύνου θα πρέπει να επικαιροποιείται ως προς τους κινδύνους και τα μέτρα πρόληψης από τον COVID-19.

Ο εργοδότης πρέπει να λαμβάνει τα κατάλληλα μέτρα προκειμένου οι εργαζόμενοι και οι εκπρόσωποί τους στην επιχείρηση να λαμβάνουν όλες τις απαραίτητες πληροφορίες όσον αφορά τη νομοθεσία, τον τρόπο εφαρμογής της από την επιχείρηση και τους κινδύνους για την ασφάλεια και την υγεία, καθώς και τα μέτρα και τις δραστηριότητες προστασίας και πρόληψης που λαμβάνονται.

Ειδικότερα όσον αφορά τις υποχρεώσεις των εργοδοτών για τα μέτρα πρόληψης του Κορωνοϊού (SARS-CoV-2), στις σχετικές οδηγίες του υπουργείου Εργασίας αναφέρεται «1. Επικαιροποίηση της Εκτίμησης Επαγγελματικού Κινδύνου ως προς την αξιολόγηση του κινδύνου και τα μέτρα πρόληψης και προστασίας έναντι του κορωνοϊού.
2. Ενημέρωση των εργαζομένων για την κίνδυνο λοίμωξης από τον κορωνοϊό και τα μέτρα πρόληψης και προστασίας, βάσει και των οδηγιών του ΕΟΔΥ.
3. Διαβούλευση με τους εργαζόμενους και ενθάρρυνση για υποβολή σχετικών προτάσεων.
4. Λήψη μέτρων περιβαλλοντικής και ατομικής υγιεινής, όπως τακτικός αερισμός των χώρων εργασίας, συντήρηση των συστημάτων εξαερισμού – κλιματισμού και καθαρισμός επιφανειών, συσκευών κ.λπ., σύμφωνα και με τις οδηγίες του ΕΟΔΥ.
5. Χορήγηση κατάλληλων μέσων ατομικής προστασίας (Μ.Α.Π.) και επίβλεψη της ορθής χρήσης τους» (5).

Η «κατά παρέκκλιση» κατασταλτική πολιτική αντιμετώπισης της πανδημίας

Στην Ελλάδα η αντιμετώπιση της πανδημίας αποτυπώνεται στον λόγο του πρωθυπουργού στη Βουλή: «Παρά τις πρώτες αντιδράσεις, προχωρήσαμε γρήγορα σε πολύ αυστηρούς περιορισμούς, που έφεραν αποτέλεσμα […] παρά το ότι η συντριπτική πλειοψηφία των πολιτών συντάσσεται με τις επιταγές των ειδικών, υπάρχουν μικρές μειοψηφίες ανορθολογισμού που συχνά αγγίζουν τα όρια της παράνοιας. Έχουμε υποχρέωση απέναντι σε αυτές τις εστίες ανορθολογισμού να σταθούμε όλοι με υπευθυνότητα και να στηρίξουμε και να υποστηρίξουμε βασικές πολιτικές επιλογές που μας επιτάσσουν οι ειδικοί […]».

Από την πρώτη στιγμή της πανδημίας προτάχθηκαν η ατομική ευθύνη και η καταστολή ως μέτρα προστασίας. Με σειρά από Πράξεις Νομοθετικού Περιεχομένου (ΠΝΠ) η εκτελεστική εξουσία θέσπισε πληθώρα διατάξεων που αφορούσαν στην περιστολή των δικαιωμάτων των πολιτών σαν αναγκαία παρέκκλιση από την «συνταγματική νομιμότητα», στο όνομα της διασφάλισης της δημόσιας υγείας και της αντιμετώπισης του δημόσιου κινδύνου. Η ασφάλεια και ο κίνδυνος είναι τα δύο μέτωπα που έπρεπε να διαχειριστεί η κυβέρνηση της ΝΔ. Πληθώρα διοικητικών προστίμων επιβλήθηκαν στους μεμονωμένους «ανεύθυνους» πολίτες που «δεν στάθηκαν στο ύψος των περιστάσεων». Ωστόσο, η κατασταλτική πολιτική δεν εφαρμόστηκε ακριβώς, οριζόντια, και η παρέκκλιση από την νομιμότητα βρήκε «εύλογη» εφαρμογή στην περίπτωση των εργοδοτών…

Το πρόταγμα «ανοίγουμε την οικονομία» -ειρήσθω εν παρόδω, ούτε στο πρώτο κύμα της πανδημίας η οικονομία ήταν ερμητικά κλειστή- έδωσε την αφορμή στην κυβέρνηση να περάσει αντεργατικά μέτρα, αλλά και να απαλλάξει τον εργοδότη από την όποια ευθύνη για την διασφάλιση της δημόσιας υγείας. Εν πολλοίς, το κράτος «ένιψε τας χείρας του» σαν Πιλάτος, όμως την ίδια στιγμή απάλλαξε και τους επιχειρηματίες/εργοδότες από την αποκλειστική ευθύνη -σύμφωνα με το ισχύον νομοθετικό πλαίσιο- που φέρουν για την λήψη μέτρων ασφάλειας και υγείας στους χώρους εργασίας.

Αξίζει να σημειωθεί ότι στις κατευθύνσεις του υπουργείου Εργασίας που αναφέραμε παραπάνω, η κατακλείδα αναφέρει: «Επισημαίνεται ότι η διάδοση του κορωνοϊού στην κοινότητα-εργασιακούς χώρους και ο περιορισμός των κρουσμάτων και της επιδημίας αποτελεί πρωτίστως θέμα Δημόσιας Υγείας. Συνεπώς, η διαχείριση των προληπτικών μέτρων πρέπει, σε κάθε περίπτωση, να ακολουθεί τις συστάσεις που εκδίδει ο Εθνικός Οργανισμός Δημόσιας Υγείας (Ε.Ο.Δ.Υ.) και οι αρμόδιοι φορείς και υπουργεία».

Από την πρώτη στιγμή της εμφάνισης της πανδημίας στην Ελλάδα, ο Εθνικός Οργανισμός Δημόσιας Υγείας (ΕΟΔΥ) τέθηκε επικεφαλής στην αντιμετώπιση του «πολέμου», με στόχο μεταξύ άλλων να παρέχει συστάσεις για την διαχείριση της πανδημίας. Ως διά μαγείας, όμως, ο επίσης αρμόδιος ελεγκτικός μηχανισμός, το Σώμα Επιθεώρησης Εργασίας και συγκεκριμένα τα αρμόδια τμήματα για την ασφάλεια και υγεία στον χώρο της εργασίας, εξαφανίστηκαν τόσο από τη δημόσια ρητορική όσο και από τους εργασιακούς χώρους. Ο αρμόδιος ελεγκτικός μηχανισμός που έχει κυρωτικές αρμοδιότητες, δηλαδή επιβολή προστίμων έως και απόφαση για κλείσιμο των επιχειρήσεων που παραβιάζουν την νομοθεσία για την ασφάλεια και την υγεία, τέθηκε σε καραντίνα.
«”Επικοινωνήσαμε με τον ΕΟΔΥ και εφαρμόσαμε τα όσα προβλέπονται», είναι η καρμπόν απάντηση των εκπροσώπων της εργοδοσίας σε παρεμβάσεις του σωματείου. Η διαδικασία που ακολουθεί κάθε εργοδότης αποτυπώνεται στα παραπάνω παραδείγματα και επιβεβαιώνει ότι καθένας κάνει ό,τι θέλει, παίρνει όποιο μέτρο θέλει έχοντας το ελεύθερο από την κυβέρνηση», αναφέρει στην ανακοίνωση του ο Σύλλογος Εμποροϋπαλλήλων Αθήνας (6). 

Στην ίδια κατεύθυνση κινείται και η ανακοίνωση του Σωματείου Εργαζομένων στις Επιχειρήσεις Παραγωγής Επισιτιστικών Προϊόντων Κεντρικής Μακεδονίας (7): «[…] η κατάσταση σε επιχειρήσεις του κλάδου έχει ξεπεράσει τα όρια. Δεν υπάρχουν ουσιαστική επίβλεψη και έλεγχος εφαρμογής των μέτρων προστασίας των εργαζομένων, τα οποία σε πάρα πολλές περιπτώσεις είναι στο όριο της τυπικότητας. Οι ελεγκτικοί μηχανισμοί, όπως η Επιθεώρηση Υγιεινής και Ασφάλειας, υπολειτουργούν και λόγω της υποστελέχωσης, ενώ τώρα είναι με προσωπικό ασφάλειας, με αποτέλεσμα να μην μπορεί να γίνει κανένας επιτόπιος έλεγχος, και η όποια παρέμβαση να περιορίζεται στις τηλεφωνικές συστάσεις».

Κλειστά σύνορα – ανοιχτά σύνορα

Ένα από τα μέτρα που έλαβαν οι κυβερνήσεις στην Ευρώπη, αλλά και η ελληνική κυβέρνηση, κατά το πρώτο κύμα της πανδημίας, είναι το κλείσιμο των συνόρων ώστε να αποφευχθεί η «εισαγωγή» κρουσμάτων από άλλες χώρες. Το γεγονός αυτό έθεσε σε καραντίνα μια από τις βασικές αρχές της ΕΕ, την ελεύθερη διακίνηση του εργατικού δυναμικού εντός της ευρωπαϊκής επικράτειας. Οι επιπτώσεις αυτού του μέτρου φάνηκαν κυρίως στον αγροτοδιατροφικό τομέα, όπου οι μετανάστες εργάτες γης αποτελούν το κατεξοχήν διασυνοριακό φθηνό εργατικό δυναμικό στις ανοιχτές εκμεταλλεύσεις της Ευρώπης.

Στην Ελλάδα, η απόφαση για τον κλείσιμο των συνόρων συνοδεύτηκε από την αναστολή (8) της υποδοχής του κοινού στις Διευθύνσεις και τα Τμήματα Αλλοδαπών και Μετανάστευσης των Αποκεντρωμένων Διοικήσεων της χώρας, αρμόδιες υπηρεσίες για την παραλαβή αιτημάτων για μετάκληση πολιτών τρίτων χωρών για εποχική απασχόληση στον αγροτικό τομέα, αλλά και για την έκδοση σχετικών αδειών διαμονής για εργασία. Το γεγονός αυτό άφησε τις αγροτικές εκμεταλλεύσεις χωρίς τα εργατικά χέρια των μεταναστών.
«[…] οι παραγωγοί κερασιών, βερίκοκων και ροδάκινων σε Πέλλα, Ημαθία, Κατερίνη και Φλώρινα είναι σε απόγνωση, καθώς το κλείσιμο των συνόρων δημιουργεί αδυναμία ανεύρεσης εργατών γης για τις συγκομιδές, κι όχι μόνο, καθώς αυτήν την εποχή πρέπει να γίνουν τα σχετικά αραιώματα στα δέντρα […]» αναφέρει σχετικό ρεπορτάζ (9).
Οι πιέσεις των παραγωγών οδήγησαν στη θεσμοθέτηση ειδικής διαδικασίας, κατά παρέκκλιση της ισχύουσας. Η διαδικασία αυτή θεσμίστηκε με σχετική ΠΝΠ, από τον υπουργό Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων (10), κ. Βορίδη. Τη στιγμή που έκλεισαν οι πόρτες των κέντρων κράτησης των προσφύγων «για λόγους δημόσιας υγείας», αυτή η κατά παρέκκλιση «απλοποιημένη» διαδικασία άνοιξε τα σύνορα για την είσοδο των εργατών γης, χωρίς κανέναν υγειονομικό έλεγχο και τεστ στα σύνορα.

Τα κρούσματα στους αγρότες και στους εργάτες γης, τόσο στα χωράφια όσο και στους χώρους μεταποίησης των αγροτικών προϊόντων, άρχισαν να πληθαίνουν από το καλοκαίρι που ξεκίνησε η συγκομιδή πολλών αγροτικών προϊόντων, κυρίως στη Βόρεια Ελλάδα (11), αλλά και σε άλλες περιφέρειες όπως η Πελοπόννησος (12) και η Κρήτη (13), λόγω της συγκομιδής της ελιάς (14). Οι πολύ άσχημες συνθήκες εργασίας, κυρίως των Μπαγκλαντεσιανών και Αφγανών εργατών γης, οι συνθήκες διαβίωσής τους αλλά και η διαχρονική απουσία των ελεγκτικών μηχανισμών οδήγησαν σε μαζικά κρούσματα και σε αυτούς τους χώρους εργασίας.
Η κυβέρνηση στον «διαρκή πόλεμο κατά της πανδημίας» αποφάσισε ότι ο πολίτης και οι εργαζόμενοι/ες είναι υπεύθυνοι, ενώ το κράτος και ο εργοδότης είναι ανεύθυνοι. Τελευταία πράξη αυτής της αυθαίρετης και ταυτόχρονα αυταρχικής πολιτικής είναι η θεσμοθέτηση, για πρώτη φορά στην ιστορία του ελεγκτικού μηχανισμού του Σώματος Επιθεώρησης Εργασίας, προστίμου σε βάρος των εργαζομένων που δεν τηρούν τα μέτρα προστασίας για την αντιμετώπιση της πανδημίας.
Σε περιόδους κρίσης, η παρέκκλιση από τη συνταγματική νομιμότητα και το κράτος δικαίου έχει πάντα δύο όψεις: την κατά παρέκκλιση περιστολή των δικαιωμάτων και ελευθεριών των εργαζομένων και την κατά παρέκκλιση «απελευθέρωση» της αυθαιρεσίας των εργοδοτών και επιχειρηματιών.

1) Καταγράφηκαν 67 κρούσματα μόλυνσης από COVID-19 μεταξύ των εργαζομένων
(2) https://www.kathimerini.gr/society/1091563/koronoios-epikindynoi-ergasiakoi-choroi/
(3) https://www.in.gr/2020/10/02/greece/koronaios-114-krousmata-se-konservopoiia-stin-pella/
(4) https://sea1891.gr/blog/2020/08/28/anak-krousmata-emporio/
(5) https://www.ypakp.gr/uploads/files/3501.pdf
(6) https://www.rizospastis.gr/story.do?id=10909211
(7) http://trofimapota.gr/index.php/anakoinoseis/anakoinoseis-somateion/1101-deltio-typou-somateiou-ergazomenon-stis-epixeiriseis-paragogis-episitistikon-proio
(8) Άρθρο 15,ΠΝΠ 11.03.2020 (ΦΕΚ Α’55)
(9) https://www.reporter.gr/Eidhseis/Epicheirhseis/farms/428809-Elleimma-ergatwn-ghs-fernei-o-koronoios%E2%80%93Kindynos-gia-th-sygkomidh-froytwn
(10) ΦΕΚ Α΄90/01-05-2020 δημοσιεύθηκε Πράξη Νομοθετικού Περιεχομένου, η οποία κυρώθηκε με το ν. 4690/2020 (ΦΕΚ Α΄104/30-5-2020) και ειδικότερα με τις διατάξεις του άρθρου 42 του Μέρους Θ΄ του εν λόγω νόμου θεσμοθετήθηκαν ρυθμίσεις αναφορικά με τη μετάκληση πολιτών τρίτων χωρών για απασχόληση σε αγροτικές εργασίες ως εξής :
«1. Εργοδότης, ο οποίος επιθυμεί να προσλάβει πολίτη τρίτης χώρας, που απαλλάσσεται από τη υποχρέωση θεώρησης εισόδου, σύμφωνα με την παρ. 4 του άρθρου 5 του ν.4251/2014 (Α΄80) δύναται να υποβάλλει, μέχρι τις 30 Ιουνίου, κατά παρέκκλιση της κείμενης νομοθεσίας, αίτηση στην αρμόδια υπηρεσία Αλλοδαπών και Μετανάστευσης της Αποκεντρωμένης Διοίκησης του τόπου διαμονής του, προκειμένου να τον μετακαλέσει για απασχόληση στην εποχιακή αγροτική οικονομία. Η αίτηση στην οποία αναγράφονται τα στοιχεία και η ιθαγένεια του προς απασχόληση πολίτη τρίτης χώρα, αποστέλλεται είτε μέσω υπηρεσίας ταχυμεταφοράς, είτε μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου (…)».
(11) https://www.euro2day.gr/news/economy/article/2056355/pos-oi-ergates-ghs-ayxhsan-th-d
(12) https://www.agrotypos.gr/thesmoi/dimosia-dioikisi-politiki/synagermos-se-lakonia-gia-krousmata-covid-19-se-ergates-gis-ti
(13) www.agro24.gr/agrotika/agrotiki-epikairotita/elliniki-epikairotita/ennea-ergates-gis-vrethikan-thetikoi-ston
)14) https://www.efsyn.gr/ellada/koinonia/261730_synagermos-gia-toys-ergates-gis

Πηγή: commune.org.gr

του Χρήστου Βαλλιάνου

Το κορυφαίο γεγονός της σύγχρονης Ελληνικής Ιστορίας, η Ελληνική Επανάσταση, είναι επίσης το γεγονός που αποτέλεσε αντικείμενο πληθώρας ιστορικών-θεωρητικών μελετών και ερμηνειών, αλλά ταυτόχρονα, το ιστορικό γεγονός που υπέστη την πιο βάναυση παραποίηση της πραγματικότητας από τη μεριά του επίσημου κράτους – και όχι μόνο. Για την κυρίαρχη ιστοριογραφία, που κωδικοποίησε η σχολή Παπαρηγόπουλου, το 1821 ήταν μια κορυφαία όντως στιγμή στην τρισχιλιετή ιστορική διαδρομή του ελληνικού έθνους, αφού επιβεβαίωσε την ίδια τη διάρκεια και συνέχεια αυτής της διαδρομής, και προέκυψε ως εκδήλωση του «διακαούς πόθου του γένους» για την ανεξαρτησία και τον αυτοκαθορισμό του. Μάλιστα, κατά μια προγενέστερη προσέγγιση αυτής του Παπαρηγόπουλου, η Ελληνική Επανάσταση αποδείκνυε ότι οι Έλληνες διατήρησαν την εθνική τους συνείδηση παρά το ότι ο ελλαδικός χώρος οργώθηκε επί χίλια πεντακόσια χρόνια από κάθε είδους επιδρομές αλλοεθνών εισβολέων και κατακτητών, και την κατάλληλη στιγμή διεκδίκησαν το όραμα της «παλιγγενεσίας».

Για τους εκπροσώπους μιας περισσότερο εκχυδαϊσμένης εκδοχής της Ιστορίας, μιας εκδοχής που άνθησε ιδιαίτερα στη μετεμφυλιακή περίοδο μέχρι την Μεταπολίτευση και αποτέλεσε «σημαία» της ακροδεξιάς εθνικοφροσύνης, των σχολικών εγχειριδίων και των στρατιωτικών παρελάσεων, η Ελληνική Επανάσταση ήταν η ζωντανή έκφραση του ανυπότακτου χαρακτήρα της ελληνικής ψυχής (εξ ου και τα κλισέ του τύπου «Έλληνας και κομμουνισμός είναι έννοιες ασύμβατες»…), αλλά και της ιδιαίτερης «πολεμικής αρετής των Ελλήνων», που υμνήθηκε εκείνα τα χρόνια με τον πλέον επίσημο τρόπο.

Στο πλαίσιο ενός τέτοιου αφηγήματος, η Ελληνική Επανάσταση έχανε μεγάλο μέρος της αξίας της, αφού δεν θα μπορούσε να θεωρείται η γενέθλια πράξη του νεοελληνικού έθνους που ολοκληρώθηκε με τη διεκδίκηση και κατάκτηση της αντίστοιχης κρατικής οντότητας, στον βαθμό που το έθνος υπήρχε από την εποχή του Ομήρου. Αυτό όμως ήταν το αναγκαίο τίμημα προκειμένου να είναι δυνατόν να εορτάζονται/μνημονεύονται, έστω και υπό μορφή παρωδίας, ως σταθμοί της Ιστορίας του Έθνους, η Ναυμαχία της Σαλαμίνας , η Άλωση της Πόλης κ.λπ.

Είναι σαφές ότι μια τέτοια εθνικιστική πρόσληψη της Ελληνικής Επανάστασης, όπου η εθνική διάσταση επισκιάζει και εκμηδενίζει κάθε κοινωνική ή άλλη διάσταση, είναι απόλυτα συμβατή με τη λειτουργία του έθνους σαν ενιαίας και διιστορικής οντότητας υπέρτερης των όποιων κοινωνικών, ταξικών ή φυλετικών αντιθέσεων εκδηλώνονται στους κόλπους της. Η οντότητα αυτή διασφαλίζει την ενότητα και τη συνοχή του κοινωνικού σώματος υπό την ηγεμονία της αστικής τάξης, ή διαφορετικά, διασφαλίζει ότι μέσω της ιδεολογικής και πολιτικής κυριαρχίας του κεφαλαίου, τα συμφέροντα της άρχουσας αστικής τάξης αποκτούν μια καθολική εγκυρότητα και λειτουργούν σαν συμφέροντα του σύνολου έθνους (1).

Η εργαλειακή χρήση της ιστορίας της Ελληνικής Επανάστασης έφτασε στο απόγειό της κατά τη μεταπολεμική περίοδο, όταν ο αναβαθμισμένος ρόλος του στρατιωτικού μηχανισμού- εγγυητή της «εθνικής ασφάλειας» απαίτησε την αντίστοιχη αναβάθμιση του ρόλου των στρατιωτικών-οπλαρχηγών του 1821, κυρίως εις βάρος των πολιτικών στελεχών της Επανάστασης. Είναι χαρακτηριστικό ότι η παρουσίαση των πρώτων σαν αγνών αγωνιστών με τα πλέον πατριωτικά αισθήματα και των δεύτερων σαν δολοπλόκων και διεφθαρμένων, υπαίτιων των δύο εμφυλίων σπαραγμών στη διάρκεια της Επανάστασης, απέκτησε τέτοια αυταπόδεικτη πειθώ ώστε να κυριαρχήσει ακόμα και σε μεγάλο μέρος της κατά τα άλλα «δημοκρατικής» ή αριστερής κοινής γνώμης (2).

Η Επιτροπή για τους εορτασμούς των 200 χρόνων

Βεβαίως, η τελείως στρεβλή εικόνα της Ελληνικής Επανάστασης, μέχρι σημείου πλήρους αντιστροφής της πραγματικότητας, μέσω των σχολικών εγχειριδίων και του επίσημου κρατικού λόγου, ελάχιστα άλλαξε στη διάρκεια των 20 χρόνων κεντροαριστερών κυβερνήσεων. Οι όποιες απόπειρες απάλειψης ακόμα και των πλέον χρεοκοπημένων εθνικών μύθων του 1821 όπως το κρυφό σχολειό και η Αγία Λαύρα, συνάντησαν τη βίαιη αντίδραση του βαθέος κράτους και βεβαίως της παντοδύναμης Εκκλησίας. Γι’ αυτό και δικαιολογημένα, η συγκρότηση της Επιτροπής για τον εορτασμό της 200ής επετείου από την Επανάσταση του 1821, με βασική αποστολή την οργάνωση δικτύου ερευνών, συνεδρίων, εκθέσεων και λοιπών εκδηλώσεων που θα στόχευαν στην ανάδειξη του περιεχομένου της και της σφραγίδας που αυτή έθεσε στην εξέλιξη του νεοελληνικού κράτους, δεν καλλιέργησε ιδιαίτερες προσδοκίες. Η μάλλον ελάχιστα δημοφιλής εικόνα της προέδρου της Επιτροπής Γιάννας Αγγελοπούλου, ενίσχυσε τη γενικότερη επιφυλακτικότητα απέναντί της.

Είναι αλήθεια ότι η ανακοίνωση της σύνθεσης της Επιτροπής, στην οποία δέχτηκαν να συμμετάσχουν και κάποιοι αναγνωρισμένου κύρους πανεπιστημιακοί καθηγητές, καλλιέργησε κάποιες ελπίδες ότι η Επιτροπή μπορεί αν μη τι άλλο να ταράξει τα επί δεκαετίες λιμνάζοντα νερά. Ιδιαίτερα θετική ήταν από αυτή την άποψη η αίσθηση που δημιούργησε μια από τις πρώτες ανακοινώσεις της Επιτροπής, η οποία όριζε τους άξονες δράσης της Επιτροπής Ελλάδα 2021. Αντικείμενο του πρώτου άξονα, σύμφωνα με την ανακοίνωση, είναι «η καλύτερη κατανόηση της Επανάστασης του 1821, η ανάδειξη της παγκόσμιας σημασίας της, η σχέση της με τις άλλες επαναστάσεις που εκδηλώθηκαν την ίδια περίοδο, το πώς επηρέασε τον υπόλοιπο κόσμο αλλά και το πώς επηρεάστηκε από αυτόν» (3).

Οι «άλλες επαναστάσεις που εκδηλώθηκαν την ίδια περίοδο» είναι βεβαίως η Γαλλική, και κατά δεύτερο λόγο η Αμερικανική. Η συσχέτιση είναι καίριας σημασίας, γιατί με τον τρόπο αυτό αποσυνδέεται η Ελληνική Επανάσταση με κάποιο υποθετικό διαχρονικό πόθο για «ελευθερία ή θάνατο», και αντίστοιχα συνδέεται με τις συγκεκριμένες ιστορικές και κοινωνικές συνθήκες που την εξέθρεψαν, με τον ίδιο τρόπο που εξέθρεψαν τις άλλες επαναστάσεις της εποχής. Δεν είναι παρά μια υπόδειξη, ωστόσο είναι η μόνη υπόδειξη που μπορεί να οδηγήσει σε μια γόνιμη μελέτη της Ελληνικής Επανάστασης. Με την υπόδειξη της συσχέτισης με τη Γαλλική Επανάσταση, γίνεται αποδεκτός ο αστικός χαρακτήρας των δυνάμεων που προετοίμασαν και πρωτοστάτησαν στην Επανάσταση, και κατά συνέπεια, ο χαρακτήρας του κράτους που προέκυψε από την Επανάσταση. Πράγματα καθόλου αυτονόητα, όχι μόνο για τη φιλελεύθερη αστική ιστοριογραφία, για την οποία η μοναδική διαχωριστική γραμμή είναι αυτή μεταξύ Ελλήνων και κάποιου α-εθνικού κατακτητή (4), αλλά και για μια ορισμένη αριστερή ιστοριογραφία: δεν είναι λίγοι αυτοί που ακόμα και σήμερα υιοθετούν την «αριστερή» ανάλυση του Γ. Ζεύγου που, στη γραμμή του Ν. Ζαχαριάδη, σύμφωνα με την οποία η ελληνική αστική τάξη ήταν εξ αρχής «αντιδραστική», είχε συμπεράνει, το 1933-4, ότι η αστική τάξη ήταν απούσα από τον ξεσηκωμό του 1821, ο οποίος ήταν έργο αποκλειστικά των «λαϊκών μαζών» (5).

To εντυπωσιακό εδώ είναι ότι στην Αμερικανική Επανάσταση ως πηγή έμπνευσης της Ελληνικής είχε αναφερθεί φέτος (29/9) και ο ίδιος ο Κ. Μητσοτάκης κατά την υποδοχή του Αμερικανού υπουργού Εξωτερικών στη Σούδα (6), εισπράττοντας την καθολική ειρωνεία (7).

Είναι γεγονός ότι η συνέχεια ήταν κάθε άλλο παρά ανάλογη αυτής της υπαινικτικής υπόδειξης. Για τους περισσότερους καθηγητές-μέλη της Επιτροπής επιφυλάσσεται ο μάλλον διακοσμητικός ρόλος της πλαισίωσης των δημόσιων σχέσεων της προέδρου της. Κάποιοι παραιτήθηκαν σιωπηρά, κάποιοι άλλοι, όπως η Μαρία Ευθυμίου του ΕΚΠΑ, δημόσια. Το πρώτο δείγμα γραφής της Επιτροπής, το βιντεοκλίπ της επετείου των 200 χρόνων με τον σαββοπουλικό τίτλο «Ας κρατήσουν οι χοροί» (8) δεν αφήνει πολλά περιθώρια για παρερμηνείες: ο νεοορθόδοξης έμπνευσης στίχος-ύμνος στις «Κοινότητες των Ελλήνων», το Καλλιμάρμαρο, ένας χώρος που ιστορικά έχει συνδεθεί με τους εθνικούς εορτασμούς της της Πολεμικής Αρετής των Ελλήνων (αλλά και με κάθε είδους φιέστες) την εποχή της χούντας, η αντίστοιχη αισθητική του βιντεοκλίπ συνολικά, όλα αυτά παραπέμπουν στο γνωστό εθνικιστικό πρότυπο του ανάδελφου (Χ. Σαρτζετάκης), φυλετικά και θρησκευτικά ομοιογενούς έθνους που εμπνέεται από το ένδοξο παρελθόν του και πορεύεται προς ένα εξίσου φωτεινό μέλλον. Παραπέμπουν δηλαδή σ’ ένα συντηρητικό ελληνορθόδοξο πρότυπο που δεν έχει καμιά σχέση με τη σημερινή ελληνική πραγματικότητα της βαθιάς και πολύπλευρης κρίσης, της καθημαγμένης από τις μνημονιακές πολιτικές κοινωνίας, της έντονης κοινωνικής πόλωσης και της αποδιάρθρωσης της κοινωνικής συνοχής, μιας χώρας που έχει πάψει προ πολλού να είναι φυλετικά, θρησκευτικά και πολιτισμικά ομοιογενής, μιας χώρας την οποία ο κυρίαρχος νεοφιλελευθερισμός έχει κατακερματίσει σε εκατομμύρια ατομικότητες, και όπου το κυρίαρχο όραμα των νέων ανθρώπων είναι (και πολύ λογικά) η αναζήτηση μιας επαγγελματικής καριέρας οπουδήποτε στο εξωτερικό. Αυτή τη ζοφερή πραγματικότητα προσπαθεί να συγκαλύψει και τελικά να εξωραΐσει το ελληνο-ορθόδοξης κοπής βιντεοκλίπ, αλλά και η ίδια η Επιτροπή Ελλάδα 2021, ως μέρος της συνολικής κυβερνητικής αντίληψης και πολιτικής.

Μεταξύ ευπώλητου brand και εθνικισμού

Ο ισχυρισμός αυτός δεν συνιστά καθόλου κάποια αυθαίρετη γενίκευση. Ο Έλληνας πρωθυπουργός, που μπορεί να κατηγορηθεί για πολλά, όχι όμως για το ότι «μασάει» τα λόγια του, είχε μιλήσει για την ανάγκη ενός rebranding της Ελλάδας, ήδη πριν από τις εκλογές του 2019. Παράλληλα με την ορκωμοσία της κυβέρνησης της ΝΔ, ο Κ. Μητσοτάκης προσέλαβε ως Chief creator officer τον επικεφαλής του Δημιουργικού Εργαστηρίου (Creative Lab) της Google σε Ευρώπη, Μέση Ανατολή και Αφρική, και βραβευμένο πρώην συνεργάτη της Apple, της NASA, του ΟΗΕ και της UNICEF (9), Στηβ Βρανάκη, ο οποίος κλήθηκε να συμβάλει συμβουλευτικά, σε συνεργασία με το υπουργείο Εξωτερικών, στο rebranding της χώρας στο εξωτερικό, δηλ. στην απαλλαγή της χώρας από την δημόσια εικόνα μιας παρακμάζουσας μνημονιακής κοινωνίας, εικόνα ελάχιστα ελκυστική στους ξένους επενδυτές, και που γι’ αυτό ακριβώς πρέπει να αλλάξει.

Συμπερασματικά: Το ζητούμενο για την Κυβέρνηση της ΝΔ δεν είναι ο αναστοχασμός της Ιστορίας της Ελληνικής Επανάστασης και η κάθαρσή της από τους εθνικούς μύθους που έχουν τη δύναμη να επιβιώνουν επί δύο αιώνες και πλέον. Άλλωστε, ο ίδιος ο σημερινός πρωθυπουργός ήταν αυτός που σε ανύποπτο χρόνο δεν είχε κανέναν ενδοιασμό να εκφραστεί απαξιωτικά απέναντι σε τέτοιου είδους εγχειρήματα με εκείνο το αποστομωτικό «τι τον ενδιαφέρουν το σημερινό νέο τι έγινε και πώς σκοτώθηκε ο Λαμπράκης πριν από 60 χρόνια». Το ζητούμενο για τη σημερινή κυβέρνηση είναι το rebranding ως προϋπόθεση για την αλλαγή της πραγματικής εικόνας της χώρας ή ενδεχομένως και ως αυτοσκοπός.

Αυτόν τον δημόσια διακηρυγμένο στόχο (10) καλείται να υπηρετήσει σε τελευταία ανάλυση και η Επιτροπή Eλλάδα 2021, με την ικανότατη στις δημόσιες σχέσεις και τις διεθνείς γνωριμίες υψηλών προσώπων πρόεδρό της. Γι’ αυτό και ο δεύτερος άξονας των δράσεών της, όπως δηλώνεται στην επίσημη ιστοσελίδα της, είναι η «ανάδειξη των δυναμικών στοιχείων της σημερινής ελληνικής κοινωνίας, μέσα από τη δημιουργικότητα και τις δράσεις ομάδων, ατόμων, φορέων, οργανισμών ΤΑ […]».

Πρόκειται βέβαια για τη νεοφιλελεύθερη φαντασίωση μιας κοινωνίας που «προοδεύει» μακριά από κοινωνικές αντιθέσεις και συγκρούσεις, χάρη στα «δυναμικά στοιχεία της και το καινοτόμο πνεύμα κάποιων ατόμων, ομάδων» και, τελικά, κάποιων επιχειρηματιών. Γι’ αυτό και δεν χρειάζεται να προσφύγει στον παλιομοδίτικο εθνικισμό της εξύμνησης της ανδρείας και των νικηφόρων μαχών των Ελλήνων ανά τους αιώνες, τον εθνικισμό δηλαδή που αντανακλούν οι εικόνες που προβλήθηκαν στο κτήριο της Βουλής την ημέρα των Ενόπλων Δυνάμεων, ούτε καν στη μονότονη υπόμνηση της «τρισχιλιετούς ιστορικής συνέχειας του έθνους». Αυτό ωστόσο δεν αναιρεί τον χαρακτήρα του όλου εγχειρήματος. Η Ιστορία και οι ιστορικοί για μια ακόμα φορά συμμετέχουν στο κάδρο σαν θεραπαινίδες μιας ορισμένης κρατικής νεοφιλελεύθερης πολιτικής.

(1) Γ. Μηλιός, Εξουσία, έθνος, εθνικισμός, http://users.ntua.gr/jmilios/Kokkino_Ethnikismos_Milios.pdf
(2) Για το πώς προσέγγισε η παραδοσιακή αριστερή ιστοριογραφία (από τον ύστερο Κορδάτο μέχρι τον Δ. Φωτιάδη και τον Τ. Βουρνά) την περίπτωση του Α. Μαυροκορδάτου, βλ. Χρήστος Λούκος, «Οι “τύχες” του Αλέξανδρου Μαυροκορδάτου στη νεοελληνική συνείδηση», στο Η Επανάσταση του 1821. Μελέτες στη μνήμη της Δέσποινας Θεμελή-Κατηφόρη, Εταιρεία Μελέτης Νέου Ελληνισμού 1994, σσ. 93-106.
(3) Το 1821 στην Ελλάδα και τον Κόσμο. https://www.greece2021.gr/oi-4-aksones/1821-psifida-stin-istoria.html
(4) «Tα κοινωνικά ζητήματα παύουν εκεί που αρχίζουν τα όρια της εθνικής οντότητος», επομένως «το να (…) ονομάζει [κανείς] τον αγώνα του Εικοσιένα “αστικήν επανάσταση” (…) είναι βέβαια ασυγχώρητο» (A. Πουλημένος, Ο Νουμάς, στο Ρένα Σταυρίδη-Πατρικίου [επιμ.], Δημοτικισμός και κοινωνικό πρόβλημα, Αθήνα, Ερμής, 1976: 180).
(5) Αξίζει εδώ να σημειωθεί ότι η άποψη ότι η Επανάσταση του 1821 ήταν έργο των λαϊκών μαζών εισάγει από το παράθυρο τη θεωρία της συνέχειας του Ελληνισμού, αφού αποδέχεται ότι οι λαϊκές μάζες είχαν διαμορφώσει εθνική συνείδηση χωρίς κάτι τέτοιο να προκύπτει ως αποτέλεσμα της εμπέδωσης νέων κοινωνικών σχέσεων…
(6) https://primeminister.gr/2020/09/29/24887
(7) Και βέβαια, αν η Ελληνική Επανάσταση ήταν μια αστική Επανάσταση συγγενής με τη Γαλλική, πολύ δύσκολα θα μπορούσε κανείς να υποστηρίξει αναλύσεις που συμπεραίνουν ότι η Ελλάδα εκατό χρόνια μετά το 1821 παραμένει μια «καθυστερημένη χώρα», «προτεκτοράτο της Αγγλίας», ελεγχόμενο από τους «αστοτσιφλικάδες, τοποτηρητές και εντολοδόχους του ξένου κεφαλαίου» (Γ. Κορδάτος, Η κοινωνική σημασία της Ελληνικής Επαναστάσεως, Επικαιρότητα, 1972). Η επί δεκαετίες υπαγωγή της ιστορικής ανάλυσης στις «προτεραιότητες» της συγκυρίας από τη μεριά των αριστερών – μαρξιστικών προσεγγίσεων, οδήγησε αυτές τις τελευταίες σε ανεπίλυτες αντιφάσεις.
(8) https://www.greece2021.gr/as-kratisoun-oi-xoroi
(9) Οι πληροφορίες σχετικά με το βιογραφικό του Στηβ Βρανάκη προέρχονται από το καθ’ υπαγόρευσιν δημοσίευμα της εφημερίδας Παραπολιτικά της 7/12/2019 με τίτλο Οι Έλληνες πνευματικοί άνθρωποι στο πλευρό της Κυβέρνησης Μητσοτάκη. https://www.parapolitika.gr/stories/article/1027700/i-ellada-tou-pneumatos-sto-pleuro-tou-mitsotaki/
(10) Τη σύνδεση μεταξύ του έργου της Επιτροπής Ελλάδα 2021 και του rebranding της χώρας δεν την ανακαλύψαμε εμείς: την παρουσιάζει ο ίδιος ο πρωθυπουργός σε συνέντευξή του στην Καθημερινή στις 30/6/2019:
«Έχει ήδη γίνει προεργασία από το επιτελείο μου και στόχος μας είναι το 2021 να είναι μια χρονιά γιορτής για όλο τον ελληνισμό. Θα διοργανωθούν εκδηλώσεις όχι μόνον στην Ελλάδα αλλά και στο εξωτερικό με κεντρικό στόχο να ξανασυστήσουμε μια αναγεννημένη και φωτεινή Ελλάδα σε όλον τον κόσμο».
Ο κ. Μητσοτάκης μπορεί να μην το έχει ανακοινώσει μέχρι σήμερα, αλλά δίνει πολύ μεγάλη σημασία σε αυτό το πρότζεκτ, καθώς πιστεύει ότι το 2021 θα είναι χρονιά-σταθμός για την Ελλάδα και την ευρύτερη περιοχή. Και, όπως λέει, το φθινόπωρο θα γίνει μια ειδική εκδήλωση για να παρουσιαστούν οι προτάσεις της εθνικής επιτροπής για το 2021 και το «rebranding της Ελλάδας». Ο ίδιος φαίνεται να έχει κατά νου το rebranding που έκανε στη Ν.Δ. και πιστεύει ότι «σήμερα και η χώρα δείχνει ότι είναι έτοιμη για κάτι αντίστοιχο: να αλλάξει πίστα». (https://www.kathimerini.gr/politics/1031404/kyriakos-mitsotakis-stin-k-to-2021-tha-xanasystisoyme-tin-ellada/)

Πηγή: commune.org.gr