Το κεντρικό πολιτικό άρθρο της εφημερίδας «Κόκκινο Νήμα» Νο11 που κυκλοφορεί.

Του Πάνου Κοσμά

Επείγουσα ανάγκη ο εντοπισµός των αιτίων της δεινής ήττας της Αριστεράς και η διόρθωσή τους και η ανασυγκρότηση του κινήµατος αντίστασης

«Το ότι πολύ μεγάλος αριθμός μισθωτών και συνταξιούχων δεν πληρώνει ούτε ένα ευρώ  φόρο εισοδήματος, έχει σαν αποτέλεσμα οι φορολογούμενοι με μεσαία εισοδήματα να εξοντώνονται φορολογικά με πολύ υψηλούς ονομαστικούς φορολογικούς συντελεστές. Αυτό με τη σειρά του δημιουργεί στρεβλώσεις, όπως κίνητρο για φοροδιαφυγή και αντικίνητρα για περισσότερη εργασία η οποία ευνοεί την ανάπτυξη».

Αυτά έγραφε άρθρο στη νεοφιλελεύθερη «Ακρόπολη» της ιντερνετικής πληροφόρησης, το capital.gr, το οποίο γράφτηκε για να υπερασπιστεί την… αδίκως καταργηθείσα ρύθµιση για τη µείωση του αφορολόγητου. ∆εν υπάρχει πιο απλή και εύγλωττη περιγραφή του ταξικού πυρήνα του προγράµµατος της Ν∆: στήριξη της µεγάλης και της ευκατάστατης µεσαίας τάξης µε ταυτόχρονη σύνθλιψη των φτωχών εργαζόµενων, των άνεργων, των συνταξιούχων. Και µε λίγα λόγια, να επανέλθει στην εξουσία το ταξικό µπλοκ του «Ναι» στο δηµοψήφισµα του 2015, µε ένα ρεβανσιστικό πρόγραµµα κατά των δικαιωµάτων (όσων έχουν αποµείνει) των εργαζόµενων τάξεων και των φτωχών. Αυτό είναι το νόηµα της «ανάπτυξης» που επαγγέλλεται ο Κυριάκος Μητσοτάκης.

Ν∆: εντολοδόχος του ρεβανσισµού της άρχουσας τάξης

Σε ένα τέτοιο πρόγραμμα βλέπουν τη «σωτηρία» τους οι εφοπλιστές και οι βιομήχανοι που προσβλέπουν σε μια α λα Τραμπ γενναία μείωση της φορολογίας των κερδών, σε κάθε λογής «γενναίες» επιδοτήσεις και μπόνους, σε περαιτέρω συρρίκνωση και ξεπούλημα του δημόσιου πλούτου και του δημόσιου τομέα στον ιδιωτικό, σε ένα α λα ΔΝΤ πλήρες ξεθεμελίωμα των εργασιακών δικαιωμάτων. Κοντά σε αυτούς, ο ευκατάστατος μικροαστός, μανιασμένος από τις απειλές που συσσωρεύονται στον ουρανό της ευημερίας του και έτοιμος να «απελευθερωθεί» από τους φόρους που συντηρούν τους «άχρηστους δημόσιους υπαλλήλους», τους «εκ συστήματος τρόφιμους του ταμείου ανεργίας» και της ελεύθερης πρόσβασης στα νοσοκομεία, το «αντιαναπτυξιακό» περιττό βάρος της κοινωνίας – τους συνταξιούχους.

Για όλους αυτούς ο Μητσοτάκης είναι ο άνθρωπός τους, ο «οδοστρωτήρας» που έρχεται να σαρώσει όλα τα εμπόδια που φράζουν το δρόμο μιας τέτοιας «ανάπτυξης», αυτός που θα δώσει τη χαριστική βολή στην τρισκατάρατη Μεταπολίτευση, που -κακή τη τύχη- συσσώρευσε τόσα «αντιαναπτυξιακά βάρη» στις πλάτες των πρωταγωνιστών της «ανάπτυξης», δηλαδή του μεσαίου και μεγάλου κεφαλαίου, με τη μορφή δικαιωμάτων και κατακτήσεων των εργαζόμενων τάξεων.            

Οι ιδεολογικοί μπράβοι του συστήματος σκούζουν στα τηλεπαράθυρα και χύνουν τόνους μελάνι για να διεκτραγωδήσουν τα κακά της Μεταπολίτευσης, χυδαιολογούν κατά των δικαιωμάτων των «περιττών» -και… αντιαναπτυξιακών βεβαίως βεβαίως- «περιττών πληθυσμών» που συσσωρεύει σε καλπάζοντα ποσοστά η ακραία λιτότητα και κάθε λογής αδύναμους, τραμπουκίζουν την Αριστερά και τις ιδέες της.

Είναι οι πολλά και αλληλοσυμπληρούμενες διαστάσεις ενός ιστορικού ρεβανσισμού που διατρέχει σαν ισχυρό ρίγος τη ραχοκοκαλιά της άρχουσας τάξης και του συνασπισμού εξουσίας που συγκροτεί με τα ευκατάστατα μεσαία στρώματα.

Αυτός ο ρεβανσισμός έχει καθολικό ταξικό χαρακτήρα: προγραμματικό, πολιτικό, ιδεολογικό. Απορρέει από τη γενικευμένη ανασφάλεια του κεφαλαίου, που μεταξύ δύο κρίσεων θέλει πιο στιβαρές εγγυήσεις για το παρόν και το μέλλον της κερδοφορίας του και σαρωτικές «μεταρρυθμίσεις» με το «μαχαίρι στο κόκαλο». Ο ελληνικός καπιταλισμός παραμένει κατ’ ουσίαν χρεοκοπημένος, απλώς το δυσθεώρητο κρατικό χρέος (που υπερίπταται στο 180% του ΑΕΠ) είναι κατά διεθνή συνθήκη «βιώσιμο», δηλαδή εξυπηρετήσιμο, υπό το δαμόκλειο όρο των υπερπλεονασμάτων 3,5% μέχρι το 2022 και 2,2% από κει και πέρα μέχρι το 2060! Χρειάζεται λοιπόν ωμές διαχειρίσεις. Δεν πιστεύει στην επάνοδο της «κανονικότητας», αλλά προετοιμάζεται για μια περίοδο «πολεμικού καπιταλισμού». Με τη σειρά του, αυτός δεν έχει μόνο προγραμματικά χαρακτηριστικά, αλλά θα συνοδεύεται και από προληπτική καταστολή σε όλη την κλίμακα: πολιτική και ιδεολογική παλινδρόμηση στο κράτος καταστολής του «νόμου και της τάξης», ιδεολογικός τραμπουκισμός της Αριστεράς και των ιδεών της, κρατική και θεσμική σκλήρυνση, επιστροφή στις ανάξιες «αξίες» του «πατρίς, θρησκεία, οικογένεια».

Ακροδεξιά: εν αναµονή πιο «λειτουργικού» πολιτικού ρόλου

Και η άκρα δεξιά; Η Χ.Α.; Τι εκπροσωπούν; Τις εν αναμονή ακόμη πιο ωμές διαχειρίσεις – αν και όταν αυτές απαιτηθούν. Ο νεοφιλελεύθερος κοινωνικός δαρβινισμός της ΝΔ εφάπτεται, αν δεν αλληλοεισχωρεί, με τη ναζιστική θεωρία του «Καιάδα»: η εξουσία υπηρετεί το κεφάλαιο, ο ανταγωνισμός γενικεύεται, κι όσοι αντέχουν είναι οι «άριστοι» που αξίζει να επιβιώσουν – οι υπόλοιποι, στον Καιάδα. Ενδιάμεσα, η μη ναζιστική άκρα δεξιά επικοινωνεί και με τους δύο. Όμως, δεν πρόκειται μόνο για το ιδεολογικό φάσμα από τη δεξιά ως το ναζισμό, αλλά για διαβαθμίσεις «μοντέλων» πολιτικής διαχείρισης. Η Λατινική Αμερική μας έδειξε με εύγλωττο τρόπο την πολιτική μηχανική που τα διέπει και τη σημασία τους. Στη Βραζιλία, τον κεντροαριστερό Λούλα διαδέχθηκε μια «συνταγματική» δεξιά τύπου Μητσοτάκη. Ωστόσο, η θητεία της ήταν βραχυχρόνια και μεταβατική: ο βραζιλιάνικος καπιταλισμός έχει άμεση ανάγκη μιας εντελώς ωμής πολιτικής διαχείρισης, την οποία η βραζιλιάνικη δεξιά ήταν αδύναμη και να την εμπνεύσει και να την επιβάλει. Ήρθε λοιπόν η ώρας του ημι-φασίστα Μπολσονάρου, ο οποίος έλαβε τεράστια και εξόφθαλμη ώθηση από το βραζιλιάνικο κεφάλαιο, το στρατό και την Εκκλησία προς την εξουσία. Στην Αργεντινή το πολιτικό εκκρεμές βρίσκεται ακόμη στο «σημείο» της ρεβανσιστικής δεξιάς. Στη Βενεζουέλα οι ανάγκες της άρχουσας τάξης και του ιμπεριαλισμού οδηγούν στην οργάνωση ανοιχτού πραξικοπήματος ενάντια στον Μαδούρο.

Παρόλο που μια τέτοια τάση εναλλαγής μοντέλων διαχείρισης μεταξύ «ήπιου» και επιθετικού «πολεμικού καπιταλισμού» έχει τα ρίσκα της για το σύστημα, είναι ενδεικτικό της «αναγκαιότητάς» τους ότι η βασική τους τυπολογία επαναλαμβάνεται σχεδόν παντού. Δεν πρέπει να έχουμε καμία αυταπάτη ότι και στην Ελλάδα έχει ενεργοποιηθεί μια τέτοια πολιτική μηχανική. Με τις ρυθμούς και σε ποιο βάθος θα παραγάγει τα αποτελέσματά της, συζητείται. Αυτό που είναι εκτός ιστορικού τόπου και χρόνου είναι η προσδοκία ή η αυταπάτη ότι εισήλθαμε σε μια περίοδο πολιτικής «κανονικότητας» με όρους δικομματικής εναλλαγής μεταξύ ΝΔ και ΣΥΡΙΖΑ. Καμία κανονικότητα δεν πρόκειται να υπάρξει, και καμία «δικομματική εναλλαγή» με τέτοιους όρους.

Ο ΣΥΡΙΖΑ: αποχωρεί αφού «τελείωσε τη δουλειά»…

Ο ΣΥΡΙΖΑ υπήρξε κόμμα του αριστερού ρεφορμισμού μέχρι και την ανάληψη της κυβερνητικής εξουσίας τον Ιανουάριο του 2015, συστηματικά και ραγδαία εκφυλιζόμενο και δεξιά μετατοπιζόμενο από το 2012 και ύστερα. Το πρώτο εξάμηνο του 2015 ήταν το εξάμηνο της «βίαιης προσαρμογής» – που εξυμνούνταν από τη δεξιά του όλα τα προηγούμενα χρόνια, αλλά έγινε εφικτή μόνο ύστερα από την αναρρίχησή του στην κυβερνητική εξουσία, με το «σουγιά στο κόκαλο και το λουρί στο σβέρκο». Ύστερα από την «κωλοτούμπα» του Ιουλίου του 2015, άρχισε η ραγδαία μνημονιακή και κεντροαριστερή εξαλλαγή του.

Ωστόσο, ο ΣΥΡΙΖΑ παραμένει ένα εκφυλισμένο ρεφορμιστικό κόμμα. Δεν έγινε ούτε πρόκειται να καταφέρει να γίνει κλασικό κόμμα του κεφαλαίου. Δεν είναι ΠΑΣΟΚ ούτε ΝΔ. Άσκησε σκληρές μνημονιακές πολιτικές, αλλά τα κόμματα δεν είναι μόνο οι πολιτικές τους όταν είναι στην κυβέρνηση. Τα κόμματα είναι οι πολιτικές τους, είναι όμως επίσης ο τρόπος που οργανώνουν την αναπαραγωγή τους μέσα από σχέσεις πολιτικής εκπροσώπησης με κοινωνικά στρώματα. Το «μεταμνημονιακό» πρόγραμμα του ΣΥΡΙΖΑ παραμένει μνημονιακό με την έννοια ότι αποδέχεται τους βασικούς πυλώνες του μνημονιακού καθεστώτος εκμετάλλευσης και στηρίζει όλη την «κοινωνική» του πολιτική στα υπερ-πλεονάσματα χωρίς να διανοείται ούτε να ψελίσει κάτι για την αμφισβήτησή τους. Παραμένει επίσης ένα πρόγραμμα αυταπατών περί ταξικής συνεργασίας: το περιβόητο win-win, στο πλαίσιο του οποίου υποτίθεται πως θα ωφεληθούν τόσο το κεφάλαιο όσο και η εργασία, αρκεί να υπάρχει μια αριστερή κυβέρνηση που θα μοιράσει δίκαια τα οφέλη. Είναι πρόγραμμα μνημονιακών δεσμεύσεων, μικροαστικών αριστερών αυταπατών και κεντροαριστερού κυβερνητικού οίστρου.

Πάνω απ’ όλα, είναι ένα πρόγραμμα μη ρεαλιστικό και ανέφικτο. Η κατάσταση του ελληνικού καπιταλισμού, και η διεθνής συγκυρία, δεν επιτρέπουν κανένα win-win, δεν επιτρέπουν συγκερασμό ταξικών συμφερόντων, δεν επιτρέπουν καν επιστροφή σε κάποια «μεταμνημονιακή κανονικότητα» που τάχα θα επιτρέψει την σταδιακή -έστω και πολύ σταδιακή και πολύ ξεθυμασμένη- «επούλωση των πληγών».

Το «νέο πρόγραμμα» του ΣΥΡΙΖΑ είναι απολύτως ενδεικτικό του αδιεξόδου των αυταπατών περί «επούλωσης των πληγών» και ταξικής εξισορρόπησης των ωφελειών της «ανάπτυξης». Τα στελέχη του παραδέχονται τώρα ότι η πολιτική φορολογικής επιβάρυνσης των μεσαίων στρωμάτων για να κρατηθούν στη ζωή με επιδοματική πολιτική τα πιο φτωχοποιημένα τμήματα της κοινωνίας ήταν μεν «υποχρεωτική» μέχρι και την «καθαρή έξοδο από τα μνημόνια», αλλά πλέον δεν είναι υποχρεωτική. Τώρα μπορούν να στηριχτούν και τα μεσαία στρώματα. Αλλά και το μεγάλο κεφάλαιο επίσης – με λελογισμένη μείωση των φορολογικών συντελεστών των κερδών. Και όλα αυτά θα γίνουν με «σεβασμό» στις δεσμεύσεις για τα υπερπλεονάσματα!

Ο Μητσοτάκης είναι σε αυτό το ζήτημα (πιο) ρεαλιστής: δεν «αντέχει η οικονομία», δηλαδή η άρχουσα τάξη, να μειώσουμε τη φορολογία για όλους, να ελαφρύνουμε όλους, χωρίς να τιναχτεί στον αέρα το πλαίσιο της «δημοσιονομικής πειθαρχίας». Ο Στουρνάρας και η Κομισιόν το διαλαλούν: ο στόχος του 3,5% το 2019 κινδυνεύει…   

Η ελληνική άρχουσα τάξη δεν αρκείται και δεν χρειάζεται το Συριζικό μίγμα μνημονιακών δεσμεύσεων, μικροαστικών αριστερών αυταπατών και κεντροαριστερού κυβερνητικού οίστρου με αιχμή την επάνοδο στην «κανονικότητα» και την «επούλωση των πληγών». Χρειάζεται «ταξικό μπούλινγκ» κατά των δυνάμεων της εργασίας και ιδεολογικο-πολιτικό τραμπουκισμό κατά της Αριστεράς και όσων «αποκλίνουν».

Ωστόσο, το σύστημα δεν θα αφήσει ανεκμετάλλευτο τον κυβερνητικό κεντροαριστερό οίστρο του ΣΥΡΙΖΑ. Θα ασκήσει ασφυκτικές πιέσεις για περαιτέρω κεντροαριστερή προσαρμογή, και ύστερα από τις εκλογές του Ιουλίου – κι η ηγεσία του ΣΥΡΙΖΑ θα παραμείνει «σοβαρή» για να ζεσταίνει τις ελπίδες για επάνοδο στην κυβερνητική εξουσία.

Ωστόσο, η βασική γραμμή των εξελίξεων θα είναι άλλη: μια πολιτική ταξικού ρεβανσισμού από τον Μητσοτάκη, με τον ΣΥΡΙΖΑ να «γλυκαίνεται» τόσο όσο να διατηρεί τις αυταπάτες του για κυβερνητική επάνοδο. Αν ο Μητσοτάκης αποτύχει, τότε δεν θα ξανάρθει η ώρα του ΣΥΡΙΖΑ αλλά η ώρα για ακόμη πιο ωμές διαχειρίσεις…     

Ο ΣΥΡΙΖΑ, αφού «τελείωσε τη δουλειά», αποχωρεί δεχόμενος τα εύσημα: Ευχαριστούμε για τις υπηρεσίες σας, αλλά δεν σας χρειαζόμαστε άλλο.      

Και τώρα;

Ο πολιτικός κύκλος που άνοιξε το 2015 κλείνει κι ένα νέο ανοίγει. Ωστόσο, αυτό συμβαίνει σε συνθήκες γενικευμένης πολιτικής και ιδεολογικής ήττας της Αριστεράς. Δεν φιλοδοξούμε εδώ να ανοίξουμε τη συζήτηση για τα αίτια αυτής της ήττας. Είναι όμως απαράγραπτος όρος για την ανασυγκρότηση μιας ταξικά μαχόμενης Αριστεράς να διεξαχθεί ουσιαστικά και με διάθεση αυτοκριτικής αυτή η συζήτηση από την επομένη κιόλας των εκλογών του Ιουνίου – όταν όλα τα «μετρήματα» θα είναι και πιο ακριβή. Ωστόσο, ύστερα από τις ευρωεκλογές η αντίδραση και στάση των περισσότερων δυνάμεων της Αριστεράς στο ζήτημα της αναζήτησης των αιτίων της ήττας είναι απογοητευτική. Δυστυχώς οι προβλέψεις μας είναι ότι αυτή η ήττα θα επαναληφθεί στις εθνικές εκλογές – και μάλιστα σε διευρυμένη κλίμακα… Ας ελπίσουμε αυτό να φέρει περισσότερη σύνεση και διάθεση αυτοκριτικής…   

Ανεξάρτητα από τις εξελίξεις σε αυτό το ζήτημα, χρειαζόμαστε ένα σχέδιο ανασυγκρότησης του κινήματος αντίστασης. Το ξετύλιγμα του ρεβανσιστικού ταξικού προγράμματος της ΝΔ κάνει την εκπόνηση ενός τέτοιου σχεδίου επείγουσα και «υπαρξιακής» σημασίας.   

Πρέπει όμως να ξεκαθαριστεί ένα θεμελιώδες ζήτημα: το ζήτημα του ενιαίου μετώπου. Το σχέδιο να «ενωθεί» (ό,τι και αν σήμαινε αυτό) σε πρώτο χρόνο η Αριστερά, για να καταφέρει σε δεύτερο χρόνο να ενώσει τις εργαζόμενες τάξεις και τον κόσμο της Αριστεράς και των κινημάτων στον αγώνα ενάντια στο σύστημα, αποδείχτηκε ότι αντιστρέφει τους όρους του προβλήματος. Όταν οργανώσεις της Αριστεράς «ενώνονται» σε μάξιμουμ πλαίσια και σε οργανωτικές μορφές «προωθημένου» πολιτικού μετώπου ή και υβριδικού κόμματος, κι ύστερα δεν μπορούν να κατέβουν μαζί σε μια διαδήλωση ή στις δημοτικές εκλογές, είναι φανερό ότι αυτή η μεθοδολογία της «ενότητας» χρεοκόπησε. Χρεοκόπησε επίσης η άλλη μεθοδολογία: κινηματισμός + κατέβασμα στις εκλογές, που θα φέρει το κρίσιμο και ζωογόνο πρώτο εκλογικό ξεπέταγμα.

Αντί γ’ αυτά, πρώτα πρέπει η Αριστερή να αποδείξει ότι μπορεί να ενωθεί και να ενώσει στις μάχες ενάντια στο σύστημα και ύστερα να δει, σε πραγματικές βάσεις και εμπειρίες μάχης, αν και πώς μπορεί να «ενωθεί» η ίδια – ή ποιοι μπορούν να ενωθούν με ποιους, και πώς. Μόνο στη βάση μιας τέτοιας αλλαγής μεθοδολογίας μπορεί να ξεκαθαρίσει το έδαφος για ανώτερης μορφής ενότητες. Μόνο με αυτή την προϋπόθεση μπορεί να επανατοποθετηθεί σε σωστές βάσεις η σχέση κόμματος – μετώπου. Κι ύστερα, να αναζωογονηθεί και η αναγκαία στρατηγική συζήτηση για τις στρατηγικές σταθερές της Αριστεράς – που έχουν ξεχαστεί μέσα στις αυταπάτες που γέννησε αυτό το μίγμα κινηματισμού – εκλογικισμού της ανοδικής περιόδου της προηγούμενης φάσης.   

Η ήττα της Αριστεράς δεν είναι μόνο βαθιά, είναι και ήττα μακροπεριόδου: ηττήθηκαν οι μέθοδοι οικοδόμησης και οργάνωσης των αντιστάσεων που κυριάρχησαν στη μακρά περίοδο από τα μέσα της δεκαετίας του ’90 μέχρι και σήμερα. Ωστόσο, καμία ουσιαστική συζήτηση δεν μπορεί να γίνει αν οι δυνάμεις της δεν δοκιμαστούν με επιτυχία στην οργάνωση των κοινωνικών αντιστάσεων. Είναι το πρώτιστο καθήκον!

Του Αλέξη Λιοσάτου

Η κατάθλιψη συνιστά συχνή ψυχική διαταραχή, η οποία χαρακτηρίζεται από εμμένουσα λύπη, απώλεια ευχαρίστησης και απώλεια του ενδιαφέροντος του πάσχοντος για την εκτέλεση των καθημερινών δραστηριοτήτων για χρονικό διάστημα μεγαλύτερο των δύο εβδομάδων.

Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας εκτιμά ότι περισσότεροι από 350 εκατομμύρια άνθρωποι παγκοσμίως υποφέρουν από κατάθλιψη, με αυξητικές τάσεις. Το ποσοστό των πασχόντων παγκοσμίως  το 2015 αυξήθηκε κατά 18% σε σχέση με 10 έτη πριν (Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας, 2017).

Πολλοί παράγοντες εμπλέκονται στην εμφάνιση της κατάθλιψης. Κάποιοι παράγοντες σχετίζονται (όπως συμβαίνει και με τα αίτια αρκετών παθήσεων) με την μετεξέλιξη του οικονομικού συστήματος τις τελευταίες δεκαετίες (αστικοποίηση- ρυθμοί ζωής και απομόνωση-αποξένωση της πόλης, εντατικοποίηση των ρυθμών εργασίας και το stress που αυτοί συνεπάγονται). Το περιβάλλον και το κλίμα της κάθε χώρας φαίνεται να παίζει σημαντικό ρόλο. Κάποιοι άλλοι παράγοντες σχετίζονται με την οικονομική κρίση και αφορά ιδιαίτερα χώρες όπως η δική μας, όπως η αύξηση της φτώχειας και της ανεργίας. Οι κατώτερες οικονομικά τάξεις, οι φτωχοί, οι χρεωμένοι κι οι άνεργοι αποδεδειγμένα πλήττονται σε μεγαλύτερα ποσοστά από την κατάθλιψη.

Ο πραγματικός υπολογισμός  του ποσοστού που νοσεί από κατάθλιψη είναι δύσκολη, με αποτέλεσμα οι σχετικές έρευνες να διαφέρουν μεταξύ τους ως προς τα αποτελέσματα. Αρκετοί ασθενείς-ίσως η πλειοψηφία- δεν προσφεύγουν καν στους ειδικούς ψυχολόγους και ψυχιάτρους για να διαγνωστούν, σε αρκετούς γίνεται λανθασμένη διάγνωση, ενώ η πλειοψηφία (πάνω από το 50%) των διεγνωσμένων πασχόντων από κατάθλιψη δεν ακολουθούν τη συνιστώμενη αντικαταθλιπτική αγωγή, για κοινωνικούς, ψυχολογικούς αλλά και οικονομικούς λόγους.

Στην Ελλάδα, σύμφωνα με τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ, σημειώθηκε αύξηση της μείζονος κατάθλιψης από 3,3% το 2008, σε 6,8% το 2009, 8,2% το 2011 και 12,3% το 2013. Δηλαδή στη χώρα μας, που βίωσε πιο έντονα τις συνέπειες της οικονομικής κρίσης, η συχνότητα εμφάνισης της κατάθλιψης σχεδόν τετραπλασιάστηκε από το 2008 ως το 2013,   ενώ το  2015 το σύνολο των συμπτωματικών ασθενών =ανερχόταν στο 16% (σχεδόν πενταπλάσιο του 2008). (Αποτελέσματα της Εθνικής Μελέτης Νοσηρότητας και Παραγόντων Κινδύνου, ΕΚΠΑ, 2015)

Ένας άλλος δείκτης (όχι ωστόσο επαρκής) που χρησιμοποιείται για να επισημάνει την αύξηση του ποσοστού ασθενών με κατάθλιψη είναι τα αντικαταθλιπτικά φάρμακα, που αποδεδειγμένα συμβάλλουν στη βελτίωση της διάθεσης και μειώνουν σημαντικά τον κίνδυνο αυτοκτονικών τάσεων, ιδιαίτερα στον ηλικιωμένο πληθυσμό.

Η χρήση των αντικαταθλιπτικών διεθνώς αυξήθηκε ραγδαία ιδιαίτερα μετά το 2000, στον δε ηλικιωμένο πληθυσμό το ποσοστό ληπτών αντικαταθλιπτικών φαρμάκων παρουσιάζεται ιδιαίτερα αυξημένο.

Οι SSRIs  (εκλεκτικοί αναστολείς επαναπρόσληψης σεροτονίνης) και SNRIs (αναστολείς επαναπρόσληψης σεροτονίνης-νοραδρεναλίνης) αποτελούν τα πιο ευρέως συνταγογραφούμενα αντικαταθλιπτικά φάρμακα. Στην Ολλανδία το 2004 υπήρχαν 760.000 ασθενείς που κατανάλωσαν SSRIs και 5,5 εκατομμύρια συνταγογραφήσεις μόνο για SSRIs, σε συνολικό πληθυσμό 16 εκατομμύρια, ενώ στην  λίστα με τα 200 πιο ευρέως συνταγογραφούμενα φάρμακα σε διεθνές επίπεδο για το 2009, 6 από αυτά ανήκαν στην κατηγορία των SSRIs. Τέλος, η εσκιταλοπράμη παρέμενε εντός των κορυφαίων 15 συνταγογραφούμενων φαρμάκων το 2009, παρόλο που η σταδιακή αύξηση στις συνταγογραφήσεις των SNRIs οδήγησε στη μείωση συχνότητας συνταγογράφησης των SSRIs συγκριτικά με τα προγενέστερα έτη.

Στις ΗΠΑ το 10% πολιτών λαμβάνει αντικαταθλιπτικά φάρμακα, το ποσοστό των ληπτών SSRIs παρουσιάζεται αυξημένο κατά περισσότερο από 400% σε σχέση με το 1994, όπως και το ποσοστό των μακροχρόνιων ληπτών SSRIs: Το 60% αυτών λαμβάνει αυτά τα φάρμακα για πάνω από 2 χρόνια, ενώ το 14% για πάνω από 10 χρόνια. (Τα στοιχεία από σχετική έρευνα του 2018).

Στην Ελλάδα το 2016, με βάση τις καταχωρημένες συνταγογραφήσεις φαρμάκων 634.126 συμπολίτες μας έπασχαν από κατάθλιψη, οι δε παραχθείσες αντίστοιχες συνταγές ήταν 3.101.164. Τα πραγματικά νούμερα των ασθενών όμως είναι πολύ μεγαλύτερα (σύμφωνα με κάποιους αρμοδίους τριπλάσια, πχ https://www.ygeiasthalpi.gr/2017/05/blog-post_857.html ) από αυτά που υπονοεί ο αριθμός των καταγεγραμμένων ασθενών,  καθώς είναι (πιθανά μικρό αλλά) υπαρκτό ένα ποσοστό φαρμάκων που αγοράζονται χωρίς συνταγή, πολλοί ασθενείς   με συνυπάρχουσες νόσους καταγράφονται σε άλλες κατηγορίες, ενώ όπως είπαμε η πλειοψηφία των περιστατικών δεν καταγράφεται σε ιατρικές επισκέψεις και δεν διαγιγνώσκεται.

Από την άλλη μεριά, ο αριθμός των λαμβανόμενων φαρμάκων μπορεί να υπερεκτιμά την πραγματική κατάσταση, καθώς τόσο οι ιατροί όσο και οι ασθενείς έχουν την τάση να καταφεύγουν στην «εύκολη» λύση των φαρμάκων. Για τους πρώτους ο λόγος μπορεί να είναι έλλειψη κατάρτισης (όπως ανέφερε και ο ψυχίατρος-ομιλητής στο συνέδριο της Πτολεμαΐδας-βλέπετε παρακάτω), για τους δεύτερους η κακή συνήθεια να παρακάμπτουν τους ιατρούς και να απευθύνονται απευθείας στους φαρμακοποιούς ή και σε μη επιστήμονες (από τον κοινωνικό τους περίγυρο) αξιοποιώντας και την ημιμάθεια του διαδικτύου,  συνήθεια ωστόσο η οποία σχετίζεται κυρίως με οικονομικούς λόγους. Άλλωστε η ψυχαναλυτική προσέγγιση είναι αρκετά πιο δαπανηρή και χρονοβόρα, ενώ το αίσθημα του «στίγματος» δεν έχει εκλείψει στην πραγματικότητα για όσους ασθενείς επισκέπτονται τους ειδικούς.  Επιπλέον η σύγκριση με παλιότερες εποχές μπορεί να υπερεκτιμά την έκταση επιδείνωσης της ψυχικής νόσου, καθώς σήμερα τα φάρμακα είναι βελτιωμένα και με λιγότερες παρενέργειες, ενώ ο κόσμος των αναπτυγμένων χωρών αναζητεί πιο εύκολα βοήθεια, αφού  η ψυχοθεραπεία και η αντικαταθλιπτική φαρμακευτική αγωγή έχουν εν μέρει απενοχοποιηθεί.

Παρά την πολυπαραγοντικότητα της νόσου και τη δυσκολία πραγματικής εκτίμησης της έκτασης της κατάθλιψης σε μια χώρα, της σύγκρισης μεταξύ χωρών αλλά και μεταξύ διαφορετικών περιόδων στην ίδια χώρα, τα όσα παραπάνω αναφέρθηκαν συντείνουν στη διαπίστωση ότι οι ψυχικές νόσοι στη χώρα μας –αλλά και διεθνώς- πολλαπλασιάζονται και αντιμετωπίζονται ανεπαρκώς.  Εδώ έχουμε να κάνουμε με ένα μη δημόσιο (οι δημόσιες δομές είναι ελάχιστες, με τεράστιες ελλείψεις και αρκετές από αυτές να κλείνουν επί μνημονίων), μη ανθρωποκεντρικό και καθόλου δωρεάν σύστημα αντιμετώπισης της ψυχικής υγείας, ενώ είναι κοινό μυστικό ότι σε όσες κατηγορίες ιατρικών υπηρεσιών κυριαρχεί ο ιδιωτικός τομέας (ή/και δεν μπορούν να καλύψουν σημαντικό τμήμα των δαπανών τα ασφαλιστικά ταμεία, πχ οδοντιατρική) η αντιμετώπιση των προβλημάτων υγείας των ασθενών είναι (εξαιρετικά) πλημμελής ακριβώς λόγω των οικονομικών δυσκολιών των οικογενειών των κατώτερων κοινωνικών τάξεων.

Επιπλέον, παίζει ρόλο το οικονομικό, επιστημονικό και μορφωτικό επίπεδο της κάθε χώρας, με την πρόσβαση στα φάρμακα να είναι πιο εύκολη στις αναπτυγμένες χώρες, σε εκείνες τις χώρες δηλαδή που κυρίως η κατανάλωση αντικαταθλιπτικών έχει αυξηθεί κατακόρυφα (στοιχεία του ΟΟΣΑ, 2017).

Σε ό,τι αφορά την κατάταξη των χωρών με βάση την κατανάλωση αντικαταθλιπτικών φαρμάκων (στοιχεία του ΟΟΣΑ), και πάλι υποδηλώνεται η αύξηση του ποσοστού ασθενών με κατάθλιψη στη χώρα μας.  Η  Ελλάδα μεταξύ 2000-2011 βρίσκεται στις τελευταίες θέσεις στην κατανάλωση αντικαταθλιπτικών. Το 2015 ωστόσο έχει σκαρφαλώσει στη 19^η θέση στις 35 χώρες του ΟΟΣΑ.

Η κατάθλιψη υποβαθμίζει την ποιότητα της ζωής, παρεμποδίζει τις κοινωνικές και σωματικές δραστηριότητες του ανθρώπου, αυξάνει τη νοσηρότητα και τη θνησιμότητα, αλλά και τις τάσεις αυτοκτονίας. Εκτιμήθηκε δε (ΠΟΥ) ότι το 2020 η κατάθλιψη θα αποτελεί το δεύτερο βασικότερο αίτιο πρόωρης θνησιμότητας.Υπολογίζεται πως περίπου το 15% των καταθλιπτικών ασθενών οδηγείται σε απόπειρα αυτοκτονίας. Από το ποσοστό κατάθλιψης και τις μεταβολές αυτού σε έναν πληθυσμό μπορούμε να αντλήσουμε εύλογα στοιχεία για τα επίπεδα ευτυχίας κι ευημερίας του πληθυσμού αυτού. Βέβαια με βάση τα κριτήρια του ΟΗΕ ο υπολογισμός του δείκτη ευτυχίας είναι πολύ πιο περίπλοκη υπόθεση https://www.notosnet.gr/news/pagkosmios-deiktis-eftyxias-molis-stin-82i-thesi-i-ellada. Ωστόσο στην Ελλάδα η πορεία του δείκτη ευτυχίας έκανε βουτιά-παγκόσμιο ρεκόρ (συγκρίνοντας τον δείκτη του 2005-2007 με αυτόν του 2013-15), στοιχείο που επιβεβαιώνει την εικόνα μιας χώρας με δραματική αύξηση της κατάθλιψης και των αυτοκτονιών.

https://gr.euronews.com/2016/03/17/europe-leads-the-way-in-the-world-s-happiest-countries

Aπό εκεί και πέρα, αν επιθυμούσαμε να αναλύσουμε περαιτέρω το θέμα, είναι βέβαιο ότι θα βρίσκαμε πολιτική χροιά και σε άλλους παράγοντες που σχετίζονται με την αύξηση του ποσοστού αυτοκτονιών: πχ η κακή διατροφή, το fast food, το κάπνισμα, η έλλειψη γυμναστικής και φυσικής κατάστασης, οι ασθένειες και ο τρόπος αντιμετώπισής τους, το αλκοόλ και τα ναρκωτικά, είναι παράγοντες που εξαρτώνται σε σημαντικό βαθμό από το κοινωνικό-οικονομικό σύστημα και τις εκάστοτε πολιτικές επιλογές (με την έννοια ότι θα μπορούσαν να επηρεάζουν πολύ λιγότερο ή καθόλου την ψυχική κατάσταση των ανθρώπων σε μια κοινωνία που θα ήταν οργανωμένη αλλιώς) .

Όλα αυτά έρχονται σε συμφωνία με όσα βιώσαμε την εποχή του μεγάλου κινήματος απέναντι στα μνημόνια και την εκλογική άνοδο της Αριστεράς. Τότε που έρχονταν στην δημοσιότητα σχεδόν καθημερινά ειδήσεις για την αύξηση των ποσοστών κατάθλιψης αλλά και (ιδιαίτερα) για τις αυτοκτονίες, των οποίων την αύξηση η συντριπτική πλειοψηφία του κόσμου τις απέδιδε στην οικονομική κρίση (κρίση που έπληξε τους λαϊκούς ανθρώπους προφανώς και όχι το κεφάλαιο) και το επιβεβαίωναν συχνά τα αποχαιρετιστήρια σημειώματα που άφηναν οι αυτόχειρες για τους δικούς τους ανθρώπους. Αν και δεν υπάρχουν πιο πρόσφατα στοιχεία για το ποσοστό κατάθλιψης στην Ελλάδα την τελευταία 4ετία, είναι λογικό να υποθέσουμε ότι τα ποσοστά έχουν πέσει ελαφρώς χάρη στην σχετική μνημονιακή σταθερότητα και την «κανονικοποίηση» της ανέχειας. Ένα στοιχείο που πιθανά δείχνει μια τέτοια πτωτική τάση είναι η μείωση του αριθμού αυτοκτονιών το 2015 και το 2016. Γιατί ναι μεν η κατάθλιψη δεν είναι το αποκλειστικό αίτιο των αυτοκτονιών, αλλά σίγουρα σχετίζεται με ένα μη αμελητέο ποσοστό αυτών, αν κρίνουμε από το ποσοστό αυτοκτονιών στον γενικό πληθυσμό (περίπου 10/100.000= 0,01%) και το ποσοστό καταθλιπτικών ασθενών που κάνουν απόπειρα αυτοκτονίας (15%).

https://www.iefimerida.gr/ellada/aytoktonies-stin-ellada-stoiheia

Ωστόσο διαπιστώνουμε ότι οι μειωμένες αυτοκτονίες στην Ελλάδα το 2016 (άρα πιθανά και τα ποσοστά κατάθλιψης) παραμένουν κατά πολύ αυξημένες σε σχέση με τις αντίστοιχες το 2011. Βλέπουμε δηλαδή πως, με βάση όσα στοιχεία έχουμε διαθέσιμα, δεν μπορούμε να μιλάμε τόσο για μείωση των ποσοστών κατάθλιψης όσο για αποδοχή της «νέας κατάστασης» και για εμπέδωση και εσωτερίκευση της ήττας. Με βάση τα στοιχεία του 2016, κι εφόσον δεχτούμε ότι τα νούμερα είναι παρόμοια για το 2017-2018, σημειώνονται περίπου όσες αυτοκτονίες σημειώνονταν και την περίοδο των «άγριων μνημονίων και περικοπών», την περίοδο που έγινε η μεγάλη υποτίμηση της εργατικής δύναμης. Όμως σήμερα η συζήτηση για τον αυξημένο αριθμό αυτοκτονιών συνανθρώπων μας έχει κατά πολύ ατονήσει. Πώς εξηγείται; Η διαφορά είναι ότι σήμερα δεν υπάρχει ο «από τα κάτω» παράγοντας για να επιβάλει την τόσο εκτεταμένη δημοσιοποίηση στοιχείων και να καταγγείλει τους υπευθύνους (την κυβέρνηση και το σύστημα). Και γενικότερα ότι σήμερα δεν υπάρχει κίνημα, δεν υπάρχει ελπίδα,  δεν υπάρχει η συλλογική διέξοδος διεκδίκησης να αλλάξουμε την πολιτική και κοινωνική κατάσταση, με πιθανό αποτέλεσμα να κάνει πολύ λιγότερο αίσθηση η αυτοκτονία ενός συνανθρώπου. Για να το πω σχηματικά, αν σήμερα μας θλίβει στιγμιαία, τότε μας εξόργιζε και προκαλούσε ακόμα μεγαλύτερη διάθεση αντίστασης. Σήμερα κυριαρχεί ακόμα και σε αυτόν τον τομέα το “there is no alternative”, ότι δεν μας αφορά γιατί δεν μπορούμε να παίξουμε κάποιον ρόλο για να αλλάξουμε την κατάσταση, σε αντίθεση με το τότε που ήταν πολύ ισχυρή μια αντίδραση του τύπου «ε όχι ρε αλήτες, δεν θα σας επιτρέψουμε να μας καταστρέψετε τη ζωή».

Σήμερα η ήττα του τότε κινήματος παράγει μαζική απογοήτευση, γεννά το έδαφος για να ανθίσουν νέες αντιδραστικές θεωρίες και ιδεολογίες, αλλά πάνω απ’ όλα έχει προκαλέσει τη ρεβανσιστική αντεπίθεση του συστήματος για «να τα πάρει όλα πίσω», να σβήσει κάθε ίχνος εκείνου του κινήματος σε κάθε επίπεδο, ακόμα και σε κάθε ιδεολογικό ρήγμα που άνοιξε εκείνη την περίοδο.

H αφορμή για το κείμενο είναι η ομιλία ψυχιάτρου στην Ημερίδα που οργάνωσε ο Φαρμακευτικός Σύλλογος Κοζάνης στην Πτολεμαΐδα στις 9/6/2019,μια αξιόλογη επιστημονική πρωτοβουλία που είχα τη χαρά να παρακολουθήσω. Ο ομιλητής χαρακτήρισε «απαράδεκτη» τη συσχέτιση της αύξησης των αυτοκτονιών με τα μνημόνια από πολιτικούς αρχηγούς. Ισχυρίστηκε λοιπόν ότι η αυτοκτονία είναι ψυχική διαταραχή και όχι κοινωνική. Αναφέρθηκε στις βόρειες και ιδιαίτερα στις σκανδιναβικές χώρες που γενικά έχουν υψηλό βιοτικό επίπεδο αλλά και τα μεγαλύτερα ποσοστά κατάθλιψης και αυτοκτονιών (ενώ η Ελλάδα αντίθετα παραμένει στις τελευταίες θέσεις σε ό,τι αφορά τις αυτοκτονίες), συσχετίζοντας την κατάθλιψη περισσότερο με το κλίμα των χωρών εκείνων. Ωστόσο ανέφερε ότι οι αυτοκτονίες σχετίζονται με την κατάθλιψη, παραδέχτηκε ότι η κατάθλιψη και οι αυτοκτονίες σχετίζονται με τους δείκτες ανεργίας και φτώχειας και παρουσίασε στοιχεία που έδειξαν ότι στα χρόνια της κρίσης μετά το 2008 η κατάθλιψη βαίνει συνεχώς αυξανόμενη στην Ελλάδα και οι αυτοκτονίες αυξήθηκαν (αν και «όχι τόσο σημαντικά»). Πώς είναι λοιπόν δυνατό να μη σχετίζονται τα μνημόνια με τις αυτοκτονίες; Συμφωνούμε και ήδη αναφέραμε ότι η κατάθλιψη και οι αυτοκτονίες δεν έχουν ως αποκλειστική αιτία τον οικονομικό  παράγοντα. Ωστόσο αυτός ο παράγοντας δεν παύει να είναι σημαντικός. Εφόσον 5 % του παγκόσμιου πληθυσμού πάσχει από κατάθλιψη, ποιος είναι ο λόγος που στην Ελλάδα με το «υπέροχο κλίμα» το ποσοστό έφτασε από το 3% στο 16%; Τι ήταν αυτό που μεσολάβησε μεταξύ 2008 και 2015 για να αυξηθεί τόσο δραματικά το ποσοστό αυτό από το 3% στο 16%; Και τι άλλαξε για να αυξηθούν οι αυτοκτονίες δραματικά από το 2008 (373) ως το 2014 (575, αύξηση κατά 50%), ή να παραμένουν σημαντικά αυξημένες το 2016 σε σύγκριση με το 2011, για παράδειγμα; Ρητορικά τα ερωτήματα. Στην πραγματικότητα, δεν υπάρχει κανένα σινικό τείχος που να χωρίζει τις ψυχικές με τις κοινωνικές διαταραχές, είναι στενά αλληλένδετα φαινόμενα. Ο άνθρωπος είναι κοινωνικό ον, δε ζει στη γυάλα. Συμπεριφέρεται κι αισθάνεται ανάλογα με το περιβάλλον στο οποίο ζει κι ανάλογα εκδηλώνει-προσαρμόζει τη δράση του αλλά και την ψυχολογική και κοινωνική συμπεριφορά του. Ένα άτομο μπορεί να εκδηλώσει κατάθλιψη σε ένα περιβάλλον ατομικοτήτων, ανταγωνισμού, πίεσης, μοναξιάς, μαζοποίησης, αλλά το ίδιο άτομο μπορεί να μην εκδηλώσει ποτέ κατάθλιψη ενταγμένο σε ένα αρμονικό κοινωνικό σύνολο της αλληλοπροσφοράς, του αλληλοσεβασμού, της ενθάρρυνσης στην πρωτοβουλία και την αυτενέργεια, όπου το κάθε άτομο θεωρείται σημαντικό γι’ αυτό που είναι (για μερικούς από εμάς μάλιστα αυτό ακριβώς θέλουμε να περιγράψουμε όταν μιλάμε για σοσιαλισμό, κομμουνισμό ή αταξική κοινωνία).

Άλλωστε μπορούμε να ανακαλύψουμε πολύ βαθύτερες αιτίες της κατάθλιψης, αιτίες που ίσως ποτέ δεν θα αποτυπωθούν στις σημερινές «επίσημες επιστημονικές μελέτες»: ένα σύστημα που παραμορφώνει τις ανθρώπινες σχέσεις μέσα από τον ατομικό ανταγωνισμό, την ιδιοτέλεια και το κέρδος είναι ένα σύστημα που δεν αφήνει να εκφραστούν αυθεντικά αισθήματα όπως η φιλία, η αγάπη ή ο έρωτας. Ένα σύστημα το οποίο οργανώνει την εργασία και τη διανομή του  πλούτου με βάση την κερδοφορία των καπιταλιστών δεν επιτρέπει να έχουμε ούτε ελεύθερο χρόνο ούτε την υλική δυνατότητα να απολαύσουμε τις ομορφιές της ζωής που με βάση τις δυνατότητες της ανθρωπότητας σήμερα θα μπορούσαμε, δεν επιτρέπει να οργανώνουμε τον ελεύθερο χρόνο, τα ταξίδια και τις διακοπές μας, να ασχοληθούμε με τη μόρφωση και την τέχνη, να αναπτύξουμε τις κλίσεις και τα ταλέντα μας.  Ένα σύστημα που γεννά μαζική ανασφάλεια δεν επιτρέπει να κάνουμε όνειρα ή σχέδια, να επενδύσουμε σε συναισθήματα. Ένα σύστημα που εξαπλώνει μαζικά τη δυστυχία και την πείνα, τον φασισμό, το εθνικιστικό μίσος και τον πόλεμο, την αδιαφορία, τον κυνισμό και την αναλγησία, τον φόβο, το «μη μιλήσεις για το άδικο γιατί κινδυνεύεις κι εσύ»,  το τσαλαπάτημα των αδύναμων, την καταπίεση των διαφορετικοτήτων είναι ένα περιβάλλον τοξικό, κάνοντας δύσκολο να νιώσει ευτυχισμένο και το άτομο: δεν είναι εύκολο να είναι κανείς χαρούμενος στη νησίδα του μέσα σε μια θάλασσα δυστυχίας κι απελπισίας.  Ένα σύστημα που πουλά κι οδηγεί στην κατανάλωση του σεξ, του φαίνεσθαι και της υποκρισίας, των «άφταστων» αν και τελείως επιφανειακών προτύπων, την πολλαπλή καταπίεση γυναίκας (που δεν είναι τυχαίο ότι παρουσιάζουν μεγαλύτερα ποσοστά κατάθλιψης) δεν μπορεί παρά να συμβάλλει στην συναισθηματική αλλοτρίωση, την καταπίεση και τη δυστυχία των ανθρώπων. Kαι μπορούμε να προσθέσουμε κι αρκετά άλλα στη σχετική λίστα. Τελικά αυτό το σύστημα, ο καπιταλισμός, που κυριαρχεί στον πλανήτη γη, είναι το βασικό εμπόδιο για να εκπληρώσει ο άνθρωπος τον σκοπό για τον οποίο (θα έπρεπε να) έρχεται στη γη, δηλαδή στην –κατά το δυνατόν- προσέγγιση της ευτυχίας. Κι αυτές οι αιτίες είναι βαθιά κοινωνικές και πολιτικές. Κι οφείλουμε να τις αντιμετωπίσουμε εμείς, δεν θα το κάνει  ο καπιταλισμός από μόνος του ούτε κάποια (δήθεν) «καθαρή επιστήμη».

Ένα συμπέρασμα στο οποίο μπορούμε να καταλήξουμε από τα παραπάνω είναι ότι επιστήμη και πολιτική είναι άρρηκτα αλληλένδετες. Η πολιτική αλλά και το ίδιο το σύστημα στο οποίο ζούμε « χρωματίζουν» τους φορείς της επιστήμης, τα πεδία εφαρμογής της, καθώς και την ίδια τη  νοοτροπία των ασθενών και γενικά του πληθυσμού. Κάθε ισχυρισμός λοιπόν του τύπου «η επιστήμη είναι αντικειμενική, δεν έχει σχέση με την πολιτική ή τα κόμματα» (που ακούμε συχνά) δεν έχει καμία σχέση με την πραγματικότητα. Ή ίσως καλύτερα να πούμε ότι αυτό που μας παρουσιάζουν ως επιστήμη σήμερα είναι απόλυτα συνυφασμένο με την πολιτική-οικονομική πραγματικότητα και διόλου «αντικειμενικό». Αυτό για κάποιους ίσως είναι αυτονόητο, σε μια εποχή που οι επιστημονικές έρευνες χρηματοδοτούνται από μεγάλα επιχειρηματικά συμφέροντα (και κράτη που υπηρετούν αυτά τα συμφέροντα), σε μια εποχή που η δημοσιογραφία θεωρείται από τη συντριπτική πλειοψηφία του κόσμου απολύτως απαξιωμένη, ενώ τα πιο ανορθολογικά σχήματα επιστρατεύονται και πολυάριθμα δεδομένα παραποιούνται συστηματικά από καταχραστές του τίτλου «επιστήμονας» στα ΜΜΕ για να εξυπηρετήσουν την αποδοχή τους από το σύστημα ή τους ιδεολογικούς μηχανισμούς καταστολής, μαζικής αμνησίας και λοβοτομής των πληβείων.

Ένα γνωστό σύνθημα στους τοίχους λέει «να μην συνηθίσουμε τον θάνατο». Κολλάει γάντι στον επίλογο αυτού του κειμένου. Οι απλοί άνθρωποι έχουμε χρέος απέναντι στους εαυτούς μας και τα παιδιά μας να παλέψουμε συλλογικά για έναν καλύτερο κόσμο, για καλύτερες συνθήκες ζωής για όλους μας, για να ανεβάσουμε τους «δείκτες ευτυχίας κι ευημερίας» μας. Αλλά έχουμε κι ένα ακόμα χρέος, απέναντι στα θύματα της κρατικής βίας, σε αυτούς που αυτοκτόνησαν (κι αυτοκτονούν) γιατί χρωστούσαν, γιατί δεν μπορούσαν  να ταΐσουν τα παιδιά τους, γιατί ένιωθαν ανίκανοι να προστατεύσουν τους δικούς τους ανθρώπους. Να αγωνιστούμε από σεβασμό στη θυσία τους αλλά και για να μην έχουμε άλλα θύματα στον βωμό της καπιταλιστικής βαρβαρότητας. Να μην ξεχάσουμε, να μην τους αφήσουμε να σβήσουν τις μνήμες μας, να οργιστούμε ξανά. Δεδομένων των αιτίων, των κοινωνικών συνθηκών και των δυσκολιών που αφορούν την ιατρική αντιμετώπιση, μια ενδεδειγμένη οδός για να αντιμετωπίσει η κοινωνική πλειοψηφία την κατάθλιψη σήμερα είναι η συλλογική δράση, η κοινωνική-ταξική αλληλεγγύη, η προσπάθεια να κάνουμε αυτό που μας αναλογεί για να φτιάξουμε μια κοινωνία χωρίς ανέχεια και δυστυχία. Η προσπάθεια να μην αφήσουμε τα ρήγματα να κλείσουν, να παλέψουμε για να τα διευρύνουμε και πάλι, να μην αφήσουμε καμιά απόπειρα ιδεολογικής αντεπίθεσης του συστήματος αναπάντητη. Και να μην συνηθίσουμε ούτε τη δυστυχία ούτε τον  θάνατο.

του Ηλία Ιωακείμογλου

Η αίσθηση «τέλους εποχής» που µας αφήνουν οι εκλογές του 2019 στην Ελλάδα (αλλά και στην Ευρώπη) ανακαλεί στη µνήµη τα χρόνια της ιστορικής ήττας της Αριστεράς που ακολούθησαν αφενός µε την πτώση της Σοβιετικής Ένωσης και αφετέρου µε τις αποτυχίες του «δυτικού µαρξισµού», που επιχείρησε τότε, στη δεκαετία του 1980, να ασκήσει αριστερή διακυβέρνηση στην Ευρώπη. Αυτό που βρίσκεται σε εξέλιξη τώρα, είναι η δεύτερη ιστορική ήττα της Αριστεράς, η δεύτερη ιστορική παρένθεση που αφήνει πίσω της ηττηµένες ξανά τις δυνάµεις των υποτελών κοινωνικών τάξεων, τις στρατηγικές τους επιδιώξεις, τον τρόπο της οργάνωσής τους, τις θεωρητικές και ιδεολογικές επιλογές τους. Βρισκόµαστε ξανά µπροστά στο µεγάλο κενό που αφήνει πίσω της κάθε κατάρρευση.

Εκ των πραγµάτων έχει έρθει, λοιπόν, η ώρα του απολογισµού της περιόδου που κλείνει (1991-2019), της «εποχής των κοινωνικών κινηµάτων», στη διάρκεια της οποίας είδαµε, αµέσως µετά την συντριβή του 1989-1991,

• την καταφυγή των ηττηµένων δυνάµεών µας στους κόλπους των αναδυόµενων κοινωνικών κινηµάτων,

• τη σταδιακή διάλυση, αλλοίωση, µετάλλαξη των στιβαρών οργανωτικών σχηµάτων που η παράδοση µάς είχε κληροδοτήσει,

• τη σιωπηλή εγκατάλειψη όλων των βασικών θέσεων της µαρξιστικής θεωρίας για το κράτος και τις κοινωνικές τάξεις,

• την ανάπτυξη των χαλαρών «πλατιών κοµµάτων» και την υποχώρηση των λενινιστικών αρχών οργάνωσης,

• τη διάρρηξη των οργανικών σχέσεων της πολιτικής εκπροσώπησης µε τις µάζες και την εδραίωση της κοινοβουλευτικής αυταπάτης και του κυβερνητισµού,

• την υιοθέτηση µειωµένων προσδοκιών από την πολιτική µας δράση και τη συνακόλουθη έκλειψη κάθε συλλογικού οράµατος για ριζικές αλλαγές στις κοινωνικές σχέσεις παραγωγής και στην καθηµερινή ζωή στην πόλη, την οικογένεια, το σχολείο κ.λπ.,

• τη σύγχυση σχετικά µε τη φύση και τον ρόλο του αστικού κράτους και ιδιαίτερα των ιδεολογικών του µηχανισµών,

• την εγκατάλειψη της έννοιας της οικονοµικής εκµετάλλευσης και την υποτίµηση του ανταγωνισµού της εργασίας µε το κεφάλαιο,

• την αποσιώπηση της ανάπτυξης ενός πολυπληθούς προλεταριάτου και την επικέντρωση του ενδιαφέροντος προνοµιακά ή ακόµη και ολοκληρωτικά στους αποκλεισµένους, στους υπολειµµατικούς πληθυσµούς που ο καπιταλισµός αφήνει πλέον, µε αυξανόµενους ρυθµούς, εκτός συστήµατος ως περιττούς (για εκείνον),

• την υποκατάσταση των οργανικών διανοουµένων της Αριστεράς που αποδέχονταν την προσωπική διακινδύνευση ως πολιτική στάση, από επαγγελµατίες πανεπιστηµιακούς µε «κοινωνικές ευαισθησίες» που τους εµπλέκουν µε την πολιτική ως χόµπι,

• την υποχώρηση από τη διεκδίκηση της κεντρικής εξουσίας και της πολιτικής ηγεµονίας στην ανάπτυξη αντιστάσεων και διεκδικήσεων µεταρρυθµιστικού χαρακτήρα σε διάφορες βαθµίδες της κοινωνίας.

Πάνω σε αυτές τις γραµµές η Αριστερά της «εποχής των κινηµάτων» και των «πλατιών κοµµάτων» οργανώθηκε και έκανε πολιτική στη διάρκεια των τελευταίων 25 ετών· και καταφανώς αυτός ο τρόπος να κάνει πολιτική έχει ολοκληρώσει τον κύκλο του όπως αποδεικνύεται από τη βαθιά, συντριπτική και παρατεταµένη ήττα που υφίσταται στην Ελλάδα, στην Ευρώπη, στην Λατινική Αµερική.

∆εν χρειάζεται να είναι κάποιος πολιτικά σοφός για να αντιληφθεί ότι αφού έτσι έχουν τα πράγµατα, πρέπει αµέσως να ξεκινήσει η µεγάλη συζήτηση για το ερώτηµα τι να κάνουµε µετά την ιστορική ήττα.

Το τέλος της «εποχής των κινηµάτων»¹ αφήνει ευθύς αµέσως µπροστά µας,

• έναν κενό χώρο στη θεωρία, που αφέθηκε επί δεκαετίες στην τύχη της και στην υπναλέα ενασχόληση µεταµοντέρνων πανεπιστηµιακών σε πορεία διαρκούς αποµάκρυνσης από την ταξική πραγµατικότητα (και ακόµη περισσότερο από τους ταξικούς αγώνες),

• έναν κενό χώρο στην οργάνωση, της οποίας οι χαλαρές µορφές που αναπτύχθηκαν σαν φυσικές, άµεσες και αυτονόητες µετά την ήττα του 1989-1991 δεν µπορούν πλέον να µας καθησυχάζουν µε τις αυταπάτες της υποτιθέµενης επάρκειάς τους,

• έναν κενό χώρο στην ιδεολογική αµφισβήτηση των θεσµών της αστικής κοινωνίας, που σφύζει πλέον από ιδεολογήµατα της καπιταλιστικής τάξης και των κοινωνικών υπονόµων του ναζισµού, του νεοφιλελευθερισµού και της ιστορικής συνάντησής τους που βρίσκεται σε εξέλιξη,

• έναν κενό χώρο στην πολιτική παρέµβαση, ο οποίος γεµίζει πλέον µόνο µε αµηχανία.

Αυτά ορίζουν έναν συνολικό κενό χώρο που θα πρέπει τώρα να πληρωθεί ώστε να οριστεί εκ νέου, και έτσι να αποκτήσει νόηµα, δηλαδή αποτελεσµατικότητα, η πολιτική µας πρακτική· και πρέπει να πληρωθεί γρήγορα διότι όλοι µας θα πρέπει να το γνωρίζουµε πια, ότι στην Ελλάδα (και στην Ευρώπη γενικότερα) έχει εκκινήσει η µεγάλη επίθεση των δυνάµεων του κεφαλαίου µε τη βοήθεια του ναζιστικού υποπρολεταριάτου και της εύπορης µικροαστικής τάξης ενάντια στις εργαζόµενες τάξεις και την Αριστερά (δηλαδή ενάντια στις πρακτικές εκπροσώπησης και υπεράσπισης των υποτελών κοινωνικών τάξεων) προκειµένου να κλείσει οριστικά πίσω µας ο ιστορικός κύκλος του σοσιαλισµού, του κοµµουνισµού, του αναρχισµού, της µαρξιστικής θεωρίας.

Με άλλα λόγια: έχει εκκινήσει η µεγάλη επίθεση του αστικού συνασπισµού εξουσίας προκειµένου να κλείσει οριστικά η εποχή κατά την οποία µια σηµαντική µερίδα της κοινωνίας µπορούσε να µιλά, να διαµαρτύρεται και να διεκδικεί µε αφετηρία τον ισχυρισµό ότι το δίκαιο είναι µε το µέρος των πιο αδύναµων ανθρώπων, µε το µέρος των υποτελών κοινωνικών τάξεων. Αυτός είναι ο στρατηγικός στόχος της µεγάλης ιστορικής επίθεσης που έχει ξεκινήσει ενάντια στις υποτελείς κοινωνικές τάξεις µε σκοπό στο εξής οι αστοί πολιτικοί, οι ακροδεξιοί µπράβοι τους του σκοινιού και του παλουκιού αλλά και οι ιδεολογικοί µπράβοι τους των καναλιών και των εφηµερίδων να µπορούν να κραυγάσουν ανακουφισµένοι το-δίκαιο-είναι-µε-το-µέρος-των-ισχυρών.² 

Αυτά ορίζουν, το επείγον των καθηκόντων ανασυγκρότησης των δυνάµεών µας όσο και την ανάγκη άµεσης σύγκλισης των διάσπαρτων δυνάµεων της ηττηµένης Αριστεράς. Χωρίς αυταπάτες για τη διασπορά των απόψεων, τις θεµατικές παραλλαγές, τη λεκτική προσήλωση και τα συναισθηµατικά αγκυροβολήµατα της µιας ή της άλλης οργάνωσης σε σχήµατα ή όρους του παρελθόντος, χωρίς να αγνοούµε τη βαρύτητα της ιδεολογικής και της πολιτικής καταγωγής καθενός και καθεµιάς από εµάς, θα πρέπει αµέσως να βρεθούν οι δυνατότητες συγκλίσεων – έστω υπό τη µορφή µονοθεµατικών µετώπων.

Οι παλιοί χάρτες του λενινισµού και του κοµµουνισµού

Οι παλιοί χάρτες πολιτικής δράσης που κληρονοµήσαµε από τον λενινισµό, και οι οποίοι ξεχάστηκαν στην «εποχή των κοινωνικών κινηµάτων και των πλατιών κοµµάτων», είναι πια οι απαραίτητοι -και οι µοναδικοί εξάλλου- οδηγοί δράσης που έχουµε αυτή τη στιγµή στη διάθεσή µας. Έτσι, όποιος µιλάει για πολιτική, στο εξής πρέπει να γνωρίζει ότι έχει τα εξής θεωρητικά καθήκοντα:

• πρώτον, να εντοπίζει το πεδίο της µάχης -δηλαδή τους αντικειµενικούς όρους της σύγκρουσης (αυτούς δηλαδή που δεν εξαρτώνται από τη συνείδησή µας ούτε από τη θέλησή µας) και τις περιοριστικές συνθήκες της,

• δεύτερον, να εντοπίζει τα σηµεία στα οποία δίνονται οι κυριότερες µάχες – δηλαδή τα κύρια µέτωπα της σύγκρουσης,

• τρίτον, να προσδιορίζει τις κοινωνικές δυνάµεις και τις πολιτικές οµάδες που µπορούν να συνταχθούν πίσω από µια πρόταση πολιτικής υπό τη µορφή κοινωνικού είτε πολιτικού συνασπισµού,

• τέταρτον, να βρίσκει τους στόχους που µπορούν να συγκροτήσουν αυτές τις δυνάµεις σε κοινωνική συµµαχία ή πολιτική ενότητα,

• πέµπτον, να υιοθετεί εκείνες τις µορφές οργάνωσης που είναι ικανές να αντιπαρατεθούν αποτελεσµατικά στα νέα όπλα και τις νέες στρατηγικές και τακτικές του αστισµού.

Αυτά συνοψίζονται σε αυτό που ο Λένιν ονόµαζε «συγκεκριµένη ανάλυση της συγκεκριµένης κατάστασης» και αυτά πρέπει εµείς να ξαναβρούµε.

Αλλά δεν είναι µόνο αυτά που ξεχάστηκαν κατά την εποχή-των-κινηµάτων-και-των-πλατιών-κοµµάτων· θα πρέπει τώρα να θυµηθούµε µερικά εγκαταλελειµµένα πεδία µάχης µέσα στους χώρους της εργασίας, γύρω από την απασχόληση, τα ωράρια, τις επαγγελµατικές ειδικότητες και την οργάνωση της εργασίας, όχι µόνο γύρω από τους µισθούς και τη διανοµή του προϊόντος. Θα πρέπει να θυµηθούµε τις αυταπάτες του κυβερνητισµού, την αυταπάτη δηλαδή ότι αρκεί να πάρουν οι οργανώσεις των εργαζοµένων την κυβέρνηση για να αρχίσει το κράτος να εκφράζει τα συµφέροντά τους. Θα πρέπει να θυµηθούµε ότι αυτό που χρειαζόµαστε επιπροσθέτως είναι µια παρέµβαση που δεν περνάει από το Κοινοβούλιο αλλά από την αυτο-οργάνωση και την πρωτοβουλία των υποτελών κοινωνικών τάξεων στο χώρο της πόλης και των θεσµών της κοινωνικής αναπαραγωγής, στο σχολείο, στην οικογένεια, στους ιδεολογικούς µηχανισµούς, στην καθηµερινή ζωή και τις προσωπικές σχέσεις.

Εκτός όµως από αυτά που θα πρέπει να θυµηθούµε, είναι και αυτά που πρέπει να αναζητήσουµε στους παλαιούς χάρτες του κοµµουνισµού, σύµφωνα µε τους οποίους αυτός δεν είναι απλώς ένα µελλοντικό στάδιο της κοινωνίας (εποµένως ένα σχέδιο εν αναστολή που περιµένει µια εξαιρετική επαναστατική πολιτική συγκυρία για να ενεργοποιηθεί εν είδει δευτέρας παρουσίας) αλλά µια τάση ενύπαρκτη «στα πράγµατα»· µια ιστορική τάση δηλαδή που είναι ήδη παρούσα στα διάκενα που αφήνουν οι καπιταλιστικές κοινωνικές και οικονοµικές σχέσεις εκεί όπου δεν υπάρχουν εµπορευµατικές σχέσεις, οικονοµική εκµετάλλευση και ιδεολογική υποδούλωση, όπως στις φιλίες, στον σεβασµό στη ζωή των άλλων, στην αριστερή αλληλεγγύη, στην ισότητα, στην γενναιοδωρία και το δώρο, και σε ολόκληρο το ηθικό φορτίο της Αριστεράς, που όσες φορές και αν εκείνη ηττηθεί, αυτό παραµένει αναλλοίωτο. Ο κοµµουνισµός δεν είναι µόνο ένα µελλοντικό στάδιο της κοινωνίας, είναι και πρακτικές που βρίσκονται ανάµεσά µας και πρέπει τώρα εµείς να µάθουµε να τις αναγνωρίζουµε και να τους δίνουµε διάρκεια και χώρο.

Σηµειώσεις

1. Τέλος της «εποχής των κινηµάτων», όχι µε την έννοια ότι τα κινήµατα θα σταµατήσουν να υπάρχουν, αλλά µε την έννοια ότι δεν µπορούν πλέον να αποτελούν ούτε την κύρια δύναµη των προοδευτικών δυνάµεων ούτε την οµπρέλα κάτω από την οποία συσπειρώνεται η Αριστερά.
2. https://www.facebook.com/perectroika/videos/452432571995292/

Του Γιώργου Κολλιά,  Αριστερό Ρεύμα Α’ Αθήνας

Η ιστορικότητα του εγχειρήματος του ΣΥΡΙΖΑ ανεξάρτητα της κατάληξης που είχε, έγκειται στο γεγονός ότι για πρώτη φορά όλα τα ιστορικά ρεύματα της αριστεράς συνυπήρξαν σε έναν ενιαίο φορέα και προσπάθησαν να διατυπώσουν μια πρόταση εξουσίας που θα οδηγούσε τα πράγματα σε κατεύθυνση ανατροπής της υπάρχουσας τάξης πραγμάτων. Η αποτυχία του ΣΥΡΙΖΑ και η δημιουργία της Λαϊκής Ενότητας (ΛΑΕ) το 2015,από την αποχωρούσα Αριστερή Πλατφόρμα αλλά και η είσοδος σε αυτή άλλων δυνάμεων από το χώρο της εξωκοινοβουλευτικής αριστεράς, αναπτέρωσε τις ελπίδες ενός μεγάλου και αξιόλογου δυναμικού αγωνιστών και ακτιβιστών βάσης,  για την δημιουργία ενός πόλου ανταγωνιστικού στη δεξιά μνημονιακή μετάλλαξη του ΣΥΡΙΖΑ. Το αποτέλεσμα των ευρωεκλογών του 2019, είναι ήττα για όλη την αριστερά. Αποτέλεσε ένα ισχυρό σοκ για την ΛΑΕ η οποία εδώ και αρκετά μεγάλο διάστημα έχει εισέλθει στην δύνη μιας μεγάλης και βαθιάς εσωτερικής κρίσης η οποία οδήγησε σε αποστράτευση, αποχωρήσεις μελών και πολιτικών της οργανώσεων, στην παραλυτική αφασία των οργανώσεων βάσης, στην διάσπαση του συνδικαλιστικού της τομέα που αναφέρονταν πολιτικά σε αυτή. Η Κρίση αυτή είναι:

• κρίση στρατηγικής
• κρίση τακτικής συμμαχιών
• κρίση οργανωτικής συγκρότησης και δημοκρατικής λειτουργίας.

Κρίση στρατηγικής

Παρά το γεγονός ότι στα προγραμματικά κείμενα της ΛΑΕ υπάρχουν στοιχεία της μεταβατικής λογικής (Χρέος, εθνικοποιήσεις στρατηγικών τομέων της οικονομίας εργατικός έλεγχος κλπ), εντούτοις, στη πράξη μετατράπηκαν σε απλή έκθεση ιδεών αφού ο πολιτικός λόγος απεύθυνσης προσέκρουε σε συγχύσεις που αφορούν στην κατανόηση της ουσίας του μεταβατικού προγράμματος γεγονός που αναδείκνυε και έφερνε στην επιφάνεια την αδυναμία της κυρίαρχης δύναμης της ΛΑΕ, το Αριστερό Ρεύμα (Α.Ρ), να εγκαταλείψει στη πράξη λαθεμένες ιστορικές αναλύσεις του ελληνικού καπιταλισμού που έχουν τη μήτρα τους στην 6^η ολομέλεια της ΚΕ του ΚΚΕ το 1934.Ενώ λοιπόν μέσα από τα ιδρυτικά κείμενα όχι μόνο της ΛΑΕ αλλά και του Α.Ρ, εγκαταλείπεται η σταδιακή λογική της μετάβασης, η συγκρότηση του κυρίαρχου πολιτικού λόγου του ΑΡ στη λογική της «εξάρτησης και της αποικιοποίησης της χώρας» έχει ως συνέπεια την ταύτιση του μεταβατικού προγράμματος αποκλειστικά με το «μίνιμουμ πρόγραμμα» και τα άμεσα καθήκοντα. Το πολιτικό επακόλουθο στην πολιτική φυσιογνωμία της ΛΑΕ είναι η επικέντρωση σε μια «εθνική παραγωγική ανασυγκρότηση» με αποκατάσταση της «εθνικής ανεξαρτησίας και λαϊκής κυριαρχίας» η οποία θα επέλθει μέσω της νομισματικής κυριαρχίας. Σε αυτό που επικεντρώνει η ανάλυση του ΑΡ ως μεταβατικού προγράμματος είναι μια οικονομίστικη προσέγγιση αναπτυξιολαγνείας με βασική κατεύθυνση την στήριξη των μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων και την παραγωγική ανασυγκρότηση της ελληνικής οικονομίας (καπιταλιστική ανάπτυξη) δίχως αυτό να το συνδέει με αλλαγές τομές στο πεδίο των αστικών σχέσεων παραγωγής που θα περιορίζουν την εργοδοτική ασυδοσία.

Η υιοθέτηση επομένως της «εθνικής» αντί της ταξικής ανάλυσης μετατρέπει την ΛΑΕ από έναν πολιτικό φορέα εκπροσώπησης των εργατικών και λαϊκών τάξεων σε ένα φορέα «εθνικής δύναμης και απεύθυνσης».

Κρίση τακτικής συμμαχιών.

Η εξέλιξη αυτή οδήγησε σε μια κρίση της τακτικής συμμαχιών αφού αντί ενός μεταβατικού προγράμματος που θα θέτει στο επίκεντρο τα συμφέροντα της μισθωτής εργασίας με πυρήνα του αλλαγές στο εργασιακό πρότυπο που θα αλλάζουν τον κοινωνικό συσχετισμό υπέρ της, υιοθετεί μια πολιτική παραγωγικής ανασυγκρότησης του ελληνικού καπιταλισμού όπου οι κοινωνικές συμμαχίες που αντιστοιχούνται αφορούν το μικρό και μεσαίο κεφάλαιο με τα μισθωτά στρώματα. Σε μια τέτοια συμμαχία όπου η μισθωτή εργασία δεν έχει ηγεμονικό ρόλο, χτίζονται τα πάσης φύσεως εθνικά και πατριωτικά μέτωπα,γίνεται λόγος για  κυριαρχικά εθνικά συμφέροντα και δικαιώματα, που όμως αντανακλούν τον διαμορφωμένο ήδη κοινωνικό συσχετισμό υπέρ της αστικής τάξης. Αυτή είναι και η βάση πάνω στην οποία διαμορφώνεται ο κυρίαρχος πολιτικός λόγος του ΑΡ που τελικά υποτάσσεται το μετωπικό σχήμα της  ΛΑΕ. Η μέθοδος επομένως που το ΑΡ προσεγγίζει τόσο το ζήτημα του μεταβατικού προγράμματος όσο και το ζήτημα των κοινωνικών συμμαχιών, σε πολιτικό επίπεδο, οδηγεί στην λογική του «εθνικού ακροατηρίου» με αμφίσημες συμμαχίες εθνικοπατριωτικού χαρακτήρα, αδυνατώντας να δώσει στο όραμα του σοσιαλισμού ταξική και υλική υπόσταση.

Κρίση οργανωτικής και δημοκρατικής συγκρότησης.

Παρά το γεγονός ότι στην μαρξιστική παράδοση η πολυτασικότητα η δημοκρατία η εναλλαγή στα όργανα, η συλλογικότητα στις αποφάσεις, είναι συνδεδεμένες με τις πιο ένδοξες σελίδες του εργατικού και κομμουνιστικού κινήματος έως και λίγο μετά το θάνατο του Λένιν, στα περισσότερα σχήματα της αριστεράς όπως και σε μερικά από αυτά που έχουν μετωπικό χαρακτήρα, τα παραπάνω στοιχεία ή απουσιάζουν παντελώς ή εφαρμόζονται με λειψό τρόπο στην εσωτερική ζωή και λειτουργία τους. Η ΛΑΕ από την ιδρυτική της συνδιάσκεψη έως τώρα δεν έχει κατορθώσει να αποκτήσει καταστατικό αφού η συζήτηση γι αυτό, διακόπηκε προς το τέλος των εργασιών της χωρίς να την έχει ολοκληρώσει ποτέ έως σήμερα. Αυτό είναι ένα σοβαρό έλλειμμα όπου δεν μπορούσε να θέσει ασφαλιστικές δικλείδες σε ηγεμονισμούς οργανωτικού χαρακτήρα κυρίως από την πλευρά της μεγαλύτερης συνιστώσας της ΛΑΕ, του Αριστερού Ρεύματος. Δεν μπορούσε να θέσει ασφαλιστικές δικλείδες συμμετοχής στην υλοποίηση των συμφωνηθέντων από όλες τις πλευρές του μετωπικού σχήματος ακόμη και των μικρότερων οργανώσεών του. Η αδυναμία του μετωπικού σχήματος να λειτουργήσει δημοκρατικά, σχετίζεται και με την κουλτούρα του μικρομεγαλισμού της μεγαλύτερης συνιστώσας του που δεν έδινε χώρο στις μικρότερες οργανωτικά δυνάμεις να ανασάνουν και να νοιώθουν ότι αυτό το σχήμα είναι και δικό τους. Το αποτέλεσμα είναι η προς τα έξω εικόνα της ΛΑΕ να είναι ο γραμματέας της και μερικά κεντρικά στελέχη του Α.Ρ, η ύπαρξη φυγόκεντρων τάσεων μελών και οργανώσεων, η έλλειψη ψυχικής ενότητας στις γραμμές της και η παράλυση των οργανώσεων.

Τι κάνουμε τώρα;

Η ΛΑΕ μετά και το αρνητικό αποτέλεσμα των ευρωεκλογών δίνει την εικόνα ενός στρατεύματος διαλυμένου, με ανύπαρκτο ηθικό και σχέδιο για την επόμενη μέρα. Κανένας σώφρων στρατηγός δεν οδηγεί τα απομεινάρια ενός στρατού που έχασε κατά κράτος μια μάχη, σε άλλη μάχη πιο σκληρή αυτή τη φορά σε διάστημα μόλις ένα μήνα μετά. Επιλέγει αυτός το πεδίο και τη σύγκρουση όταν θα είναι ανασυγκροτημένος και σε πολύ καλύτερη οργανωτική κατάσταση. Με αυτή την έννοια αυτό που επείγει αυτή τη στιγμή είναι η ανασύνταξη δυνάμεων, όχι μια κάθοδος στις εκλογές που θα επιφέρει και το τελειωτικό χτύπημα. Σε αυτό το πλαίσιο με μια ανακοίνωση καλούμε τον κόσμο να δώσει ψήφο κατά συνείδηση στα αριστερά σχήματα –  πολιτικά κόμματα, διευκρινίζοντας ότι απέχουμε από την συγκεκριμένη εκλογική μάχη, για να μπορέσουμε να δώσουμε αντίστοιχες μάχες από καλύτερες θέσεις στο μέλλον. Ταυτόχρονα αναλαμβάνουμε πρωτοβουλίες για την εκπόνηση ενός σχεδίου ευρύτερης ανασυγκρότησης μια μαζικής μετωπικής αντικαπιταλιστικής αριστεράς, πάνω σε τρεις άξονες

Πρώτον, συγκρότηση ενός μεταβατικού προγράμματος με ξεκαθάρισμα όρων και εννοιών μέσω μιας διαδικασίας για την ανασυγκρότηση του εργατικού κινήματος.

Δεύτερον, Προτεραιότητα απεύθυνσης στα εργατικά λαϊκά στρώματα που συνθλίβονται από την κρίση με  σαφείς ταξικές αναφορές. Αυτό σημαίνει στροφή και προσανατολισμός στην εργατική δουλειά κυρίως στην ευέλικτα απασχολούμενη εργατική τάξη που τείνει να αποτελέσει πλειοψηφικό κομμάτι στο σύνολο της τάξης.

Τρίτον οργανωτική και δημοκρατική συγκρότηση με ανοιχτές διαδικασίες βάσης, εναλλαγή, περιοδικότητα συλλογική ηγεσία και πλουραλιστική εκπροσώπηση του μετώπου.

Τέταρτον διατήρηση της ανεξαρτησίας του κάθε σχήματος και του δικαιώματος ανεξάρτητης δουλειάς στη βάση εκεί όπου δεν υπάρχει συμφωνία.

Η εμπειρία έως τώρα έδειξε ότι απόπειρα ομογενοποίησης διαφορετικών ιδεολογικών ιστορικών ρευμάτων της αριστεράς δεν είναι προωθητική πολύ δε περισσότερο όταν μέρος της αριστεράς   (ΑΡ) επιλέγει ως χώρο πολιτικής απεύθυνσης σε συνθήκες έντασης των εθνικισμών μεταξύ άλλων και τον λεγόμενο «πατριωτικό χώρο» του Καραμπελιά και της Κωνσταντοπούλου. Στις συνθήκες που διαμορφώνονται θα συμφωνήσω με εκτιμήσεις και άλλων συντρόφων ότι το σύνθημα της Τρίτης  Κομμουνιστικής Διεθνούς «βαδίζουμε χώρια χτυπάμε μαζί» ανταποκρίνεται στις σημερινές ανάγκες του κινήματος.

του Γιάννη Νικολόπουλου

Τα αδιέξοδα του ευρωπαϊκού καπιταλισµού αναµορφώνουν σε µια νέα ισορροπία τρόµου και το πολιτικό προσωπικό της επόµενης δεκαετίας

Η πρόσφατη πολιτική αναµέτρηση στην κάλπη των ευρωεκλογών απέδειξε ξανά τη βαθιά και παρατεταµένη κρίση στην οποία έχει βυθιστεί, τελµατωµένη, η Ε.Ε. Η καπιταλιστική κρίση δεν έχει κοπάσει, η κρίση δηµοκρατίας και αντιπροσώπευσης δεν έχει τερµατιστεί, τα εκλογικά σώµατα, οι «λαοί», όπου και σε όσα ποσοστά προσέρχονται, έχουν σταµατήσει να ψηφίζουν συντεταγµένα. Μια γενική αποευθυγράµµιση που αντανακλά το βαθύ ρήγµα ανάµεσα σε αντιπροσώπους και αντιπροσωπευόµενους συνιστά την κοινή πυξίδα για τα αποτελέσµατα της ευρωκάλπης – οι πάλαι ποτέ πανίσχυροι συνδιαχειριστές και ισορροπιστές της ευρωενωσιακής και ευρωζωνικής νεοφιλελεύθερης περιόδου «της ευηµερίας», το Λαϊκό Κόµµα και οι σοσιαλδηµοκράτες, υπέστησαν ξανά δεινές ήττες ή κέρδισαν πρόσκαιρες και πύρρειες νίκες, πολύ µακριά από τα παλιά, ηγεµονικά ποσοστά τους.

ΚΑν από το 2014, τις προηγούµενες ευρωεκλογές έως και προχθές, τον τόνο έδωσε η άνοδος της ακροδεξιάς, στις φετινές κάλπες η «έκπληξη» προήλθε από τα λεγόµενα πράσινα κόµµατα και, στην ειδική όσο και καθοριστική περίπτωση της Βρετανίας, τους Φιλελεύθερους. Σε γενικές γραµµές, ο ευρωπαϊκός Βορράς προχώρησε σε µια ψήφο υποκατάστασης της σοσιαλδηµοκρατίας από τους Πράσινους, ενώ ο ευρωπαϊκός Νότος -και εδώ από πολιτική σκοπιά, συµπεριλαµβάνεται και η Γαλλία- σταθεροποίησε, παρά τις προβλέψεις για εκτόξευση, την απήχηση της ακροδεξιάς. Με µια, σκληρά διδακτική εξαίρεση: την Ιταλία.

Σαλβίνι και Λεπέν

Παρά την ελαφρώς πανηγυρτζίδικη ατµόσφαιρα, επειδή δήθεν η ακροδεξιά δεν έκανε το άλµα κατάληψης των Βρυξελλών στο οποίο πόνταραν οι ηγέτες της, από τη Λεπέν έως τον Ορµπάν, ο ιταλικός εσπερινός που έδωσε πρωτοκαθεδρία στη Λέγκα του Βορρά πρέπει να προβληµατίσει, ακριβώς γιατί εµφανίζει τους κινδύνους που εγκυµονεί όχι µόνο η άκριτη και επιπόλαια υιοθέτηση κατά κύριο λόγο της αντιµεταναστευτικής ατζέντας των ευρωπαίων ακροδεξιών και «ευρωσκεπτικιστών», αλλά κυρίως η είσοδός τους σε κυβερνητικά σχήµατα, όπου υποτίθεται ότι θα είναι ελέγξιµοι – µε άλλα λόγια, η Ευρώπη δεν έµαθε τίποτα από το φρικαλέο µάθηµα του Μεσοπολέµου.

Η Λέγκα µέσα σε λιγότερο από µια δεκαετία κατάφερε αφενός να µετατραπεί από τοπική, αυτονοµιστική πολιτική οργάνωση σε πανεθνικό, αντιµεταναστευτικό κόµµα υπεράσπισης της «ιταλικότητας», στοιχιζόµενη αρχικά στον ευρύ συνασπισµό της δεξιάς που είχε σφυρηλατήσει ο Σίλβιο Μπερλουσκόνι και αφετέρου πρώτα να κανιβαλίσει το εκλογικό ακροατήριο της λαϊκιστικής, χαζοχαρούµενης ∆εξιάς του Φόρτσα Ιτάλια, και έπειτα από µόλις έναν χρόνο κυβερνητικής συγκατοίκησης, να πράξει το ίδιο µε το εκλογικό ακροατήριο του αντιελιτίστικου και ακοµµάτιστου, χαζοχαρούµενου και ακροκεντρώου «Κινήµατος των Πέντε Αστέρων». Σήµερα (αυτο)προβάλλεται ως το αυθεντικότερο, ακροδεξιό «πείραµα» στην Ευρώπη, αξιοποιώντας και την οργανωτική και οικονοµική χορηγία του παλιού συµβούλου του Τραµπ, Στιβ Μπάνον – κι ας απαγορεύτηκε πρόσκαιρα η ίδρυση «ακαδηµίας» στη Ρώµη, για την κατάρτιση στελεχών της ευρωπαϊκής ακροδεξιάς, την οποία θα χρηµατοδοτούσε το ίδρυµα του Μπάνον. Ο Αµερικανός πολυεκατοµµυριούχος, συνταξιούχος τραπεζίτης της Γκόλντµαν Σακς θα επανέλθει…

Στη Γαλλία ήταν αναµενόµενη η οριακή επικράτηση της Λεπέν, όχι εναντίον όσο εξαιτίας της άγριας πολιτικής λιτότητας και καταστολής που εφαρµόζει η προεδρία του ακροκεντρώου Μακρόν – άλλο ένα µάθηµα-εκδίκηση της Ιστορίας, από τη στιγµή που οι υποτίθεται «υπεράνω κοµµάτων και πολιτικής» πρόεδροι ή πρωθυπουργοί του ακραίου κέντρου θέτουν σε εφαρµογή το πρόγραµµα της άκρας δεξιάς.

Βρετανία: η θύελλα του Brexit

Η Βρετανία τεκµηρίωσε διά της ψήφου πως το «αθώο» δηµοψήφισµα για το Brexit παράγει περισσότερη ιστορία και αποτελέσµατα από όσα µπορεί να αντέξει ο διχοτοµηµένος και εσωτερικά αλληλοσπαρασσόµενος δικοµµατισµός των Συντηρητικών και των Εργατικών. Στην ευρωκάλπη τιµωρήθηκε εξίσου η αναβλητικότητα στη έξοδο από την Ε.Ε., που σύµφωνα µε τη συµφωνία Μπαρνιέ πάει για το 2024 και µετά, µε την πριµοδότηση και τη νίκη του κόµµατος ειδικού σκοπού από τον επανεµφανιζόµενο φαφλατά Νάιτζελ Φάρατζ, αλλά και η αναιµική στήριξη σε µια εκδοχή του Bremain, το οποίο µόνο το κόµµα των Φιλελευθέρων υποστηρίζει αναφανδόν και σύσσωµο – και κέρδισε αυτό το τµήµα των εκλογέων. Συντηρητικοί και Εργατικοί σκόρπισαν στους τέσσερις ανέµους της µπρεξιτικής θύελλας, ακριβώς επειδή και στην πραγµατικότητα δεν έχουν σαφή, ξεκάθαρη και εφαρµόσιµη θέση για το Brexit ούτε καν ως τήρηση της ετεροβαρούς και ταξικά κακής συµφωνίας Μπαρνιέ.

Η «έκπληξη» των Πράσινων

Η «έκπληξη» όµως ήρθε από τους Πράσινους, στη Βρετανία, τη Γερµανία και αλλού. Η ανοδική πάντως πορεία έχει καταγραφεί σε διάφορα κράτη-µέλη της Ε.Ε., µε αποκορύφωµα την Αυστρία όπου ο πρώην ηγέτης τους, Αλεξάντερ βαν ντερ Λέµπεν, κατέχει το ύπατο αξίωµα του προέδρου της δηµοκρατίας, έπειτα από τις περιπετειώδεις εκλογές του 2016.

Και αν όντως το πετυχηµένο εκλογικό αποτέλεσµα των Πρασίνων σε ευρωενωσιακή κλίµακα προέρχεται από τη συνεπή και µαχητική στάση τους στο θέµα της υπερθέρµανσης του πλανήτη και τη δικαιωµατική προσέγγισή τους στο θέµα της µετανάστευσης, οι Πράσινοι σε καµιά περίπτωση δεν είναι αντικαπιταλιστές ούτε και αντιΕΕυρωπαϊστές. Παρ’όλα αυτά και εξαιτίας της αλλοπρόσαλλης ή αυτοκτονικής πολιτικής παρουσίας (ή απουσίας) της Αριστεράς, κατορθώνουν να αποσπάσουν και ταξική και νεανική ψήφο, βάζοντας τα θεµέλια µιας δυναµικής εµφάνισής του στο προσκήνιο, µε καύσιµο και τις συνεχείς µαθητικές διαδηλώσεις και διαµαρτυρίες για το κλίµα κυρίως στις χώρες του ευρωπαϊκού Βορρά.

Η Αυστρία όµως καθώς και µια σειρά κρατιδιακών κυβερνήσεων στη Γερµανία, όπου οι Πράσινοι κατέχουν υπουργικές και διοικητικές θέσεις είτε σε σχήµατα µε σοσιαλδηµοκρατική πλειοψηφία είτε σε συνεννόηση µε τους Χριστιανοδηµοκράτες, δείχνουν και τα όρια του ενθουσιασµού για το «πράσινο κύµα» στην Ευρώπη.

Στη Βιέννη ειδικά, η συγκατοίκηση Πράσινου προέδρου µε την (ακρο)δεξιά κυβέρνηση Κουρτς – Στράχε υπήρξε εξαιρετικά αρµονική, έως το σκάνδαλο Ίµπιζα που οδηγεί τη χώρα σε πρόωρες εκλογές τον προσεχή Σεπτέµβριο. Με άλλα λόγια, αν υπάρχει οποιαδήποτε αυταπάτη ότι οι Πράσινοι µπορεί να αποτελέσουν τη «φυσική» και «λογική» απάντηση ανάσχεσης στην ακροδεξιά και το ακραίο κέντρο, καλύτερα να επαληθευτούν τα οικονοµικά και κοινωνικά πεπραγµένα τους µε την σε πολλούς αστερίσκους εξαίρεση της µετανάστευσης στην Αυστρία της συναίνεσης και τις κρατιδιακές κυβερνήσεις της Γερµανίας.

Έτσι, τα αποτελέσµατα των ευρωεκλογών, δεύτερων στην περίοδο της ευρωπαϊκής, καπιταλιστικής κρίσης, προοιωνίζονται µια νέα, πολιτική ισορροπία ανάµεσα σε έναν όλο και πιο «πράσινο» πολιτικά Βορρά και σε έναν Νότο που οι µαύρες σκιές θα πέφτουν εξαιρετικά βαριές στο πολιτικό σκηνικό.

Υστερόγραφο: Την ώρα που γράφονταν όλα τα παραπάνω, στη ∆ανία, τις εκεί βουλευτικές εκλογές, κέρδιζαν, µε 25,9%, οι Σοσιαλδηµοκράτες της 41χρονης ιστορικού Μέτε Φρεντέρικσεν, που έχουν υποσχεθεί αφενός περισσότερες «πράσινες» επενδύσεις στην προσαρµογή της δανέζικης οικονοµίας µπροστά στις προκλήσεις της κλιµατικής αλλαγής και αφετέρου αυστηρούς ελέγχους, µικρότερες ποσοστώσεις και σε βάθος χρόνου ανάσχεση της µετανάστευσης από τις «µη-δυτικές» χώρες.

Ποιος είπε πως το πράσινο πρόγραµµα και το αντιµεταναστευτικό µίσος δεν µπορούν να συγκεραστούν στην οβιδιακή και µισαλλόδοξη µεταµόρφωση της σοσιαλδηµοκρατίας;

Συνέντευξη με τον Ιάσονα Αποστολόπουλο, εθελοντή διασώστη στο σκάφος «Μάρε Ιόνιο»*

*Τη συνέντευξη πήρε ο Θανάσης Κούρκουλας

Ο Ιάσονας Αποστολόπουλος είναι εθελοντής διασώστης στη Μεσόγειο και ενεργό µέλος του κινήµατος αλληλεγγύης στους πρόσφυγες τα τελευταία χρόνια. Έχει σπουδάσει πολιτικός µηχανικός και ξεκίνησε να ασχολείται µε τις διασώσεις στη θάλασσα το 2015, στη Λέσβο, στην αυτο-οργανωµένη δοµή του Πλατάνου στην Σκάλα Συκαµιάς (Platanos Refugee Solidarity Lesvos). Ήταν η πρώτη οµάδα που έφτασε στο νησί µέσα σε ένα απόλυτο χάος µηδενικών υποδοµών και µε 3.000 πρόσφυγες να καταφθάνουν κάθε µέρα.  Εκεί παρέµεινε για 7 µήνες, στήνοντας και οργανώνοντας την οµάδα διάσωσης του «Πλατάνου», ενώ ήταν ο χειριστής του διασωστικού του σκάφους. Μετά την συµφωνία ΕΕ-Τουρκίας, οι αφίξεις στην Λέσβο σχεδόν εκµηδενίστηκαν, οπότε αποχώρησαν από το νησί και έκλεισαν τη δοµή.

Τότε, ξεκίνησε να δουλεύει ως διασώστης στο διασωστικό καράβι «Αquarius» στην κεντρική Μεσόγειο. Το Aquarius ήταν το µεγαλύτερο διασωστικό καράβι ΜΚΟ στη Μεσόγειο και µπορούσε να µεταφέρει µέχρι και 1.000 διασωθέντες πρόσφυγες από τα ανοιχτά της Λιβύης µέχρι την Ιταλία. ∆υστυχώς, το Αquarius σταµάτησε τη δράση του τον Σεπτέµβρη 2018, µετά από πολύ ισχυρές πιέσεις του ιταλικού κράτους που οδήγησαν στην αφαίρεση της σηµαίας του πλοίου από τις αρχές του Παναµά. Έκτοτε κανένα άλλο κράτος δεν του χορηγεί σηµαία.

Ήταν ένα πρωτοφανές περιστατικό στα παγκόσµια χρονικά, να αφαιρεθεί σηµαία από πλοίο επειδή σώζει ζωές και µάλιστα στο πιο θανατηφόρο θαλάσσιο πέρασµα του πλανήτη. Νωρίτερα, το διασωστικό καράβι «Iuventa» είχε κατασχεθεί από την Ιταλία, το καράβι «Lifeline» κατασχέθηκε από τη Μάλτα και τα υπόλοιπα διασωστικά σταµάτησαν τη δράση τους για να µη συλληφθούν. Μέχρι τα τέλη του 2018 δεν είχε µείνει κανένα διασωστικό καράβι στη Μεσόγειο, λόγω της εκστρατείας ποινικοποίησης της διάσωσης που εξαπέλυσε η Ιταλία και η Ευρωπαϊκή Ένωση.

Τους τελευταίους δύο µήνες, συµµετέχει ως συντονιστής διάσωσης στο Mare Jonio, ένα νέο διασωστικό καράβι, που έχει στόχο να σπάσει την απαγόρευση της διάσωσης και την πολιτική των κλειστών λιµανιών που έχει επιβάλλει η Ιταλία.

1. Τί είναι το κίνηµα Meditteranea στην Ιταλία;

Το εγχείρηµα πίσω από το διασωστικό καράβι, «Μάρε Ιόνιο», λέγεται «Mediterranea Saving Humans» και είναι µια ανοιχτή πλατφόρµα από αντιρατσιστικές συλλογικότητες, κοινωνικά κέντρα και ευρύτερο κόσµο του κινήµατος της Ιταλίας. ∆εν υπάρχει καµιά χρηµατοδότηση από ΜΚΟ, κυβερνήσεις ή κάποια άλλη θεσµική οντότητα. Mέσω crowdfunding και ενός µεγάλου δανείου από ethical bank, κατάφεραν να αγοράσουν ένα ρυµουλκό πλοίο, το Mare Jonio και να το µετατρέψουν σε διασωστικό. Πρόκειται για ένα κίνηµα πολιτών που δεν ανέχονται να βλέπουν τη Μεσόγειο να γίνεται νεκροταφείο καθηµερινά, που δεν ανέχονται τόσους πνιγµούς αθώων ανθρώπων. Μόνο µέσα στο 2019, οι νεκροί έχουν φτάσει τους 520, και αυξάνονται ραγδαία, όχι λόγω κάποιας φυσικής καταστροφής ή ατυχίας, αλλά από ξεκάθαρη πολιτική επιλογή των ευρωπαϊκών κρατών. Ως εκ τούτου, η πρωτοβουλία αυτή είναι µια δυναµική απάντηση του κινήµατος της Ιταλίας για να σπάσει η πολιτική των κλειστών λιµανιών, να σταµατήσει η ποινικοποίηση της διάσωσης και φυσικά να καταγγελθεί η συµφωνία µε τη Λιβύη, η φρικτή αυτή κατάσταση όπου στέλνουν ανθρώπους πίσω στα σκλαβοπάζαρα της Λιβύης. Το Μare Jonio, λοιπόν, έχει διττό χαρακτήρα: είναι µια αποστολή ανθρωπιστική γιατί διασώζουµε ναυαγούς, αλλά και αποστολή πολιτικής ανυπακοής ενάντια στην απαγόρευση της διάσωσης ανθρωπίνων ζωών.

2. Τι συµβαίνει µε την επίθεση της ιταλικής κυβέρνησης και του Σαλβίνι απέναντι στη διάσωση και την αλληλεγγύη;

Η πρώτη ενέργεια του ακροδεξιού υπουργού Εσωτερικών Ματέο Σαλβίνι όταν πήρε την εξουσία, τον Ιούνιο 2018, ήταν να κλείσει τα ιταλικά λιµάνια για όσα πλοία µεταφέρουν ναυαγούς µετανάστες. Είναι το δόγµα του Porti Chiusi (κλειστά λιµάνια). Ο Σαλβίνι απαγόρεψε την είσοδο ακόµα και σε ιταλικά λιµενικά, επειδή διέσωσαν πρόσφυγες (υπόθεση Diccioti). H Μάλτα είχε κάνει το ίδιο ένα χρόνο νωρίτερα. Όσα πλοία προσπάθησαν να πάνε στην Ισπανία ή τη Γαλλία, εισέπραξαν την ίδια άρνηση. Η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν επιτρέπει σε κανένα πλοίο που διασώζει µετανάστες να ελλιµενιστεί. Σε µια πρωτοφανή στιγµή βαρβαρότητας, τα πιο πλούσια κράτη στον κόσµο αρνούνται την περίθαλψη σε µερικούς εξαθλιωµένους επιζώντες της θάλασσας. Σύµφωνα µε το διεθνές δίκαιο και τις διεθνείς συµβάσεις για την έρευνα και διάσωση στη θάλασσα, ο ναυαγός πρέπει να µεταφερθεί στο πλησιέστερο ασφαλές σηµείο (place of safety), που είναι η Ιταλία ή η Μάλτα.

Αυτή τη στιγµή δεν υπάρχει κανένα διασωστικό καράβι στην κεντρικό Μεσόγειο, που αποτελεί το πιο θανατηφόρο θαλάσσιο πέρασµα του πλανήτη. Το 2017, υπήρχαν 10 διασωστικά καράβια ΜΚΟ, τα οποία έχουν αδρανοποιηθεί µετά την εκστρατεία ποινικοποίησης της διάσωσης και την πολιτική των κλειστών λιµανιών.

Το καράβι µας κατασχέθηκε για δεύτερη φορά, µετά την διάσωση τριάντα προσφύγων που πραγµατοποιήσαµε στις 9 Μαΐου.  Ο εισαγγελέας συλλέγει στοιχεία για να διαπιστωθεί αν ο καπετάνιος και ο συντονιστής της αποστολής µας τέλεσαν το αδίκηµα της «διευκόλυνσης εισόδου στη χώρα παράνοµων µεταναστών». Αυτή είναι η καρµπόν κατηγορία για κάθε καπετάνιο που διασώζει µετανάστες, είτε είναι ψαράς είτε είναι πλοίαρχος εµπορικού πλοίου. Είναι σηµαντικό να αναφέρουµε ότι η ποινικοποίησή της διάσωσης δεν είναι κάτι που αφορά µόνο τα διασωστικά καράβια. Αφορά τους πάντες. Οι ιταλικές και µαλτέζικες αρχές συλλαµβάνουν οποιονδήποτε διασώζει µετανάστες. Στις αρχές Απρίλη, ένα τάνκερ πέτυχε στον δρόµο του 108 πρόσφυγες, τους διέσωσε, τους πήγε στην Μάλτα και µετά από λίγες µέρες ο καπετάνιος κατηγορήθηκε για διακίνηση.

Αυτή η κατάσταση αφήνει τους πλοιάρχους διερχόµενων πλοίων µε δυο επιλογές, όταν συναντούν πρόσφυγες στη θάλασσα: Ή θα τους επιστρέψουν σε µια επικίνδυνη εµπόλεµη χώρα όπως η Λιβύη, όπως τους διατάζουν οι ιταλικές αρχές, διαπράττοντας τεράστια παραβίαση ανθρωπίνων δικαιωµάτων, ή θα τους πάνε στην Ιταλία και θα κατηγορηθούν για διακίνηση. ∆υστυχώς, οι περισσότεροι επιλέγουν την τρίτη επιλογή, να τους αγνοήσουν και να τους αφήσουν να πνιγούν, µια και στον καπιταλισµό ο χρόνος είναι χρήµα… Το δόγµα ποινικοποίησης της διάσωσης και µηδενικής ανοχής σε όποιον το αγνοεί, έχει πενταπλασιάσει το ποσοστό των θανάτων στη Μεσόγειο. Σύµφωνα µε το ιταλικό ινστιτούτο διεθνών πολιτικών σπουδών, ISPI, ένας στους οχτώ πρόσφυγες που διασχίζουν τη Μεσόγειο πεθαίνει, µια και κανένα διερχόµενο εµπορικό πλοίο δεν σταµατάει να τους βοηθήσει, φοβούµενο τα αντίποινα της Ιταλίας. Οι υπόλοιποι 7 στους 8 επιστρέφουν στα σκλαβοπάζαρα της Λιβύης από το -χρηµατοδοτούµενο από την ΕΕ- Λιβυκό λιµενικό.

3. Και το κίνηµα αντίστασης;

Με το Μάρε Ιόνιο έχουµε κάνει δύο διασώσεις ως τώρα, στις 18 Μαρτίου και στις 9 Μαΐου. Και στις δύο περιπτώσεις, ο Σαλβίνι κήρυξε το πλοίο «ανεπιθύµητο» και όχι µόνο δεν µας έδωσε άδεια ελλιµενισµού, αλλά δεν µας επέτρεψε καν να µπούµε στα ιταλικά χωρικά ύδατα. Εµείς φυσικά προχωρήσαµε και αποβιβάσαµε τους πρόσφυγες στην στεριά µε ασφάλεια. Και τις δύο φορές, ο εισαγγελέας κατέσχεσε το πλοίο, µε τον Σαλβίνι να πιέζει για οριστική κατάσχεση, όπως συνέβη στο διασωστικό καράβι «Iuventa». Όµως, ο εισαγγελέας δεν του έκανε τη χάρη και διέταξε κατάσχεση µόνο για να συλλέξει στοιχεία, προκειµένου να διαπιστωθεί αν ο καπετάνιος µας τέλεσε το αδίκηµα της διακίνησης. Είναι η δεύτερη πολιτική ήττα της κυβέρνησης Σαλβίνι που έχει ανάγει το ζήτηµα σε προσωπική κόντρα.

Ο Σαλβίνι ζητούσε επίµονα τη σύλληψη και καταδίκη όλων των διασωστών στο καράβι, επέµενε ότι τα λιµάνια θα παραµείνουν κλειστά, ότι δεν θα µπούµε στα ιταλικά χωρικά ύδατα και ότι δεν θα αποβιβαστεί κανένας µετανάστης. ∆υστυχώς γι’ αυτόν, και στα ιταλικά χωρικά ύδατα µπήκαµε, και τα λιµάνια ανοίξανε µε πάρα πολλούς δηµάρχους ιταλικών πόλεων να δηλώνουν υποστήριξη προς το εγχείρηµά µας, και οι µετανάστες αποβιβάστηκαν µε ασφάλεια. Ταυτόχρονα, σε όλη την Ιταλία πραγµατοποιήθηκαν δεκάδες συγκεντρώσεις αλληλεγγύης προς το καράβι µας, µετατρέποντας την καταστολή της διάσωσης και τον ακραίο ρατσισµό της κυβέρνησης σε κεντρικό πολιτικό ζήτηµα. Ήταν µια πρώτη νίκη, που άλλαξε τους συσχετισµούς στον δηµόσιο διάλογο της Ιταλίας και αποδεικνύει ότι η νίκη είναι αποτελεσµατικότερη από τη θυµατοποίηση.

4. Ο Σαλβίνι ισχυρίζεται πως τα διασωστικά δηµιουργούν τα προσφυγικά κύµατα από την Αφρική. Ισχύει κάτι τέτοιο;

Είναι στα όρια του γελοίου να δηλώνει κάποιος ότι 2-3 διασωστικά καράβια και µερικές δεκάδες διασώστες ευθύνονται για ένα τόσο πολύπλοκο και παγκόσµιου µεγέθους φαινόµενο, όπως είναι η µετανάστευση. Στην τελευταία µας διάσωση, στις 9 Μαΐου 2019,  µέσα σε µια βάρκα είχαµε ανθρώπους από 15 διαφορετικές χώρες της Αφρικής. Όσο βρισκόµουν στο Aquarius, θυµάµαι ότι ήταν συχνό φαινόµενο να διασώζουµε ανθρώπους από 30-40 διαφορετικές χώρες της Ασίας και της Αφρικής. Πόλεµοι, δικτατορίες, καταστάσεις έσχατης φτώχειας είναι κάποιες από τις αιτίες που οδηγούν τους ανθρώπους στον ξεριζωµό. Αυτό που θέλει να πει ο Σαλβίνι είναι ότι τα διασωστικά είναι pull factor, δηλαδή έλκουν την µετανάστευση, παροτρύνουν τους µετανάστες να ξεκινήσουν το ταξίδι τους από την Λιβύη, παρέχοντάς τους διάσωση και µεταφορά στην Ιταλία. Το pull factor είναι µια εκστρατεία για να απονοµιµοποιήσουν τις διασωστικές ΜΚΟ, να τις καταστείλουν ευκολότερα και να τις αντικαταστήσουν µε το -χρηµατοδοτούµενο από την Ε.Ε.- λιβυκό λιµενικό.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση προσπαθεί να καταστείλει τη µετανάστευση µε κάθε τρόπο, αδιαφορώντας για τις ανθρώπινες ζωές, οπότε είναι λογικό να βλέπει τα διασωστικά καράβια ως εµπόδιο. Στην πραγµατικότητα, υπάρχει µόνο το «push factor», οι κτηνώδεις συνθήκες της Λιβύης, που ωθούν τους πρόσφυγες να κάνουν τα πάντα για να δραπετεύσουν από εκεί µε κάθε τρόπο.

5. Ποιες είναι οι προοπτικές;

Θεωρώ ότι η στάση των ευρωπαϊκών κρατών απέναντι στους µετανάστες συµπυκνώνει όλες τις αντιθέσεις και τη βαρβαρότητα των κυρίαρχων, εγκαινιάζοντας µια νέα εποχή. ∆εν είναι µόνο το ότι οι µετανάστες αποτελούν τον κύριο στόχο όλου σχεδόν του πολιτικού συστήµατος. Είναι κυρίως το γεγονός πως ό,τι θεωρούσαµε δεδοµένο καταρρέει. ∆εν είναι δυνατόν να θεωρείται έγκληµα το να δίνεις νερό σε πρόσφυγες (ΗΠΑ) ή να τους διασώζεις από πνιγµό. Οι µετανάστες απο-ανθρωποποιούνται, τα ανθρώπινα δικαιώµατα δεν ισχύουν γι’ αυτούς, τα σώµατά τους γίνονται αντικείµενα της χειρότερης µορφής βίας. Μια τέτοια κατάσταση δηλητηριάζει όλη την κοινωνία και αργά ή γρήγορα στρέφεται ενάντια στα υπόλοιπα αδύναµα µέλη της και µειονότητες.

Αυτός είναι και ο λόγος που όλο και περισσότεροι άνθρωποι κινητοποιούνται και συναντιούνται µε αφορµή και µε αιχµή της δράσης τους το µεταναστευτικό. Από τους αγρότες στη Γαλλία που δίνουν στέγη σε πρόσφυγες, µέχρι τους «Stansted 15» στην Αγγλία που µπλοκάρουν τις απελάσεις στο αεροδρόµιο, από τις τεράστιες διαδηλώσεις του «Seebrücke» στη Γερµανία, µέχρι το Mare Jonio που αψηφά τον Σαλβίνι στην Ιταλία, βλέπουµε την ανάδυση ενός νέου αγωνιζόµενου υποκειµένου µε έντονη διεθνιστική χροιά, αυτοοργανωµένη δράση και χαρακτήρα πολιτικής ανυπακοής. Η απάντηση της εξουσίας δεν αφήνει αµφιβολία. Εκατοντάδες άνθρωποι έχουν συλληφθεί σε όλη την Ευρώπη, µεταξύ των οποίων και δήµαρχοι, αγρότες, γιατροί, πυροσβέστες, δάσκαλοι ακόµα και παππάδες επειδή φιλοξένησαν µετανάστες σε εκκλησία (δυτική Γερµανία). Το παράδειγµα όλων αυτών των ανθρώπων είναι πηγή έµπνευσης και δηλώνει την αδήριτη ανάγκη να συγκρουστούµε µε τις εγκληµατικές πολίτικες των κρατών µας, αλλά και την δυνατότητα να ενώσουµε και να συντονίσουµε τις αντιστάσεις µας σε ευρωπαϊκό επίπεδο.

 ΑΡΙΣΤΕΡΗ ΚΙΝΗΣΗ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΩΝ ΟΑΕΕ

Πριν προλάβει να μειωθεί ακόμα ο θόρυβος από τις “τακτοποιήσεις” των παιδιών των βουλευτών του ΣΥΡΙΖΑ στη Βουλή και το ένα γεγονός ακολουθεί το άλλο.

Στον ΕΦΚΑ Αγροτών στη Λάρισα  ο ανεκδιήγητος υφυπουργός Κοινωνικής Ασφάλισης Αν. Πετρόπουλος θέλοντας να κάνει ένα τηλεοπτικό σώου για την εξυπηρέτηση των ασφαλισμένων επί των ημερών του, επιτέθηκε στους εργαζόμενους και τους κατηγόρησε ότι αυτοί ευθύνονται για τα προβλήματα που υπάρχουν στην Κοινωνική Ασφάλιση! Όταν το συντριπτικό ποσοστό της ευθύνης ανήκει στον ίδιο, με την ενοποίηση-τερατούργημα που έχει δημιουργήσει και το υπόλοιπο στα στελέχη εκείνα που δεν πρόβαλαν καμία αντίρρηση στα σχέδια του.

Ακολουθούν νέα κωμικοτραγικά νέα περιστατικά: Η Διοίκηση του ΕΦΚΑ ανακοίνωσε  και ξεκίνησε ήδη την πραγματοποίηση σεμιναρίων επιμόρφωσης για τα στελέχη των ΠΥΣΥ (Περιφερειακών Υπηρεσιών Συντονισμού και Υποστήριξης) απ’ όλη την Ελλάδα σε ξενοδοχείο πέντε αστέρων στο Λουτράκι! Προφανώς γιατί θα μπορέσουν να εμπεδωθούν πιο εύκολα τα νέα “σύγχρονα” καθήκοντα του ΕΦΚΑ δίπλα στο κύμα με συνοδεία από καλαμαράκια!

Τα έξοδα για αυτά τα σεμινάρια τα αναλαμβάνει η βρετανική συμβουλευτικής εταιρία NiCo, που προφανώς θέλει να ευχαριστήσει τον ΕΦΚΑ για τη στενή συνεργασία που έχει μαζί του. Φυσικά με το αζημίωτο!

Όμως τα μηνύματα που στέλνονται από αυτές τις κινήσεις είναι σε εντελώς λάθος κατεύθυνση. Οι εργαζόμενοι δουλεύουν στις χειρότερες συνθήκες που θα μπορούσαν να υπάρξουν σε οποιαδήποτε υπηρεσία ή επιχείρηση Δημόσιου ή Ιδιωτικού Τομέα, χωρίς καμία ενημέρωση, χωρίς σεμινάρια και χωρίς υλικοτεχνικό εξοπλισμό. Και αντί η Διοίκηση και τα στελέχη της να προσπαθούν να επιμορφώσουν πραγματικά το προσωπικό και να διορθώσουν τα λάθη και τις παραλείψεις τους, κανονίζουν εκδρομές για κάποιες δεκάδες άτομα!

Και δεν συμβαίνουν μόνο αυτά: Η NiCo προσφέρει επίσης δωρεάν διακοπές για τον Διοικητή, τους Υποδιοικητές, τους Γενικούς και πολλούς διευθυντές στην έδρα της στη Βορ. Ιρλανδία. Ήδη υπάρχει συνωστισμός στελεχών για να εξασφαλίσουν τις θέσεις τους!

Τι καλύτερο δώρο για αυτά τα στελέχη (και την πολιτική ηγεσία) που με τις αποφάσεις τους διαλύουν τα Ασφαλιστικά Ταμεία και καταστρέφουν την ψυχική υγεία των εργαζομένων;

Δυστυχώς η υποκρισία, η αλαζονεία και η υπεροψία των ανθρώπων της διοίκησης και της κυβέρνησης δεν έχει όρια! Το ρουσφέτι και ο νεποτισμός κυριάρχησε και στους ανθρώπους της (απερχόμενης) κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ σε κάθε θέση της ιεραρχίας του ΕΦΚΑ.

Από τη μία η συντριπτική πλειοψηφία των εργαζομένων να αγωνιούν και να έρχονται διαρκώς σε προστριβές με τους ασφαλισμένους, γιατί δεν λειτουργεί τίποτα σωστά στον ΕΦΚΑ, και από την άλλη οι διοικούντες να κανονίζουν εκδρομές και ταξίδια αναψυχής!

Είναι δύο ενέργειες παντελώς αντισυναδελφικές. Μόνο η ντροπή και το αίσχος θα χαρακτηρίζει τις ενέργειες αυτής της Διοίκησης, των στελεχών της και της πολιτικής ηγεσίας! Και όχι μόνο για αυτά, αλλά και για τη συνολική αδιαφορία απέναντι στους εργαζόμενους και για την διάλυση της Κοινωνικής Ασφάλισης.