Ρατσισμός είναι οι πολιτικές της «αποτροπής»

Προσφυγικό: η νέα πολιτική της κυβέρνησης Μητσοτάκη, συνέχιση αλλά και κλιµάκωση των ρατσιστικών πολιτικών της ΕΕ και των ελληνικών κυβερνήσεων

Του Μάριου Αυγουστάτου

∆εν έχουµε πια καµία δικαιολογία να λέµε «δεν ξέραµε – δεν γνωρίζαµε», κατά πως ισχυρίστηκαν πολλοί Γερµανοί για τα ναζιστικά στρατόπεδα συγκέντρωσης κι εξόντωσης. To ΚΥΤ Μόριας είναι ένας χώρος στον οποίο ζουν 13.500 άτοµα, σε σκηνές και κοντέινερ, ενώ έχει σχεδιαστεί για 2.500. Λογική συνέπεια: οι συνθήκες διαβίωσης είναι χαοτικά τραγικές και απάνθρωπες. Για ένα πιάτο φαί, µπορεί να περιµένουν µέχρι και 6 ώρες. Ήδη παιδιά σ’ αυτές τις συνθήκες παρουσιάζουν σύνδροµο «παραίτησης», µια πολύ σοβαρή ψυχική ασθένεια που χτυπά κυρίως παιδιά και εφήβους µε µετατραυµατικό σοκ, ενώ πολλά απ’ αυτά παίζουν πάνω σε βουνά σκουπιδιών. Το 35% των ανθρώπων που είναι φυλακισµένοι στα νησιά είναι παιδιά – έξι στα δέκα είναι κάτω των 12 ετών και περίπου το 20% εξ αυτών είναι ασυνόδευτα. Ο πρόσφατος θάνατος της Φεριντέ Ταγίκ στην πυρκαγιά της 29ης Σεπτέµβρη δεν ήταν ατύχηµα, ήταν δολοφονία. Με πολιτικούς υπεύθυνους την ΕΕ, σε αγαστή συνεργασία µε τις κυβερνήσεις Τσίπρα και Μητσοτάκη.

Η 29η Σεπτέµβρη στη Μόρια

Περίπου στις 5 το απόγευµα της Κυριακής 29 Σεπτέµβρη ξέσπασαν στη Μόρια δύο πυρκαγιές. Το ένα µέτωπο περίπου 400 µ. έξω από το κέντρο κράτησης και το δεύτερο εσωτερικά µέσα σε κοντέινερ. Η δεύτερη φωτιά αποδίδεται, σύµφωνα µε τις εκτιµήσεις του ανακριτικού της Πυροσβεστικής, σε βραχυκύκλωµα στα καλώδια της οροφής του κοντέινερ. Την ώρα που µαινόταν η φωτιά, η αστυνοµία έσπευσε να… ρίξει δακρυγόνα στους πρόσφυγες, των οποίων η οργή ξεχείλιζε απέναντι σε ό,τι εξέφραζε στα µάτια τους το ελληνικό κράτος, όπως το πυροσβεστικό όχηµα που έµπαινε συνοδευόµενο από τα ΜΑΤ – απ’ ό,τι µας λένε οι ίδιοι οι εργαζόµενοι στο ΚΥΤ της Μόριας. Σαν να µην έφτανε η τραγωδία, ο Κ. Μπογδάνος, ένας από τους ακροδεξιούς «λαγούς» της Ν∆, απέδιδε την πυρκαγιά στην ύπαρξη… Τούρκων πρακτόρων εντός του καταυλισµού και ο Θάνος Πλεύρης το ερµήνευσε ως θέµα «εθνικής ασφάλειας» και µίλησε για… υποκινητές που ευθύνονται για τους θανάτους. Η «άµεση ανταπόκριση» της κυβέρνησης στην τραγωδία ήταν να στείλει ένα C130 µε τρεις διµοιρίες ΜΑΤ και να εξαγγείλει αλλαγές στο σύστηµα ασύλου, µε ρυθµίσεις τρισχειρότερες από όσες ισχύουν ήδη.

Με τη βούλα της ΕΕ

Επί κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ στα τέλη Ιούλη του 2015 ξεκίνησε επίσηµα η λειτουργία της Μόριας ως του πρώτου Κέντρου Υποδοχής και Ταυτοποίησης – ΚΥΤ (hot spot) στη Λέσβο. Ο επίτροπος Μετανάστευσης και Ιθαγένειας ∆ηµ. Αβραµόπουλο να δηλώνει τότε πως «αυτό σηµατοδοτεί ότι λειτουργεί ολοκληρωµένα το σχέδιο καταγραφής και ταυτοποίησης των προσφύγων» και πως «έχουµε ακόµη πολύ δρόµο να διανύσουµε για την εφαρµογή hot spots και σε άλλες περιοχές, για την έναρξη των µετεγκαταστάσεων και τη βελτίωση των επιστροφών των παράτυπων µεταναστών». Οι µετεγκαταστάσεις σε άλλες χώρες της ΕΕ λίγο αργότερα έλαβαν τέλος. Η Μόρια και τα υπόλοιπα άθλια hot-spots των νησιών όµως µακροηµέρευσαν για να υλοποιήσουν τη συµφωνία ΕΕ – Τουρκίας του Μάρτη του 2016, που συνυπέγραψε η προηγούµενη κυβέρνηση µε στόχο την αποτροπή νέων προσφυγικών αφίξεων. Ήταν η εποχή του «βοήθα Παναγιά να τηρήσει ο Ερντογάν τη Συµφωνία µε την ΕΕ», όπως χαρακτηριστικά δήλωνε ο αρµόδιος υπουργός του ΣΥΡΙΖΑ Γιάννης Μουζάλας. Μέχρι πριν λίγα χρόνια, χιλιάδες αιτήσεις ασύλου υποβάλλονταν και κρίνονταν και στις χώρες της Κεντρικής και Βόρειας Ευρώπης. Στη Γερµανία π.χ., ακόµη και µετά τους περιορισµούς (µετά την αρχική Συνθήκη του ∆ουβλίνου το 1993), δεκάδες χιλιάδες άνθρωποι έφταναν στα σύνορα και δήλωναν ότι ζητούν άσυλο. Στα διεθνή αεροδρόµια υπήρχαν χώροι υποδοχής ακριβώς γι’ αυτόν το σκοπό, µε τη λογική των hot spots της Ελλάδας, που συχνά περιλάµβαναν ακόµη και σχολείο για τα ανήλικα παιδιά. Το ίδιο ίσχυε για όλα τα διεθνή αεροδρόµια της Ευρώπης. Οι περισσότεροι από αυτούς τους χώρους υπάρχουν ακόµη, όµως τώρα πια συνήθως είναι άδειοι.

Κατασκευάζοντας την Ευρώπη-ρατσιστικό «φρούριο»

Η ΕΕ µε τις συνεχείς προσαρµογές του κανονισµού ∆ουβλίνο (1-3) και µε επισφράγισµα τη συµφωνία του Μάρτη του ‘19 µετατράπηκε σε φρούριο, µε ερµητικά κλειστά εσωτερικά σύνορα, για ανθρώπους που είτε δικαιούνται άσυλο για οποιοδήποτε λόγο είτε µεταναστεύουν χωρίς να είναι πολίτες της ΕΕ ή να έχουν βίζα. Το µόνο που απέµενε για όσους/ες αναζητούν στην ΕΕ µια καλύτερη ζωή είναι οι «παράνοµες» είσοδοι (δηλαδή ο δρόµος από τον Έβρο, το Αιγαίο και τη Μεσόγειο) και οι «παράνοµες µετεγκαταστάσεις», δηλαδή ο δύσκολος δρόµος από την Ελλάδα, την Ιταλία και την Ισπανία προς την κεντρική και βόρεια Ευρώπη.

Πολλές χιλιάδες νεκροί πρόσφυγες στη θάλασσα και από τις κακουχίες ήταν ο φόρος αίµατος από την εφαρµογή αυτής της ρατσιστικής πολιτικής. Η λογική αυτής της πολιτικής είναι ότι οι πρόσφυγες και µετανάστες θα εγκαταλείψουν την προσπάθειά τους να φτάσουν στην Ευρώπη, εάν οι συνθήκες που θα βρουν εδώ θα είναι άσχηµες. Αφήνει βεβαίως στα κράτη-µέλη το δικαίωµα να την εφαρµόζουν µε τον τρόπο που εκείνα θεωρούν πιο κατάλληλο. Μέσα σ’ αυτό το ασφυκτικό πλαίσιο, τεράστιο µερίδιο ευθύνης στην απανθρωπιά έχουν οι ελληνικές κυβερνήσεις.

Ελλάδα, αφιλόξενη χώρα

Ο Γ. Μουζάλας, µιλώντας ως αρµόδιος υπουργός στην ΚΕ του ΣΥΡΙΖΑ στις 12.2.2017, για να ορίσει το πλαίσιο της (αντι)προσφυγικής πολιτικής σύµφωνα µε σχετική Οδηγία της ΕΕ χρησιµοποίησε τρεις λέξεις: αποτελεσµατικά, αναλογικά, αποτρεπτικά. Την ίδια άποψη είχε εκφράσει σε συνέντευξή στις 24.8.2015 ο τότε υπουργός Προ.Πο. Γ. Πανούσης: «η Ελλάδα θα έπρεπε να ασκεί και αποτρεπτική πολιτική στο µεταναστευτικό». Τα προηγούµενα χρόνια, ο αρχηγός της ΕΛ.ΑΣ. επί Σαµαρά, είχε πει «να τους κάνουµε το βίο αβίωτο», ενώ ο Αθ. Πλεύρης της Ν∆: «πρέπει να περνάνε χειρότερα εδώ από τις χώρες τους, η κόλαση πρέπει να φαντάζει παράδεισος σε σχέση µε αυτό που θα ζουν εδώ». Για τον Όρµπαν, πρωθυπουργό της Ουγγαρίας αποτρεπτικό είναι το µέτρο της φυλάκισης των προσφύγων. Στην Ελλάδα τον ίδιο ρόλο παίζουν οι συνθήκες διαβίωσης στα στρατόπεδα συγκέντρωσης προσφύγων, και πολύ περισσότερο σ’ εκείνα των νησιών του Ανατολικού Αιγαίου. Πολύ χαρακτηριστική, η αιτιολογική παράγραφος της προκήρυξης για την «Κατασκευή Προαναχωρησιακού Κέντρου Κράτησης στη νήσο Κω» (8.2.2017): «Η κατασκευή δοµών κράτησης θα λειτουργήσει αποτρεπτικά ως προς την δηµιουργία νέων µεταναστευτικών ροών».

Η Ευρώπη διατύπωσε αντιρρήσεις (στα λόγια) για τις φυλακίσεις στην Ουγγαρία, όπως επίσης για την κατασκευή του φράχτη στον Έβρο και βέβαια… έµεινε στα λόγια. Όµως, καµιά επίσηµη αντίρρηση δεν διατύπωσε ποτέ για την κατάσταση στα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου. Άλλωστε, η συµφωνία ΕΕ – Τουρκίας – Ελλάδας προβλέπει ρητά το µέτρο του γεωγραφικού περιορισµού στα νησιά, έως ότου τελεσιδικήσει το αίτηµα ασύλου των προσφύγων – κάτι που µπορεί να πάρει από µήνες έως χρόνια.

Εξεγέρσεις

Σε όλο το διάστηµα της λειτουργίας του ΚΥΤ Μόριας, έχουν γίνει πάµπολλες εξεγέρσεις και διαδηλώσεις, µικρότερες και µεγαλύτερες. Πιο πρόσφατη ήταν εκείνη της 1ης Οκτώβρη, όταν 800 πρόσφυγες επιχείρησαν να πραγµατοποιήσουν πορεία προς την πόλη της Μυτιλήνης, αλλά εµποδίστηκαν από την αστυνοµία και σταµάτησαν µερικές εκατοντάδες µέτρα µακριά από την δοµή. Εκεί έκαναν καθιστική διαµαρτυρία, φωνάζοντας συνθήµατα και ζητώντας την βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης, την µεταφορά τους στην Αθήνα και την απονοµή δικαιοσύνης για τα γεγονότα της 29ης Σεπτέµβρη. Την ίδια µέρα το απόγευµα έγινε συγκέντρωση και πορεία από τοπικές συλλογικότητες. Οι διαδηλωτές συγκεντρώθηκαν στην Πλατεία Σαπφούς και πορεύτηκαν διαµέσου της προκυµαίας στην Αγορά της Μυτιλήνης, ενώ µικρή στάση πραγµατοποιήθηκε έξω από το πλοίο της Frontex του Ηνωµένου Βασιλείου VALIANT, όπου ακούστηκαν συνθήµατα εναντίον της πολιτικής της Ε.Ε. στο προσφυγικό.

Στις 4 Οκτώβρη έγινε διαµαρτυρία 300 ανήλικων και ασυνόδευτων προσφύγων που έσπασαν την πόρτα και προσπάθησαν να βάλουν φωτιά σε κάδους µε σκουπίδια, φωνάζοντας «Athens-Athens». Ενδεικτικά αναφέρουµε και κάποιες παλιότερες εξεγέρσεις: εκείνη του Μάρτη του 2018, που είχε πυροδοτηθεί από απόπειρα αυτοκτονίας µε πτώση από στύλο της ∆ΕΗ (κι ακολούθησαν άλλες δύο), µε αποτέλεσµα την σκληρή καταστολή και τη ρίψη χηµικών. Την εξέγερση του Ιούλη του 2017 -µε αφορµή την απόρριψη ασύλου Αϊτινού, τη σύλληψη και απέλασή του στην Τουρκία- µε συγκρούσεις µε την αστυνοµία και µαζική καταστολή. Το 2016 είχαν επίσης ξεσπάσει εξεγέρσεις των προσφύγων για διάφορες αφορµές, κυρίως διαµαρτυρόµενοι για την πολύµηνη κωλυσιεργία της εξέτασης των αιτηµάτων ασύλου και τον εγκλωβισµό τους.

Είναι πλέον µαθηµατικά βέβαιο ότι εξεγέρσεις θα ξεσπούν και στο µέλλον, όσο συντηρείται και κλιµακώνεται η ρατσιστική φυλάκιση των προσφύγων σε άθλιες συνθήκες στα νησιά του Αιγαίου.

Ρατσιστική Ν∆ και «αντιπολίτευση» ΣΥΡΙΖΑ

Οι διαδοχικές τραγωδίες στη Μόρια και τα υπόλοιπα νησιά αποτέλεσαν αφορµή για την επικίνδυνη κλιµάκωση της καταστολής στα θαλάσσια και χερσαία σύνορα µε στρατιωτικά µέσα. Κλιµάκωση της καταστολής προβλέπεται και στο εσωτερικό της χώρας, µε τη γενίκευση της φυλάκισης, που γίνεται ο κανόνας για τις συνθήκες «φιλοξενίας» προσφύγων και µεταναστών.

Με το νοµοσχέδιο για το άσυλο που εξήγγειλε η κυβέρνηση, συρρικνώνονται σε βαθµό εξαφάνισης τα όποια δικαιώµατα είχαν µείνει όρθια από τις προηγούµενες κυβερνήσεις. Αυτό σηµατοδοτούν οι εξαγγελίες για στέρηση του δικαιώµατος αίτησης ασύλου από όσους δεν έχουν το λεγόµενο προσφυγικό προφίλ (λες και το ποιος είναι πρόσφυγας το κρίνει ο Μητσοτάκης και όχι η Υπηρεσία Ασύλου), για αλλαγή των κριτηρίων «ευαλωτότητας» που είχε επιχειρήσει και ο ΣΥΡΙΖΑ και ισοδυναµούν µε περισσότερο εγκλωβισµό στα νησιά, για σύνθεση των επιτροπών προσφυγών αποκλειστικά από δικαστές, για απέλαση όσων προσφύγων δεν συµµορφώνονται προς τας υποδείξεις.

Οι οικονοµικοί λόγοι που επικαλούνται οι ακροδεξιές φωνές όχι απλά δεν ισχύουν, αλλά ισχύει ακριβώς το αντίθετο: πάνω από 3 δισ. ευρώ της ΕΕ έχει διαχειριστεί µέχρι σήµερα η Ελλάδα για το προσφυγικό. Τα χρησιµοποιεί κυρίως για να φτιάχνει στρατόπεδα, να κάνει απελάσεις, να αγοράζει σκάφη του Λιµενικού που κάνουν περιπολίες, θερµικές κάµερες, drones και λοιπά µέσα «αποτροπής». Αν τα ίδια χρήµατα επενδύονταν στη στέγαση προσφύγων στις πόλεις σε διαµερίσµατα, σήµερα οι 70-100.000 πρόσφυγες που ζουν στη χώρα θα είχαν αξιοπρεπή στέγαση, διαβίωση, ιατροφαρµακευτική κάλυψη και ισότιµη εκπαίδευση για τα παιδιά τους.

Η Ν∆ παίρνοντας τη σκυτάλη από την κυβέρνηση Τσίπρα, πάει παραπέρα τις αντιπροσφυγικές – αντιµεταναστευτικές πολιτικές κάνοντας µεγάλη προσπάθεια να µετατοπίσει τη συζήτηση. Πήραν το µάθηµά τους από την επικοινωνιακά αποτυχηµένη -εκ του αποτελέσµατος- προπαγάνδα µε τις εκκαθαρίσεις των καταλήψεων, µε τις φωτογραφίες των προσφύγων, παιδιών και µανάδων να κάνουν τον γύρο του κόσµου, και άλλαξαν γραµµή. Πλέον υποστηρίζουν ότι ο κύριος όγκος των αφίξεων αφορά οικονοµικούς µετανάστες και όχι πρόσφυγες, εννοώντας ότι ο κύριος όγκος δεν είναι πρόσφυγες από τη Συρία. Σε αυτή τη βάση ο Μητσοτάκης προσπαθεί να υποστηρίξει ότι δεν είναι ένα θέµα ανταπόκρισης στην ανθρωπιστική ανάγκη αρωγής σε πρόσφυγες, αλλά ένα ευρύτερο πρόβληµα «παράνοµης µετανάστευσης». Εκτιµά ότι η κοινωνία θα δεχτεί πιο εύκολα τη νέα πιο σκληρή γραµµή εάν την περάσει ως γραµµή αντιµετώπισης της «µετανάστευσης» και όχι του «προσφυγικού». Αυτό πατάει στην εκτίµηση ότι µεγάλο µέρος της κοινωνίας θεωρεί τη µετανάστευση πρόβληµα ενώ εξακολουθεί να βλέπει τους πρόσφυγες µε µεγαλύτερη συµπάθεια. Ακολουθεί την πεπατηµένη των κεντροδεξιών και σοσιαλφιλελεύθερων κοµµάτων της Ευρώπης που έχουν µετατοπιστεί σε σκληρή αντιπροσφυγική γραµµή, υποστηρίζοντας ότι µε αυτό τον τρόπο ανακόπτουν την άνοδο της -µε τη βούλα- ακροδεξιάς. Στην πράξη κάνουν ακριβώς το αντίθετο: τροφοδοτώντας µε θεσµικό ρατσισµό την κοινωνία, πριµοδοτούν τους αυθεντικούς ακροδεξιούς και φασίστες.

Ο ΣΥΡΙΖΑ απλά δεν «δικαιούται να οµιλεί», όταν επί 4 χρόνια υιοθέτησε και εφάρµοσε τις πολιτικές «αποτροπής», έστησε Μόριες και έχει την πολιτική ευθύνη για πνιγµούς αθώων.      αντιπολίτευσης του είδους «εµείς είχαµε 8.000 στη Μόρια κι εσείς τους κάνατε 13.000». Έχοντας τέτοια προϋπηρεσία», δεν του µένει άλλο παρά να ασκεί µια αντιπολίτευση της κακιάς ώρας και του τύπου «µε εµάς στη Μόρια ήταν 8.000 κι εσείς τους κάνατε 13.000»…

Ο αγώνας συνεχίζεται

Το αποτέλεσµα των µέτρων της κυβέρνησης θα είναι ακόµα περισσότεροι και συχνότεροι θάνατοι και χειροτέρευση των συνθηκών ζωής όλων µας: προσφύγων, µεταναστών και Ελλήνων εργαζοµένων. Τα µέτρα που ήδη ανακοινώθηκαν δίνουν τη χαριστική βολή στο θεµελιώδες κατοχυρωµένο εδώ και δεκαετίες δικαίωµα του ασύλου. Ο στόχος τους είναι να γεµίσουν τη χώρα ερµητικά κλειστές φυλακές για πρόσφυγες και µετανάστες µε απάνθρωπες συνθήκες παράλληλα µε την εξαθλίωση όλων µας, εξυπηρετώντας την ίδια ώρα τα µεγάλα οικονοµικά συµφέροντα της LAMDA Development στο Ελληνικό, της Eldorado Gold στις Σκουριές, και άλλων ευαγών καπιταλιστικών ιδρυµάτων.

Το αντιρατσιστικό κίνηµα, από την πλευρά του, παρ’ όλη τη γενικευµένη απογοήτευση από την κεντρική πολιτική σκηνή µετά την προδοσία του ΣΥΡΙΖΑ το 2015, έδωσε αγωνιστικό «παρών» µε πολλές και µαζικές κινητοποιήσεις. Κεντρικά σε Αθήνα – Θεσσαλονίκη, στα νησιά και σε άλλες πόλεις. Το αίτηµα να κλείσουν τα κολαστήρια στρατόπεδα συγκέντρωσης, ήταν και παραµένει θεµελιώδες.

Όµως όλα αυτά δεν άρκεσαν και δεν αρκούν. Επιβάλλεται να ανοίξουµε τη συνολική συζήτηση στις γειτονιές και σε µαζικούς κοινωνικούς χώρους και να οργανώσουµε πιον αποτελεσµατικά τις κινητοποιήσεις. Χρειάζεται το κίνηµα στο σύνολό του, µαζί µε τα εργασιακά, τις ιδιωτικοποιήσεις, τα περιβαλλοντικά και όλα τα υπόλοιπα «µέτωπα», να παλέψει για ίσα δικαιώµατα σε πρόσφυγες και µετανάστ(ρι)ες, καλύτερη ζωή για όλους. ∆εν δεχόµαστε το γεωγραφικό περιορισµό στα νησιά, την προαποφασισµένη (µη) προσφυγική ιδιότητα, πόσο µάλλον να νοµιµοποιούνται απελάσεις, επαναπροωθήσεις και δολοφονίες – όπως της Φεριντέ, που ένα πρωί έφτασε πάνω σε µια πλαστική βάρκα στη Λέσβο µετά από 40 χρόνια πολέµου στο Αφγανιστάν και κάηκε ζωντανή. Επιµένουµε στη διεκδίκηση αξιοπρεπούς στέγης και ζωής για τους πρόσφυγες, απόδοσης ασύλου και νοµιµοποίησης όλων των µεταναστών. Είναι όλοι ταξικά αδέρφια µας, σύµµαχοι στον κοινό αγώνα ενάντια στη φτώχεια, τον πόλεµο και το φασισµό.

Οι κινητοποιήσεις του Σεπτέµβρη όπως η διαδήλωση στη ∆ΕΘ και οι διαδηλώσεις καταδίκης της βίαιης εκκένωσης καταλήψεων στέγης για τους πρόσφυγες, της επετείου του θανάτου του Π. Φύσσα και του Ζακ Κωστόπουλου, αλλά και η πρόσφατη µε αφορµή το θάνατο της Φεριντέ στη Μόρια, δείχνουν το δρόµο. Ενωτικά και µαζικά, ντόπιοι, πρόσφυγες και µετανάστες, θα διεκδικήσουµε αυτά που µας έχουν πάρει όλα τα προηγούµενα χρόνια.