Μέτρα Τραµπ: Δασµοί, προστατευτισµός, κλιµάκωση του ανταγωνισµού

Αυτά ήταν µόνο η προ­θέ­ρµαν­ση. Στις 2 Απρί­λη, η κι­νέ­ζι­κη κυ­βέρ­νη­ση απά­ντη­σε µε στο­χευ­µέ­νους δα­σµούς σε αµε­ρι­κα­νι­κές εξα­γω­γές προς την Κίνα, αξίας 3 δισ. δο­λα­ρί­ων.

Για να µην µεί­νει πίσω, η κυ­βέρ­νη­ση Τραµπ τότε ανα­κοί­νω­σε ότι εξε­τά­ζει την επι­βο­λή δα­σµών αξίας 50 δισ. δο­λα­ρί­ων σε 1.300 προ­ϊ­ό­ντα, ως απά­ντη­ση στην υπο­τι­θέ­µε­νη κλοπή αµε­ρι­κα­νι­κής πνευ­µα­τι­κής ιδιο­κτη­σί­ας από την Κίνα. Η Κίνα αντέ­δρα­σε την επό­µε­νη µέρα, απει­λώ­ντας µε δα­σµούς 25% σε µια σειρά αµε­ρι­κα­νι­κά προ­ϊ­ό­ντα. Ο Τραµπ ανέ­βα­σε εκ νέου τον πήχη, κα­λώ­ντας τους αξιω­µα­τού­χους να βρουν άλλα 100 δισ. δο­λά­ρια σε επι­πλέ­ον δα­σµούς.

Οι επι­χει­ρη­µα­τι­κές και µι­ντια­κές ελίτ αντι­µε­τω­πί­ζουν τώρα έναν από τους χει­ρό­τε­ρους φό­βους τους για την προ­ε­δρία Τραµπ: ότι ο οι­κο­νο­µι­κός εθνι­κι­σµός του θα πυ­ρο­δο­τή­σει έναν κύκλο προ­κλή­σε­ων και απα­ντή­σε­ων, που θα οδη­γή­σει την πα­γκό­σµια οι­κο­νο­µία σε εµπο­ρι­κό πό­λε­µο.

Δεν είναι σαφές πού θα οδη­γή­σει αυτή η ανταλ­λα­γή χτυ­πη­µά­των µε­τα­ξύ ΗΠΑ και Κίνας. Ο νέος οι­κο­νο­µι­κός σύ­µβου­λος του Λευ­κού Οίκου, Λάρι Κά­ντλο­ου, και ο υπουρ­γός Οι­κο­νο­µι­κών Στί­βεν Μνού­τσιν προ­σπά­θη­σαν να κα­θη­συ­χά­σουν τους δη­µο­σιο­γρά­φους ότι οι δα­σµοί, που ανα­κοι­νώ­θη­καν, ήταν απλώς η πρώτη κί­νη­ση σε µια δια­πρα­γµά­τευ­ση που έχει ως στόχο να πε­τύ­χει κα­λύ­τε­ρους όρους για τις ΗΠΑ στη Συ­µφω­νία Ελευ­θέ­ρου Εµπο­ρί­ου NAFTA µε το Με­ξι­κό και τον Κα­να­δά και στο δι­µε­ρές εµπό­ριο µε την Κίνα.

Ο Τραµπ και τα «γε­ρά­κια του εµπο­ρί­ου» µπο­ρεί να χαί­ρο­νται που επι­τέ­λους ετοι­µά­ζο­νται δα­σµοί, αλλά αυτό σί­γου­ρα δεν ισχύ­ει για τους εκ­προ­σώ­πους οι­κο­νο­µι­κών το­µέ­ων, που θα απο­τε­λέ­σουν στόχο της κι­νέ­ζι­κης απά­ντη­σης.

Όλα αυτά ίσως απο­τε­λέ­σουν την εναρ­κτή­ρια πράξη µιας µα­κράς δια­πρα­γµά­τευ­σης και µπο­ρεί να απο­δει­χτούν πε­ρισ­σό­τε­ρο γαύ­γι­σµα παρά δά­γκω­µα. Ακόµα κι αν δεν απο­συρ­θούν οι δα­σµοί, δεν θα µπουν σε εφα­ρµο­γή για τους επό­µε­νους 6 µήνες του­λά­χι­στον, αφού το­πο­θε­τη­θούν υπέρ ή κατά στο Κο­γκρέ­σο και σε διά­φο­ρες επι­τρο­πές οι εκ­πρό­σω­ποι των εµπλε­κό­µε­νων συ­µφε­ρό­ντων.

Αλλά θα ήταν λάθος να θε­ω­ρή­σου­µε όσα γί­νο­νται µια ακόµα πε­ρί­πτω­ση «θο­ρύ­βου» από τον Λευκό Οίκο.

Κα­ταρ­χήν, αν και ο Τραµπ είναι πα­θο­λο­γι­κός ψεύ­της και πο­λι­τι­κός χα­µαι­λέ­ων, οι από­ψεις του για την εµπο­ρι­κή πο­λι­τι­κή των ΗΠΑ υπήρ­ξαν συ­νε­πείς υπέρ του προ­στα­τευ­τι­σµού από τη δε­κα­ε­τία του ’80.

Είναι τµήµα εκεί­νης της πτέ­ρυ­γας της άρ­χου­σας τάξης, µειο­ψη­φι­κής για πολ­λές δε­κα­ε­τί­ες, που υπο­στη­ρί­ζει την επι­θε­τι­κή χρήση εµπο­ρι­κών µέ­τρων προς όφε­λος της «Αµε­ρι­κα­νι­κής οι­κο­νο­µί­ας» –για την οποία ο Τραµπ και οι πλού­σιοι φίλοι του εν­νο­ούν τις αµε­ρι­κα­νι­κές επι­χει­ρή­σεις.

Δεύ­τε­ρον, στις δύο πιο ση­µα­ντι­κές κυ­βερ­νη­τι­κές θέ­σεις, όσον αφορά την εµπο­ρι­κή πο­λι­τι­κή των ΗΠΑ, βρί­σκο­νται διά­ση­µα «γε­ρά­κια» του εµπο­ρί­ου, που έχουν εµµο­νή ει­δι­κά µε την Κίνα.

Αυτές οι πο­λι­τι­κές απο­τε­λούν «τροφή» για τους οπα­δούς της ατζέ­ντας του Τραµπ «Πρώτα η Αµε­ρι­κή». Αλλά έχει αντί­κτυ­πο και πέρα από τη δεξιά βάση του Τραµπ.

Όταν ανα­κοι­νώ­θη­καν οι δα­σµοί σε χά­λυ­βα και αλου­µί­νιο, οι ηγέ­τες της ερ­γα­τι­κής συ­νο­µο­σπον­δί­ας AFL-CIO και οι Ενω­µέ­νοι Χα­λυ­βερ­γά­τες έσπευ­σαν να υπε­ρα­σπι­στούν την πιο αντερ­γα­τι­κή κυ­βέρ­νη­ση από τη δε­κα­ε­τία του ’20.

Πολ­λοί Δη­µο­κρα­τι­κοί είτε συ­νε­χά­ρη­σαν τον Τραµπ, είτε του έκα­ναν κρι­τι­κή ότι δεν ήταν αρ­κε­τά το­λµη­ρός.

Ο Μπέρ­νι Σά­ντερς ση­µεί­ω­σε: «Νο­µί­ζω ότι η βα­σι­κή µας ανη­συ­χία πρέ­πει να είναι η Κίνα».

Η κυ­βέρ­νη­ση Τραµπ ανα­κοί­νω­σε στη συ­νέ­χεια ότι θα εξαι­ρού­σε τους συ­µµά­χους των ΗΠΑ, ικα­νο­ποιώ­ντας στην ουσία το αί­τη­µα κά­ποιων Δη­µο­κρα­τι­κών και του Σά­ντερς.

Οι «φι­λε­λεύ­θε­ροι» (ΣτΜ: στις ΗΠΑ ο όρος πε­ρι­γρά­φει τον «προ­ο­δευ­τι­κό» χώρο στις πα­ρυ­φές των Δη­µο­κρα­τι­κών) και τα συν­δι­κά­τα χει­ρο­κρο­τούν τον Τραµπ, γιατί από καιρό ενα­ντιώ­νο­νταν στις συ­µφω­νί­ες ελευ­θέ­ρου εµπο­ρί­ου και υπο­στή­ρι­ζαν τους δα­σµούς στις ει­σα­γω­γές ως τρόπο «να προ­στα­τευ­τούν αµε­ρι­κα­νι­κές θέ­σεις ερ­γα­σί­ας».

Ξε­κι­νούν από την αυ­το­νό­η­τη πα­ρα­τή­ρη­ση ότι το βιο­τι­κό επί­πε­δο της ερ­γα­τι­κής τάξης και η συν­δι­κα­λι­στι­κή ορ­γά­νω­ση έχουν υπο­χω­ρή­σει τα τε­λευ­ταία 25 χρό­νια, την ίδια πε­ρί­ο­δο που το «ελεύ­θε­ρο εµπό­ριο» και µη­χα­νι­σµοί όπως η NAFTA και ο Πα­γκό­σµιος Ορ­γα­νι­σµός Εµπο­ρί­ου έχουν γίνει αδια­µφι­σβή­τη­τη ορ­θο­δο­ξία.

Ωστό­σο, απο­τε­λεί µε­γά­λη συ­ζή­τη­ση το κατά πόσο η κα­τάρ­ρευ­ση της ορ­γά­νω­σης και του βιο­τι­κού επι­πέ­δου της ερ­γα­τι­κής τάξης µπο­ρεί να απο­δο­θεί απο­κλει­στι­κά στην αµε­ρι­κα­νι­κή εµπο­ρι­κή πο­λι­τι­κή.

Οι θέ­σεις ερ­γα­σί­ας στον πα­ρα­δο­σια­κό βιο­µη­χα­νι­κό τοµέα ήταν σε µα­κρο­πρό­θε­σµη πτώση στην αµε­ρι­κα­νι­κή οι­κο­νο­µία για δε­κα­ε­τί­ες πριν µπει σε εφα­ρµο­γή η NAFTA το 1993 και πριν µπει η Κίνα στον ΠΟΕ το 2001.

Ο µε­λε­τη­τής του ερ­γα­τι­κού κι­νή­µα­τος και σο­σια­λι­στής Κιµ Μού­ντι, στο νέο του βι­βλίο «On New Terrain: How Capital Is Reshaping the Battleground of Class» War (Σε Νέο Έδα­φος: Πώς το Κε­φά­λαιο Ανα­δια­µορ­φώ­νει το Πεδίο Μάχης της Τα­ξι­κής Πάλης) κα­τα­λή­γει, µετά από µια προ­σε­κτι­κή ανά­λυ­ση των οι­κο­νο­µι­κών στοι­χεί­ων:

«Το πρό­βλη­µα µε τις εξη­γή­σεις που εστιά­ζουν στο εµπό­ριο ή εκεί­νες που έχουν ως κέ­ντρο τις πα­γκό­σµιες αλ­λα­γές στη βιο­µη­χα­νία γε­νι­κώς, είναι ότι η βιο­µη­χα­νι­κή πα­ρα­γω­γή στις ΗΠΑ δεν έχει υπο­χω­ρή­σει κα­θό­λου, ούτε έχει επι­βρα­δυν­θεί ιδιαί­τε­ρα από τις αρχές της δε­κα­ε­τί­ας του ’80. Αντί­θε­τα, έχει αυ­ξη­θεί σε επί­πε­δα που προ­σεγ­γί­ζουν εκεί­να της µε­τα­πο­λε­µι­κής κεϊν­σια­νής επο­χής».

Ο Μού­ντι δεν ισχυ­ρί­ζε­ται ότι το εµπό­ριο δεν έχει αντί­κτυ­πο στις θέ­σεις ερ­γα­σί­ας στις ΗΠΑ, αλλά ότι αυτός ο αντί­κτυ­πος είναι δευ­τε­ρεύ­ων µπρο­στά σε πολύ πιο ση­µα­ντι­κούς πα­ρά­γο­ντες, που αφο­ρούν την τα­ξι­κή πάλη µε­τα­ξύ ερ­γα­τών και αφε­ντι­κών στις ΗΠΑ.

Αλλά για αν­θρώ­πους όπως ο Τραµπ, που βρί­σκο­νται στο απέ­να­ντι τα­ξι­κό στρα­τό­πε­δο, είναι χρή­σι­µο κι εύ­κο­λο να κα­τη­γο­ρούν την Κίνα ή το Με­ξι­κό. Δυ­στυ­χώς, συν­δι­κα­λι­στές ηγέ­τες που ήταν ανα­πο­τε­λε­σµα­τι­κοί στην πάλη ενά­ντια στις επι­θέ­σεις των ερ­γο­δο­τών, κά­νουν το ίδιο.

Η απόρ­ρι­ψη αυτής της συ­µβα­τι­κής κρι­τι­κής του «ελεύ­θε­ρου εµπο­ρί­ου» δεν ση­µαί­νει και απο­δο­χή του δό­γµα­τος του «ελεύ­θε­ρου εµπο­ρί­ου» που επι­κρά­τη­σε στην εποχή του νε­ο­φι­λε­λευ­θε­ρι­σµού.

Στην πρα­γµα­τι­κό­τη­τα, το «ανό­θευ­το» µο­ντέ­λο ελεύ­θε­ρου εµπο­ρί­ου –που θε­ω­ρεί ότι όλες οι χώρες θα πε­τύ­χουν κα­λύ­τε­ρα απο­τε­λέ­σµα­τα αν ει­σά­γουν κι εξά­γουν ελεύ­θε­ρα– υπάρ­χει µόνο σε οι­κο­νο­µι­κά εγ­χει­ρί­δια.

Πάνω από 170 χρό­νια πριν, ο Καρλ Μαρξ και ο Φρί­ντριχ Έν­γκελς έγρα­ψαν στο Κο­µου­νι­στι­κό Μα­νι­φέ­στο ότι η κα­πι­τα­λι­στι­κή τάξη «τρά­βη­ξε κάτω από τα πόδια της βιο­µη­χα­νί­ας το εθνι­κό έδα­φος στο οποίο στε­κό­ταν», χρη­σι­µο­ποιώ­ντας «πρώ­τες ύλες από τις πιο από­µα­κρες πε­ριο­χές. Βιο­µη­χα­νί­ες των οποί­ων τα προ­ϊ­ό­ντα κα­τα­να­λώ­νο­νται όχι µόνο στο εσω­τε­ρι­κό, αλλά σε κάθε γωνιά του πλα­νή­τη».

Από εκεί­νη την εποχή, το ελεύ­θε­ρο εµπό­ριο είναι το πρό­γρα­µµα και το σύν­θη­µα της κυ­ρί­αρ­χης κα­πι­τα­λι­στι­κής δύ­να­µης κάθε επο­χής. Η πιο ισχυ­ρή και οι­κο­νο­µι­κά πα­ρα­γω­γι­κή χώρα πά­ντο­τε έχει συ­µφέ­ρον να απο­µα­κρύ­νει εµπό­δια στη δική της ικα­νό­τη­τα να εµπο­ρεύ­ε­ται µε πιο αδύ­να­µα και λι­γό­τε­ρο πα­ρα­γω­γι­κά κε­φά­λαια.

Αυτό ίσχυε, όταν η Βρε­τα­νία ήταν η ηγέ­τι­δα δύ­να­µη και η ισχυ­ρό­τε­ρη εκ­πρό­σω­πος του ελεύ­θε­ρου εµπο­ρί­ου τον 19ο αιώνα. Το ίδιο ίσχυ­σε και όταν οι ΗΠΑ ανα­δύ­θη­καν ως κυ­ρί­αρ­χη πα­γκό­σµια δύ­να­µη µετά τον Β΄ Πα­γκό­σµιο Πό­λε­µο.

Αν το «ελεύ­θε­ρο εµπό­ριο» είναι πα­ρα­δο­σια­κά η πο­λι­τι­κή της πα­γκό­σµιας ηγε­µο­νι­κής δύ­να­µης, είναι λο­γι­κό να υπο­χω­ρεί η υπο­στή­ρι­ξη στο ελεύ­θε­ρο εµπό­ριο, όταν αυτή η ηγε­τι­κή δύ­να­µη αντι­µε­τω­πί­ζει πιο ισχυ­ρό αντα­γω­νι­σµό από έναν οι­κο­νο­µι­κό αντί­πα­λο.

Επι­πλέ­ον, διά­φο­ροι συ­µµε­τέ­χο­ντες σε ένα σύ­στη­µα «ελεύ­θε­ρου εµπο­ρί­ου» θα έχουν µι­κρό­τε­ρο κί­νη­τρο να συ­νε­χί­σουν να συ­µµε­τέ­χουν, αν αυτό δεν απο­δί­δει κέρδη και ανά­πτυ­ξη. Αυτό συ­νέ­βη σί­γου­ρα στην πα­γκό­σµια οι­κο­νο­µία µετά τη Με­γά­λη Ύφεση του 2007-2008.

Μια άλλη πτυχή που δεν πρέ­πει να υπο­τι­µη­θεί: Όταν ο Τραµπ ανα­κοί­νω­σε τους δα­σµούς σε χά­λυ­βα και αλου­µί­νιο, επι­κα­λέ­στη­κε ένα τµήµα της εµπο­ρι­κής νο­µο­θε­σί­ας του 1962, που χρη­σι­µο­ποιεί­ται σπά­νια, το οποίο του επι­τρέ­πει να δρά­σει προς όφε­λος της «εθνι­κής ασφά­λειας» των ΗΠΑ. Η πρα­γµα­τι­κή ση­µα­σία αυτής της επί­κλη­σης είναι η συγ­χώ­νευ­ση των οι­κο­νο­µι­κών και των στρα­τιω­τι­κών επι­λο­γών.

Είναι γνω­στό ότι οι ΗΠΑ δεν βλέ­πουν την Κίνα µόνο ως τον µε­γα­λύ­τε­ρο οι­κο­νο­µι­κό αντα­γω­νι­στή, αλλά και ως τον βα­σι­κό στρα­τιω­τι­κό αντα­γω­νι­στή στην Ασία και στον κόσµο. Με αυτή την έν­νοια, ο Τραµπ δεν δια­φέ­ρει ου­σιω­δώς από τον προ­κά­το­χό του, Μπα­ράκ Οµπά­µα, του οποί­ου η πο­λι­τι­κή για «πίβοτ στην Ασία» στό­χευε κυ­ρί­ως στην πε­ρι­κύ­κλω­ση της Κίνας.

Για µια σειρά λό­γους –κυ­ρί­ως την αδυ­να­µία των ΗΠΑ να απε­µπλα­κούν πλή­ρως από τους «βάλ­τους» της Μέσης Ανα­το­λής και του Αφ­γα­νι­στάν– ο Οµπά­µα δεν µπό­ρε­σε ποτέ να υλο­ποι­ή­σει το «πίβοτ» που επε­δί­ω­κε. Αλλά αυτό απο­τε­λεί το ρητό στόχο των γε­ρα­κιών της κυ­βέρ­νη­σης Τραµπ, όπως πε­ρι­γρά­φε­ται από το κεί­µε­νο Εθνι­κής Στρα­τη­γι­κής Ασφα­λεί­ας που κυ­κλο­φό­ρη­σε στο τέλος του 2017.

Ο Τραµπ έχει ένα επι­χεί­ρη­µα που πεί­θει του­λά­χι­στον ένα τµήµα του στρα­τιω­τι­κού κα­τε­στη­µέ­νου: Οι ΗΠΑ δεν µπο­ρούν να είναι η κυ­ρί­αρ­χη στρα­τιω­τι­κή δύ­να­µη αν συ­νε­χί­σουν να εξά­γουν τη βιο­µη­χα­νία και την τε­χνο­λο­γία τους σε άλλες χώρες. Αν οι δύο µε­γα­λύ­τε­ρες οι­κο­νο­µί­ες του πλα­νή­τη συ­νε­χί­σουν στο δρόµο προς τη σύ­γκρου­ση, ο «εύ­κο­λος» εµπο­ρι­κός πό­λε­µος του Τραµπ µπο­ρεί να κλι­µα­κω­θεί σε κάτι πολύ πιο επι­κίν­δυ­νο…

*Ο Lance Selfa είναι στέ­λε­χος της ISO στις ΗΠΑ. Αυτή είναι µια πε­ρι­λη­πτι­κή εκ­δο­χή του άρ­θρου, όπως δη­μο­σιεύ­τη­κε στην Ερ­γα­τι­κή Αρι­στε­ρά. Ολό­κλη­ρο το άρθρο στα αγ­γλι­κά μπο­ρεί­τε να το βρεί­τε εδώ

Αναδημοσίευση από rproject.gr