Το κίνηµα κατά των εξορύξεων στις Σκουριές και κατά της εξόρυξης υδρογονανθράκων
Της Αθηνάς Σκαμπά
Στις «κινητοποιήσεις της Παρασκευής» για την κλιµατική αλλαγή, που ήταν τεράστιες σε πολλές χώρες του κόσµου, η Ελλάδα είχε πολύ µικρό µερίδιο. Τόσο στην µαθητική κινητοποίηση όσο και σε αυτήν που επιχειρήθηκε να οργανωθεί σε απογευµατινή ώρα στο Σύνταγµα. Πολύ συχνά ακούγεται η κριτική ότι στην Ελλάδα δεν υπάρχει οικολογικό κίνηµα, οι Έλληνες δεν ενδιαφέρονται για το περιβάλλον και επίσης συχνά κατηγορείται η Αριστερά ότι δεν ασχολείται µε τα περιβαλλοντικά θέµατα και ενδιαφέρεται µόνο για οικονοµικούς αγώνες. Ο ισχυρισµός δεν είναι αβάσιµος: πράγµατι στην Ελλάδα δεν έχουµε περιβαλλοντικές οργανώσεις πανελλαδικής εµβέλειας και µακροχρόνιας δράσης στο χώρο του κινήµατος, ούτε οι αριστερές οργανώσεις είχαν και έχουν συστηµατική ενασχόληση και δράση σχετική. Στην Ελλάδα δεν υπάρχουν επίσης κόµµατα, όπως αυτό των «Πράσινων» στην Γερµανία, που να κερδίζουν σηµαντικά εκλογικά ποσοστά µε βάση την οικολογική ατζέντα – αν υποθέσουµε ότι αυτό από µόνο του είναι δείκτης κοινωνικής ευαισθησίας για οικολογικά ζητήµατα.
Όμως, υπάρχει και η άλλη πλευρά: στην Ελλάδα έχουν υπάρξει κινήµατα που έδωσαν σηµαντικές µάχες για το περιβάλλον, πολλά, η δε Αριστερά τα στήριξε ή/και υπήρξε στην πρωτοπορία τους.
Από τις µεγάλες διαδηλώσεις στις δεκαετίες του ’80 και του ’90 για το «νέφος της Αθήνας» και για τα «πυρηνικά», µέχρι τα ηρωικά και νικηφόρα κινήµατα της περιόδου της κρίσης όπως αυτό της Κερατέας για τη χωµατερή και των Σκουριών για τις εξορύξεις χρυσού. Αλλά και σήµερα, µε µικρότερη µαζικότητα το κίνηµα για τις ανεµογεννήτριες στα Άγραφα, η αντίσταση για την καύση των απορριµµάτων στον Βόλο, το κίνηµα για τη χωµατερή της Φυλής και οι συλλογικότητες ενάντια στις εξορύξεις υδρογονανθράκων που εξαπλώνονται σιγά – σιγά σε πολλά µέρη της Ελλάδας.
Τα χαρακτηριστικά των περισσότερων από αυτά είναι ότι συσπείρωσαν την πλειονότητα των κατοίκων µιας περιοχής, σε µάχες σκληρές, µε ιδιαίτερα έντονη καταστολή, αλλά και µε πείσµα και αποφασιστικότητα από την πλευρά των κατοίκων, γιατί οι µάχες για το περιβάλλον είναι µάχες για την ίδια τη βιωσιµότητα µιας περιοχής και των κατοίκων της, µάχες ανθρώπων που καταλαβαίνουν ότι αν χάσουν, τα χάνουν όλα, από την αξία της περιουσίας τους µέχρι την υγεία των παιδιών τους.
Επιλέγουµε να παρουσιάσουµε δύο από αυτά τα κινήµατα, το καθένα για διαφορετικούς λόγους. Πρώτο, το κίνηµα ενάντια στις εξορύξεις χρυσού στις Σκουριές, γιατί είναι ίσως ο πιο µακροχρόνιος, µαζικός και σκληρός αγώνας για το περιβάλλον, µε πολλές µάχες, µε νίκες αλλά δυστυχώς µε την απειλή ακόµα ανοιχτή. ∆εύτερο, τη µάχη ενάντια στις εξορύξεις υδρογονανθράκων, που ξεκινάει τώρα, γιατί είναι η πιο κρίσιµη µάχη που έχουµε µπροστά µας και γιατί αν αναπτυχθεί κίνηµα για την κλιµατική αλλαγή στην Ελλάδα, η πιο άµεση και σηµαντική µάχη που πρέπει να δώσει είναι να σταµατήσουν τα σχέδια για εξορύξεις υδρογονανθράκων.
Το κίνηµα κατά της εξόρυξης χρυσού στις Σκουριές
Το κίνηµα κατά των εξορύξεων χρυσού είναι γνωστό, κυρίως, από τις διαδηλώσεις που γίνονταν στο ∆άσος των Σκουριών πριν µερικά χρόνια, ενάντια στα σχέδια της Eldorado Gold. Όµως το κίνηµα ενάντια στις εξορύξεις χρυσού έχει ξεκινήσει στις περιοχές της Χαλκιδικής, αλλά και στη Θράκη, από τη δεκαετία του ‘80.
Η κρατική εταιρεία ΜΕΤΒΑ, στα τέλη της δεκαετίας του ‘80, επιχειρεί να κάνει µεταλλεία χρυσού στην Ολυµπιάδα της Χαλκιδικής. Οι κάτοικοι του χωριού, αλλά και των διπλανών, ξεσηκώνονται και τα σχέδια της εταιρείας µαταιώνονται.
Μία δεκαετία αργότερα, το σενάριο ξαναπαίζεται µε την καναδική εταιρεία TVX αυτή τη φορά, η οποία επίσης επιχειρεί ξανά την κατασκευή εργοστασίου χρυσού στην Ολυµπιάδα. Ταυτόχρονα άλλες δύο ξένες εταιρείες απέκτησαν µεταλλευτικά δικαιώµατα στο Πέραµα της Ροδόπης και στις Σάπες του Έβρου µε στόχο την κατασκευή µεταλλείων χρυσού. Το εγχείρηµα πέφτει πάνω σε τείχος αντίστασης, από τους κατοίκους της Ολυµπιάδας και των χωριών του Στρυµονικού. Οι µάχες ήταν σκληρές, µε σκληρή αστυνόµευση και καταστολή από πλευράς του κράτους, το οποίο είχε επιβάλει αστυνοµικό νόµο µε απαγόρευση κυκλοφορίας, αύρες εγκατεστηµένες στην περιοχή, βαριές ποινές φυλάκισης σε δεκάδες κατοίκους (αθωώθηκαν σε δεύτερο βαθµό). Όλα αυτά το 1997, επί πρωθυπουργίας Κώστα Σηµίτη και κυβέρνησης ΠΑΣΟΚ.
Τη λύση έδωσε το 2002 το Συµβούλιο της Επικρατείας, µε µια ιστορική απόφαση το σκεπτικό της οποίας ήταν: «η στάθµιση του προσδοκώµενου οφέλους από το έργο και της επαπειλούµενης βλάβης από την κατασκευή και λειτουργία του είναι πληµµελής και παραβιάζει την αρχή της βιώσιµης ανάπτυξης».
Το 2003 η TVX πτωχεύει και τα µεταλλεία περνούν στην εταιρεία «Ελληνικός Χρυσός». ∆εν θα αναφερθούµε στο οικονοµικό και πολιτικό σκάνδαλο της σύµβασης µεταβίβασης, η οποία προκειµένου να κατοχυρωθεί, κυρώνεται µε νόµο από τη Βουλή των Ελλήνων. Αρκεί να αναφέρουµε ότι η Ελλάδα καταδικάστηκε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή για παράνοµη ενίσχυση της «Ελληνικός Χρυσός», αφού της πούλησε τα µεταλλεία σε τιµή πολύ κατώτερη της αγοραίας αξίας τους και ταυτόχρονα την απάλλαξε από την υποχρέωση καταβολής φόρου µεταβίβασης.
Το περιβαλλοντικό έγκληµα, όµως και έγκληµα κατά της υγείας και της ζωής των κατοίκων, είναι τεράστιο. Η σύµβαση παραχώρησης δεν αφορά µόνο στα µεταλλεία της Ολυµπιάδας, αλλά αφορά στην παραχώρηση δικαιωµάτων εξόρυξης σε περιοχή συνολικής έκτασης 317.000 στρεµµάτων, το 92% των οποίων είναι παρθένο δάσος. Αυτό συµπεριλαµβάνει 3 µεταλλεία της Ολυµπιάδας, του Στρατωνίου και των Σκουριών. Εκτός από την καταστροφή του δάσους, µε την κοπή εκατοντάδων χιλιάδων δέντρων και το άνοιγµα τεράστιων κρατήρων, υπάρχει κάτι ακόµα: τα µεταλλεία της Ολυµπιάδας παράγουν χρυσό ο οποίος βρίσκεται µέσα σε κράµα αρσενοπυρίτη, που περιέχει 11% αρσενικό, γεγονός που καθιστά τη διάσπαση των µετάλλων εξαιρετικά επικίνδυνη και επιβλαβή για την ανθρώπινη υγεία. Η µέθοδος διάσπασης του συµπυκνώµατος ονοµάζεται «κυάνωση» και είναι αυτή που απέρριψε η απόφαση του ΣτΕ το 2002. Σε περιοχές που έχει χρησιµοποιηθεί αυτή η µέθοδος έχουν καταγραφεί θανατηφόρες παθήσεις στους κατοίκους και στο σώµα τους έχει βρεθεί µόλυβδος και αρσενικό. Ακόµα και στις µονάδες επεξεργασίας συµπυκνωµάτων στη Βουλγαρία και την Κίνα δεν δέχονται συµπυκνώµατα µε ποσοστό αρσενικού άνω του 0,5%.
Ο έλεγχος της «Ελληνικός Χρυσός» περνά σταδιακά στα χέρια καναδικής εταιρείας, η οποία από το 2006 αρχίζει να ξεδιπλώνει τα σχέδιά της για εξορύξεις στη Χαλκιδική, στις οποίες για πρώτη φορά συµπεριλαµβάνεται και το επιφανειακό ορυχείο των Σκουριών. Οι αντιδράσεις αρχίζουν σιγά – σιγά να ξαναφουντώνουν, αυτή τη φορά από το χωριό Μ. Παναγιά το οποίο βρίσκεται κοντά στο µεταλλείο των Σκουριών.
Από το 2011, οπότε ο τότε υπουργός Γ. Παπακωνσταντίνου δίνει την έγκριση στην «Ελληνικός Χρυσός» να προχωρήσει το φαραωνικών διαστάσεων έργο που είχε σχεδιάσει, µπορούµε να πούµε ότι έχει αναπτυχθεί πλέον ένα µαζικό και µαχητικό κίνηµα. Επιτροπές αγώνα υπάρχουν σε διάφορα χωριά της περιοχής, που συντονίζονται µεταξύ τους, ενώ το κίνηµα έχει απήχηση πανελλαδικά.
Από το 2012, ιδιοκτήτρια των µεταλλίων είναι πλέον η Eldorado Gold. Από την αρχή ακολουθεί πολιτική σύγκρουσης µε τους κατοίκους που αντιδρούν. Στο έργο της αυτό έχει στο πλευρό της από την αρχή την Ελληνική Αστυνοµία. Καθώς οι συγκρούσεις συνεχίζονται και κλιµακώνονται, η αστυνοµία έχει πλέον εγκατασταθεί στο βουνό και κλιµακώνει την καταστολή – από χρήση χηµικών µέχρι και πλαστικές σφαίρες.
Τα συστηµικά µέσα ενηµέρωσης δεν λένε κουβέντα για όλα αυτά. Παρ’ όλη τη µαζικότητα των διαδηλώσεων, ακόµα και στη Θεσσαλονίκη, δεν καλύπτουν ποτέ κανένα γεγονός. Αυτό ανατρέπεται τον Φεβρουάριο του 2013, µετά από εµπρηστική επίθεση που γίνεται από άγνωστους κουκουλοφόρους στο εργοτάξιο των Σκουριών, οπότε οι Σκουριές βρίσκουν θέση καθηµερινά στα δελτία ειδήσεων, µε τους κατοίκους να παρουσιάζονται πλέον σαν επικίνδυνοι τροµοκράτες και εγκληµατίες.
Από τον εµπρησµό και µετά η καταστολή σκληραίνει ακόµα περισσότερο. Κάτοικοι συλλαµβάνονται και κρατούνται για µέρες χωρίς παρουσία δικηγόρου. Συνολικά, περίπου 350 κάτοικοι έχουν κατηγορηθεί για διάφορα ποινικά αδικήµατα, διαφορετικής βαρύτητας, µέχρι και για σύσταση εγκληµατικής οργάνωσης. Τα στοιχεία είναι αστεία, παρ’ όλα αυτά υπάρχουν άνθρωποι που µένουν στη φυλακή για µήνες. Ο κόσµος δεν τροµοκρατείται από την καταστολή, αντιθέτως η κλιµάκωσή της οδηγεί πολύ κόσµο σε όλη την Ελλάδα να δηλώνει ενεργά συµπαράσταση στον αγώνα της Χαλκιδικής. Πολλές επιτροπές αλληλεγγύης συγκροτούνται σε διάφορα µέρη, ενώ το θέµα παίρνει διεθνή διάσταση και προβάλλεται από διεθνή δίκτυα ενηµέρωσης.
Η εταιρεία παρανοµεί προκλητικά, παραβιάζοντας περιβαλλοντικούς, πολεοδοµικούς κ.λπ. νόµους, ενώ η δικαιοσύνη κοιτά από την άλλη πλευρά, παρότι οι κάτοικοι προσφεύγουν, τεκµηριωµένα. Νοµοθετούνται από την Ελληνική Βουλή νέες διατάξεις που αίρουν όλα τα εµπόδια στο δρόµο της εταιρείας. Αποκορύφωµα, νέα απόφαση του ΣτΕ το 2013, εντελώς αντίθετη µε αυτήν που είχε βγάλει 11 χρόνια πριν, η οποία επιτρέπει ένα έργο πολλαπλάσιων διαστάσεων και πολλαπλάσιων καταστροφικών περιβαλλοντικών επιπτώσεων από αυτό που απαγόρευσε το 2002.
Το κίνηµα κατά των εξορύξεων, όπως και το µεγαλύτερο µέρος του κινήµατος που αναπτύχθηκε τότε στην Ελλάδα, επένδυσε πολιτικά στην κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ. Το κόµµα ΣΥΡΙΖΑ συµµετείχε και είχε υποστηρίξει τον αγώνα στις Σκουριές, και το σταµάτηµα της επένδυσης ήταν από τις «σηµαίες» της προεκλογικής του καµπάνιας στην περιοχή – και όχι µόνο.
Η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ άλλαξε 3 υπουργούς Περιβάλλοντος. Η Eldorado Gold δήλωνε ότι δεν µπορεί να βγάλει άκρη µε τον πρώτο, τον Π. Λαφαζάνη, ο οποίος είχε φτάσει στο σηµείο να τους πει: «κάντε µας µήνυση και αν χρειαστεί να σας αποζηµιώσουµε, θα σας αποζηµιώσουµε». Ο δεύτερος, ο Π. Σκουρλέτης, κατά τη διάρκεια της θητείας του εξέδωσε δύο αποφάσεις, απορρίπτοντας την µελέτη τεχνικών εργασιών ως ανεφάρµοστη, αφού η µελέτη αναφερόταν σε µέθοδο εξόρυξης του χρυσού χωρίς τη χρήση κυανίου (αναφερθήκαµε παραπάνω) χωρίς να αποδεικνύεται ότι αυτό είναι πρακτικά εφικτό. Η πρώτη απόφαση Σκουρλέτη ήταν το 2015, ουσιαστικά σε προεκλογική περίοδο και µε την ψήφιση του 3ου µνηµονίου σε εκκρεµότητα, και τον ΣΥΡΙΖΑ να «µετράει τα κουκιά του» στη Βουλή. Η εταιρεία την προσέβαλλε δικαστικά και δικαιώθηκε από το ΣτΕ το 2016. Η δεύτερη απόφαση Σκουρλέτη, τον Νοέµβριο του 2016, ακολουθείται από τον ανασχηµατισµό και την αντικατάστασή του από το Γ. Σταθάκη, µόλις τρεις µέρες µετά. Από τις πρώτες του ηµέρες ως υπουργός Περιβάλλοντος, ο Γιώργος Σταθάκης υπογράφει µία από τις άδειες λειτουργίας της εταιρείας. Ήσσονος σηµασίας η άδεια, αλλά σηµαντική ως δείγµα γραφής. Με εκκρεµή στη δικαιοσύνη την προσφυγή κατά της δεύτερης απόφασης Σκουρλέτη, ο Σταθάκης υπέγραψε το 75% των απαιτούµενων αδειών για τη λειτουργία. Σε ανύποπτο χρόνο δε, ο ίδιος ο Αλέξης Τσίπρας, σε συνέντευξή του στον διευθυντή του ρ/ς «Στο κόκκινο», στην παρατήρηση: «Εµείς ήµασταν µε τη µία πλευρά, δεν ήµασταν µε την άλλη», απαντά: «Ε, αφήστε, ήµασταν µε τη µία. Ως κυβέρνηση όµως έχεις ευθύνη να µην οδηγήσεις 5.000 εργαζοµένους στην ανεργία, αλλά να βρεις µια λύση», αναφερόµενος στους µεταλλωρύχους που εργάζονταν στα µεταλλεία – τους οποίους κατ’ εξακολούθηση είχε χρησιµοποιήσει η εταιρεία ως µοχλό πίεσης.
Με την εκλογή της, η κυβέρνηση του Κυριάκου Μητσοτάκη, από τις πρώτες της εξαγγελίες και στο πλαίσιο της πολιτικής «ενίσχυσης των επενδύσεων», αναγγέλλει τη διευκόλυνση της επένδυσης στη Σκουριές. Άλλος ένας γύρος ξεκινά για τους κατοίκους της Χαλκιδικής. Ένας νέος γύρος, µε τις ελπίδες τους διαψευσµένες και το ηθικό τσακισµένο. Αυτό που έδειξε η ιστορία είναι πως προϋπόθεση για να προχωρήσουν οι εξορύξεις χρυσού στη Β. Ελλάδα είναι το τσάκισµα του αγώνα των κατοίκων. Εκεί θα κριθεί και πάλι.
Κίνηµα κατά της εξόρυξης υδρογονανθράκων
Το Σαββατοκύριακο 28 και 29 Σεπτεµβρίου πραγµατοποιήθηκε στην Αθήνα η δεύτερη Πανελλήνια συνάντηση πρωτοβουλιών ενάντια στις εξορύξεις υδρογονανθράκων. Τη συνάντηση καλούσαν πρωτοβουλίες από την Αθήνα, την Ήπειρο, την Πελοπόννησο και τα Ιόνια νησιά που έχουν συγκροτηθεί µε αφορµή εκτεταµένο σχέδιο παραχώρησης δικαιωµάτων εξόρυξης, σε πολλές περιοχές της Ελλάδας, από το Ελληνικό ∆ηµόσιο σε πετρελαϊκές εταιρείες.
Η ίδια η συνάντηση είχε πολύ µεγάλο ενδιαφέρον, µε πληροφορίες και ενηµέρωση από διάφορες περιοχές. Συµµετείχε κόσµος από τις πρωτοβουλίες που δραστηριοποιούνται σχετικά, αλλά και συλλογικότητες και οργανώσεις της Αριστεράς και κόσµος του κινήµατος. Η συνάντηση κατέληξε σε κάλεσµα για κινητοποίηση την Τρίτη 1 Οκτώβρη, ηµέρα κύρωσης από τη Βουλή της σύµβασης παραχώρησης θαλάσσιων περιοχών στο Ιόνιο, τον Κυπαρισσιακό κόλπο, καθώς και δυτικά και νοτιοδυτικά της Κρήτης σε πετρελαϊκές εταιρίες για έρευνα και εξορύξεις υδρογονανθράκων.
Είναι αλήθεια ότι και η συνάντηση και οι κατά τόπους κινητοποιήσεις δεν είχαν τη µαζικότητα που χρειάζεται για να σταµατήσει αυτό το σχέδιο. Είναι όµως ένα κίνηµα που βρίσκεται στα σπάργανα, ένα κίνηµα που πριν απ’ όλα έχει µπροστά του ένα τεράστιο έργο ενηµέρωσης για θέµατα που η πλειονότητα του κόσµου δεν γνωρίζει και δεν υποψιάζεται καν την κρισιµότητά τους.
Ακόµα όµως και αν δεν γνωρίζει κανείς τις συγκεκριµένες συνέπειες από αυτό το σχέδιο εξορύξεων, και µόνο το γεγονός ότι παγκοσµίως αντιµετωπίζουµε το πρόβληµα της κλιµατικής αλλαγής µε τραγικές συνέπειες για την ανθρωπότητα και οποιοδήποτε σχέδιο αναστροφής της κατάστασης προϋποθέτει τη γενναία µείωση της χρήσης υδρογονανθράκων, µε το χρόνο να µετράει αντίστροφα και πιεστικά, είναι τουλάχιστον εγκληµατικό για µια χώρα να επιχειρεί ένα τόσο εκτεταµένο σχέδιο στροφής προς τους υδρογονάνθρακες.
Γι’ αυτό είναι σηµαντικό να στρέψουµε το βλέµµα µας προς αυτό το κίνηµα, καθώς δίνει µια µάχη εξαιρετικά κρίσιµη και ζωτική. Σήµερα έχουν ήδη παραχωρηθεί 60.000 τ. χιλιόµετρα θαλάσσιας έκτασης στο Ιόνιο και την Κρήτη και 17.000 χερσαίας στην Ήπειρο, τη ∆υτική Στερεά και τη ∆υτική Πελοπόννησο για έρευνα και εξορύξεις πετρελαίου και φυσικού αερίου. Ο αριθµός αυτός θα αυξηθεί άµεσα πολύ περισσότερο.
Το επιχείρηµα των υπερασπιστών της «επένδυσης» αυτής είναι η υπόσχεση οικονοµικής ευηµερίας. Υπόσχονται θέσεις εργασίας, έσοδα για το κράτος και παρουσιάζουν σαν σχεδόν ανύπαρκτους τους κινδύνους. Η πραγµατικότητα είναι εντελώς αντίστροφη. Ακόµα κι αν δεν λαµβάναµε υπόψη το περιβαλλοντικό κόστος και µέναµε στα οικονοµικά στοιχεία, ο υπολογισµός των κερδών είναι αβέβαιος. Βεβαίως, οι εταιρείες πάνω στο προσδοκώµενο από την επένδυση κέρδος, έχουν ήδη τζογάρει στη χρηµατιστηριακή αγορά, πολλαπλασιάζοντας, κατά το γνωστό καταστροφικό τρόπο, την αξία της επένδυσης, εκ των προτέρων.
Στο κόστος της επένδυσης δεν υπολογίζουν το κόστος αποκατάστασης από ενδεχόµενη διαρροή ή ατύχηµα, το οποίο έχει µεγαλύτερη πιθανότητα να συµβεί απ’ ό,τι έχουν τα κέρδη της επένδυσης. ∆εν υπολογίζουν επίσης το κόστος και την απώλεια θέσεων εργασίας από την ολοκληρωτική καταστροφή του τουρισµού και της αλιείας στις περιοχές αυτές για δεκαετίες. ∆εν υπολογίζουν το κόστος σε δαπάνες υγείας από τις επιπτώσεις ενός τέτοιου ατυχήµατος σε ανθρώπους και ζώα, το κόστος από τη καταστροφή της γεωργίας.
Βεβαίως, δεν έχουν ασχοληθεί καθόλου µε το περιβαλλοντικό κόστος. Οι συνέπειες στα τοπικά, γύρω από την εξόρυξη οικοσυστήµατα θα είναι άµεσες και σίγουρες – µιλάµε για πλήρη καταστροφή και εξαφάνιση. Σίγουρη επίσης είναι η αύξηση της σεισµικότητας της περιοχής – µοιάζει σχεδόν παράλογο να επιλέγει κανείς να κάνει ακόµα και έρευνες σε µια χώρα σεισµογενή, πολύ περισσότερο δε στην περιοχή του Ιονίου που είναι από τις πιο σεισµογενείς της Ελλάδας και έχει ήδη βιώσει δύσκολους σεισµούς.
Οι πετρελαϊκές εταιρείες έχουν τεράστια συµφέροντα από τις εξορύξεις πετρελαίου. Για τους κατοίκους, όµως, µιας περιοχής στην οποία γίνεται µια τέτοια επένδυση ποτέ δεν υπήρξε όφελος. Αρκεί να ρίξει κανείς µια µατιά στις πετρελαιοπαραγωγές χώρες για να διαπιστώσει ότι το βιοτικό επίπεδο των ανθρώπων κάθε άλλο παρά καλό είναι. Αντιθέτως, αυτό που ζουν ξανά και ξανά κάτοικοι τέτοιων περιοχών είναι η υποβάθµιση του βιοτικού τους επιπέδου, οι ανταγωνισµοί συµφερόντων και οι πόλεµοι. Κανένας λαός τέτοιων χωρών δεν είναι πλούσιος ούτε ευηµερεί. Οι υποσχέσεις για οικονοµική ευηµερία αφορούν µόνο τις τσέπες τους. Ήδη οι εξορύξεις στην Ανατολική Μεσόγειο οξύνουν τους ανταγωνισµούς στην περιοχή, υπερ-θερµαίνοντας την ένταση µεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας.
Είναι εξάλλου στο DNA του καπιταλισµού να συσσωρεύει κέρδη για τους λίγους και να φορτώνει τις ζηµιές στην κοινωνία ολόκληρη. Το κόστος που πληρώνουµε µετριέται µε τη φτώχεια µας, αλλά καµιά φορά δυστυχώς και µε τις ίδιες τις ζωές µας.
Υποβολή απάντησης