Του Θανάση Κούρκουλα
Στις αρχές Φλεβάρη, δεκάδες χιλιάδες Ιταλοί ανταποκρίθηκαν στο κάλεσµα ακτιβιστών και πληµµύρισαν 300 πλατείες ιταλικών πόλεων µε το σύνθηµα «Καλοδεχούµενοι οι πρόσφυγες». Πρόκειται για την πιο µαζική απάντηση του κινήµατος αλληλεγγύης στην Ιταλία κατά της κυβέρνησης των Πέντε Αστέρων και της ακροδεξιάς Λέγκας του Βορρά του ρατσιστή υπουργού Εσωτερικών Σαλβίνι. Οι διαδηλωτές δήλωσαν ότι η απάνθρωπη αντιπροσφυγική πολιτική του Σαλβίνι δεν τους αντιπροσωπεύει και πως υπάρχει η άλλη Ιταλία: εκείνη της αλληλεγγύης στους πρόσφυγες και της αντίστασης στις ρατσιστικές επιθέσεις που τον τελευταίο καιρό έχουν πολλαπλασιαστεί.
Σαλβίνι
Δεν έχει περάσει πολύς καιρός από το περασµένο καλοκαίρι, όταν η κυβέρνηση του Παναµά µετά από πιέσεις της ιταλικής κυβέρνησης αφαίρεσε τη σηµαία του από το διασωστικό πλοίο Aquarious που ανήκε στις ΜΚΟ «Γιατροί χωρίς σύνορα» και «SOS Mediteranee». Από το Σεπτέµβριο το πλοίο βρίσκεται αγκυροβοληµένο στο λιµάνι της Μασσαλίας. Πρόκειται για το τελευταίο µεγάλο διασωστικό που είχε αποµείνει να επιχειρεί στην ανοιχτή θάλασσα ανάµεσα στην Ιταλία και τη Λιβύη, και δεν µπήκε τυχαία στο στόχαστρο του Σαλβίνι. Από την έναρξη των επιχειρήσεων του Aquarius το Φεβρουάριο του 2016, 29.500 πρόσφυγες και µετανάστες διασώθηκαν σε εκατοντάδες επιχειρήσεις διάσωσης, σύµφωνα µε την οργάνωση SOS Méditerranée. Όπως είναι προφανές, µια τέτοιας τάξης δραστηριότητα δεν µπορούσε να εναρµονιστεί µε την ανοιχτά αντιπροσφυγική πολιτική της Ιταλίας. Έτσι η πολιτική των κλειστών λιµανιών που εξήγγειλε µε την εκλογή της η νέα ιταλική κυβέρνηση -παρά τις έντονες αντιδράσεις πολλών οργανώσεων δικαιωµάτων και αρκετών δηµάρχων µεγάλων ιταλικών πόλεων- έχει πλέον πάρει σάρκα και οστά.
Πρόκειται για µια ανοιχτά ρατσιστική πολιτική που ασκεί πιέσεις και ποινικοποιεί τις ΜΚΟ που εξακολουθούν να επιχειρούν διασώσεις στη Μεσόγειο, ενάντια στην ανθρωπιά, την κοινή λογική, το δίκαιο της θάλασσας και τις διεθνείς συνθήκες. Για να πετύχουν τον στόχο τους οι ιταλικές αρχές δεν δίστασαν να χρησιµοποιήσουν κάθε µέσο: Τις καταγγελίες περί συνεργασίας του πλοίου Aquarius µε παράνοµα κυκλώµατα «διακινητών», διαδέχτηκαν οι κατηγορίες περί «µόλυνσης» της θάλασσας, καθώς σύµφωνα µε εισαγγελείς της Κάτω Ιταλίας, το πλοίο άφησε στα νερά έντεκα λιµανιών της χώρας «επικίνδυνα απόβλητα». Σαν «απόδειξη» επικαλούνται τη διάγνωση διαφόρων ασθενειών (µεταξύ των οποίων κρούσµατα φυµατίωσης και µηνιγγίτιδας) σε µετανάστες και πρόσφυγες που µετέφερε το πλοίο, δηλώνοντας πως, ως εκ τούτου, τα διάφορα «απόβλητα» (δηλαδή ακόµη και τα ρούχα των µεταναστών) θα έπρεπε να τύχουν διαφορετικής, πιο προσεκτικής καταστροφής! Βέβαια, στα ιταλικά δικαστήρια έχουν οδηγηθεί και παράνοµες ρατσιστικές ενέργειες της ιταλικής κυβέρνησης, όπως δείχνει η πρόσφατη εισαγγελική έρευνα σε βάρος του Σαλβίνι εξαιτίας της αθέµιτης και εκβιαστικής πολυήµερης άρνησής του να επιτρέψει την αποβίβαση των διασωθέντων προσφύγων από το ιταλικό πλοίο Diciotti. Όµως, ο συνολικός απολογισµός είναι η εµπέδωση του δόγµατος της µηδενικής ανοχής της εισόδου προσφύγων στην ιταλική επικράτεια, επενδυµένης µε την πιο ανοιχτά ρατσιστική πολιτική επιχειρηµατολογία, µε συνειδητό κόστος εκατοντάδες επιπλέον νεκρούς πρόσφυγες.
Στην Ελλάδα
Η στοχοποίηση και η ποινικοποίηση των διασωστών στη Μεσόγειο δεν αφορά αποκλειστικά την Ιταλία αλλά συνολικά τον ευρωπαϊκό Νότο. Σε αυτή την κούρσα απανθρωπιάς, η Ελλάδα έχει αναδειχθεί πρωτοπόρα. Ήδη από το 2015, µε την εφαρµογή της ρατσιστικής συµφωνίας ΕΕ – Ελλάδας – Τουρκίας, ο τότε υπουργός Μεταναστευτικής Πολιτικής Μουζάλας είχε προχωρήσει σε επίθεση συκοφάντησης αλληλέγγυων στους πρόσφυγες ατόµων και οργανώσεων, µε αιχµή του δόρατος κάποιες ΜΚΟ που δραστηριοποιούνταν στα νησιά του Αιγαίου. Οργανώσεις δικαιωµάτων κατηγοριοποιήθηκαν στις πρόθυµες να συνεργαστούν µε τους κρατικούς φορείς (και να αποδεχτούν το νέο δόγµα αποτροπής) και σε εκείνες που δεν συµµορφώθηκαν µε τις υποδείξεις και στοχοποιήθηκαν. Ήδη από τις αρχές του 2016, διεθνείς διασώστες που δραστηριοποιούνταν στη Λέσβο και τη Σάµο συνελήφθησαν από το ελληνικό Λιµενικό γιατί ρυµουλκούσαν -κατά το κατηγορητήριο από τα τουρκικά χωρικά ύδατα- βάρκες µε πρόσφυγες στις ακτές της Λέσβου. Έτσι η δράση των διασωστών µετατράπηκε από ηρωική σε παράνοµη και ύποπτη ενέργεια «λαθρο»διακίνησης και συνεργασίας µε «δουλεµπορικά δίκτυα».
Ίσως η πιο εµβληµατική περίπτωση δίωξης διεθνών ακτιβιστών µε έργο διάσωσης στην Ελλάδα είναι εκείνη της σύλληψης 30 µελών της ΜΚΟ ERCI τον Αύγουστο του 2018, µε βαριές κακουργηµατικές κατηγορίες περί παράνοµης διακίνησης προσφύγων. Ανάµεσά τους, η διεθνούς φήµης ακτιβίστρια Σάρα Μαρντίνι, που κρατούνταν προφυλακισµένη στις φυλακές της Μυτιλήνης. Μόλις πρόσφατα έγινε δεκτή η αίτηση άρσης της προσωρινής κράτησης που κατέθεσαν οι δικηγόροι της και αποφυλακίστηκε µαζί µε άλλα µέλη της εν λόγω ΜΚΟ, µε εγγύηση 5.000 ευρώ. Η σύλληψη και η προφυλάκιση της Μαρντίνι και των υπόλοιπων ακτιβιστών είχε προκαλέσει σάλο διεθνώς, λόγω της βραβευµένης ανθρωπιστικής δράσης της. Η Σάρα και η 20χρονη αδελφή της Γιούσρα, γυναίκες πρόσφυγες και οι ίδιες, συγκλόνισαν την παγκόσµια κοινότητα τον Αύγουστο του 2015, όταν ταξίδευαν µε άλλους πρόσφυγες από την Τουρκία προς τη Λέσβο για να ζητήσουν άσυλο. Στη διαδροµή εντόπισαν άλλη -ακυβέρνητη- βάρκα µε 18 ανθρώπους. ∆εινές κολυµβήτριες, έπεσαν στο νερό και κολύµπησαν µέχρι τη Λέσβο σέρνοντας πίσω τους τη βάρκα, σώζοντας έτσι τη ζωή των επιβατών. Οι δύο αδελφές πήραν άσυλο στη Γερµανία, όπου εγκαταστάθηκαν µαζί µε την οικογένειά τους. Το καλοκαίρι του 2016 η Σάρα επέστρεψε στη Λέσβο για να βοηθήσει εθελοντικά στη διάσωση προσφύγων και από τότε µοιράζει τον χρόνο της µεταξύ Γερµανίας και Ελλάδας, µέχρι τη σύλληψή της.
Αντίστοιχες πρακτικές ποινικοποίησης των διασωστών ακολουθούν οι ισπανικές αρχές, ιδιαίτερα τον τελευταίο χρόνο που έχουν αυξηθεί οι αφίξεις προσφύγων στο ισπανικό έδαφος εξαιτίας της πολιτικής αποτροπής που πρώτη εφάρµοσε η Ελλάδα και εν συνεχεία η Ιταλία.
∆ολοφονική πολιτική
Το ανελέητο κυνηγητό των ΜΚΟ µε διασωστική δράση έχει τραγικά αποτελέσµατα: Επισήµως 2.275 πρόσφυγες και µετανάστες πνίγηκαν ή χάθηκαν στα νερά της Μεσογείου το 2018, µε το αριθµό των θανάτων να εκτοξεύεται συγκριτικά µε πρόπερσι, µολονότι ο αριθµός των αφίξεων σε ευρωπαϊκό έδαφος -139.300 συνολικά- είναι ο χαµηλότερος εδώ και πέντε χρόνια. Συγκλονιστικά είναι τα στοιχεία πρόσφατης έκθεσης της Ύπατης Αρµοστείας του ΟΗΕ (UNHCR) για την περσινή χρονιά: «Το να πατήσουν πόδι στην Ευρώπη είναι µόνο ο τελευταίος σταθµός ενός εφιαλτικού ταξιδιού, στη διάρκεια του οποίου πρόσφυγες και µετανάστες αντιµετώπισαν βασανιστήρια, βιασµούς, σεξουαλικές επιθέσεις, την απειλή απαγωγής και εγκλεισµού για πληρωµή λύτρων», σηµειώνει η έκθεση, καυτηριάζοντας τις «αποτρόπαιες συνθήκες» στα κέντρα κράτησης της Λιβύης, όπου οδηγούνται τουλάχιστον 8 στους 10 απ’ όσους αναχαιτίζονται στη θάλασσα από τη λιβυκή Ακτοφυλακή, που έχει εντείνει αυτές τις επιχειρήσεις συνεργαζόµενη µε ευρωπαϊκά πολεµικά πλοία. Λόγω των περιορισµών στις διασώσεις από ΜΚΟ, την προηγούµενη χρονιά «ένας άνθρωπος πέθαινε στη θάλασσα για κάθε 14 που έφταναν στην Ευρώπη», όταν ο αντίστοιχος µακάβριος ρυθµός το 2017 ήταν ένας στους 38.
Η UNHCR παρουσιάζει επίσης τις σηµαντικές αλλαγές στους λεγόµενους διαδρόµους, στους οποίους αναγκάζονται να καταφεύγουν πρόσφυγες και µετανάστες για να φτάσουν στην ευρωπαϊκή επικράτεια µέσω κυκλωµάτων διακινητών. Για πρώτη φορά εδώ και χρόνια, η Ισπανία έγινε βασική πύλη εισόδου µε 65.400 αφίξεις, µε αποτέλεσµα οι θάνατοι στη ∆υτική Μεσόγειο να τετραπλασιαστούν φτάνοντας τους 777 το 2018, όταν πρόπερσι είχαν καταγραφεί 202. ∆εύτερη έρχεται η Ελλάδα, όπου κατάφεραν να περάσουν 50.500 άνθρωποι: οι 32.500 από το Αιγαίο και οι υπόλοιποι -σχεδόν τριπλάσιοι συγκριτικά µε το 2017- από τα χερσαία σύνορα µε την Τουρκία (όπου βέβαια ανθούν οι µαζικές παράνοµες επαναπροωθήσεις προσφύγων στον Έβρο προς την Τουρκία). ∆ιόλου περίεργο, από την πρώτη θέση, η Ιταλία έπεσε στην τρίτη θέση, µε 23.400 αφίξεις προσφύγων και µεταναστών.
«Αµαρτωλές» ΜΚΟ;
Έχοντας την παραπάνω εικόνα, χρειάζεται να επιδεικνύουµε ιδιαίτερη προσοχή όταν ακούµε επιχειρήµατα περί «αµαρτωλών» ΜΚΟ που «ροκανίζουν τα λεφτά των Ευρωπαίων φορολογούµενων» κάνοντας µπίζνες µε δουλέµπορους και «κερδοσκοπώντας» σε βάρος των προσφύγων. Η δικαιολογηµένη αποστροφή πολλών ανθρώπων προς τις επιχορηγούµενες µπίζνες διαφόρων ΜΚΟ µε αµφίβολο έργο και αδιαφανείς πρακτικές δεν µπορεί να γενικεύεται και να χρησιµοποιείται σαν άλλοθι για τις ρατσιστικές πολιτικές. Ιδιαίτερα όταν πρόκειται για διώξεις µελών ΜΚΟ που αρνούνται να συνεργαστούν µε τις ευρωπαϊκές αρχές στις δολοφονικές πρακτικές αποτροπής εισόδου, όπως στην ανοιχτή θάλασσα ανάµεσα σε Ιταλία και Λιβύη ή στο Αιγαίο. Οι κυβερνήσεις της ΕΕ είναι οι πρώτες που ελέγχονται για υποκρισία, λαµογιά και αµαρτωλό παρελθόν: πρώτα επιχείρησαν να κερδοσκοπήσουν πολιτικά πάνω στα γνήσια αισθήµατα αλληλεγγύης της πλειοψηφίας των πολιτών τους, όσο οι κεντροευρωπαϊκές βιοµηχανίες είχαν ακόµα ανάγκη από φτηνό εξειδικευµένο εργατικό δυναµικό που εξασφάλιζαν από τα κύµατα προσφυγικών εισόδων του 2014-15. Μετά ΜΚΟποίησαν την αλληλεγγύη στους πρόσφυγες για να αποφύγουν τον έλεγχο του κινήµατος, µετατρέποντας σε επικερδή επιχείρηση τα αισθήµατα αλληλεγγύης των Ευρωπαίων πολιτών. Ύστερα -µε τη σκλήρυνση της αντιπροσφυγικής πολιτικής της ΕΕ και το κλείσιµο των συνόρων- υπουργοί σαν τον κ. Μουζάλα αναίρεσαν τον ίδιο τους τον εαυτό συκοφαντώντας τις ΜΚΟ, ιδιαίτερα µάλιστα όσες έχουν πραγµατικά επιδείξει ανθρωπιστικό έργο διασώζοντας χιλιάδες πρόσφυγες που διαφορετικά θα είχαν την τύχη των πνιγµένων θυµάτων της φτώχειας και του πολέµου.
Η ποινικοποίηση των ΜΚΟ µε διασωστικό έργο µας βρίσκει απόλυτα ενάντιους, επειδή έχει πραγµατική διακύβευση: τις χιλιάδες χαµένες ανθρώπινες ζωές στα κρύα νερά της Μεσογείου, που έχει µετατραπεί σε πλωτό νεκροταφείο. Αυτό δεν σηµαίνει ότι είναι όλες οι ΜΚΟ «αγνές», ανθρωπιστικές κ.λπ., ούτε ότι προτρέπουµε τον κόσµο της αλληλεγγύης να βρει δουλειά σε ΜΚΟ – αν και καµιά δουλειά δεν είναι ντροπή, ιδιαίτερα σε περίοδο κρίσης. Είµαστε όµως 100% αλληλέγγυοι µε τους ακτιβιστές -µέλη ΜΚΟ ή µη- που στοχοποιούνται και συκοφαντούνται ασύστολα από κάθε Σαλβίνι, Μουζάλα, ή «εξωθεσµικό» ακροδεξιό και ρατσιστή, µε στόχο την κάµψη των αλληλέγγυων αντανακλαστικών του απλού κόσµου.
Αγωνιζόµαστε για το άνοιγµα των συνόρων για τους πρόσφυγες και το κλείσιµο των hot-spot φυλακών και διεκδικούµε το σύνολο των προσφερόµενων υπηρεσιών στους πρόσφυγες να παρέχεται µε ευθύνη του κράτους και όχι µέσω των ΜΚΟ. Στον αντίποδα των δολοφονικών πολιτικών στοχοποίησης και εκδίωξης της διάσωσης, παλεύουµε για έρθει µια µέρα που τα διασωστικά των διεθνών ΜΚΟ θα είναι άχρηστα γιατί θα υπάρχει ελεύθερη και νόµιµη µετακίνηση των προσφύγων και των µεταναστών στις χώρες που εκείνοι επιθυµούν.
Υποβολή απάντησης