Με αφορµή την Ελένη και για κάθε Ελένη
Της Αθηνάς Σκαμπά
Την Παρασκευή 7 ∆εκεµβρίου, η φεµινιστική συλλογικότητα «Καµία ανοχή» καλεί σε συνέλευση συλλογικότητες και άτοµα για τη διοργάνωση κινητοποίησης και διαµαρτυρίας για τη γυναικοκτονία της Ελένης, φοιτήτριας στη Ρόδο. Η πρόσκληση είναι στην ευρύχωρη αίθουσα ενός ραδιοφωνικού σταθµού, στον 3ο όροφο µιας πολυκατοικίας στα Εξάρχεια. Όταν φτάσαµε εκεί, η αίθουσα ήταν ήδη γεµάτη, κόσµος καθόταν στα διαθέσιµα καθίσµατα, αλλά και στο πάτωµα, και ο προθάλαµος ήταν γεµάτος µε όρθιους και όρθιες. Κάποιες έριξαν την ιδέα να µετακινηθούµε σε αµφιθέατρο του Πολυτεχνείου και πριν προλάβουµε να το καλοσυζητήσουµε, το κλιµακοστάσιο γέµισε µέχρι το ισόγειο και ήταν αδύνατον να πραγµατοποιηθεί η συνέλευση. Οι συγκεντρωµένες ξεκίνησαν µε πορεία προς το Πολυτεχνείο και η συνέλευση πραγµατοποιήθηκε µε 150 περίπου συµµετοχές, γυναικών κυρίως αλλά και ανδρών, εκπροσώπους και µέλη φεµινιστικών συλλογικοτήτων, αντιρατσιστικών και αντιφασιστικών οργανώσεων, µελών οργανώσεων της Αριστεράς.
Σε ζωντανή σύνδεση οµάδα γυναικών από τη Ρόδο έλεγε ότι θέλουν κάτι να κάνουν, αλλά δεν έχουν τρόπο. ∆ύο-τρεις µέρες αργότερα, συγκροτήθηκε στη Ρόδο πρωτοβουλία ενάντια στην έµφυλη βία. Στην πρώτη της συνέλευση είχε 200 συµµετέχουσες!
Όχι άλλη ανοχή και παθητικότητα!
Η Ελένη, βρέθηκε δολοφονηµένη στη Ρόδο στις 28 Νοεµβρίου. Οι αποκαλύψεις για τη δολοφονία της δεν αφήνουν περιθώρια παρ-ερµηνειών: δολοφονήθηκε µε άγριο τρόπο, από δύο συνοµήλικούς της άνδρες, γιατί αντιστάθηκε στις σεξουαλικές τους ορέξεις. Άλλη µια γυναικοκτονία. Άλλη µία γυναίκα που δολοφονείται µε έµφυλο κίνητρο, επειδή δεν ανταποκρίθηκε στο ρόλο που της προδιαγράφει αυτή η κοινωνία απέναντι στον άνδρα. Επειδή του αντιστάθηκε, επειδή τον εκνεύρισε, επειδή είναι η αδύναµη κι αυτός ο δυνατός, επειδή είναι η κυριαρχούµενη κι αυτός ο κυρίαρχος. Άλλη µία γυναικοκτονία στις 12 (;) που ξέρουµε φέτος. Γιατί δεν υπάρχει κάποια επίσηµη καταµέτρηση γι’ αυτά τα εγκλήµατα.
Συγκλόνισε αυτό το έγκληµα την ελληνική κοινωνία, ίσως γιατί πολλές οικογένειες ταυτίζονται µε την οικογένεια της Ελένης. Πολλά κορίτσια ταυτίζονται µε την ίδια την Ελένη, ίσως γιατί ήταν πολύ νέα. Ίσως γιατί ήταν ιδιαίτερα βίαιη η πράξη. Όµως δεν είναι αυτός ο λόγος που συγκεντρώθηκαν τόσες γυναίκες στη συνέλευση του Πολυτεχνείου. ∆εν είναι αυτός ο λόγος που αποφασίστηκε η διαδήλωση την Παρασκευή 14 ∆εκεµβρίου στην Αθήνα. ∆εν είναι αυτός ο λόγος που, πέρα από κάθε προσδοκία των διοργανωτριών, συγκροτήθηκε η Πρωτοβουλία ενάντια στην έµφυλη βία στη Ρόδο και ακολουθούν κι άλλες πόλεις. Είναι ότι όλο και περισσότερες γυναίκες δεν το ανέχονται άλλο. Είναι ότι πολλές από αυτές αποφασίζουν να µιλήσουν. Είναι ότι κάποιες αποφασίζουν να αγωνιστούν για να το αλλάξουν.
Η βοή των µεγάλων γυναικείων διαδηλώσεων σε Ηνωµένες Πολιτείες, Λατινική Αµερική, αλλά και Ευρώπη, ακούστηκε και στην Αθήνα. ∆ιαδηλώσεις για τα γυναικεία δικαιώµατα, για το δικαίωµα στην άµβλωση, για τις αθωώσεις βιαστών, για τη βία και την κακοποίηση ή το κύµα καταγγελιών για σεξουαλική παρενόχληση µε αφορµή την καµπάνια #MeToo. Αλλά και διαδηλώσεις που οι γυναίκες πρωτοστάτησαν σε κινήµατα, όπως αυτό µετά την εκλογή του Τραµπ, αλλά και ενάντια στην υποψηφιότητα Μπολσονάρο, όπου οι γυναίκες λειτούργησαν ως πρωτοπορία. Αυτή η βοή λειτουργεί σαν πρόσκληση και, όπως φαίνεται, όλο και περισσότερες αποφασίζουν να ανταποκριθούν. Τα µηνύµατα από διάφορες γωνιές της Γης είναι πολύ ηχηρά για να τα αγνοήσουµε.
Η κρίση
Η κρίση και οι πολιτικές λιτότητας της τελευταίας δεκαετίας έκαναν τη βία καθηµερινό φαινόµενο. Η βία της ανεργίας, η βία της φτώχειας, της περιθωριοποίησης, του πολέµου, της προσφυγιάς, ακολουθήθηκε από τη βία της κρατικής καταστολής και της δράσης των ακροδεξιών και των φασιστών στο δρόµο, αλλά και των ταχύτατα αναπτυσσόµενων µαφιόζικων δικτύων και πρακτικών. ∆ολοφονίες, ξυλοδαρµοί, πνιγµοί µεταναστών, ταχύτατη εξάπλωση των πρακτικών εκφοβισµού και βίας εµφανίζονται τόσο συχνά στην ηµερήσια ειδησεογραφία που δεν προκαλούν, πλέον, έκπληξη.
Όµως για τις γυναίκες, όπως και για άλλες κοινωνικές οµάδες, το µερίδιο στη βία είναι διπλό και τριπλό. Είναι αυτές που συµµετέχουν µε µεγαλύτερο µερίδιο στην ανεργία, αυτές που κατεξοχήν επωµίζονται την καταστροφή του κοινωνικού κράτους, αναλαµβάνοντας µεγαλύτερες υποχρεώσεις στο µεγάλωµα των παιδιών, τη φροντίδα της υγείας και της παιδείας για τις οικογένειές τους, εκεί που κοινωνικές παροχές µειώνονται. Όµως, το τίµηµα δε σταµατά εκεί. Τα αποτελέσµατα σχετικών ερευνών είναι αµείλικτα: στην Ε.Ε. «του πολιτισµού και της δηµοκρατίας», 1 στις 3 γυναίκες έχει υποστεί σωµατική ή σεξουαλική βία. Η δυνατότητα χειραφέτησης που πρόσφερε στις γυναίκες η συµµετοχή τους στην παραγωγή, υποχωρεί όταν η κρίση τις αναγκάζει να εξαρτώνται ξανά από το σύντροφό τους και να ανέχονται, για οικονοµικούς λόγους, να παραµένουν σε µια κακοποιητική σχέση. Ταυτόχρονα, όλο και περισσότερα είναι τα κρούσµατα ενδοοικογενειακής βίας που βγαίνουν στο φως -πόσο µάλλον αυτά που δε βγαίνουν- αντανακλώντας την πίεση και το άγχος της οικονοµικής αδυναµίας που µεταφέρεται στο σπίτι και ξεσπά στις γυναίκες.
Η βαθύτερη αιτία
Όµως, η ρίζα του προβλήµατος της γυναικείας καταπίεσης δεν βρίσκεται στην κρίση των τελευταίων χρόνων. Ο ανταγωνιστικός χαρακτήρας της σχέσης µεταξύ ανδρών και γυναικών δεν οφείλεται σε κάποιο γενετικό χαρακτηριστικό του ανθρώπινου είδους. Εµφανίστηκε µαζί µε την εµφάνιση της ατοµικής ιδιοκτησίας και των τάξεων, όταν προέκυψε η ανάγκη µεταβίβασης της ιδιοκτησίας. Συνοδεύτηκε από την υποχρεωτική µονογαµία της γυναίκας, προκειµένου να εξασφαλιστεί η πατρική γραµµή συγγένειας, δηλαδή η πατριαρχία. Ο Ένγκελς στο βιβλίο του «Η καταγωγή της οικογένειας, της ατοµικής ιδιοκτησίας και του Κράτους», έγραφε µε πολύ γλαφυρό τρόπο: «Η ανατροπή της µητριαρχίας είναι η ιστορική ήττα του γυναικείου φύλου από το ανδρικό».
Στον καπιταλιστικό τρόπο οργάνωσης της κοινωνίας, η ανατροφή των παιδιών, η διατροφή των ανθρώπων, η καθαριότητα και η υγιεινή, η φροντίδα της υγείας, δεν είναι τµήµα της κοινωνικής παραγωγής, αλλά κοµµάτι του ιδιωτικού βίου, υποχρέωση της οικογένειας και εντός αυτής των γυναικών. Με άλλα λόγια, η αναπαραγωγή της εργατικής δύναµης, στην κοινωνία που ζούµε, βασίζεται σε εργασία που δεν πληρώνεται. Για να εξασφαλίζεται ότι οι γυναίκες είναι υποχρεωµένες να το κάνουν αυτό και µάλιστα δωρεάν, κατασκευάζονται τα έµφυλα πρότυπα. Ηθικοί κανόνες και αντιλήψεις που επιφυλάσσουν το σχετικό ρόλο στις γυναίκες. Αναπαράγοντας αυτά τα πρότυπα, αναπαράγεται το ίδιο το σύστηµα.
Οι γυναίκες αγωνίστηκαν και πέτυχαν πολλές φορές να κατοχυρώσουν τα δικαιώµατά τους. Το φεµινιστικό κίνηµα έχει µακρά ιστορία αγώνων και απαριθµεί πολλές και σηµαντικές νίκες. Σήµερα, που ζούµε ένα δυνατό και ελπιδοφόρο ξέσπασµα φεµινιστικών αγώνων, σε πολλές γωνιές της Γης, εµείς οι άνθρωποι της Αριστεράς και των κοινωνικών αντιστάσεων και κινηµάτων, δεν µπορούµε παρά να είµαστε εκεί. Γιατί η απελευθέρωση της εργατικής τάξης είναι ο λόγος ύπαρξής µας. Και οι γυναίκες είναι η µισή εργατική τάξη.
Υποβολή απάντησης