Του Χάρη Παπαδόπουλου
«Να τελειώνουµε µε το ‘68» είναι ο διαρκής πόθος της αστικής τάξης και των διανοουµένων της, εδώ και πενήντα χρόνια σε όλο τον πλανήτη. Αµέτρητοι «αναλυτές» της σειράς καταλήγουν κάθε χρόνο πως ο Μάης είναι πια ξεπερασµένος, µια και σήµερα υπάρχει πολύ περισσότερη ανοχή στο σεξ των νέων από ό,τι παλιά. Και το ύστατο επιχείρηµα ενάντια στο Μάη στη Γαλλία είναι το ίδιο όπως στο Πολυτεχνείο στην Ελλάδα: οι ηγέτες της εξέγερσης, που βολεύτηκαν και «φρονίµεψαν».
Αλλά µε ξόρκια και στρεψοδικίες δεν πεθαίνει η επαναστατική µνήµη. Ο Μάης δεν δείχνει µόνο τις ευκαιρίες που χάθηκαν τότε, αλλά και το ότι οι εξεγέρσεις έρχονται αναπάντεχα, όταν οι αστοί νιώθουν σίγουροι και κυρίαρχοι.
1968: η χρονιά που σείστηκε ο κόσµος
Το Φλεβάρη του 1968 ο στρατός των ΗΠΑ στο Βιετνάµ, εντελώς αναπάντεχα, ταπεινώνεται από την επίθεση Τετ των ανταρτών Βιετκόγκ, που µέσα σε ελάχιστα εικοσιτετράωρα ανέτρεψε τον συσχετισµό δύναµης. Ήταν µόνο η αρχή.
Τον Απρίλη στις ΗΠΑ δολοφονείται ο Μάρτιν Λούθερ Κινγκ, και οι µαύροι εξεγείρονται. ∆εκάδες νεκροί, τα τανκς και ο στρατός στο δρόµο, συγκρούσεις ακόµη και λίγο πιο έξω από το Λευκό Οίκο. Η αστική τάξη των ΗΠΑ έχανε τον πόλεµο και µέσα στην ίδια της τη χώρα.
Η εξέγερση θα περάσει στην Ευρώπη. Θα φουντώσει στην Τσεχοσλοβακία, όταν τον Αύγουστο ο κόσµος αντιµετώπιζε τα ρωσικά τανκς που έβαζαν τέλος στην «Άνοιξη της Πράγας». Σε πολλές χώρες νεολαία και εργάτες θα διεκδικήσουν µαχητικά στο δρόµο. Αλλά η χώρα, που θα γίνει το σύµβολο της χρονιάς των εξεγέρσεων, θα είναι η Γαλλία.
Αστυνοµία παντού – δικαιοσύνη πουθενά
Ο άµεσος «υποκινητής» του γαλλικού Μάη ήταν η αστυνοµική κτηνωδία απέναντι σε φοιτητικές κινητοποιήσεις. Πρώτα στη Ναντέρ και µετά στη Σορβόννη, η αστυνοµία διέλυσε φοιτητικές συνελεύσεις προχωρώντας σε µαζικές συλλήψεις στις σχολές. Οι πρυτάνεις τις κλείνουν από το φόβο καταλήψεων. Στις 3 Μάη η φοιτητο-γειτονιά Καρτιέ Λατέν αντιµετωπίζει στο δρόµο τις επιθέσεις της αστυνοµίας.
Η κυβέρνηση απαντά καθηµερινά µε ωµή καταστολή και φυλακίσεις φοιτητών.
Την Παρασκευή 11 Μάη η διαδήλωση περικυκλώνεται από την αστυνοµία µε σκοπό να τσακιστεί ανελέητα. Αυτό που θα ακολουθήσει έµεινε στην ιστορία ως «η νύχτα των οδοφραγµάτων». Εργάτες που γυρνάνε από τη βάρδια τους πυκνώνουν τα οδοφράγµατα, αντιµετωπίζοντας στα ίσα τα CRS (ΜΑΤ). Οι µαγαζάτορες ανοίγουν τα καταστήµατά τους, για να γλιτώσουν χτυπηµένοι διαδηλωτές. Το Παρίσι ξαναθυµάται τα οδοφράγµατα ενάντια στους ναζί, τον Αύγουστο του ’44.
Η επόµενη µέρα βρίσκει το Παρίσι εξοργισµένο και την κυβέρνηση τροµαγµένη από την ίδια της τη βία. Ο πρωθυπουργός Ποµπιντού σε διάγγελµα αναγγέλλει απελευθέρωση των φυλακισµένων φοιτητών και άνοιγµα των σχολών. Η διάσηµη ρήση του Ντε Γκολ: «Το κράτος δεν υποχωρεί ποτέ» είχε µόλις πεταχτεί στα σκουπίδια.
Η Σορβόννη ανακαταλαµβάνεται από τους φοιτητές, η κόκκινη σηµαία υψώνεται αντί της γαλλικής. Οι σχολές µετατρέπονται σε κέντρα αγώνα, προκηρύξεις και αφίσες τυπώνονται µαζικά, τα αντικυβερνητικά συνθήµατα γενικεύονται ενάντια στο σύστηµα. Αλλά ο κόσµος ήρθε ανάποδα τη ∆ευτέρα, 13 Μάη.
Η εργατική τάξη «σηκώνει το γάντι»
Τα συνδικάτα καλούν τη ∆ευτέρα σε 24ωρη απεργία και συλλαλητήριο. Ήταν η απαραίτητη εκτόνωση, όπως φανταζόντουσαν οι συνδικαλιστές του ΚΚ και του Σοσιαλιστικού Κόµµατος, ώστε να επιστρέψει η «οµαλότητα». Ήδη το γαλλικό Κ.Κ. είχε πλειοδοτήσει τις προηγούµενες ηµέρες, καταγγέλλοντας τις «οµαδούλες των προβοκατόρων».
Όµως, το συλλαλητήριο ήταν σεισµός. Ένα εκατοµµύριο διαδηλωτές. Στην κεφαλή της πορείας οι φοιτητές και η επαναστατική αριστερά. Οι γραφειοκράτες πίσω. Όλη η πορεία να δονείται από το σύνθηµα «Είµαστε µια οµαδούλα» και τον ύµνο της ∆ιεθνούς.
Η γενική απεργία των συνδικάτων έδωσε την αυτοπεποίθηση σε κοµµάτια εργαζοµένων να ξεκινήσουν τις καταλήψεις την επόµενη µέρα. Την Τρίτη απεργούσαν 200 άτοµα. Μία µόλις βδοµάδα µετά ήταν δέκα εκατοµµύρια. Ανάµεσά τους τα τρία εκατοµµύρια των ξένων εργατών, του πιο καταπιεσµένου, σιωπηλού και «αθέατου» κοµµατιού του γαλλικού προλεταριάτου. Τα εργοστάσια καταλαµβάνονταν το ένα πίσω από το άλλο, οι διευθυντές κλειδώνονταν όµηροι και οι εργάτες κατευθύνονταν µε ενθουσιασµό να φέρουν στον αγώνα και στα κοντινά εργοστάσια.
Παντού τη διεύθυνση έπαιρναν Επιτροπές Αγώνα, συχνά αποτελούµενες από τους συνδικαλιστές του εργοστασίου που έµπαιναν στην Επιτροπή για να την ελέγξουν. Όµως αρκετές Επιτροπές ήταν ή µετατρέπονταν σε επιτελεία του εργατικού ξεσηκωµού.
Η επανάσταση µεταδιδόταν σαν ιός στα κατειληµµένα εργοστάσια. Ένας εργάτης της Ρενό περιγράφει:
«Κάθε απόγευµα γέµιζα το αµάξι µου µε συναδέλφους, συχνά µέλη του Κ.Κ., και κατεβαίναµε στη Σορβόννη. Την άλλη µέρα στη δουλειά έρχονταν µεταµορφωµένοι. Από τις ‘‘οµαδούλες’’ των φοιτητών είχαν κερδίσει σε ένα απόγευµα την πολιτική εκπαίδευση που δεν πήραν χρόνια στο ΚΚ… Όταν ένας εργάτης πήγαινε στη Σορβόννη, επέστρεφε ήρωας. Ενέπνεε ατµόσφαιρα ελευθερίας και µαχητικότητα ανάµεσα στους νέους εργάτες».
Η εργατική πληµµυρίδα παρέσυρε µεγάλα κοµµάτια της κοινωνίας στον ξεσηκωµό. Πόλεις ολόκληρες, όπως η Ναντ, οργάνωναν την περιφρούρηση απέναντι στο κράτος, τη διανοµή των αγαθών και την αλληλεγγύη. Οι εφηµερίδες είχαν κλείσει ή εκδίδονταν από τους εργαζόµενούς τους και τα «δελτία των οχτώ» καταργήθηκαν. Σε όλη τη Γαλλία το κράτος έµοιαζε να έχει αποσυρθεί. Οι σχολές και τα εργοστάσια εξελίσσονταν σε κέντρα ζύµωσης για µια άλλη κοινωνία.
Η ∆εξιά αντεπιτίθεται
Όµως, στην κρίση της ∆εξιάς ήρθε αρωγός η ρεφορµιστική Αριστερά. Στις 26 Μάη οι συνδικαλιστές, τα αφεντικά και ο Ποµπιντού έκλεισαν συµφωνία για αυξήσεις στους µισθούς και επιστροφή στη δουλειά. Οι καταλήψεις και η απεργία συνεχίστηκαν για τουλάχιστον µία βδοµάδα. Όµως, η επαναστατική διάθεση άρχισε να υποχωρεί. Ο πρόεδρος Ντε Γκολ, που δραπέτευσε στη ∆υτική Γερµανία, επιστρέφει µε τις αµόλυντες από την εξέγερση µεραρχίες του γαλλικού στρατού κατοχής. Περικυκλώνει το Παρίσι. Στη διαδήλωση που καλεί ο Ντε Γκολ µε διάγγελµα στις 30 Μάη κατεβαίνει η «ανθρώπινη σκόνη» του Παρισιού, και το αντικοµµουνιστικό κρεσέντο ξεκινά.
Προκηρύσσονται εκλογές για τις 22 Ιούνη, οι συγκεντρώσεις απαγορεύονται, το ίδιο και µια σειρά οργανώσεις της επαναστατικής αριστεράς. Αστυνοµία και τραµπούκοι κυνηγούν νεολαίους χωρίς προσχήµατα. Πέντε νεκροί ως τη µέρα των εκλογών.
Στις εκλογές οι απογοητευµένοι εργάτες και εργάτριες δείχνουν τη δυσαρέσκειά τους µε αποχή, η Αριστερά συντρίβεται, η ∆εξιά σαρώνει. Αυλαία.
Συµπεράσµατα
Η κορύφωση της εξέγερσης του Μάη επαλήθευσε µια παλιότερη διατύπωση του Τρότσκι: «Το ελαφρύ ιππικό των φοιτητών θα ανοίξει το δρόµο στις βαριές µεραρχίες του προλεταριάτου».
Όµως, οι νικηφόροι στρατοί δεν χρειάζονται µόνο αποφασισµένους µαχητές. Χρειάζονται και ικανό επιτελείο. Οι ρεφορµιστές του Κοµµουνιστικού και του Σοσιαλιστικού κόµµατος «αντί να τους ανατρέψουν, έτρεξαν να διαπραγµατευτούν πώς θα σταµατήσουν την εξέγερση», όπως έγραψε ένας δηµοσιογράφος.
Η επαναστατική αριστερά, ενθουσιώδης αλλά άπειρη, βρέθηκε στην ανάγκη να αποτελέσει το επιτελείο της εξέγερσης. Αλλά ήταν πιο εύκολο να διαχυθεί και να χαθεί µέσα στην «πλατιά πρωτοπορία» των µαχητών της εξέγερσης. Καµάρωνε ο Κον Μπεντίτ, εµβληµατική φιγούρα του Μάη: «Το κίνηµα δεν έχει ούτε οργάνωση ούτε δοµή ούτε ιεραρχία ούτε προκαθορισµένο πρόγραµµα». Κι έτσι, δεν είχε και καµιά προοπτική επιτυχίας. Την ώρα που το κράτος των αφεντικών κατέρρεε, χρειαζόταν µια οργανωµένη πρωτοπορία να συσπειρώσει τις Επιτροπές Αγώνα σε αντίπαλο δέος. Όταν «η εξουσία ήταν στο δρόµο», το Κ.Κ. της γύρισε την πλάτη επιδεικτικά ενώ το κίνηµα πίστευε πως δεν την είχε ανάγκη.
Και η Ιστορία, που εµφανίστηκε στην αρχή ως Ευκαιρία, επέστρεψε σαν Νέµεσις.
Υποβολή απάντησης