Η στρατηγική της πανωλεθρίας που ακολούθησε το ΚΚΕ µπροστά στην άνοδο της δικτατορίας του Μεταξά το 1936
Του Χάρη Παπαδόπουλου
«Οι τακτικές χωρίς στρατηγική είναι ο θόρυβος λίγο πριν από την ήττα»
(Σουν Τσου: «Η τέχνη του πολέµου»)
Το επαναστατικό κύµα του ’36
Το 1936 ήταν µια χρονιά όπου, σε όλη την Ευρώπη, η έκπληξη και η οργή για την άνοδο των ναζί στην εξουσία τρία χρόνια πριν, έµοιαζε να γυρνά σε επαναστατική θύελλα. Η Γαλλία και η Ισπανία υψώνονταν ως αντιπαραδείγµατα στη Γερµανία του Χίτλερ και την Ιταλία του Μουσολίνι. Ιδιαίτερα από το καλοκαίρι και µετά, υπήρχε η αίσθηση πως το ευρωπαϊκό εργατικό κίνηµα ήταν σε θέση να ανακόψει την άνοδο των φασιστών σε µια σειρά χωρών. Φαινόταν πως ο επερχόµενος παγκόσµιος πόλεµος θα µπορούσε να αποτραπεί και η Ευρώπη να γίνει ο στίβος του θριάµβου της εργατικής τάξης. Και όχι το σφαγείο της.
Στη Γαλλία, η εκλογική νίκη του Λαϊκού Μετώπου θα οδηγήσει το καλοκαίρι του ’36 σε ένα κύµα µαζικών καταλήψεων των εργοστασίων, που θα αναγκάσει τα αφεντικά να παραχωρήσουν -έντροµα- µια σειρά δικαιώµατα στη γαλλική εργατική τάξη: αυξήσεις µισθών, πληρωµένη άδεια τριών εβδοµάδων το καλοκαίρι κ.λπ.
Στην Ισπανία, η αντίστοιχη νίκη του Ισπανικού Λαϊκού Μετώπου θα φέρει άγριες απεργίες από την εργατική τάξη. Η ∆εξιά και τα αφεντικά θα απαντήσουν στηρίζοντας το δολοφονικό πραξικόπηµα του Φράνκο. Αυτό, µε τη σειρά του, θα προκαλέσει την εξέγερση των εργατικών µαζών. Στη Μαδρίτη και τη Βαρκελώνη, καθώς και στις περισσότερες πόλεις, οι εργάτες και οι εργάτριες οπλίζονται µε ό,τι µπορούν να χρησιµοποιήσουν ως όπλο, περικυκλώνουν τα στρατόπεδα του στρατού όπου έχει ξεσπάσει το πραξικόπηµα, και πνίγουν στο αίµα τους πραξικοπηµατίες. Ο Φράνκο υπερισχύει σε λιγότερο από το ένα τρίτο της Ισπανίας. Θα ακολουθήσει ένας αιµατηρότατος τρίχρονος εµφύλιος πόλεµος, µέχρι να υπερισχύσει ο φασισµός.
Όσο για την εξεγερµένη Σαλονίκη το Μάη του 1936, έδειχνε πως µπορεί να είναι ο πυροκροτητής για ένα ντόµινο εκρήξεων σε όλη την Ευρώπη.
Όµως, παντού στην Ευρώπη το ενθουσιώδες εργατικό κίνηµα προδόθηκε από τις ηγεσίες του. Και στη Γαλλία και στην Ισπανία και στην Ελλάδα ήταν καθοριστική η γραµµή των Κοµµουνιστικών Κοµµάτων, που επέβαλαν στην ξεσηκωµένη εργατική τάξη τη συµµαχία µε το «δηµοκρατικό» κοµµάτι των αστών. Αυτό σήµαινε πως, µέσα στην επαναστατική έκρηξη, τα Κοµµουνιστικά Κόµµατα έπρεπε να κάνουν «κρύα ντους» στους εργάτες για να µην τροµάξουν οι υποτιθέµενοι σύµµαχοι από το φιλελεύθερο στρατόπεδο.
Έτσι, οι ευκαιρίες χάθηκαν. Ο ενθουσιασµός παρέλυσε, ενώ η εργατική τάξη και στις τρεις χώρες υπέστη ολέθριες ήττες. Πουθενά, ασφαλώς, δεν εµφανίστηκε κάποιου είδους δηµοκρατική δράση µέσα στους φιλελεύθερους αστούς. Το επαναστατικό κύµα του 1936 ηττήθηκε ντροπιαστικά. Παντού οι εργάτριες και οι εργάτες βούλιαξαν στην αποθάρρυνση. Οι φασίστες θριάµβευσαν. Ο δεύτερος παγκόσµιος πόλεµος είχε δροµολογηθεί οριστικά.
Η ελληνική περίπτωση
Το 1936 ήταν πρωτοφανείς οι εκρήξεις οργής των «από κάτω». Λίγους µήνες πριν µπει η χρονιά, θα γίνουν τα «Σταφιδικά», δηλαδή οι ένοπλες διαδηλώσεις των αγροτών στη Μεσσηνία για την τιµή της σταφίδας. Τα «Σταφιδικά» θα εξελιχθούν σε κανονικές µάχες των αγροτών µε τη χωροφυλακή και θα ακολουθήσει η κήρυξη στρατιωτικού νόµου. Η Καλαµάτα και οι Γαργαλιάνοι θα καταληφθούν από δύο στρατιωτικές µεραρχίες.
Τον Φλεβάρη του 1936 θα γίνει η, ξεχασµένη σήµερα, αλλά εκπληκτική εξέγερση της Λέσβου, όπου οι άνεργοι και οι φτωχοί του νησιού θα επιβάλουν στις αρχές έκτακτες χορηγήσεις για να µην πεθάνουν από την πείνα. Θα ακολουθήσει η εργατική εξέγερση του Μάη ’36 στη Σαλονίκη, όπου οι χωροφύλακες θα πολιορκηθούν στα αστυνοµικά τµήµατα, οι φαντάροι θα συναδελφωθούν µε τον εξεγερµένο λαό και για δύο εικοσιτετράωρα η πόλη θα είναι υπό τον έλεγχο της Κεντρικής Απεργιακής Επιτροπής.
Σ΄ αυτό το κλίµα, οι εκλογές -που έγιναν τον Γενάρη 1936- ήταν λογικό να µη δώσουν καµία πολιτική διέξοδο. Η υποτιθέµενη φιλελεύθερη παράταξη, οι βενιζελικοί, κέρδισαν 141 έδρες και οι Λαϊκοί µε τους συµµάχους τους 143 έδρες. Το ΚΚΕ -µε τους 15 βουλευτές του- πίστευε πως θα γινόταν ο ρυθµιστής των εξελίξεων. Και η µυστική συµφωνία, που υπέγραψε το κόµµα µε τους φιλελεύθερους, ήταν η αποτύπωση στο χαρτί των αυταπατών του.
Η συµφωνία αυτή ήταν κοµµάτι της προσπάθειας του ΚΚΕ να συµµαχήσει µε το Φιλελεύθερο Κόµµα ενάντια στο επικείµενο πραξικόπηµα της άκρας δεξιάς, που περίµενε να πραγµατοποιηθεί από τον Μεταξά ή τον Κονδύλη. Το σύµφωνο -που υπογράφηκε µυστικά από τον αρχηγό των Φιλελευθέρων Σοφούλη και το στέλεχος του ΚΚΕ και επικεφαλής της κοινοβουλευτικής οµάδας του κόµµατος Σκλάβαινα, στις 19 Φλεβάρη 1936- όριζε πως το ΚΚΕ αναλάµβανε να στηρίξει στη Βουλή µε την ψήφο του µια κυβέρνηση των Φιλελευθέρων, µε ελάχιστα ανταλλάγµατα. Αµνηστία στους πολιτικούς κρατούµενους, διατίµηση στο ψωµί κ.λπ.
Η προδοσία
Το ΚΚΕ τήρησε τη συµφωνία από τη µεριά του. Στις 6 Μάρτη 1936 ο Σοφούλης εκλέχτηκε πρόεδρος της Βουλής χάρη στις ψήφους των βουλευτών του ΚΚΕ.
Όµως, το σύµφωνο ήταν ήδη νεκρό ελάχιστες βδοµάδες µετά την υπογραφή του. Οι Φιλελεύθεροι αποφάσισαν να στηρίξουν µε ζέση µια συνεννόηση µε την αντίπαλη παράταξη, τους Λαϊκούς. Αυτός ο «µεγάλος συνασπισµός» δεν θα κυβερνούσε ο ίδιος, αλλά θα στήριζε µε την ανοχή του µια κυβέρνηση από το κόµµα των «Ελευθεροφρόνων» του Μεταξά. Στην κυβέρνηση ∆εµερτζή-Μεταξά (κυβέρνηση που διέθετε την ψήφο 7 µόλις βουλευτών στους 300 της Βουλής, είχε όµως την εµπιστοσύνη του βασιλιά) ο ανακτορικός ∆εµερτζής ήταν η επιλογή του Λαϊκού κόµµατος. Ωστόσο, ο Μεταξάς -ως αντιπρόεδρός της- ήταν ο απαράβατος όρος που έθεταν οι Φιλελεύθεροι.
Η ηγεσία του Φιλελεύθερου Κόµµατος υπολόγιζε πως ο Μεταξάς θα κάνει όλη τη «βρώµικη» δουλειά ενάντια στο ανερχόµενο εργατικό κίνηµα και θα φθαρεί άµεσα, έτσι ώστε να έρθει γρήγορα η σειρά τους. Ο κοινοβουλευτικός κρετινισµός σε όλο του το µεγαλείο.
Το ΚΚΕ δεν παραιτήθηκε από την προοπτική να τα ξαναβρεί µε τους Φιλελεύθερους ούτε όταν ολόκληρη η ελληνική Βουλή, εκτός από το ίδιο, στήριξε την κυβέρνηση µειοψηφίας ∆εµερτζή-Μεταξά. Πολύ σύντοµα, µε τον θάνατο του ∆εµερτζή στις 13 Απρίλη 1936, η κυβέρνηση είχε πια πρωθυπουργό τον Μεταξά αυτοπροσώπως. Αυτή η πολιτική επιλογή του συνόλου των αστικών κοµµάτων και θεσµών σήµαινε στην ουσία: «επιτελείο έκτακτης ανάγκης για τη σωτηρία των καπιταλιστών από την εργατική απειλή». Ενώ η αστική τάξη στην Ελλάδα συµπαρατασσόταν ενωµένη για να υπερασπιστεί τα προνόµιά της µέσα στην κρίση από την απειλή των εργατικών κινητοποιήσεων, το ΚΚΕ έψαχνε τρόπο να αναστήσει από τον τάφο τη συµµαχία µε το «δηµοκρατικό» κοµµάτι της αστικής τάξης.
Πιστή στη φενάκη της συµµαχίας µε τη βενιζελική παράταξη, η ηγεσία του ΚΚΕ προτίµησε να «νερώσει το κρασί της» στην εξέγερση του Μάη 1936 στη Σαλονίκη, εµπλέκοντας Φιλελεύθερους βουλευτές στην Κεντρική Απεργιακή Επιτροπή της πόλης και κάνοντας τα πάντα για να επιστρέψουν οι εξεγερµένες µάζες στην κοινοβουλευτική «κανονικότητα».
Το Κοµµουνιστικό Κόµµα αρνήθηκε να ρίξει συνθήµατα για πτώση της κυβέρνησης Μεταξά και ακόµη υπονόµευσε τη γενική απεργία που αναγκάστηκαν να κηρύξουν όλα τα συνδικάτα της χώρας, ταξικά και εργοδοτικά, µπροστά στο µακελειό των εργατών που διέπραξε η χωροφυλακή στη Σαλονίκη. Και όλα αυτά, για να µην τροµάξουν οι φιλελεύθεροι «σύµµαχοι», που παρέµεναν σύµµαχοι µόνο στη φαντασία της ηγεσίας του ΚΚΕ.
Όταν το κίνηµα ξεθύµανε, οι Φιλελεύθεροι συνέχισαν να στηρίζουν σταθερά την κυβέρνηση Μεταξά που ετοίµαζε πραξικόπηµα. Ακολούθησε η κήρυξη δικτατορίας από τον Μεταξά και τον βασιλιά την 4η Αυγούστου και τα µέλη του ΚΚΕ, όπως και κάθε άλλος αριστερός αγωνιστής, βρέθηκαν βορά στις ορέξεις του Μανιαδάκη.
Το σύµφωνο Σοφούλη-Σκλάβαινα και η ψυχρολουσία πάνω στην εξεγερµένη εργατική τάξη στη Σαλονίκη τον Μάη, πληρώθηκαν στις 4 Αυγούστου. Και πληρώθηκαν πολύ ακριβά.
Υποβολή απάντησης