Μπροστά στις βρετανικές εκλογές της 12ης ∆εκεµβρίου
Του Αλέξη Λιοσάτου
Σε κείµενό µας πριν 2 περίπου µήνες1 περιγράψαµε την κρίση που διέρχονται οι Τόρις (το βρετανικό κόµµα της ∆εξιάς) την τελευταία τριετία, µε την όλο και µεγαλύτερη ενίσχυση της Ακροδεξιάς εντός (από τον Κάµερον στη Μέι και από εκεί στον Τζόνσον) κι εκτός κόµµατος και την υιοθέτηση απόψεων που τάσσονται συνεχώς όλο και περισσότερο υπέρ ενός «σκληρού», ακόµα και µη συµφωνηµένου Brexit. Η δεξιά µετατόπιση των Τόρις είχε να κάνει µε την προσπάθεια αφενός ανεύρεσης λύσεων µπροστά στην απώλεια εδάφους του βρετανικού καπιταλισµού στον διεθνή ανταγωνισµό και αφετέρου εξουδετέρωσης των εκλογικών πιέσεων του ακροδεξιού UKiP. (Ως προς το δεύτερο σκέλος κατάφερε το αντίθετο, καθώς το «Κόµµα του Brexit», ουσιαστικά η µετεξέλιξη του UKIP µε τον ίδιο επικεφαλής, τον Νάιτζελ Φάρατζ, βγήκε πρώτο µε 30,5% στις τελευταίες Ευρωεκλογές.)
Η ΕΕ είχε δώσει (νέα) διορία µέχρι τις 31 Οκτωβρίου 2019 ώστε να υπάρξει το συµφωνηµένο Brexit που είχαν συµφωνήσει µε την Τερέζα Μέι, διαφορετικά η Βρετανία βρισκόταν µπροστά στο σοβαρό ενδεχόµενο να βγει από την ΕΕ χωρίς συµφωνία (no deal Brexit). Στα τέλη Ιουλίου αρχηγός των Τόρις και πρωθυπουργός ανέλαβε ο ακροδεξιός Μπόρις Τζόνσον, οπαδός ενός ακόµα πιο σκληρού Brexit, ο οποίος απειλούσε µε «no deal Brexit» στις 31/10, αν µέχρι τότε δεν πετύχαινε µια καλύτερη συµφωνία µε την ΕΕ από αυτή που είχε πετύχει η προκάτοχός του Τερέζα Μέι, µια συµφωνία που απορρίφθηκε από την ακροδεξιά πτέρυγα των Τόρις και καταψηφίστηκε 4 φορές από τη βρετανική Βουλή. Μετά από ένα θεσµικό µπρα ντε φερ (όπου ο Τζόνσον ανακοίνωσε κλείσιµο της Βουλής, το ανώτατο δικαστήριο κήρυξε παράνοµο το κλείσιµο της Βουλής, η Αντιπολίτευση µε µπροστάρη τους Εργατικούς του Κόρµπιν πέτυχε την ψήφιση νόµου για την απαγόρευση του No deal Brexit και η ΕΕ χορήγησε και νέα παράταση στη Βρετανία µέχρι τις 31/1/2020), τελικά κυβέρνηση-αντιπολίτευση αποφάσισαν να λύσουν τις διαφορές τους µε εκλογές στις 12 ∆εκεµβρίου. Είναι η τρίτη φορά που γίνονται εκλογές στη Βρετανία µέσα σε 4 χρόνια και η πρώτη φορά που γίνονται εκλογές τον µήνα ∆εκέµβριο στη χώρα µετά από 96 χρόνια.
Αυτό που δεν ισχύει από αυτά που γράφαµε, είναι ότι «Οι δηµοσκόποι προβλέπουν στις επόµενες εκλογές τη χειρότερη επίδοσή τους από το 1838» για τους Τόρις. Οι δηµοσκόποι προς το παρόν δείχνουν να πέφτουν έξω. Ο Τζόνσον φαίνεται ότι συσπείρωσε τόσο τους Τόρις όσο και τα ποσοστά τους, αφού τα γκάλοπ προς το παρόν του δίνουν µεγάλο προβάδισµα. Πέτυχε αυτή τη θεαµατική επανασυσπείρωση ακριβώς σηκώνοντας τη σηµαία του Brexit και της «υπεράσπισης της λαϊκής ετυµηγορίας» του «Όχι» στο δηµοψήφισµα.
Στις 6 Νοεµβρίου δηµοσκόπηση έδινε πρώτους τους Συντηρητικούς µε 36%, δεύτερους τους Εργατικούς µε 25%, τρίτους τους Φιλελεύθερους ∆ηµοκράτες µε 18% και τέταρτο το Κόµµα του Brexit του Νάιτζελ Φάρατζ στο 11%,2 άλλη πρόσφατη δηµοσκόπηση της εφηµερίδας «Observer» έδινε προβάδισµα µε 40% στους Τόρις έναντι 24% για τους Εργατικούς3 και συνολικά οι τελευταίες δηµοσκοπήσεις δίνουν κατά µέσο όρο διψήφιο προβάδισµα στον Τζόνσον.4
Ο Τζόνσον µε τη στάση του βρήκε απέναντί του τµήµατα του βρετανικού κεφαλαίου, του κρατικού µηχανισµού και της ΕΕ, πετυχαίνοντας να πλασαριστεί σαν «αντισυστηµικός» και υπέρµαχος της λαϊκής ετυµηγορίας του δηµοψηφίσµατος του 2016 (υπέρ του Brexit), καταφέρνοντας να συσπειρώσει και να ενισχύσει την εκλογική του πελατεία.
(Αυτό δεν σηµαίνει ότι θα κυβερνήσει κιόλας. Πολλά αναµένεται να κριθούν στις µετεκλογικές συµµαχίες. Προβλέπεται µάλιστα αύξηση-ρεκόρ των βουλευτών που δεν θα ανήκουν στα δυο παραδοσιακά κόµµατα.5 Πάντως, ο Φάρατζ ήδη έχει πρόταση συνεργασίας στους Τόρις.)
Μπόρις Τζόνσον: «κωλοτούµπα»… αντεργατική
Είναι αξιοσηµείωτο ότι ο ακροδεξιός παλιάτσος Μπόρις Τζόνσον έχει καταφέρει όλα αυτά παρόλο που αποδείχθηκε µετρ της κωλοτούµπας. Το καλοκαίρι διατυµπάνιζε ότι «προτιµά να βρεθεί νεκρός σε χαντάκι» παρά να ζητήσει προθεσµία από την ΕΕ για το Brexit µετά τις 31/10 αλλά τελικά ζήτησε, διατεινόταν ότι είναι υπέρ του No deal Brexit και τελικά σύρθηκε σε διαπραγµάτευση µε τις Βρυξέλλες για να τα βρει µαζί τους.6,7 Από την άλλη µεριά, έχουµε πει ήδη ότι το Brexit εκπροσωπεί την πιο επιθετική διαχείριση του βρετανικού κεφαλαίου απέναντι στα λαϊκά στρώµατα για να αντιµετωπίσει τον διεθνή ανταγωνισµό. Στην πραγµατικότητα η συµφωνία Τζόνσον-ΕΕ είναι παρόµοια µε αυτήν που πέτυχε η Μέι και απέρριψε 4 φορές η βρετανική Βουλή, τροποποιηµένη ωστόσο προς το αντεργατικότερο, αφού απουσιάζουν από αυτήν οι -υποτιθέµενες- ασφαλιστικές δικλίδες για τα εργατικά δικαιώµατα και το περιβάλλον. Ίσως λοιπόν ο Τζόνσον -και το βρετανικό κεφάλαιο που βρίσκεται από πίσω του- να πήραν αυτό που ήθελαν: µεγαλύτερη ελευθερία να τσακίσουν τα κοινωνικά κι εργατικά δικαιώµατα. Μπορεί ο Τζόνσον να δηµαγωγεί σήµερα µε υποτιθέµενη «παροχολογία» αλλά αυτή αποτελείται από ψέµατα που αποδοµούνται εύκολα, ενώ ο λόγος του κυριαρχείται από το µένος απέναντι στα συνδικάτα, την Αριστερά, τους µετανάστες και τους LGBT.8,9 ∆εν ξεχνάµε ότι οι πρώτες του κουβέντες όταν ανέλαβε την ηγεσία των Τόρις ήταν η υπόσχεση για µεγαλύτερες κατασταλτικές «ελευθερίες» της αστυνοµίας απέναντι στους «εγκληµατίες» και αυστηροποίηση του Ποινικού Κώδικα. Όταν αφορά βέβαια το κεφάλαιο είναι πιο ξεκάθαρος, αφού υπόσχεται χαµηλή φορολογία.10 Κι όλα αυτά στη Βρετανία που ήδη στενάζει από την ανεργία, τη φτώχεια, τις περικοπές στις κοινωνικές δαπάνες, µε τους άστεγους να πολλαπλασιάζονται και το 7% του πληθυσµού να ζει µε εισόδηµα µικρότερο του 50% του επίσηµου ορίου της φτώχειας.11
Πώς έγινε όµως εφικτό να παρουσιάζεται στα µάτια των λαϊκών µαζών ο Τζόνσον ως ελπιδοφόρος ηγέτης;
Ο Κόρµπιν, όµηρος της δεξιάς του πτέρυγας
Περιγράψαµε ήδη στο προηγούµενο κείµενο το πίσω-µπρος του Κόρµπιν, τους συµβιβασµούς µε τη δεξιά πτέρυγα των Εργατικών και την υποταγή του στην ατζέντα που επέβαλε ο ταξικός αντίπαλος, δηλαδή στη συζήτηση περί Brexit-Bremain. Αντί να προτάξει ο Κόρµπιν µια ριζοσπαστική ταξική ατζέντα µπήκε στην «τεχνοκρατική» (και ξένη προς τον απλό κόσµο) συζήτηση για τους όρους του Brexit και διαπραγµατεύτηκε µε τη Μέι, λες και µπορούσε να υπάρξει «φιλολαϊκό Brexit» σε συµµαχία µε τη ∆εξιά και την ΕΕ. Αυτή η συζήτηση δυνάµωσε τόσο την ηγεµονία της δεξιάς πτέρυγας εντός των Εργατικών όσο και την ηγεµονία των ακροδεξιών ιδεών απέναντι στο µήνυµα του Κόρµπιν. Έτσι ο Κόρµπιν, που κάποιο διάστηµα πριν ξεπρόβαλλε ως φαβορί για τις επόµενες εκλογές και µάλιστα ζητούσε επανειληµµένα πρόωρες εκλογές και την ανατροπή της κυβέρνησης Τζόνσον, κατάφερε να βρεθεί δεύτερος και καταϊδρωµένος. Κατά την τρέχουσα προεκλογική εκστρατεία ο Κόρµπιν προσπαθεί να αναβαθµίσει την ταξική ατζέντα (µε κατηγορίες κατά του Τζόνσον ότι εκπροσωπεί τους πλούσιους, µε υπόσχεση για αναβάθµιση των εργασιακών δικαιωµάτων, την αύξηση του κατώτατου ωροµισθίου, µε υποσχέσεις ότι θα καταργήσει τις περικοπές που έκανε η ∆εξιά κ.λπ.) αλλά πιθανότατα είναι αργά για να αντιστραφεί το κλίµα, ιδιαίτερα όταν το προηγούµενο διάστηµα ο Κόρµπιν φαινόταν να µπαίνει στο ίδιο πλαίσιο µε τους συστηµικούς εκπροσώπους απέναντι στον «υπερασπιστή της λαϊκής ετυµηγορίας του δηµοψηφίσµατος» Τζόνσον και εµφανίζονταν αρθρογράφοι σε συστηµικά ΜΜΕ που δήλωναν προτίµηση στον Κόρµπιν παρά στον Τζόνσον, ενώ συνέχισε τους συµβιβασµούς µε τη δεξιά πτέρυγα του κόµµατος (που συνεχίζει να τον υπονοµεύει) και σήµερα δείχνει ουσιαστικά να εντάσσεται στο στρατόπεδο του Bremain, προωθώντας την ιδέα ενός νέου δηµοψηφίσµατος για να ανατραπεί η ετυµηγορία του προηγούµενου.
Αυτές είναι οι συνέπειες της εγκατάλειψης της ταξικής ατζέντας και της υποταγής στο κυρίαρχο αστικό δίληµµα Brexit/Bremain.
Η «παγίδα» του Brexit και ο «τρίτος δρόµος»
Το θέµα Brexit εξέφρασε την κρίση στρατηγικής του βρετανικού κεφαλαίου και τις εναγώνιες απόπειρες διερεύνησης ενός δρόµου για την αντιστροφή της πορείας διαρκούς υποβάθµισής του. Η Αριστερά έπρεπε να µπει στη συζήτηση προτείνοντας τον τρίτο δρόµο µιας ταξικής και διεθνιστικής ατζέντας: της αντίστασης των «από κάτω» και της διεκδίκησης αυξήσεων στους µισθούς, τις συντάξεις και τις κοινωνικές παροχές, της διεκδίκησης βαριάς φορολογίας στο κεφάλαιο, των κρατικοποιήσεων τραπεζών και µεγάλων επιχειρήσεων, της διεκδίκησης µαζικών προσλήψεων κι απαγόρευσης των απολύσεων, της αλληλεγγύης στο0υες µετανάστες κ.λπ. Η προσχώρηση στο µπλοκ του Brexit (στο όνοµα ενός «φιλεργατικού Brexit» απέναντι στην Ε.Ε.) αντέστρεφε τους όρους που απαιτούνται για την ταξική ανατροπή κι έριχνε νερό στον µύλο του Τζόνσον («καλύτερα έξω και µόνοι µας-πρώτα οι Βρετανοί»), ενώ η προσχώρηση στο µπλοκ του Bremain φαινόταν να υπερασπίζεται την υπάρχουσα τάξη πραγµάτων, καθώς το µπλοκ του Bremain κυβερνούσε εντός ΕΕ επί δεκαετίες και µόνο φιλολαϊκό δεν ήταν.
Οι Εργατικοί του Κόρµπιν ως κόµµα είναι δεδοµένο ότι δεν θα µπορούσαν να µπουν µε αυτόν τον τρόπο στη συζήτηση. Το πρόβληµα είναι ότι παρέσυραν σε λάθη και την επαναστατική Αριστερά της Βρετανίας (όπως το SWP ή την 4η ∆ιεθνή), που υποστήριξαν το ρεύµα Κόρµπιν και σήµερα στηρίζουν την προεκλογική του καµπάνια, καλλιεργώντας την εκλογική ανάθεση και αυταπάτες για µια ενδεχόµενη κυβέρνηση των Εργατικών. Είναι βέβαιο ότι η λύση για την κρίση στην πολιτική σκηνή της Βρετανίας δεν είναι να φύγει ο Τζόνσον και να έρθει ο Κόρµπιν. Αλλά, πολύ περισσότερο, µια τέτοια τακτική δεν καταφέρνει να αναπτύξει ταξική συνείδηση στους εργαζόµενους και τους φτωχούς, ούτε να συνδεθεί ανεξάρτητα µε τα πιο πρωτοπόρα στοιχεία τους, αλλά γίνεται ουρά των Εργατικών του Κόρµπιν, οι οποίοι βρίσκονται σε τροχιά ενσωµάτωσης. Αυτή η τροχιά ενσωµάτωσης είναι που δεν αφήνει τον κόσµο να εµπιστευτεί τον Κόρµπιν πλειοψηφικά και που επιτρέπει σε ακροδεξιά αποβράσµατα να προβάλλουν σαν «λαϊκοί» ηγέτες για να εξαπολύσουν στη συνέχεια όλο τους το ταξικό µίσος απέναντι στην εργατιά και τη φτωχολογιά. Η Αριστερά είχε και έχει καθήκον να ενώσει τους εργάτ(ρι)ες κάτω από ένα πρόγραµµα που θα πρότασσε τις ανάγκες των απλών ανθρώπων, συσπειρώνοντας κόσµο τόσο του Brexit όσο και του Bremain, την ώρα που το κεφάλαιο και τα δυο µεγάλα κόµµατα τους διαιρούσαν.
Σε πρόσφατη συνέντευξή του ο σκηνοθέτης Κεν Λόουτς έλεγε ορθά για το Brexit: «Είναι µια υπόθεση που αφορά δύο παρατάξεις της ∆εξιάς. Από τη µια πλευρά, ο επιχειρηµατικός κόσµος, ο οποίος θέλει να παραµείνει στην Ευρώπη για να προστατεύσει τις αγορές του, από την άλλη, η ακροδεξιά, που πιστεύει ότι θα είναι σε θέση να εκµεταλλευτεί ακόµη πιο εύκολα τους ανθρώπους µε το να βρίσκεται εκτός της κοινής αγοράς». Συνέχιζε όµως εσφαλµένα: «Το Brexit δεν είναι απαραίτητο: το θέµα είναι η φτώχεια, ο πολλαπλασιασµός των άστεγων, το καταρρέον σύστηµα υγείας, οι χαοτικές µαζικές µεταφορές, το άγχος στην εργασία. Πρέπει να αντιµετωπίσουµε αυτά τα προβλήµατα µε το να είµαστε στην Ευρωπαϊκή Ένωση». Είναι δεξιό λάθος να ισχυρίζεται κανείς ότι, ανεξαρτήτως ταξικών προϋποθέσεων, θα είναι καλύτερα για τον λαό της Βρετανίας αν ο καπιταλισµός της βγει εκτός ΕΕ. Σκληρό, µαλακό ή καθόλου Brexit δεν µπορούν να δώσουν λύση προς όφελος των εργατ(ρι)ών στο κλείσιµο των εργοστασίων- η λύση είναι η κατάληψη, ο εργατικός έλεγχος και η εθνικοποίηση. Είναι όµως εξίσου δεξιό λάθος ότι µπορεί να υπάρξει ταξική ανατροπή χωρίς σύγκρουση µε την ΕΕ και έξοδο, ή για να το πούµε διαφορετικά, ότι µπορεί να υπάρξει σοσιαλισµός εντός ΕΕ. Το «µέσα ή έξω» από µόνο του δεν επιδρά στους εσωτερικούς ταξικούς συσχετισµούς, δεν θα είναι καλύτερα ούτε εντός ούτε εκτός ΕΕ, αν δεν υπάρξουν µαζικοί νικηφόροι αγώνες του βρετανικού προλεταριάτου απέναντι στο κεφάλαιο – είτε του Brexit είτε του Bremain, ανοίγοντας τον δρόµο για παρόµοιους αγώνες και νίκες σε όλη την Ευρώπη.
Η προοπτική που πρέπει να µπαίνει δεν είναι µια «ανεξάρτητη Βρετανία», αλλά η σοσιαλιστική Βρετανία εντός των Ενωµένων Σοσιαλιστικών Πολιτειών της Ευρώπης. Για να τα καταφέρουν οι εργαζόµενοι στη Βρετανία, οφείλουν να έρθουν σε ρήξη µε τη µερίδα του κεφαλαίου που τάσσεται υπέρ του Brexit (όπως και µε αυτή του Bremain) αλλά χρειάζονται την αλληλεγγύη των εργατών της Ευρώπης. Και η Σοσιαλιστική Ευρώπη δεν έχει ως προϋπόθεση την ύπαρξη της ΕΕ αλλά την ανατροπή της.
Σηµειώσεις-παραποµπές:
2. https://news.sky.com/story/general-election-conservative-lead-drops-two-points-to-11-poll-11855764
3. https://www.protothema.gr/world/article/940483/brexit-etoimi-i-vretania-gia-to-brexmas/
4. https://www.markpack.org.uk/155623/voting-intention-opinion-poll-scorecard/.
5. https://www.capital.gr/diethni/3390587/bretania-oi-pithanes-ekplixeis-tis-kalpis
6. https://time.com/5720600/boris-johnson-elections/
7. https://www.bankwars.gr/symfonia-gia-to-brexit-anakoinosan-oi-vryxelles/
8. https://socialistworker.co.uk/art/49180/Arrogant%2C+lying+and+weak%2C+Johnson+starts+campaign
9. https://socialistworker.co.uk/art/49130/The+EU+is+a+bad+answer+to+a+racist%2C+neoliberal+Brexit+deal
Υποβολή απάντησης