Η γενικευµένη συρρίκνωση του επιστηµονικού δυναµικού στην Ελλάδα µε τις όλο και αυξανόµενες περικοπές σε εκπαίδευση και έρευνα, που εντάθηκαν τις εποχές των µνηµονίων, σε συνδυασµό µε τον «στρατηγικό σχεδιασµό ανάπτυξης µε κέντρο την επιστήµη», έχουν συµβάλει καθοριστικά στην προσέλκυση και υπερεκµετάλλευση αναλώσιµου και προσωρινού προσωπικού υπό τους τίτλους των «φοιτητών» (προπτυχιακών, µεταπτυχιακών, υποψήφιων διδακτόρων), ώστε να καλυφθούν οι ανάγκες στα πανεπιστηµιακά ιδρύµατα και ερευνητικά κέντρα.
Silicon Valey χαρακτήρισε ο Αλέξης Τσίπρας σε πρόσφατη επίσκεψή του το ΕΚΕΦΕ «∆ηµόκριτος», το οποίο, µε άλλα λόγια, χαρακτηρίστηκε κέντρο επιχειρήσεων υψηλής τεχνολογίας. Η επίσκεψη του Τσίπρα και του αναπληρωτή υπουργού Έρευνας και Καινοτοµίας έγινε στο πλαίσιο της κυβερνητικής φιέστας του «από το brain drain στο brain gain» και… προς τιµήν του Ευρωπαϊκού Ταµείου Επενδύσεων, το οποίο θα συγχρηµατοδοτήσει µαζί µε το ελληνικό δηµόσιο την επέκταση του Τεχνολογικού Πάρκου Λεύκιππος στο campus του ∆ηµοκρίτου, µε κόστος 40 εκ., µε νεοφυείς και startups επιχειρήσεις, υποθηκεύοντας ακόµη περισσότερο την αυτονοµία και την κατεύθυνση της έρευνας στο µεγαλύτερο ελληνικό ερευνητικό κέντρο.
Όσα φέρνει η «κατευθυνόµενη έρευνα»…
Η επίσκεψη του Πρωθυπουργού συνοδεύτηκε µε ξενάγηση στο τεχνολογικό πάρκο του ∆ηµόκριτου, όπου φιλοξενούνται περισσότερες από 30 εταιρείες, πολλές από τις οποίες είναι spinoff των ίδιων των ερευνητών που εργάζονται και δραστηριοποιούνται στο ΕΚΕΦΕ. Όπως «οµολόγησε» ο ίδιος, η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ στηρίζει την κατευθυνόµενη έρευνα καθώς έχει δώσει απεριόριστες διευκολύνσεις σε τέτοιες εταιρείες όπως επίσης και πολλά πλεονεκτήµατα στη γρήγορη εκταµίευση. Η γρήγορη εκταµίευση βέβαια περιορίζεται µόνο στις εταιρείες και δεν αφορά στις υποτροφίες, που χρειάζονται περισσότερο από ένα έτος για να «τρέξουν» και να υπάρξει ρευστότητα… Χαρακτηριστικό παράδειγµα, το 2ο κρατικό ερευνητικό πρόγραµµα ΚΡΗΠΙΣ στο κέντρο της Silicon Valley (που έχει τουλάχιστον 500 συµβασιούχους), καθώς τον πρώτο χρόνο «έτρεξαν» οι αµοιβές (µε καθυστέρηση δύο ετών ΕΣΠΑ 2016-20) και οι µισθοί στην πλειονότητα των περιπτώσεων, ενώ οι διαγωνισµοί για την αγορά αναλωσίµων έγιναν έναν ολόκληρο χρόνο µετά.
Τα προβλήµατα στα ερευνητικά προγράµµατα εκτός από το θέµα της ρευστότητας και των καθυστερήσεων των πληρωµών (ο µέσος χρόνος αναµονής σε ΙΚΥ, ΕΛΙ∆ΕΚ, υπουργείο Παιδείας είναι 1 έτος) εστιάζονται πλέον στην ανάληψη υποχρέωσης στα διαδικαστικά θέµατα της γραφειοκρατίας. Πώς είναι δυνατόν ο πρωθυπουργός να υποστηρίζει ότι µέσω των ηλεκτρονικών καταθέσεων θα διεκπεραιώνονται γρηγορότερα οι παραγγελίες αναλωσίµων και ταυτόχρονα να χρειάζεται τουλάχιστον ένα δίµηνο για να δροµολογηθεί η ανάληψη υποχρέωσης που κυριολεκτικά στραγγαλίζει τα δηµόσια ερευνητικά κέντρα δένοντας τα χέρια των ερευνητών στην έλλειψη αναλωσίµων;
Επίσης, ενώ η κυβέρνηση φοροαπαλλάσσει τις εταιρείες που διεξάγουν έρευνα µε ποσοστό 130%, δεν πραγµατοποιείται κανένας έλεγχος για το τι έρευνα παράγουν, ενώ τα ερευνητικά κέντρα -τόσο δηµοσίου δικαίου όσο και δηµοσίου προσώπου ιδιωτικού δικαίου- λειτουργούν άνευ χάριτος αλλά µε µεγαλύτερη ακόµα γραφειοκρατία (ανάληψη υποχρέωσης), µε νέους ερευνητές (Υ∆, µεταδιδάκτορες). Το καθεστώς πληρωµής των νέων ερευνητών µε µπλοκάκι και 55% φορολογία σαν ελεύθεροι επαγγελµατίες, η επισφάλεια και η αναµονή για τις νέες συµβάσεις, δηµιουργούν κλίµα ανασφάλειας και ερωτηµατικών για το µέλλον.
Εννοείται ότι η συγκεκριµένη πολιτική ουδεµία σχέση µε τον υποτιθέµενο «µακροπρόθεσµο και επενδυτικό χαρακτήρα» για την προάσπιση των νέων ερευνητών: µόνο επιδοµατική πολιτική µπορεί να χαρακτηριστεί µε χαµηλά ποσά υποτροφιών χωρίς ένσηµα. Καµία µέριµνα δεν υπάρχει για την ασφάλεια (ένσηµα, ιατροφαρµακευτική περίθαλψη και ασφάλεια εργατικού ατυχήµατος) για τους υποψήφιους διδάκτορες, που στην πλειονότητά τους είναι ανασφάλιστοι (λόγω αµισθίας) µιας και δεν έχουν εργασιακή σχέση µε το Κέντρο αν δεν ξεκινήσει η σύµβαση, ενώ ταυτόχρονα έχουν υποχρέωση να παρουσιάζουν πρόοδο στο ΕΛΙ∆ΕΚ και στο ΙΚΥ για να χρηµατοδοτηθούν εκπρόθεσµα για την έρευνα που έκαναν ανασφάλιστοι σε επικίνδυνους χώρους.
Οι χαλαρές σχέσεις εργαζόµενου-εργοδότη (που είναι το εκάστοτε εκπαιδευτικό και ερευνητικό ίδρυµα), η παντελής έλλειψη διασφάλισης σταθερής χρηµατοδότησης και σταθερών µισθών καθώς και του δικαιώµατος ασφάλειας εργατικών ατυχηµάτων είναι που συµβάλλουν στον ταξικό αποκλεισµό, καθώς το ερευνητικό κέντρο καρπώνεται την επιτυχία αυξάνοντας το h-index του χωρίς να έχει επενδύσει τίποτα στους εργαζοµένους του. Με τέτοιους τρόπους µάλλον η «αριστερή κυβέρνηση της αριστείας» χτίζει την «ανάπτυξη»…
Λ.Π.
Υποβολή απάντησης